Morgunblaðið - 01.05.1959, Qupperneq 12

12
MORGVNBLAÐIÐ
Föstudagur 1. maí 1959

Utg.: H.f. Arvakur ReykJavflL
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsscn.
Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur
Einar Asmundsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og aígreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargald kr. 35,00 á mánuði innamands.
1 lausasölu kr. 2.00 eintakið.
FYRSTI MAÍ
AÐ er nú fyrir alllöngu.
orðið algengt að ýmsir
hagsmunahópar velji sér:
dag til hátíðabrigðis og er það
gert með ýmsum hætti. Verka-
menn voru einir hinir fyrstu,
sem völdu sér slíkan dag, en það
er 1. maí, og síðan fylgdu aðrir
í kjölfarið. Þessi dagur er nú
fyrir löngu orðinn hátíðisdagur
verkalýðsins og fjölda margra
launþega um allan heim og þarf
ekki að orðlengja um það. Þessi
dagur og það sem þá er skráð
og talað víðs vegar um heim,
vekur oft mikla athygli og hef-
ur margsinnis haft mikla stjórn-
málalega þýðingu.
★
Allt frá þeim tíma að samtök
verkalýðsins og launþega al-
mennt urðu til, hafa kjör þess-
ara hagsmunahópa, sem svo eru
oft nefndir, breytzt mjög til
batnaðar. Þar kemur margt til
greina. Benda má á starfsemi
sjálfrar verkalýðshreyfingarinn-
ar og annarra launþega, sem orð-
ið hefur þessum aðilum lyfti-
stöng á margan hátt í ýmsum
löndum. Er þar ekki eingöngu
að telja bætt launakjör og kjara-
bætur, sem á liðnum tíma hafa
orðið fyrir starfsemi þessara
samtaka, heldur einnig alls kon-
ar félagslega löggjöf, sem hefur
komið þeim til góða og er það
allt miklu víðtækara en svo að
það verði rakið hér. Betri kjör
og aðbúnaður verkalýðs og laun-
þega á hinum síðustu áratugum,
svo ekki sé lengra rakið, byggist
einnig á því að tæknin hefur í
vaxandi mæli komið í stað manns
handarinnar. Áður var talað um
„þrælavinnu", „stritvinnu“ o. s.
frv., en á flestum sviðum má
segja, að slíkt sé úr sögunni. Þar
hafa vélarnar, tæknin, komið til
hjálpar og létt byrðarnar. Hér
í Reykjavík mættu menn t. d.
minnast þess, að ekki er mjög
langt síðan að hér var engin höfn
og engin tæki til þess að lyfta
þungum hlutum nema manns-
höndin. Allt er þetta gerbreytt.
Svona mætti telja upp næstum
í það óendanlega.
★
Þótt hagur verkalýðs og laun-
þega hafi stórkostlega batnað, er
því ekki að neita að þar hafa
orðið ýmsar sveiflur, sem hafa
stafað af kreppuástandi eða verð-
bólgu. Er rétt að minnast þess
nú á þessum degi, að aldrei hefur
kaupmáttur hinnar íslenzku
krónu verið minni heldur en
meðan sú stjórn réði, sem settist
að völdum, illu heilli, á árinu
1956, og kenndi sig við vinstri
mennsku, eins og það er kall-
að, og taldi sig vera sérstaka
fulltrúa verkalýðs og launþega.
Aldrei hafa menn fengið rýrari
peninga upp úr launaumslögum
sínum en einmitt þá. Það er
sama, hvort um húsbóndann hef-
ur verið að ráeða eða húsmóður-
ina, að þeir peningar, sem til
umráða hafa verið, rýrnuðu sí-
fellt meðan V-stjórnin sat að
völdum. Nú hefur sú stefna verið
tekin að stöðva þessa óheilla-
þróun, og freista þess að auka
kaupmátt krónunnar og er það
vissulega stórfellt hagsmunamál
verkalýðs og launþega.
Þróunin hefur orðið sú, stjórn-
málalega séð hér á landi, að
stór og vaxandi hluti samtaka
innan verkalýðs og launþega
fylgir Sjálfstæðisflokknum að
málum, og þeir gera það vegna
þess að þeir vita, að Sjálfstæðis-
flokkurinn vill góðan hag verka-
lýðs og launþega, ekki til þess
að hagnast sjálfur stjórnmála-
lega, heldur vegna þess, að flokk
urinn skilur að góður hagur þessa
stóra hóps, sem telst til verka-
lýðs og launþega er óaðskiljan-
legur frá hag þjóðarinnar í heild.
Þetta er staðreynd, sem Sjálf-
stæðisflokkurinn vill ekki ganga
fram hjá.
★
íslendingar eru fáir og segja
má, að allir eigi þeir í stórum
dráttum samleið. Ef einum eða
fleiri hagsmunahópum vegnar
illa, kemur það einnig niður á
öðrum og ber vott um einn eða
annan þverbrest í þjóðarbú-
skapnum. Skilningur verkalýðs-
ins á almennum lögmálum efna-
hagslífsins fer sífellt vaxandi og
með því skapast auknir mögu-
leikar til þess að koma fram
umbótum á efnahagskerfi þjóð-
arinnar, sem blasir við að nauð-
synlegir eru. Það væri verkalýð
og launþegum happadrýgst af
öllu, ef upp úr þeim stjórnmála-
átökum og kosningum, sem fara
fram á þessu ári, gæti komið
sterk stjórn, sem kippt gæti í
lag svo mörgu sem illa fer í
efnahagsmálum landsmanna og
orðið til þess að brjóta það blað
í efnahagsmálunum, sem V-
stjórnin lofaði 1956, en gerði
aldrei.
★
Verkamenn og launþegar hóp-
ast í sívaxandi mæli til fylgis
við Sjálfstæðisflokkinn, eins og
glöggt hefur komið fram í mörg-
um kosningum innan samtaka
þeirra. Þessi þróun mun halda
áfram, vegna þess að eins og áð-
ur er vikið að, fá fleiri og fleiri
skilning á því að hið litla ís-
lenzka þjóðarbú er ekki til skipt-
anna. Menn snúa frá þeirri
stefnu, sem haldið hefur verið
uppi af mörgum, að kasta því
ryki í augu verkalýðs og ann-
ara launþega ,að þeirra hags-
munir séu óháðir hagsmunum
heildarinnar. Vonandi verða
verkföllin á árinu 1955 síðasta
dæmi þess, að þjóðarbúskapnum
sé gerður skaði sem enn, fjórum
árum síðar, hefur ekki verið
yfirunninn, en þessari verkfalls-
öldu var hleypt af stað eingöngu
vegna þess að viss hópur manna
taldi sér pólitískan hag í að valda
örðugleikum. Ef sú misnotkun,
sem þá átti sér stað í samtökum
verkalýðsins, hefði ekki náð fram
að ganga, hefði verið öðru vísi
um að litast í búskap lands-
manna en var þegar vinstri
stjórnin hrökklaðist frá völdum,
eftir hrakfallaferil, sem seint
mun úr minni líða.
Morgunblaðið óskar öllum
verkalýð og launþegum landsins
til hamingju á þessum hátíðis-
degi og óskar þess að árið færi
þeim vaxandi öryggi og raun-
verulega velmegun.
UTAN UR HEIMI
1
Hinn nýi forseti kinverska alþýðu
lýðveldisins er — „góður
kommúnisti''
UNDANFARNAR vikurhafa augu
heimsins mænt undrunar- og
skelfingararfull á fjöimennasta
þjóðland heims, Kínverska al-
Þýðulýðveldið. Ástæðan er sú,
að stjórn fc^sa lands hefur gerzt
sek í ofbeldisárás á fámenna ná-
grannaþjóð og haft í frammi
flesta þá tilburði, sem útþenslu-
ríkjum eru eiginlegir. Auk þess
lifa í þessu landi hvorki meira
né minna en á 700 millj. mann-
eskjur og er þetta því fjölbýl-
asta land, sem þekkist. Það verð
ur nú að teljast með helztu á-
hrifaríkjum á jarðkúlunni og
sumir spá því, að áhrif þess eigi
eftir að aukast frá því, sem nú
er.
Það er því ekki að undra, þótt
menn vilji kynnast leiðtogum
þessa lands og vita einhver deili
á þeim. Hvaða menn eru það,
sem hafa fengið slík völd í hend-
ur að stjórna þessari þjóð? Hvaða
menn eru það, sem standa á bak
við ofbeldið í Tíbet? Allir kann-
ast við Mao Tse Tung, fyrrum
forseta landsins og núverandi
formann og aðalleiðtoga komm-
únistaflokksins. Menn hafa talið
hann nokkurs konar einvald í
Kína, en nú virðist sem hann
hafi eignazt harðsvíraðan keppi-
naut eða áhrifaríkan lærisvein,
hvort sem menn vilja heldur,
sem búast má við, að erfi hið
víðlenda ríki. Hver er hann þessi
maður? spyrja margir. Hann
heitir Liu Shao-Chi og var kos-
inn forseti landsins á nýafstöðnu
flokksþingi kínverskra kommún-
istaflokksins. Fyrir nokkrum mán
uðum lýsti Mao þvi yfir, að hann
mundi láta af forsetaembættinu
á flokksþinginu, því hann væri
of störfum hlaðinn og gæti ekki
nægilega helgað flokknum krafta
sína. í yfirlýsingu hans þá seg-
ir ennfremur, að hann vilji „fá
meiri tíma til að lesa og hugsa“,
eins og komizt er að orði. í Dag-
ens Nyheder í Kaupmannahöfn
segir, að eftirmaður Maos hafi
orðið sá maður, sem meira en
nokkur annar sé persónugerving
ur útþenslustefnunnar kín-
versku, þ. e. a. s. Liu. Lýsing
blaðsins á honum er eitthvað í
þessa átt: Hann er hár vexti,
hvítur fyrir hærum, kaldeygur,
húmorlaus og óvæginn. Vígorð
hans eru: Asía fyrir Asíubúa, en
það merkir aðeins Asía fyrir Kína
og kommúnismann og getur á
morgun hafa breytzt í: Heimur-
inn fyrir Kína og kommúnism-
ann.
Það var ekki fyrr en í júní í
fyrra, sem Liu tók af skarið og
sýndi, hvar hann stóð í kín-
verskri pólitík. Þá var haldinn
19 daga lokaður fundur í mið-
stjórninni til að ræða afstöðuna
til stefnu Krúsjeffs, sem þótti
frjálslegri en Stalínsstefnan og
Mao hafði lýst yfir fylgi sínu
við með hinni frægu ræðu sinni
þar sem hann m.a. segir: Látið
öll blóm blómstra, leyfið öllum
að segja álit sitt . . . En þetta
urðu aldrei nema falleg orð á
pappír. Þeir, sem tóku þau of
bókstaflega, voru settir í fang-
elsi eða drepnir, eins og menn
vita af fréttum frá síðasta ári.
Og maðurinn, sem raunverulega
stóð á bak við þessa nýju Stalíns
stefnu var enginn annar en Liu.
Hann réðist ekki á Mao persónu-
lega, heldur stefnu hans og af
þeirri hörku, sem einkennir all-
ar bardagaaðferðir hans. Hann
flutti 16 þúsund orða ræðu á
júnífundinum í fyrra og var
kjarni hennar þessi: „Hingað til
hefur flokkurinn lagt höfuð-
áherzlu á hina sósíalistísku bylt-
ingu, nú á hann að einbeita sér að
hinni sósíalistísku uppbyggingu".
í ræðunni var oft vitnað til Marx,
Lenins og Maós og hún fjaraði
út með hinu nýja vígorði: Erfiði
í nokkur ár, hamingja í þúsundir
ára“. Þetta var ræða um „blóð,
svita og tár“, ef gera ætti draum
kommúnismans um paradís á
jörð að veruleika. Og árangur-
inn af ræðunni auk þess sem
fyrr er getið? Jú, hann varð fyrst
og fremst harðsviraðri stefna
Rússa og kommúnista í leppríkj-
unum í Austur-Evrópu og bar-
áttu gegn svokallaðri endurskoð-
unarstefnu. Þá var kommúnu-
fyrirkomulagið, sem gerir millj-
ónir Kínverja að viljalausum
mannvélum, tekið upp, og kverka
takið hert á heimamönnum.
★
Liu fæddist fyrir 60 árum og
er sonur allefnaðs bónda í Húnan-
héraði. Ýmislegt bendir til, að
hann hafi þekkt Mao frá blautu
barnsbeini. Hann byrjaðí feril
sinn sem áróðursmaður í verka-
lýðsfélögunum, en dvaldist land-
flótta í Sovétríkjunum frá 1925
til 1931. Hann er 100% Sovétvin,-
ur, sem útleggst: Stalínisti. Þó
að margt hafi breytzt í Sovétríkj
unum síðan hann var þar, hefur
hann í engu breytt sinni pólitísku
skoðun og stefnu og er t.d, al-
gerlega andvígur því, sem kallað
hefur verið „koexistens", þ. e. a.
s. friðsamleg sambúð kommún-
ista og andkommúnistískra ríkja.
Liu flýði frá Kína, þegar Chiang
Kai Chek, sem hann og Maó
höfðu áður haft samvinnu við,
tók völdin þar í landi. Þegar
hann var kominn heim aftur,
varð hann formaður Sambands
verkalýðsfélaganna og 1934 kos-
inn í flokksforystuna. 1956 var
hann kosinn í miðstjórnina. Hann
er þekktasti túlkandi Marxism-
ans í Kína og hefur skrifað marg
ar bækur um hann. Hefur hann
t. d. fram yfir Krúsjeff, sem lít-
ið sem ekkert hefur skrifað. —
Helzta verk hans heitir „Alþjóða
hyggja og kommúnismi", en
þekktasta verkið er „Hvernig
verður maður góður kommún-
isti?“. Hann hefur sjálfur- svar-
að þeirri spurningu með lífi sínu,
húmorleysi og einstrengingshætti.
Hann hefur sýnt, að góður komm
únisti hefur lítinn áhuga á því
að láta blómin blómstra.
Axel Jónsson
formaður Æ. S. I.
FULLTRÚARÁÐ Æskulýðssam-
bands íslands (ÆSÍ) kaus ný-
verið stjórn sambandsins, og er
hún þannig skipuð:
Formaður: Axel Jónsson frá
íþróttasambandi íslands, ritari:
Bjarni Beinteinsson frá Stúd-
entaráði, gjaldkeri: Björgvin
Guðmundsson frá Sambandi
ungra jafnaðarmanna, Skúli
Norðdahl frá Ungmennafélagi ís-
lands og Hörður Gunnarsson frá
Sambandi bindindisfélaga í skól-
um. Varamenn í stjórn: Séra
Árilíus Níelsson frá íslenzkum
ungtemplurum, Arnór Valgeirs-
son frá Sambandi ungra fram-
sóknarmanna og Eysteinn Þor-
valdsson frá Æskulýðsfylking-
unni.
3 máu. Bandaríkja-
ferð í verðlaun
DAGBLAÐIÐ New York Herald
Tribune býður eins og nokkur
undanfarin ár íslenzkum fram-
haldsskólanemendum til þátttöku
í alþjóðlegri ritgerðarsamkeppni
meðal unglinga. Höfundur þeirr-
ar ritgerðar, er dæmd verður
bezt í hverju þátttökulandi, fær
að verðlaunum ferð til Banda-
ríkjanna og þriggja mánaða dvöl
þar (janúar—marz 1960), sér að
kostnaðarlausu.
Ritgerðarefnið á fslandi er að
þessu sinni: „Að hvaða leyti eru
vandamál æskufólks nú á tímum
frábrugðin þeim vandamálum,
sem eldri kynslóðin átti við að
glíma?“ Lengd ritgerðarinnar á
að vera 5—6 vélritáðar síður.
Þátttaka í samkeppninni er
heimil öllum framhaldsskóla-
nemendum, sem verða 16 ára
fyrir 1. janúar 1960, en ekki 19
ára fyrir 30. júní það ár, eru is-
lenzkir ríkisborgarar og fæddir
hér á landi og hafa góða kunn-
áttu í ensku.
Ritgerðirnar, sem eiga að vera
á ensku, skulu hafa borizt
menntamálaráðuneytinu fyrir 15.
október n.k.
Menntamálaráðuneytið, 28.4 ’59.