Morgunblaðið - 13.05.1959, Blaðsíða 12

12
MORGVNBLAÐIÐ
Miðvik'udagur 13. mal 1959
JMftYgttttltifofr * ^
Utg.: H.f. Arvakur. Reykjavflc.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Asmundsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Asknftargald kr 35,00 á mánuði innamands.
1 lausasölu kr. 2.00 eintakið.
TÍMI UPPGJÖRSINS ER KOMIN
RAMSÓKNARMENN
reyna hvað þeir geta til
að draga athyglina frá
stjórnarháttum vinstri stjórnar-
innar, undir forystu Framsóknar,
uppgjöf hennar og viðskilnaði
með stórum slagorðum og „álykt-
unum“ um kjördæmamálið, sem
sí og æ eru að birtast í Tíman-
um, en þó er sjaldnast getið
um, hve margir kjósendur standa
á bak við þessar ályktanir.
Framsóknarmönnum mun ekki
takast að fá kjósendur til að fara
að dæmi strútsins og stinga höfð-
inu í sandinn. Þótt samþykkt sé
á Alþingi og lagt fyrir þjóðina
réttlætismál eins og kjördæma-
málið, sem Framsókn hefur
stimpast gegn svo lengi sem auð-
ið var, þá felst vitaskuld ekki
í slíku nein syndakvittun til
handa Framsóknar út af rekstri
þjóðarbúsins, síðan stjórn Her-
manns Jónassonar, formanns
Framsóknarflokksins, tók við
völdum 1956. Þá var lofað upp-
gjöri, en það uppgjör fór aldrei
fram. En nú er hins vegar komið
að því að kjósendur til Alþingis
fá tækifæri til slíks uppgjörs og
munu þeir vissulega hafa þann
þátt landsmálanna í huga við
kosningarnar 28. júní, þrátt fyrir
það þó Framsóknarmenn reyni
að draga athyglina frá liðinni
hörmungatíð, sem bar stimpil
forystu þeirra sjálfra. Það er
engin ástæða til þess að halda að
kjósendur gleymi stjórnarferli
stjórnar Hermanns Jónassonar,
þótt kjördæmamálið sé á dag-
skrá.
★
Ólafur Thors, formaður Sjálf-
stæðisflokksins, hélt á Alþingi
í fyrradag merka og glögga yfir-
litsræðu um stjórnmálaástandið,
eins og það nú blasir við kjós-
endum. Þessi ræða var heyrð og
verður lesin um allt land og er
því óþarfi að rekja hana í meg-
indráttum hér, en bent skal á að
C. Th. gleymir sízt af öllu þeim
þætti landsmálanna, sem lýtur að
reynslunni af forustu Framsókn-
ar í hinni svonefndu „vinstri
stjórn.“ Ó. Th. rekur stuttlega
hin stóru loforð frá 1956 um að
„brjóta blað í íslenzkum stjórn-
málurn" og koma á „alhliða við-
reisn efnahagslífsins", sem m. a.
átti að fela í sér afnám á niður-
greiðslum, sem Framsóknar-
flokkurinn þá taldi „svikaleið".
Sköttum skyldi aflétt, skuldir
greiddar og risið kröftuglega
gegn verðbólgunni. Erlent varn-
arlið skyldi heldur ekki vera í
landinu og voru höfð um það
mörg og hátíðleg orð. Eftir að
Ó. Th. hafði rakið stuttlega hin
stóru loforð frá 1956, sagði hann
svo í ræðu sinni:
„Hefst nú löng saga vanefnda,
niðurlægingar og vonbrigða. Er
hún öllum kunn. Menn vita, að
niðurgreiðslur og uppbætur fóru
síhækkandi. Sköttum var ekki af-
létt, heldur álagðir 1090 millj.
kr. nýir árlegir skattar, auk
stóreignaskatts, er nemur um
130 millj. kr. Ýerðbólgan hjaðn-
aði ekki, heldur óx hún um
24%%. Erlendar skuldir lækk-
uðu ekki, heldur hækkuðu um
436 millj. kr. Og allt þetta skeði
í augsýn hersins, því hann fór
ekki, heldur sat sem fastast eins
og ormur á því erlenda gulli,
sem hingað streymdi í beinu
sambandi við áframhaldandi
dvalarheimili hans á Islandi.
Sveið mörgum góðum íslend-
ingi sárast, að betlilánin voru
órjúfanlega tengd rétti vinaþjóð-
ar til að verja ættjörð okkar, ef
nauður rekur til. Lá heiður ís-
lands eftir á þeim blóðvelli. Her-
mann Jónasson sannaði áðan, að
hann er stoltur af þessari þjóð-
arskömm.
Rek ég þetta ekki frekar að
sinni.
Sögulokin þekkja menn.
Hermann Jónasson féll í glím-
unni við verðbólguna. Hann taldi
óþarft að ræða málið við Al-
þingi Islendinga. Hann gafst upp.
Hann lét nægja að tilkynna Al-
þingi hinn 4. des síðastl., að hann
hefði beðizt lausnar, vegna þess
að:
„Ný verðbólgualda væri
skollin yfir“ —
og að innan stjórnar hans væri
„engin samstaða", heldur hver
höndin upp á móti annarri.
Dánarvottorð líflæknis ríkis-
stjórnarinnar hljóðaði þannig:
„Þjóðin er að ganga fram af
brúninni".
Það var undirritað af sérfræð-
ingi ríkisstjórnarinnar í efna-
hagsmálum, Jónasi Haralz, ráðu-
neytisstjóra."
★ .
Þannig fórust Ó. Th. orð um
feril V-stjórnarinnar og endalok
hennar. Ætla má að Framsókn
hafi reist sér óbrotgjarnan minn-
isvarða í íslenzkum stjórnmál-
um, þar sem er svikaferillinn
undir forystu hennar og það má
einnig ætla að sá minnisvarði
verði legsteinn yfir hroka og
ofstopa þessa flokks, sem öll-
um lýðum má fyrir löngu vera
orðinn ljós.
★
Framsóknarmenn tala um
„þjóðarvakningu, sem sé að rísa“.
Hér er það að athuga, að til þess
að einhver vakni, þarf hann að
hafa sofið og er sízt af öllu þörf
á mörgum orðum um svo ein-
falda staðreynd. Til þess að þjóð-
in eigi nú að „vakna“ við her-
blástur Framsóknarmanna, þyrfti
hún að hafa sofið, en það er alls
ekki svo. Þjóðin hefur vakað og
fylgzt með svikaferli vinstri
stjómarinnar frá upphafi til
enda og sífellt fleiri hafa áttað
sig til fulls á því fyrirbæri. Það
sýndu meðal annars bæjar- og
sveitarstj órnarkosningarnar 1958,
sem voru bláköld vantraustsyfir-
lýsing af hálfu þjóðarinnar
vinstri stjórninni til handa. Og
þjóðin hefur heldur ekki sofið í
kjördæmamálinu. Segja má að
dregizt hafi of lengi að koma
skynsamlegri skipan á það mál,
en þjóðin hefur aldrei sofið í
þessu máli, þannig að mjög al-
mennur skilningur hafi ekki
verið fyrir hendi á því, að við
óréttláta og úrelta kjördæma-
skipun yrði ekki búið til fram-
búðar.
Framsóknarmenn biðja um
„þjóðarvakningu". Þess þurfa
þeir ekki. Þjóðin vakir og lúðra-
þeytarar Framsóknar eiga ekk-
ert erindi til hennar.
Verður það síðasta aftaka án dóms
og laga í Bandaríkjunum?
Negrinn Mack Parker fyrsta tórnardýr
siðan 1955 - 4733. frá jbw 1882
NAFNIÐ Mack Charles Park-
er (23 ára) hefir verið skrif-
að í svarta bók í Tuskegee
Institute í Alabama í Banda-
ríkjunum, og við nafnið stend
ur númerið 4733 — talið frá
árinu 1882. Síðast var nafn
fært inn í þessa bók árið 1955
— nr. 4732.
Þessi 4733 nöfn eru nöfn
fólks, sem tekið hefir verið af
lífi án dóms og laga í Banda-
ríkjunum síðan 1882. Sumt af
þessu fólki hafði brotið lands-
lög, annað ekki, en á það allt
sameiginlegt að hafa ekki
fengið mál sín útkljáð fyrir
löglegum dómstóli.
Hinir 4733 hafa verið drepn-
ir án dóm — „lynched“, eins
og Banndaríkjamenn nefna
það óhugnanlega fyrirbæri.
• Tuskegee Institute er þekkt-
ur blökkumannaskóli. Árið 1882
var þar byrjað að skrásetja nöfn
þeirra maana, sem drepnir voru
án dóm og laga. Þeir, sem stóðu
fyrir þessu, gerðu það til þess
að geta sýnt mönnum svívirðing-
una, svarta á hvítu — til þess að
vekja samvziku almennings.
Menn þeir, sem skráð hafa hin-
ar dapurlegu staðreyndir í þessa
bók, eru negrar, en það eru alls
ekki eingöngu blökkumenn, sem
orðið hafa blindum hefndarþorsta
lýðsins að bráð, Árið 1892 voru
t. d. 69 hvítir menn myrtir þannig
í nafni „réttlætisins", og sama ár
týndu 162 negrar lífi, án þess að
fá sagt orð sér til varnar. Þetta
er „löglausasta" ár í sögu Banda-
ríkjanna að þessu leyti.
Ár eftir ár voru nöfn færð
samvizkusamlega inn í hina
svörtu bók — en til allrar ham-
ingju fór þeim fækkandi jafnt
og þétt. Og árið 1952 tilkynntu
umsjónarmenn bókarinnar sigri
hrósandi:
— í fyrsta sinn, frá því við
byrjuðum að halda skrá yfir af-
tökur án dóms og laga, hefur ekk-
ert slíkt gerzt í ár — ekkert nafn
hefur bætzt í bók okkar.
Og vonir vöknuðu um að mann-
úð og umburðarlyndi hefðu þar
með unnið endanlegan sigur.
★
• Hinar ólöglegu aftökur hafa
löngum verið smánarblettur á
Bandaríkjunum — smánarblett-
ur, sem allir ærlegir Bandaríkja-
menn hafa fundið sem svíðandi
brennimark á enni sér. — Upp-
hafið? Enginn getur frá því sagt,
en á landnámsárunum var lög-
gæzla víða í molum og sums
staðar svo slæleg, að menn tóku
lögin æði oft í eigin hendur —
kváðu upp sína dóma og full-
nægðu þeim.
Þetta vandamál hefur verið
tekið til meðferðar í fjölmörgum
banadrískum kvikmyndum. Við
könnumst við sviðið: Karlmenn-
irnir í litla landnemabænum sam
ankomnir við barinn. í fangels-
inu, sem er þar rétt hjá, situr
maður, sem taiinn er hafa stolið
hestum nágrannans. Mennirnir
við barinn ræða málið — og verða
enn æstari. Nokkrir eru þar
fremstir í flokki og brýna rödd-
ina — hrópa á hefnd. Og fjöld-
inn hrífst með. Einstakar mót-
bárur drukkna í hinum háværu
hrópum. Múgurinn lætur til skar-
ar skríða.
— Hefnd — hefnd — hefnd!
Síðan er haldið til fangelsis-
ins og með miklum fyrirgangi.
Fangelsisdyrnar eru sprengdar
upp og fanginn dreginn út af
ómjúkum höndum.
Snara, tré, snöggur kippur —
og hefndin er fullkomin . . .
Atriði úr kvikmynd, en jafn-
framt atriði úr lífi veruleikans,
par sem lægstu tilhneigingar
mannsins leika lausum hala o|
miskunnarleysi „réttlætiskennd-
ar“ mannsins er dregið hroll-
vekjandi skörpum dráttum.
Aftaka án dóms og laga —
morð í nafni réttlætisins.
• í Suðurrríkjunum hafa fórn-
ardýrin langoftast verið blökku-
menn. Blökkumenn, sem hinir
hvítu töldu, að ekki mundu
hljóta nógu strangan dóm fyrir
löglegum rétti — blökkumenn,
sem þeir litu alls ekki á sem
mennska menn, er ættu kröfu
til að fá mál sitt rannsakað ~>g
útkljáð fyrir dómstóli.
Á árunum 1882 til 1901 voru
að meðaltali 150 manns teknir af
lífi án dóms og laga í Banda-
ríkjunum. Frá 1904 fór talan
að lækka ár frá ári. Umburðar-
lyndi, mannúð og réttlætiskennd
voru í framsókn. — Eða var
hinum óopinberu böðlum aðeins
ekki eins hægt um vik og áður?
Áður fyrr tóku yfirvöldin frem-
um miklum höndum á þeim, en
nú er það breytt. Nú eiga slíkir
menn engrar vægðar að vænta.
★
0 Árið 1955 var 14 ára gamall
blökkudrengur, Emitt Till, num-
inn á brott af tveimur hvítum
mönnum, J. Milam og Roy Bry-
ant. Emitt hafði flautað á eftir
konu annars mannsins. — Viku
síðar fannst afskræmt lík negra-
drengsins í fljóti einu — og
mennirnir tveir voru dregnir
fyrir rétt. Réttarhöldm stóðu
marga daga — og mennirnir voru
sýknaðir af ákærunni um mann-
dráp. — Kviðdómurinn var skip-
aður hvítum mönnum eingöngu.
Ári síðar var opinberlega haft
eftir Milam:
— Ég ætlaði aðeins að lemja
strákkvikindið, en svo sýndi hann
mér ljósmynd af ungri, hvítri
stúlku, sem hann geymdi i veski
sínu. Hvað átti ég að gera? Það
var ekki hægt að láta hann ná
fullorðinsaldri ....
Milam er enn frjáls maður.
★
0 Þetta gerðist árið 1955. Árið
eftir var enginn tekinn af lífi
án dóms í Bandaríkjunum — ekki
heldur 1957 og 1958. Vonirnar
fengu byr undir báða vængi. —
En svo kom 1959.
Mack Parker var afbrotamað-
ur. Hann hafði ráðizt á hvíta
konu og svívirt hana. Hann var
handtekinn og hafður í varð-
haldi. — Tveim dögum áður en
hann skyldi koma fyrir rétt, var
hann numinn á brott. Eina vitnið
að atburðinum var 63 ára gamall
bóndi.
Framh. á bls. 14.