Morgunblaðið - 22.05.1959, Blaðsíða 6

I
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 22. maí 1959
| Hve mikib vilja Rússar til þess vinna \
j od koma á fundi hinna æðstu manna ? \
EINS og kunnugt er af fréttum
hafa nú fulltrúar Bandaríkj-
anna, 3retlands og Frakklands
lagt fram það sem kallað er „frið
aráætlun Vesturveldanna" á fund
inum í Genf og hafði Herter, ut-
anríkisráðherra Bandaríkjanna,
orð fyrir þeim bandamönnum
um málið. Frá þessum tillögum
hefur verið skýrt í fréttum, en
þær snúast um stöðu Berlínar,
sameiningu Þýzkalands, sem eigi
að gerast á nokkuð löngu ára-
bili eftir fastri áætlun og síðan
koma tillögur varðandi sameig-
inlegt öryggi Evrópulanda.
Herter var ekki myrkur í máli
í ræðu sinni. Hann visaði til
hinna óleystu deilumála þar sem
eru Þýzkalandsmálin, afvopnun-
armálin og ekki sízt á þá stað-
reynd að í Austur-Evrópu væru
kúguð ríki, sem ekki réðu sjálf
stefnu sinni heldur væru undir
hæl stórveldis. Herter tók skýrt
fram, að spurningin um stöðu
Berlinar og um sameiningu
Þýzkalands yrði ekki skilin að.
Það væri tómt mál að tala um
að leysa annað vandamálið án
þess að leysa hitt.
Eins og kunnugt er var af
hálfu Vesturveldanna haldinn
viðræðufundur í París til þess að
undirbúa hinar sameiginlegu til-
lögur fyrir Genfarfundinn, en
áður höfðu sérfræðingar banda-
manna í utanríkismálum fjallað
um málin og lagt íram uppkast
að tillögum.
★
Það er skemmst að segja að
aðalfulltrúi Rússa í Genf, Grom-
yko, tók tillögunum illa. Sérstak-
lega vísaði hann til þess, að hér
væri blandað saman ýmsum at-
riðum sem bæri að skilja
sundur. Hann var þess vegna á
öðru máli en Herter um það, að
hér væru samtengd vandamál, að
þau bæri að leysa í einu. Grom-
yko hafði ekkert annað fram að
bera heldur en það, sem Kreml-
stjórnin hefur boðað á siðustu
mánuðum, og segja stjórnmála-
ritarar, svo sem líka glöggt er
af svari Gromykos, að hann hafi
ekkert nýtt fram að bjóða, er sé
sambærilegt við það, sem Vestur
veldin gerðu, þegar þeir lögðu
fram tillögur sínar, sem fólu í
sér ýmsa nýja möguleika.
★
Síðan leið hvítasunnan og
Rússar virðast hafa áttað sig
nokkru betur á tillögum Vestur-
veldanna. í ræðu sem Krúsjeff
hélt, eftir að bandamenn höfðu
lagt fram tillögur sínar, sagði
hann að í þeim fælust ýms at-
hyglisverð atriði og að Rússar
mundu ekki verða „þráir gegn
samningum", eins og hann orðaði
það. Hins vegar tók Krúsjeff upp
mótbáru Gromykos um það, að í
tillögum Vesturveldanna væri
blandað saman mörgum atriðum
í eitt, en að því mundu Rússar
ekki ganga, Krúsjeff kom ekkert
nánar að því, hvað það væri í til-
lögum Vesturveldanna, sem
Rúsar teldu aðgengileg’t, en í
seinni ummælum Krúsjeffs og þá
sérstaklega í viðtali við banda-
ríska kaupsýslumenn, sem heim-
sótt hafa Moskvu, lét hann í Ijós,
að Rússar mundu teygja sig mjög
langt til samkomulags í Genf.
★
Genf er þessa dagana ein
mauraþúfa af útlendum sendi-
mönnum og aðstoðarmönnum
þeirra, af erlendum blaðamönn-
um og ljósmyndurum og alls
konar fólki, sem streymt hefur
til Genf til þess að vera í nám-
unda við þessa sögulegu ráð-
stefnu. I bænum er vitaskuld
ekki um annað talað en ráð-
stefnuna. Hvar sem menn hittast
og mætast er ekki annað uppi
á teningnum og það er sama
hvort það er á götunum eða hót-
elunum, segja erlendir fregnrit-
arar. Maður er nefndur Don
Cook, sem er fréttaritari New
York Herald Tribune í Genf
þessa dagana. í grein, sem birt-
ist í blaði hans á 2. í hvítasunnu
segir hann að margir séu farnir
að halda, að Vesturveldin muni
Grewe sendiherra, sem er
formælandi V-Þjóáverja í
Genf, hefnr ekki gcngið em-
bættisveginn í þjónustu ut-
anríkismála landsins, heldur
hefur hann lengst af verið há-
skólakennari í ríkisrétti og
borgarrétti. Ritaði Grewe mik
ið um þau efni og 1951 var
hann leystur frá kennaraem-
bætti sínu við háskólann i
Freiburg og kallaður til starfa
í utanríkisráðuneytinu þýzka
í Bonn. Grewe er kaupmanns-
sonur frá Hamborg og eftir
að hann lauk ferli sinum sem
háskólakennari hefur hann
gegnt ýmsum þýðingarmikl-
um störfum. T. d. var hann
árið 1954 sérstakur fulltrúi
landsins á fjórveldaráðstefn-
unni í Berlin. Síðan í febrúar
í fyrra hefur hann verið sendi
herra í Washington.
að einhverju leyti losa tillögúr
sínar í sundur til þess að gera
þær aðgengilegri fyrir Rússa og
taka Berlínarmálið alveg sér-
staklega fyrir. Það mundi hins
vegar hafa þá afleiðingu, segir
þessi stj 'mmálaritari, að Rússar
mundu fella niður kröfur sinar
um sérstaka friðarsamninga við
Austur- og Vestur-Þýzkaland og
Vesturveldin þá leggja á hilluna
í bili tillögur sínar um allsherj-
arsamkomulag um Evrópumál og
tryggingu friðarins þar. Hins
vegar segja þessir stjórnmála-
fréttaritarar, að Vesturveldin
mundu standa fast á því, að
Rússar verði þá að ganga til
sannsýnilegrar lausnar á Berlín-
ardeilunni en takist það ekki,
fari ráðstefnan út um þúfur. Don
Cook segir, að mikil óvissa ríki
og muni fulltrúar Vesturveld-
anna raunverul. enga hugmynd
um það hafa til hvers ráðstefn-
an kunni að leiða. En á það er
bent í þessu sambandi að Rússar
hafa að undanförnu lagt mjög
mikla áherzlu á að koma á þvi,
sem kallað er fundur hinna
æðstu manna. Gegn þessu hafa
Vesturveldin staðið og talið að
það væri þýðingarlaust að halda
slikan fund án mikils undirbún-
ings en ef svo færi að samkomu-
lag næðist að einhverju leyti í
Genf mundi skapast jarðvegur
fyrir „ráðstefnu hinna æðstu
manna.“ Spurningin getur því
verið sú, hve Rússar vilja borga
mikið fyrir það að koma á þess-
ari ráðstefnu. Þeim má vera það
ijóst, að úr slíkri ráðstefnu verð-
ur ekkert, ef Genfarráðstefnan
fer, að dómi Vesturveldanna, út
um þúfur. Ummæli Krúsjeffs,
sem getið er um hér að undan
‘hafa vakið nokkrar vonir um,
að Rússar séu tilbúnir til þess að
greiða nokkurt gjald til þess að
koma á fundi hinna æðstu manna
og muni leggja sig meira fram
til að ná samkomulagi í Genf
heldur en talið hefur verið hing-
að til.
Um þetta er raunar allt of
snemmt að spá, en hér er ein-
ungis tilfært það, sem rætt er
um i svipinn, en vitaskuld eru
allar slíkar hugleiðingar mjög
valtar og getur margt óvænt bor-
ið við.
//
Sfrandaður44 í fjörunni

— Hann er strandaður!, sögðu strákarnir og í senn var eftir-
vænting og spenningur í röddinni. Þeir stóðu uppi á steinlagðri
Skúlagöiunni og horfðu á vélbátinn Víking, sem liggur í fjör-
unni skammt frá Kolbeinshaus. Svo sjaldgæf sjón er það í
Reykjavík og sjá skip liggja á hliðinni í fjörunni, að það er
skiljanlegt að strákarnir skyldu setja legu bátsins í fjörunni i
samband við skipsstrand. Þeir sem eiga bátinn sigldu honum
þarna upp til þess að geta dittað að skrokk bátsins og málað
hann hátt og lágt. (Ljósm. Mbl. Ól. K. M.)
Vefurinn var einhver
hinn mildasti
BORGARFIRÐI, 13. maí. — Sl.
vetur var hér einhver sá mild-
asti og bezti, sem menn muna.

1 skrifar úr daglega ðifinu .
Gæsir verpa í litla
hólmanum
VELVAKANDI gekk suður að
Tjörn um daginn með þeim
Finni Guðmundssyni, fuglafræð-
ingi og Lárusi Salomonssyni, lög
regluþjóni, sem um þessar mund-
ir er „varnarmálaráðherra" íbú-
anna á Tjöminni, eins og nánar
hefur verið útskýrt í fréttum.
Þár er mikið um að vera þessa
dagana. Gæs liggur á fimm eggj-
um í litla hólmanum út undir
auða svæðinu þar sem ísbjörn-
inn var, og um hólmann vappar
maki hennar. Hinar gæsirnar
verpa einhvers staðar lengra frá.
Þýzku álftirnar tvær hafa aftur
á móti sezt að hjá kríunum í
stóra hólmanum. Þar var búið til
hreiður handa þeim i vor, og þar
liggur kvenfuglinn öðru hverju,
en engin egg eru komin enn.
Kringum hana halda sig tvær
álftir. Önnur er maki hennar,
hin er flækingur, sem þau eru
ekki sérlega góð við um þessar
mundir, enda af öðru þjóðerni.
í fyrra kom þessi álftarungi,
senniiega undanvillingur, illa
haldinn á Tjörnina og settist að
hjá þeim. í fyrstu reyndu þau
að reka hann frá sér, en hann
lét það ekkert á sig fá, og nú
þola þau hjónin hann. Enginn
getur þó láð þeim það, þó þeim
þyki ekkert sérlega skemmtilegt
að hafa hann alltaf hangandi í
nánd við sig núna, þegar komnar
eru sumarnætur og þau eru í
rómantískum hugleiðingum. bún
ir að para sig. Þó syndir þarna
einmana grænlenzk blesgæs. Hún
var einhvern tíma fyrir löngu
særð á væng og er ófleyg.
Álftir og kríur búa í stóra
hólmanum
UTI í hólmanum er ósköp frið-
samlegt aðra stundina, en
fyrr en varir er allt komið í upp-
nám og kríurnar garga hver í
kapp við aðra. Eitthvað er ennþá
af hettumáfi í hólmanum hjá
þeim þó alltaf sé farið út í hann
á vorin og jafnvel oftar, til að
steypa undan honum, svo að
hann taki ekki hólmann af krí-
unum. Hann sezt þar nefnilega
að á undan þeim á vorin. Að
öðru leyti er hettumáfurinn skað
laus. Finnur segir mér, að hettu-
máfurinn hafi fyrst komið hingað
til lands árið 1912.
Sílamáfurinn mun hafa komið
miklu seinna, eða eftir' 1930.
Hann er ekki eins hættulaus.
Hann tekur eggin og ungana frá
hinum fuglunum, og einn og
einn ræðst jafnvel á fullorðnar
endur. En þá er „varnarmála-
ráðherranum" að mæta. Það er
eins víst að Lárus sé á næstu
grösum með byssuna. Enda veit
máfurinn það. Um leið og skot
kvað við var hann allur á bak
og burt, en af nálftima liðnum
er hann víst búinn að gleyma
öllu saman. Aftur á móti hreyfðu
endurnar sig ekki. Krían stygð-
ist svolítið, en hún er nú svo við-
kvæm, flýgur jafnvel upp, ef
skellinaðra fer um götuna. Lárus
segist hafa orðið var við annan
óvin fuglanna, viliikött einn,
sem um daginn réðist á kríu. En
krían lætur ekki að sér hæða.
Allur hópurinn kom á fleygiferð
og hrakti kisu á flótta. Ég spurði
hvort nokkur minkur væri við
Tjörnina. Finnur svaraði því til,
að nýlega hefði fundist önd, þann
ig bitin að það benti til þess að
minkur hefði verið þar á ferð-
inni.
U’
A nýja andapollinum er
talsvert lauslæti
M Tjömina syntu endur af 10
tegundum: Stokkendur,
Rauðhöfðaendur, Grafendur, Urt
endur, Skúfendur, Duggendur,
Skeiðendur, Æðarfuglar, Hús-
endur og Gargendur. Við stað-
næmdumst við nýja andapollinn
eða réttara sagt andaskurðinn,
sunnan megin við Hringbrautina.
Þangað hafa allar ófleygu end-
urnar frá Akureyri verið flutt-
í stóra girðingu. Litla svæðið allt v°r’ ekki °rðlð Yfir-
Frá þvi um miðvetur og þar til
viku af apríl var nær óslitinn
góðviðriskafli, en frá 6. apríl fór
veður kólnandi og snjóaði nokk-
uð öðruhvoru. Sumarið heilsaði
heldur kuldalega og hélst kulda-
tíð með snjóhraglanda þar til
viku af maí. En 6. og 7- maí voru
stórrigningar er tóku upp allan
snjó af lálendi. Eftir það fór að
hlýna í veðri og síðan hefur hver
dagurinn verið öðrum betri og
blíðari, hitinn komist upp undir
20 gráður þegar heitast hefur ver-
ið. Gróðri fer því vel fram og
búið er að sleppa geldfé og síð-
bærum ám fyrir nokkrum dögum.
Nokkuð er þegar borið af fyrir-
málsám og hefur það gengið vel
og þegar farið að beita þeim. Al-
mennt mun sauðburður ekki hefj
ast fyrr en eftir 20. þ.m.
Góð hognkelsaveiði
Hrognkelsaveiði hefur verið
með bezta móti í vor og enn stund
uð. Fiskilaust hefur verið hér í
þeirra kringum syðstu Tjörnina
var orðið illa farið og því voru
fluttar á þennan skurð þar sem
nóg gras er í kring og nóg rúm
fyrir þær, þegar þær fara að
verpa. Æðarfuglinn verpir sjálf-
sagt ekki í sumar, pvl þesar end-
ur eru ekki nema tveggja ára.
Á þessum tíma eru endurnar
að para sig, en talsvert virðist
um lauslæti, þegar svona margar
tegundir búa í nábýli.
Þegar eru farnir að sjást
kynblendingar
ÞAÐ er nú svona, öndum finnst
tilbreytni í að kynnast ein-
hverjum öðrum steggjum í allt
öðrum búningi en þær eiga að
venjast.
Sjálfsagt verður eins mikil að-
sókn af áhorfendum að þessum
andapolli, eins og hinum gamla.
Finnur segir að um helgar séu
þar fleiri áhorfendur en á öllum
söfnum í bænum.
sem leitað hafa fiskjar öðru-
hvoru, utan það að Magnús Þor-
steinsson í Höfn fékk 150 pund af
fiski fyrir nokkrum dögum og
var sá fiskur mjög langt sóttur.
Vertíðarfólk héðan er flest ný-
komið heim. Inflúenza hefur enn
ekki borizt hingað, en óttast er
að hún kunni að berast með því
fólki, sem nú er að koma.
Nú er verið að opna veginn yf-
ir Vatnsskarð til Héraðs og mun
hann verða fær í dag, en snjór
hefur verið lítill á fjaliinu í vet-
ur.
Andlátsfregn
Sl. nótt andaðist aldraður borg-
firzkur verkamaður, Sigurður
Magnússon, er lengi bjó á Bakka-
gerðisþorpi, en hafði dvalizt síð-
ustu ár í sjúkrahúsi Seyðisfjarð-
ar. Sigurður var mikill eljumað-
ur og iðjusemi og starfsþreki
hans viðbrugðið. — I. I.