Morgunblaðið - 31.10.1959, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 31. okt. 1959
JHtrotitfiiMttfrifr
Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Lesbók: Árni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargald kr. 35,00 á mánuði innamands.
1 lausasölu kr. 2.00 eintakið.
Þ J O ÐV E
I-^IN helzta undirstaða þrótt-
| mikils atvinnulífs eru
góðar samgöngur, enda er
fullkomin verkaskipting óhugs-
andi án þeirra. Fyrr á tímum
bakaði samgönguleysið innan-
lands þjóðinni ótrúlega erfið-
leika. Þannig var Kaupmanna-
höfn stundum áfangastaður, þeg-
ar fólk ætlaði að flytjast milli
landshluta á íslandi. Þessi stað-
reynd er furðu ótrúleg, ekki sízt
þegar hugsað er til þess, hvers
konar skip það voru, er þá sigldu
til landsins. En fjarlægðirnar hár
innanlands voru miklar. Og stór
fljótin, öll óbrúuð, þóttu sumum
ferðamanninum jafnvel meiri ógn
valdur en sjálft hafið.
Fámennið og fátæktin komu
lengi í veg fyrir allar umbætur,
en rétt fyrir síðustu aldamot
voru byggðar fyrstu brýrnar, er
nokkuð kvað að og fyrstu vega-
spottamir voru lagðir. Síðan mið-
aði á hverju ári eitthvað áleiðis,
en lengi vel mjög hægt eftir því,
sem nú myndi jjykja, enda skófl-
an og hestvagninn nær einustu
hjálpartækin.
★
Á árunum eftir 1942 varð bylt-
ing í þessum málum, þegar lands
menn kynntust tækni Bandaríkja
manna. Stórvirkar vinnuvélar
voru þá í æ ríkara mæli teknar
í þjónustu vegagerðarinnar. Enda
voru jafnframt gerðar stórauknar
kröfur til veganna, því að bif-
reiðar stækkuðu og þyngdust að
miklum mun.
Þrátt fyrir allar framkvæmdir
síðari ára mun flestum finnast,
að íslenzku vegirnir séu mjög lé-
legir og er mikið um það rætt.
En eigi að síður er vegakerfið eitt
helzta afrek þessarar fámennu
þjóðar. Enda hefur lengi farið
stærri hluti þjóðarteknanna til
vegagerðar en hjá flestum, ef
ekki öllum þjóðum.
í sumar er leið kom hingað
danskur verkfræðingur nokkur
og ferðaðist víða um land. Hann
hafði aflað sér upplýsinga um
stærð landsins og íbúafjöldann,
og hafði kynnzt hinu fjöllótta
landslagi og ekið yfir fjölmargar
brúaðar ár. Það sem undraði
hann mest, var hve vegimir voru
góðir!
Fyrir nokkru tóku þrír eða
fjórir sumarbústaðaeigendur sig
saman og lögðu vegarspotta, sem
í sjálfu sér er ekki í frásögur
færandi. Þeir höfðu yfir að ráða
vörubíl og mokstrarvél. Verkið
ATKVÆÐA
EGAR atkvæði voru talin
á dögunum varð þess enn
vart, að víða hafði at-
kvæðaseðlum ekki nægilega ver-
ið blandað saman. Enginn vafi er
á því, að kunnugir menn gátu í
stórum dráttum áttað sig á út-
komu í einstökum byggðalögum.
Þetta er hneyksli, sem verður
að ljúka.
Með þessu er framið lögbrot,
enda er á meðan þessu fer fram
kosningin alls ekki leynileg með
þeim hætti, sem lög bjóða. Á
þennan veg er mönnum, sem vilja
beita kúgunarvaldi eða öðrum
ólöglegum aðgerðum gefið færi á
því að fylgjast með því, hvort
tiltektir þeirra hafa náð þeim ár-
G I R N I R
gekk vel, en reyndist þó taka
töluverðan tíma. Að því loknu
sögðu þeir félagarnir, að nú fyrst
skildu þeir hve mikið afrek vega
kerfið er. Svo mun vera um
fleiri, að þeir átti sig ekki á,
hver stórvirki hafi verð unnin.
*
Ein veigamesta gagnrýni, sem
gerð hefur verið á vegagerðina
hin síðari ár, er sú, að fjárveit-
ingu til framkvæmda sé dreift of
mikið. Áður fyrr, þegar hjálpar-
tæki þekktust varla, skipti þetta
e. t. v. ekki verulegu máli. Vega-
vinna var oft kærkomin atvinnu
aukning í sveitum. Nú er aðstað-
an önnur. Sveitirnar eru síður
aflögufærar um vinnuafl. þó að
vegavinna á vissum árstíma komi
sér raunar enn víða vel. Er eðli-
legt, að það hafi sín áhrif. En nú
eru vélar og tæki notuð í sam-
bandi við vegagerð, sem ekki er
hægt að flytja á milli héraða,
nema með miklum tilkostnaði.
Þyrfti því að taka meira tillit
til þessara nýju viðhorfa, en gert
hefur verið, þegar árlegar fram-
kvæmdir eru ákveðnar.
Þjóðvegirnir eru víða hlykkj-
óttir og mjóir, en á þessu hefur
þó orðið mikil breyting til batn-
aðar hin síðari ár. Það sem verst
er, eru holurnar og rykið. Þar
sem áratugir hljóta að liða þang-
að til allir þjóðvegir landsins
hafa verið lagðir varanlegu slit-
lagi, er eitt brýnasta verkefni í
vegamálunum, að vanda sem
mest ofaníburð og nota helzt ekki
annan, en af þeirri kornastærð,
sem þéttist vel. Með þessu móti
ætti að vera hægt að losna við
rykið að miklu leyti og draga
verulega úr myndun á ójöfnum.
Á síðustu einum til tveimur ár-
um hefur mun meira verið vand-
að en áður til ofaníburðar á
nokkrum vegum og er þess að
vænta, að sama verði gert við
fjölförnustu vegi um allt land,
eins fljótt og frekast verður við
komið.
Vonandi verður þess ekki langt
að bíða, að hægt verði að hefj-
ast handa um að steypa vegi.
Eru miklar vonir bundnar við
hina innlendu sementsframleiðslu
í þessu sambandi. Þegar þetta
verk hefst þyrfti að miða að því
að það yrði aldrei látið niður
falla, þannig að á hverju- ári
bættist verulega við þá vegi, er
lagðir hefðu verið varanlegu slit-
lagi.
TALNING
angri, sem þeir ætluðust til.
Þetta er raunar erfiðara en áð-
ur var, en talningin í sumum kjör
dæmum sýnir að hættan er enn
fyrir hendi. Gera verður rækileg-
ar ráðstafanir til þess að slíkt
endurtaki sig ekki.
Hér er um mun alvarlegra
mál að ræða en sumir virðast í
fljótu bragði ætla. Forsenda fyrir
því, að hin nýja kjördæmaskip-
un efli lýðræði svo sem fremst má
verða, er, að kosningin verði í
raun og veru leynileg. Hún var
það víða áður ekki í framkvæmd.
Mjög illa er farið, að úr þessu
skyldi ekki hvarvetna bætt nú
þegar, svo sem auðvelt hefði
verið.
UTAN UR HEIMI
MYNDIN hér að ofan er frá
Tókíó. — Vöruhúsið „Seibu“
þar í horg hefur látið gera
„flughöfn“ fyrir þyrlur á
þaki byggingarinnar, og mun
hún vera hin stærsta sinnar
tegundar í heiminum, en
þakflöturinn er 3.600 fer-
metrar. — Margir eru mót-
fallnir þessari framkvæmd,
telja ekki vel til fallið að hafa
slíkan „flugvöll“ inni í miðri
stórborg, og álíta, að af því
stafi slysahætta — og einnig
valda þyrlur miklum hávaða.
— k —
FYRIR nokkru var „vígður'*
nýr kjarnakljúfur í Noregi.
Myndin hér til hliðar sýnir,
er Ólafur Noregskonungur
kom í heimsókn til þess að
skoða þennan fyrsta þunga-
vatns-kjarnakljúf, sem byggð
ur hefur verið í heiminum.
Konungurinn er maðurinn
næstyzt til vinstri á mynd-
inni, og eru vísindamenn að
útskýra fyrir honum bygg-
ingu kjarnakljúfsins.
f HEIMSSTYRJÖLD-
INNI síðari voru hinir
svonefndu Kamikaze-
flugmenn, sjálfsmorðs-
flugmenn Japana al-
ræmdir — en þeir
steyptu sér í flugvél-
um sínum, fullhlöðn-
um sprengjum, niður á
skip óvinanna. — Nú er
farið að nefna leigubíl-
stjóra Tókíó Kamikaze-
bílstjóra, vegna hinna
ógnartiðu umferðar-
slysa á götum japönsku
höfuðborgarinnar. —
Umferðarslysin í stór-
borgum víða um heim
eru mikið vandamál.
Hingað til hefur það orð
leikið á, að bílstjórar
Parísarborgar væru ein-
hverjir hinir ógætnustu
í heimi — en kunnugir
segja, að þeir megi kall-
ast hreinir englar í sam
Hættulegustu
bílstjórar í heimi
anburði við hina jap-
önsku.
★ Síðasta ár urðu 20.000
alvarleg umferðarslys á
götum Tókíó — þar af
500 dauðaslys. Á fyrstu
sex mánuðum þessa árs
fjölgaði umferðarslysun
um enn — um hvorki
meira né minna en 27%.
— Það kemur í ljós við
athugun, að í Tókíó
verða helmingi fleiri
dauðaslys í umferðinni
en í New York, þótt
fimm sinnum fleiri bíl-
ar séu í síðarnefndu
borginni. Það eru leigu-
bílarnir í Tókíó, sem
mest koma þarna við
sögu 130 afhverjum 1000
leigubilum þar í borg
lentu í alvarlegum um-
ferðarslysum á síðasta
ári.
★ Hverjar eru orsakirn
ar? — Vandamálið hef-
ir nokkuð verið rann-
sakað, og niðurstaðan
er sú, að hinar fimm
stóru bílastöðvar borg-
arinnar eigi höfuðorsök
ina. Þessi fyrirtæki eiga
sjálf alla bílana og ráða
til sín bílstjóra fyrir
lágt timakaup. Þurfa
þeir að aka miklu leng
ur en góðu hófi gegnir
til þess að hafa nóg að
bíta og brenna. Ervinnu
dagur flestra þeirra um
14 klst. Aumingja menn
irnir eru því síþreyttir
og svefnlausir — og þar
telja stjórnarvöldin, að
fundin sé skýring þess.
að farið er að líkja göt-
um Tókíó við blóðvöll.
— Ríkisstjórnin hefir
nú í undirbúningi sér-
stakar ráðstafanir til
þess að bægja þessum
voða frá dyrum. M. a.
ætlar hún að stuðla að
því, að leigubílstjórar
geti sjálfir eignazt bíl-
ana, sem þeir aka og
stofnað sínar eigin bíla-
stöðvar.