Morgunblaðið - 10.11.1959, Blaðsíða 10

10
MORCrrxnr
Þriðjudagur 10. nóv. 1959
Neytendasamtökin
og vörumerkingar
NEYTENDASAMTÖKIN hafa lát
ið sig vörumerkingar miklu
skipta, þar sem þau hafa talið, að
þeim væri mjög ábótavant hér á
landi og það svo, að bryti í bága
við landslög, þ.e. lög nr. 86 frá
1933 um varnir gegn óréttmætum
verzlunarháttum. Neytendasam-
töjdn hafa nú fengið sjónarmið
sitt staðfest með dómi þeim, er
felldur var af sjó- og verzlunar-
dómi Reykjavíkur 13. okt. sl. í
máli, er varðaði merkingu peysu.
Það reyndist svo, að í lögum þess-
um felst öflug vernd fyrir neyt-
endur gegn hvers konar merkingu
vara, er kunna að gefa villandi
hugmyndir um uppruna þeirra
eða eiginleika.
Stjórn Neyíendasamtakanna er
þess fullviss, að ýmsar merking-
ar vara, sem nú eru viðhafðar
hér, eru ólöglegar samkvæmt of-
angreindum lögum. Þau vilja því
beina því til hlutaðeigandi, að
þeir hyggi að vörumerkingum sín
um með hliðsjón af nefndum lög-
KAIRO, 7. nóvember: — Á morg-
un verður undirritaður í Kairo
samningur, sem Súdan og Ara-
bíska sambandslýðveldið gera
með sér um nýtingu á vatni Níl-
ar. Samningaviðræður hafa tekið
langan tíma, en málin þykja hafa
leystst furðu vel.
tSSSSSSSSSS,'**,
um og nýfelldum dómi samkv.
þeim. Neytendasamtökin álíta
lög þessi svo mikilvæg fyrir neyt
endur ,að þau telja það tvímæla-
laust skyldu sína að sjá til þess
eftir megni, að þeim verði fram-
fylgt.
Þess vegna er það ætlun stjórn-
ar Neytendasamtakanna að kanna
það ítarlega að mánuði liðnum,
að hve miklu leyti megi telja
vörumerkingar á markaði hér-
lendis vera í samræmi við lög.
Frá stjórn Neytendasamtakanna.
Grímur Engilberts
ritstjóri Æskunnar
,/Eskan' 60 ára
Þess minnzt i veglegu afmælisblaði
BARNABLAÐIÐ Æskan minnist
þess í nýútkomnu októberhefti,
að liðin eru 60 ár frá því blaðið
hóf göngu sína. Það er Stórstúka
íslands sem gefur blaðið út og
var fyrsti ritstjóri þess skáldið
Sigurður Júl. Jóhannesson í Vest
urheimi.
Afmælisblaðið er stórt og efn-
ismikið, rakin saga blaðsins og
í tilefni afmælisins eru birtar af-
mæliskveðjur frá fjölmörgum
mönnum og sendir Ásgeir Ás-
geirsson forseti, blaðinu árnaðar-
óskir. Þakkar hann Æskunni
skemmtun og fróðleik á æskuár-
unum. Síðan segir forsetinn „Ég
fylgist enn með Æskunni og sá
mér til ánægju að hún fylgist vel
með tímanum".
☆
★
Það er ótrúlegt,
að þessar tvær
myndir skuli
vera af sama
barninu — en
svo er eigi að
síður. Myndin
hér við hliðina
er af Molak
litlu eftir að
hún hafði ver-
ið 10 mánuði á
munaðarleys-
ingjahælinu í
Teheran —
heilbrigt barn
í útliti. Hin
myndin er ti
henni, þegar
hún kom á hæl
ið, 4 mánaða
gömul.
í tilefni af afmælinu er efnt
til ritgerðasamkeppni meðal
barna og mega þátttakendur ekki
vera eldri en 16 ára. í opnu blaðs-
ins er verðlaunagetraun, sem
Flugfélag íslands stendur að og
veitir flugferðir í verðlaun.
Rakin er saga Æskunnar, er
getið m.a. þeirra mörgu sem ver-
ið hafa ritstjórar blaðsins lengur
eða skemur. Þess er getið þar
til ráðgjafar við framkvæmd
tilraunar til að bæta matar-
æði skólabarna, en það voru
'ríkisstjórn Irans og Barna-
hjálparsjóðurinn, sem stóðu
að þeirri tilraun í sameiningu.
Árangur þessa starfs varð
mjög góður. Það má nokkuð
marka af því, að áður höfðu
fjarvistir í skólum þeim, sem
um var að ræða, numið allt að
60% — en að ári liðnu sóttu
börnin skóla sína reglulega og
vel, eins og bezt gerist annars
Sig. Júl. Jóhannesson
fyrsti ritstjóri
að enginn einn hafi unnið eins
mikið fyrir blaðið og Jóhann
Ögm. Oddsson, sem starfað hefur
sem afgreiðslumaður þess síðan
1928 og unnið ýmis störf önnur
fyrir blaðið. Núverandi ritstjóri
þess er Grímur Engilberts. Upp-
lag Æskunnar er nú 9000 eintök.
Sem fyrr segir er margt af
skemmtilegu lestrarefni í þessu
afmælisblaði Æskunnar og er þar
m.a. saga sem Sig. Júl. Jóhannes-
son þýddi; „Rauði hundurinn“.
Margt fróðleiksmola og getrauna
er að vanda. Er Æskan, þó 60
ára sé, „síung í anda“ eins og
einn þeirra kemst að orði er send
ir blaðinu kveðjur í tilefni af-
mælisins.
Vilja ekki
kjarnorku-
filraunir
NEW YORK, 5. nóv. (NTB/AFP)
Nítján Afríku- og Asíuríki hafa
sent ályktartillögu til stjórnmála
nefndar Allshe.. þingsins, sem
nú ræðir fyrirhugaðar kjarna-
vopnatilraunir Frakka í Sahar»-
eyðimörkinni. í tillögunni er eia
dregið skorað á Frakka að hætta
við þessar tilraunir. — Að þess-
ari tillögu standa m. a. Marokkó
og Túnis, en það var að frum-
kvæði Marokkóstjórnar, að malið
var tekið fyrir í vettvangi Sam-
einuðu þjóðanna.
f nefndri tillögu er undirstrik-
að, að SÞ beri sérstaka ábyrgð
gagnvart þeim Afríkuríkjum, sem
ekki hafa hlotið sjálfstæði, bæði
að því varðar öryggi íbúanna og
heilbrigðismál. — Þar er gert ráð
fyrir, að SÞ lýsi yfir, að þær séu
áhyggjufullar út af því, að slíkar
tilraunir skuli vera ráðgerðar —-
og bent er á, að af þeim stafi
hætta fyrir lönd, bæði í og utan
Afríku.
Þessi ríki standa að tillögunni,
auk Túnis og Marokkó: Arabíska
sambandslýðveldið, Súdan, 'Saudi
Arabía, Libya, Liberia, Libanon,
Jórdanía, írak, Guinea, Ghana,
Eþíópía, Jemen, Nepal, Indónesia,
Burma, Afganistan og Indland.
Gjafir til minjasafna
Á FUNDI bæjarráðs s.l. þriðju-
dag veitti borgarstjóri, Gunnar
Thoroddsen, móttöku ágætri gjöf
frá afkomendum Geirs útgerðar
manns Zoega til minjasafns bæj-
arins. Var það kort af bænum,
sem Sigurður Sveinsson mælinga
maður mældi fyrir árið 1876 en
Benedikt Gröndal skáld bar í lit
og skýrði. Er kortið í upphafleg-
um ramma en gefendur hafa lát-
ið setja á hann silfurskjöld með
áletruninni: , ,Til minjasafns
Reykjavíkurbæjar frá afkomend
um frú Helgu og Geirs Zoega út-
gerðarmanns". Gröndal mun hafa
gefið Geir kortið á sínum tíma
og er það hið mesta metfé eink-
um fyrir áritaðar upplýsingar
Börnum bjargað
YFIR milljónum manna víða
um heim, og þó einkum í As-
íuríkjum, vofir miskunnanaus
hrammur hungurvofunnar. —
Margir tærast upp og deyja
úr sulti og næringarefnaskorti,
aðrir draga fram lífið, dauða
nær, sárþjáðir af hungurkvól-
um ár og síð — en sárast er
kannski að vita slík örlög
örlög bitna á saklausum börn-
um.
— ¥ —
Dag nokkurn á síðasta ári
fannst sveinbarn, sem skihð
hafði verið eftir á götu í Te-
heran í íran, aðframkomið aí
næringarskorti og klæðlaust.
Drengurinn virtist vera nær 6
mánaða gamall, en var þó að
eins tæp tvö kíló að þyngd og
þjáðist af húð- og augnsjuk-
dómum, auk annarra kvilla. —
Honum var þegar komið fyrir
í munaðarleysingjahæli borg-
arinnar, og er hann hafði not-
ið þar hjúkrunar og góðrar
fæðu í nokkra mánuði, var
hann búinn að ná sér svo a
strik, að ekki sá mikinn mun
á honum og jafnöldrum, sem
notið höfðu góðrar umönnunar
frá fæðingu.
v >
Þetta er aðeins eitt dæmi
um harmleiki, sem stöðugt eru
að gerast í fran og ýmsum
Asíulöndum. Sjúk og ban-
hungruð börn, sem vart eru
annað en skinn og bein, eru
skilin eftir á götum úti — af
því að foreldrur þeirra haía
ekki lengur ráð á þeim fáu
molum, sem hingað til hafa
haldið lífinu í þessum vesai-
ingum. Og ekki enda slíkar
sögur alltaf jafnvel og hér
var frá sagt — kannski eru
þau fleiri börnin, sem verða
hungurvofunni að bráð.
— ¥ —
Margt hefur á síðari árum
verið gert til þess að bægja
staðar. Börnin þyngdust ört og
stækkuðu — og námsafköst
jukust hröðum skrefum.
¥ —
Ungfrú Low starfaði einnig
í samvinnu við Heilbrigðis-
stofnunina (WHO) og yfirvöld
frá hungurvofunni
slíkum voða frá — og hafa
stofnanir Sameinuðu þjóðanna
svo sem Barnahjálparsjóður-
inn (UNICEF) og Matvæla-
og landbúnaðarstofnunin (FA
O), unnið þar mikið starf. —
Þannig sendi t. d. FAO fyrir
tveim árum fulltrúa sinn, unga
enska konu að nafni D. Low,
til íran til að aðstoða og vera
í íran að því að stofna sjúkra-
heimilifyrir munaðarleysingja
innan skólaaldurs. — Byrjað
var með 70 börn, en samtais
voru 132 börn tekin á sjúkra-
heimilið þá 18 mánuði, sem
ungfrú Low starfaði þar. —
Hún segir, að flest börnin hafi
verið á fyrsta ári, þegar þau
voru tekin til hjúkrunar, öil
aðframkomin af næringar-
skorti og sum að dauða komin.
Og 32 barnanna varð ekki
bjargað — flest þeirra dóu rétt
eftir að þau komu á sjúkra-
heimilið. En þeim hundrað,
sem tókst að bjarga, fór mjög
vel fram — þau þyngdust til
jafnaðar um 400—600 gr. á
mánuði, svo að eftir um það
bil ár voru flest þeirra búin
að ná sér algerlega — báru öll
einkenni hamingjusamra og
heilbirgðra barna.
Slíku starfi er haldið áfram,
ekki aðeins í íran, heldur i
mörgum öðrum löndum. —
Neyðin kallar víða og þörfin
er brýn — og starfið er mikið
og göfugt.
Gröndals um hús og eigendur
þeirra.
Kortið hefur nú verið hengt
upp í sýningarsal safnsins að
Skúlatúni 2, en safnið er opið á
hverjum degi kl. 2—4 nema
mánudaga.
Fyrir nokkru barst safninu og
verðmæt myndagjöf frá útlend-
um velunnara þess, Mr. Watson,
sem er kunnur hér á landi fyrir
hreinræktað íslenzkt hundakyn,
sem hann hefur komið sér upp.
Mr. Watson heimsótti Árbæjar-
safn þegar hann var hér síðast
á ferð og lét í ljós mikinn.áhuga
fyrir því verki, sem þar er unnið.
í haust sendi hann safninu að
gjöf 9 eftirmyndir af gömlum
Reykjavíkurmyndum sem hann
hefur rekizt á í erlendum söfn-
um. Áður hafði hann sent 2 mynd
ir, en aðra þeirra fann hann á
eyjunni Jersey í Ermarsundi og
var áður óþekkt. Myndirnar eru
allar í forkunnarvönduðum
römmum frá Parker Gallery 1
London.
Þá ber að geta þess að hin ný-
látna merkiskona, frú Sigrún
Bjarnason, hafði með samráði og
vilja dóttur sinnar, frú Karitas
Andersen, ráðstafað miklu af
innbúi og munum úr húsi þeirra
í Tjarnargötu 18 til minjasafns-
ins. Skrásetningu munanna er
ekki að fullu lokið en meðal
þeirra, sem þegar eru til sýnis i
safninu, má nefna gullrennt
kaffi- og súkkulaði postulínsstell,
brúðargjöf frá Þorgrími gullsmið
á Bessastöðum til Kristínar dótt-
ur sinnar, en ömmu frú Sigrúnar,
og manns hennar séra Markúsar
Jónssonar í Odda 1836. Upphafs-
stafir hjónanna eru brenndir
með gulli á hvern hlut stellsins,
sem er heillegt.
Safnið keypti á uppboði stofu-
sófa Matthíasar skálds Jochums-
sonar, en þar sem forstöðumönn-
um Matthíasarsafns á Akureyri
leikur hugur á að eignast sófann,
hefur komið til mála að skipta á
honum og Reykjavíkurmunum,
sem kunna að hafa komizt til
Akureyrar. Eins og sakir standa
er sófinn í „stofu“ í safninu þar
sem borðstofuborð og stólar eru
úr „norskahúsinu*1 við Vestur-
götu gjöf frá Bech-systkinum,
| skrifborð úr búi Björns Jónsson-
Framh. á bls. 23.