Morgunblaðið - 10.11.1959, Blaðsíða 12

12
MORCVTSBLAÐIh
Þriðjudagur 10. nóv. 1959
imfrfðMfr
XJtg.: H.f. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Sigurður Bjarnason frá Vi^'r.
Matthías Johannessen.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargald kr 35,00 á mánuði innamands.
1 lausasölu kr. 2.00 eintakið
UTAN ÚR HEIMI
FULLKOMIN FRAMLEIÐSLUTÆKI
IT NDIRSTAÐA þróttmikils
| atvinnulífs er fyrst og
- fremst fólgin í fullkomn-
um framleiðslutækjum og kunn-
áttu um meðferð þeirra. Þannig
voru það togaramir og mikiu
fullkomnari bátar en áður höfðu
verið notaðir, ásamt vaxandi
þekkingu á fiskveiðum, sem
lagði grundvöllinn að hinni miklu
útgerð hér á landi eftir aldamót-
in síðustu, og lagði þar með jafr.
framt grundvöllinn að hinum
miklu breytingum, sem orðið
hafa á lífskjörum þjóðarinnar
síðustu áratugi, þó að fleira hafi
síðar komið til.
Bætt var við togara- og báta-
flotann eftir því sem efni og aðr-
ar aðstæður leyfðu og einkum
voru keyptir margir togarar á ár-
unum eftir heimsstyrjöldina
fyrri. En á áratugnum 1930—40
voru aðstæður mjög erfiðar til
endurnýjunar á framleiðslutækj-
um. Síðar, á styrjaldárárunum,
var endurnýjun útilokuð og tog-
arar og bátar týndu tölunni:
þannig fórust nokkrir togarar
vegna hernaðaraðgerða.
Að styrjöldinni lokinni var
þörfin orðin mjög brýn að end-
urnýja fiskiskipaflotann og var
það gert af miklum myndarskap,
eins og kunnugt er. Ef þetta
hefði ekki verið gert er vandséð
hvernig við hefðum staðizt sam-
keppni á erlendum mörkuðum.
Af áðumefndum ástæðum
þurfti endurnýjun togaraflotans
að fara fram á stuttum tíma og
þó að mörgum togurum hafi ver-
ið bætt við síðan, þá er mestur
hluti þeirra nú yfir 10 ára gamall.
Fyrsti nýji togarinn, sem kom
til landsins eftir heimsstyröldina,
Ingólfur Amarson, á nú á næst-
unni að fara í svonefnda 12 ára
flokkunarviðgerð, Hefur verið
ákveðið að gera jafnframt á hon-
um veigamiklar breytingar og
breyta skipinu úr gufu- í diesel-
togara. Er sennilegt að svipað
verði gert með fleiri skip.
Fyrir nokkrum dögum kom nýr,
þýzkur togari til Reykjavíkur,
svonefndur skuttogari. Var hann
glæsilegur mjög og búinn ýmsum
nýjungum og vinnuikilyrði á
honum munu óvenju góð, þar sem
öll fiskaðgerð fer fram neðan
þilja. Að lestatölu var þetta
skip ekki stærra en stærstu ís-
lenzku togararnir, en töluvert
lengri og mjög gangmikið.
Ýmsir íslenzkir útgerðarmenn
fylgjast vel með þessari nýjung,
en telja vænlegra að fá frekar úr
því skorið hvernig tilraununum
reiðir af erlendis áður en íslend-
ingar taka ákvörðun um bygg-
ingu slíks togara.
Aðstaðan hér er raunar að því
leyti til önnur, að oft er styttra
á miðin, en frá höfnum Vestur-
Evrópu, og þá frystihús og önnur
fyrirgreiðsla nærtækari. En ís-
lenzkir togarar stunda oft veið-
ar á fjarlægum miðum. Svo er
fjarlægð veiðistöðvanna heldur
ekki aðalatriði í þessu sambandi.
Úr því þarf að fá skorið hvort
meira er hægt að veiða og bæta
meðferð aflans á hinni nýju teg-
und togara, því þeir munu all-
miklu dýrari en eldri gerðir og
þurfa því að sýna yfirburði til
að sanna hagkvæmni sína.
íslenzka þjóðin hefur á síðari
tímum verið mjög fljót að til-
einka sér tæknilegar nýjungar og
hefur það oftast leitt tilblessunar.
Þegar um er að ræða endurnýjun
togaraflotans, er það sérstaklega
nauðsynlegt að ekkert fari fram
hjá landsmönnum, er til framfara
horfir, og má fullyrða, að svo
mun ekki verða, þar sem íslend-
ingar eiga svo marga sérfróða
og þaulreynda menn í þessum
efnum.
VONBRIGÐI TÍMANS
VITANLEGA verða Tím-
anum það vonbrigði, ef
ekki næst samkomulag
um myndun vinstri stjórnar að
þessu sinni“. — Þannig var tekið
til orða í forystugrein Tímans í
fyrradag og annars staðar í sama
blaði sagði:
„Ýmsar ástæður benda til þess,
að vinstri stjórn myndi betur
heppnast nú en á árunum 1956—
1958, m. a. vegna þeirar reynslu,
sem menn öðluðust þá“.
Rétt er það, að illa getur tek-
izt, þó að betur fari en á niður-
lægingarárunum 1956—58. Boð
skapur Tímans er þess vegna
harla lítt upplífgandi fyrir fylgj-
endur V-stjórnar. Og hvað var
það, sem reynslan kenndi, að sögn
Tímans fyrir kosningar, um or-
sakir ófamaðar V- stjórnarinnar?
Þá mátti lesa það svo að segja
í hveru bláði Tímans, að V-stjórn
in hefði strandað vegna óheilinda
Alþýðubandalags og Alþýðu-
flokks í stuðningi við hana. Mein-
ið var þá sagt vera vaxandi yfir-
ráð hægri krata í Alþýðuflokkn-
um qg einræði kommúnista í Al-
þýðubandalaginu.
Eysteinn Jónsson og Hermann
Jónasson fullyrtu báðir og Tím-
inn tók undir, að Alþýðubanda-
lagið væri í rauninni dautt.
Hann er ,alk>jóðleg'
kvikmyndastjarna
Kommúnistar hefðu þar öll ráð.
Tíminn á sunnudag lýsir að
vísu ánægju sinni yfir, að „af
hálfu Alþýðubandalagisns hefur
verið tekið jákvætt tilmælum
Framsóknarflokksins varðandi
viðræður um myndun vinstri
stjórnar". En tveimur dögum
áður en Tíminn segir frá þessum
fagnaðarboðskap hafði Þjóðvilj-
inn skýrt frá því, að Brynjólfur
Bjarnason var endurkjörinn for-
maður Sósíalistafélags Reykja-
víkur, sem er aðalflokksfélag Al-
þýðubandalagsins, og með honum
í stjórn einlitir Moskvu-línu-
menn.
Um yfirráðin í Alþýðubanda-
laginu er þess vegna ekki að viLl-
ast. Þar eru alls-ráðandi þeir
menn, sem Framsókn telur hafa
verið banamenn V-stjórnarinnar,
og Tíminn prédikaði fyrir kosn-
ingar, að búnir væru að sanna,
að þeir væru ósamstarfshæfir. Nú
hafa þeir enn hert á og skrifa dag
lega um það í Þjóðviljann, að for
ystumenn Framsóknar séu sið-
lausir fjársvikarar!
Engu síður tekur Tíminn því
með fögnuði, að þetta fólk skuli
vilja tala við Framsókn um stjórn
armyndun og lýsir vonbrigðum
i yfir, ef slíkur óskapnaður skyldi
ekki ná völdum á ný!
ÞÝZKAR kvikmyndastjörn-
ur eru nú aftur farnar að
láta mjög að sér kveða á
,.heimsmarkaðinum“. — Þýzk
kvikmyndalist og leikarar
áttu dálítið erfitt uppdráttar
á fyrstu árunum eftir stríðið
— af skiljanlegum ástæðum.
En nú koma hinir þýzku leik-
arar víða við — í frönskum,
enskum, ítölskum og banda-
\Þjóðverjinn Curd
\jurgens fær millj.
greiddar fyrir
hvert hlutverk —
og kvikmynda-
framleiðendur
slást um hann...
rískum kvikmyndum. Og
margir þeirra eru meðal
hinna eftirsóttustu, sem um
getur í dag.
♦ Reyndar hefir ekki enn kom-
ið fram nein ný Marlene Diet-
rich. En maður er nefndur Curd
Jiirgens — og eftir öllum sól-
armerkjum að dæma, mun nafn
hans ná engu „ninni frægð sn
Dietrich-nafnið. — Jiirgens er nú
hinn „alþjóðlegasti" allra kvik-
myndaleikara — og einn af hin-
um allra tekjuhæstu.
Hann fékk t. d. greidd laun,
sem samsvara 5—6 milljónum
íslenzkra króna, fyrir leik sinn
í brezku njósnakvikmyndinni
„Ferja til Hongkong". Það eru
hæstu laun, sem Rank-félagið
hefur nokkru sinni greitt fyrir
eitt kvikmyndahlutverk. í Holly-
i wood fær Curd Jurgens yfirleitt
um Yt hærri greiðslu fyrir leik
í einni kvikmynd.
♦ Hvernig stendur á því, að
kvikmyndaframleiðendur skuli
„alást“ svo um þennan Þjóð-
verja, sem í fljótu bragði virðist
ósköp venjulegur maður á allan
hátt? — Því hefur hinn kunni,
enski leikstjóri Lewis Gilbert
svarað svo:
— Curd Jurgens er einhver
„segulmagnaðisti“ persónuleieki
sem um er að gera í kvikmynd-
um um þessar mundir. Hann er
í raun og sannleika allt það, sem
átt er við, þegar við tölum um
„stjörnu" . . . . Við erum raunar
ekki miklu nær við þessar upp-
lýsingar — en hvað sem um það
er, þá virðast flestir aðrir í „fag-
inu“ svipaðrar skoðuna. — Þess
vegna var hann líka fenginn til
Hollywood til þess að fara með
hið gamla „glanshlutverk" Emils
Jannings í nýrri útgáfu af „Bláa
englinum“ — á móti May Britt.
♦ Hann hefir reyndar ekki
fengið sérlega góða dóma hjá
gagnrýnendum fyrir leik sinn í
þessari mynd. En áhorfendur
koma í stríðum straumum til þess
að sjá hana — segulmagnið verk-
ar. Peningarnir streyma líka í
„kassann“ — og þá eru kvik-
myndaframleiðendurnir ánægðir.
— Þess vegna biður líka alltáf
nýr samningur eftir Curd
Júrgens, þegar einn er útrunninn.
Næst á hann t. d. að leika titil-
hlutverkið í nýrri kvikmynd um
eldflaugasérfræðinginn Werner
von Braun.
♦ Curd Júrgens leikur alltaf í
þýzkum kvikmyndum við og við
— þegar hann hefur tíma til. Það
eru ekki peningarnir sem freista
þar, því að hann fær miklu minria
borgað í Þýzkalandi en víðast
annars staðar — t. d. fékk hann
„aðeins“ rúmlega hálfa milljón
kr. fyrir að leika stigamann í kvik
mynd út af sögu eftir Helmuth
Kautner. En þeir Káutner eru
persónulegir vinir — og þess
vegna tók hann að sér hlutverkið.
Aðrir þýzkir leikarar hraða nú
för sinni til heimsfrægðar — svo
sem Horst Buchholz og Hardy
Krúger. En enginn kemst enn
með tærnar, þar sem Curd
Júrgens hefir hælana ....

risaskip
E IN S og frá hefir verið
sagt í fréttum, var nýlega
hleypt af stokkunum í
Bretlandi, stærsta skipi,
sem smíðað hefir verið þar
J í landi eftir stríðið. — Skip
þetta er 40 þúsund lesta
farþegaskip, eign skipafé-
lagsins „Orient Line“, sem
lengi hefir haldið uppi
ferðum milli Englands og
Ástralíu — og ýmissa
hafna við Kyrrahaf. — Það
var Alexandra prinsessa,
sem skírði skipið, en það
hlaut nafnið Oriana. Prins-
essan braut þrjár vínflösk-
ur á stefni skipsins, um leið
og hún gaf því nafn. Minna
hefir sennilega ekki verið
talið duga til að koma slíku
risaskipi á flot — en það
rann líka ljúflega í sjó
fram á rúmri mínútu! —
Hin göfugu vín, sem vættu
stefni Oriana, voru frá
þrem löndum: Bandaríkj-
unum, Ástralíu — og gam-
alt, brezkt rauðvín, svo-
nefnt „Chateau Talbot“,
sem menn byrjuðu fyrst að
drekka á Elísabetartíman-
um.
Oriana mun mjög „stytta“
leiðina frá Englandi til
Ástralíu. Til þessa hefir
slíkt ferðalag að öllu eðli-
legu tekið fjórar vikur að
jafnaði — en Oriana mun
aðeins verða þrjár vikur á
leiðinni. — Ýmsar nýjung-
ar eru í skipi þessu, t. d.
er það útbúið þannig, að
það getur „siglt“ út á hlið
fyrir eigin vélarafli. Yfir-
þygging þess er úr alumíni
að mestu, og hefir aldrei
fyrr verið notað jafnmikið
af þeim málmi í eitt skip.
—• Byggingarkostnaður
þess mun vera um 14
milljónir sterlingspunda.
Rúm er fyrir 630 farþega
á fyrsta farrými og 1500 á
ferðamannafarrými. — Á
skipinu verður 900 manna
áhöfn. Það mun fara „jóm-
frúrför" sína snemma á
næsta ári.