Morgunblaðið - 14.01.1960, Qupperneq 11

Fimmtudagtir 14. jan. 1960
MORCTlNnr a »IÐ
11
Fiskeldi á íslan
stórkostlegt atvinnu-
og fjárhagsatriði
VIÐ HÖFUM gjarna litið á veið-
ar vatnafiska sem frístundaiðju/
hlunnindi góðjarða eða stundar-
gaman iðjuleysingja. Sjaldnast
látum við okkur detta í hug að
hér sé um atvinnugrein að ræða,
sem verið gæti mun stærri og
rneiri ef kostur væri að sýna
henni meiri rækt. Þegar rætt er
um lax og silung er sportveiðin
mönnum efst í huga.
Tíðindamaður blaðsins átti
fyrir skemmstu tal við Þór Guð-
jónsson veiðimálastjóra og bar
áttumenn hér til þess að inna
1 slík störf af hendi.
Hér á landi starfa nú fjórar
eldisstöðvar. Eru þrjár þeirra í
eigu einstaklinga, sem ekki telja
sér skylt að annast upplýsinga-
þjónustu um fiskeldi. Hin fjórða
er í eigu Rafmagnsveitu Reykja-
víkur og annast hún uppeldi
laxveiða og selur þau til dreif-
inga í veiðiám. Tvær stövanna
ala upp regnbogasilung til út-
flutnings og ein elur upp laxa-
seiði fyrir eigin á.
Rætt við Þór
Guðjónsson
veiðimálastjóra
þá á góma framtíðarmöguleik’r
okkar í veiðimálum og þá fyrst
og fremst laxveiðinnar.
Lítið fiskeldi hér á landi
Veiðimálastjóri segir að víða
erlendis sé það aldagömul a*>
vinnugrein að ala fisk og rækta,
líkt og við ræktum hér kvikfén-
að. Hefur hann ferðazt víða er-
lendis til þess að kynna sér þessi
mál. Hér á landi hefir vísir að
slíkri starfsemi verið um nokkur
ár. Hefur það fiskeldi byggzt á
því að ala upp laxaseiði til þess
að sleppa þeim í veiðiár og að
framleiða fisk til matar. Fullkom
in tilt'aunastarfsmi hefir þó ekki
verið á þessu sviði hér á landi og
skortir því mjög á að hægt se
að stunda hér fiskeldi með nokk-
uð öruggum árangri. Til þess
þyrfti að koma hér upp fullkom-
inni tilraunastöð, þar sem hægt
væri bæði að þjálfa menn til pess
ara starfa og kenna þau og auK
þess gera tilraunir, sem leitt
gætu til hagkvæmrar niðurstósu
fyrir fiskeldi sem atvinnugrein.
Þótt í ýmsu megi byggja á er-
lendum athugunum eru aðstæð-
ur hér að svo mörgu leyti öðru
vísi að ýmsar framkvæmdir
hljóta að verða nokkuð fálm-
kenndar og leiða því ekki til eins
hagkvæms árangurs eins og ann-
ars gæti orðið. Það skortir líka
mjög tilfinnanlega þjálfaða kunn
Frá eldisstöð þar sem ræktaðmr er regnbogasilungur í Non-
Mölle hjá Viborg í Danmörku. Verið er að tæma eldistjörn og
taka silunginn „til slátrunar“.
Með því að koma á fót slíkri
tilraunastöð og þjálfa fiskirækt-
armenn, sem síðar gætu unnið við
eldisstöðvar víðs vegar á landinu
mætti stórefla og auka veiðimögu
leikana. Ekki væri óeðlilegt að
hugsa sér að veiðifélög, þ. e. a. s.
félög ábúenda á laxveiðijörðum,
ræki hvert fyrir sig uppeldisstöð
í þeim tilgangi einum að auka
veiðimöguleikana á vatnasvæði
sínu. Mætti þar með stórauka
fiskigöngu í ánum og þar með
allan afrakstur af þeim. Tii-
raunastöðin sjálf myndi síðan
Gísli heitinn Kristjánsson klakvörður við Elliðaár um tvo áratugi.
Hér sést hann vera að strjúka lax í klak.
(Ljósm. Magnús Jóhannesson).
Laxinn verðmætastur
Þótt kki sé rætt um nema lax-
veiðina er auðséð að með auk-
inni ræktun og uppeldi má mjög
auka tekjur af henni. Segja má
að þegar séu allar veiðiár lands-
ins fullsetnar. Mætti því stórauka
stangafjölda við árnar og er jafn-
vel ekki óeðlilegt að hugsa sér
að fá mætti auknar tekjur af
veiðileyfum til erlendra ferða-
manna. Auk þess er laxinn mjög
dýr matur og sala á honum til
Frá tilraunasjóeldisstöðinni í
í uppeldistjörn.
er byggt af orkuverum og laxár
eru þar með eyðilagðar. Það bend
ir því allt til þess að enn megi
auka hag laxveiða hér á landi.
Mörg verkefni
Tilraunastöð um fiskeldi þyrfti
að geta leyst af hendi mörg verk-
efni. Þar þyrfti að gera tilraunir
Bowmans Bay í Washington. Verið er að gefa laxaseiðum fóður
(Myndirnar tók Þór Guðjónsson).
Frá laxatilraunastöð við raforkuverið í Bergeforsen í Svíþjóð.
Steyptar eldistjarnir.
gera ýmsar athuganir og miðla
þekkingu sinni og niðurstöðum til
hinna ýmsu fiskræktarmanna i
landinu.
Fiskeldi eins og kvikfjárrækt
Auk laxins kemur svo til gre'na
eldi ýmissa annarra fisktegunda,
þótt ekki sé verðmæti þeirra að
jafnaði eins mikið. Það eru mógu
leikar á því að koma á fót eldis-
stöðvum víðs vegar um sveitir
landsins þar sem fisktegundir eru
að fullu aldar upp og síðan slá'.r-
að, rétt eins og um búfjárrækt
væri að ræða. Líka er hægt að
ala laxaseiði upp í göngustærð
(10—15 cm) í fersku vatni eða
sjóblöndu og láta þau síðan ganga
úr eldistjörnunum til sjávar, þar
sem þau tækju út þroska sinn.
Að 1—3 árum liðnum mundi þessi
lax síðan ganga upp í eldistjarn-
irnar á ný, ef þannig væri um
búið (laxastigi) og væri þá hægt
að taka hann og slátra og selja.
Það er einnig hægt að auka af-
kastagetu eldistjarna með því að
bera áburð í þær sem þá gefur
meira fóður fyrir þá fiska, s_m
í þeim lifa. Ennfremur má bæta
fiskivötn með áburðarnotkun, en
slíkt krefst auðvitað aðstöðu til
athugana og tilrauna á vegum
tilraunastöðvar. 1 rauninni fhá
segja, segir veiðimálastjóri, að
fullkomlega sama gildi um nauð-
syn tilraunastöðvar fyrir fiskeldi
eins og tilraunastöðvar fyrir atn-
ar ýmsu greinar landbúnaðarins.
Það skortir aðeins nokkru meiri
skilning á nauðsyn slíkrar til-
raunastöðvar og innsýn í þá mjög
auknu möguleika, sem fiskeidi
mundi gera til eflingar atvinnu-
vegum landsins, sem ekki eru oi
fjölskrúðug fyrir.
Umbrotatímar
Nú eru miklir umbrotatimar á
sviði efna&thugana og fóðumot-
kunar þeirra dýra er lifa villt 1
vötnum. Kemur þar til geisla-
virkni, sem sett er í hin ýmsu
snefilefni, en það eru þau efni,
sm dýrin þurfa mjög lítið magn
af en eru þeim þó lífsnauðsynleg.
Með mælingum má síðan finna
út hve mikil þörf dýranna er fyr-
ir hin ýmsu snefilefni og hve mik
ið af þeim þarf að setja í vötnin
í áburði. Hér er um að ræða mjög
merkar athuganir, sem um þess-
ar mundir fara fram erlendis. Það
er ekki nóg að fóðra lífverurnar
á svo og svo miklu af ýmsum
efnum, er vér vitum að þær neyta
í ríkum mæli, ef þær skortir aft-
ur á móti nauðsynlega snefilefni,
sem þær í rauninni geta ekki lifað
án. Það er með þetta eins og keðj-
una sem ekki er sterkari en veik
asti hlekkur hennar. Þetta lögmál
þekkja allir ræktunarmenn.
Ef við ætlum ekki að staðna á
Framh. á bls. 21.
útlanda gæti því gefið góðan arð.
í rauninni má segja að lax sé
fyrst og fremst lúxusvarningur.
Laxastofninn fer minnkandi í
heiminum og stafar það fyrst og
fremst af því að meira og meira
með eldi fisksíns á íslenzku fóðri
en í það mætti nota alls konar
fiskúrgang og úrgangsefni ann-
arra matvinnslustöðva, svo serr.
kjötvinnslu- og sláturhúsa. Einn-
ig væri vel hægt að hugsa sér
að hér á landi mætti framleiða
fiskifóður til útflutnings. Þá þarf
þessi tilraunastöð að hafa aðstöðu
til fiskeldis bæði í fersku vatni og
sömuleiðis sjóblönduðu vatni og
sjó. Athuga þarf þar allar nýj-
ungar á þessu sviði og tileinka
sér þær, einnig að vinna að fiski-
kynbótum. Þótt gera megi ráð
fyrir að meginverkefni yrði að
efla laxagönguna, þarf tilraue.a-
stöð þessi að athuga aðra fiski-
stofna. Ekki væri óeðlilegt að,
fiskifræðingar, sem vinna að at-
hugunum á lífi ýmissa sjávar-
fiska vildu hafa aðstöðu til þess í
tilraunastöð sem þessari að gera
athuganir sínar.