Morgunblaðið - 15.03.1960, Blaðsíða 16

16
MORCVNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 15. marz 1960
gwa málið nógu einfalt. En leysið
bara frá skjóðunni — hvað er
að?“
Ég sagði honum, í eins stuttu
máli og mér var mögulegt, að ég
hefði trúlofazt dóttur Kekesfalva
og, að þremur klukkustundum
síðar hefði ég ákveðið neitað stað
reyndinni. En hann mætti alls
ekki halda, að ég hefði í hyggju
að segja neitt til að afsaka þessa
ósæmilegu hegðun mína — þvert
á móti, ég hefði einungis komið
til þess að segja honum einslega
og sem yfirboðara mínum, frá
því að mér væri fullkomlega ljós
hvaða skylda hvíldi á mér með
tilliti til hinnar sVívirðilegu hegð
unar minnar. Ég vissi hver skylda
mín væri og myndi framkvæma
hana.
Bukencic starði á mig með aug
ljósu skilningsleysi.
„Hvaða vitleysa er þetta allt
saman? Ósæmileg hegðun? —
Hvaða skylda hvílir á yður? —
Hvað .. Hvernig .. Hvers-
vegna.. ? Bull og vitleysa. I>ér
segist vera trúlofaður dóttur
Kekesfalva? Ég sá hana einu
sinni. .. Bæklaður, vanskapaður
aumingi, er ekki svo? Nú jæja,
það er ekkert ósæmilegt við það.
En svo hafið þér hugsað yður
betur um, geri ég ráð fyrir? Það
hefur margur maðurinn gert og
ekki verið kallaður óþokki. Eða
hafið þér .. hann kom nær —
„hafið þér kannske verið að
gamna yður eitthvað við hana
og orðið svo eitthvað á í mess-
unni? Það er ég hræddur um að
gæti orðið dýrt spaug'.
Ég varð bæði reiður og skömm
ustulegur. Það hvernig hann mis-
skildi allt, hugsunarlaust og
næstum kæruleysislega, reitti
mig til reiði.
„Leyfið mér allra virðingar-
fyilst að taka það fram, hr.
oberst', sagði ég og sló saman
hælum — „að ég sagði þessi
óþægilegu ósannindi um það að
ég væri ekki trúlofaður, í viður-
vist sjö liðsforingja við borðið
okkar í kaffihúsinu. Ég laug í
félaga mína sökum hugleysis og
vandræða. Á morgun ætlar
Hawliczek að skora lyfsalann á
hólm, fyrir að breiða út fréttina,
sem raunverulega var alveg
sönn. Á morgun veit öll borgin
það, að ég sagði ósatt í návist
liðsforingjanna, félaga minna, að
ég hef svívirt herinn.
Við þessi orð mín leit hann
upp, furðu lostinn. Hin seinvirki
heili hans hafði bersýnilega að
lokum skilið mikilvægi orða
minna. Hann dökknaði í framan.
„Hvar sögðuð þér að það hefði
verið?“
„Við borðið okkar í kaffistof-
unni“.
„í viðurvist liðsforingjanna,
félaga yðar, segir þér? HeyrðO
þeir það allir?“
„Já, herra oberst".
„Og veit lyfsalinn að þér hafið
neitað því?“
„Hann heyrir það á morgun.
Hann og allir borgarbúar".
Ofurstinn sneri og togaði með
ákafa í yfirvaraskeggið, eins og
hann væri að reyna að slíta það
upp með rótum. Ég sá, að inn-
an við lága ennið starfaði heili
hans sem ákafast. Hann æddi aft
ur og fram um gólfið ,með hend-
urnar krosslagðar fyrir aftan
bak — einu sinni, tvisvar, fimm
sinnum, tíu sinnum, tuttugu sinn
um. Gólfið titraði dálítið undir
hinu þunga fótataki og það glamr
aði í sporunum. Loks staðnæmd-
ist hann fyrir framan mig.
„Og hvað er það sem þér ætl-
ið að gera?“
„Það er, aðeins ein leið til fyrir
mig. Þér vitið það sjálfur, hr.
oberst! Ég kom einungis til að
kveðja og til að biðja yður með
fyllstu virðingu að sjá um að allt
verði útkljáð á eftir, eins hljóð-
lega og hægt er. Ég vil ekki að
herdeildin verði svívirt af mín-
um sökum“.
„Vitleysa", tautaði hann. „Hel-
ber vitleysa. Snotur, hraustur,
heiðarlegur náungi eins og þér,
vegna svona bæklaðs aumingja.
Ég geri ráð fyrir að gamli ref-
urinn hafi gabbað yður og þér
ekki séð við honum fyrr en um
seinan. Ah — þeirra vegna stend
ur mér hjartanlega á sama. —
Hvað koma þau okkur við. En
þetta með félaga yðar og bölvað
an lyfsalann er auðvitað verri
sagan“.
Hann byrjaði aftur að stika
aftur og fram um gólfið, með
meiri ákafa en áður. Það virtist
vera hræðileg áreynsla fyrir
hann að hugsa, því að hann varð
dökkrauður í framan og æðarnar
á gagnaugunum voru eins og digr
ar, dökkar rætur. Að lokum
stanzaði hann skyndifega.
„Jæja, hlustið þér nú á mig.
Svona mál verður að útkljá sem
allra fyrst. Ef þessi saga berst
út, getum við ekki gert neitt. —
Fyrsta atriðið er þá, hverjir úr
herdeildinni voru viðstaddir?"
Ég nefndi nöfnin. Bukencic tók
vasabókina sína upp úr brjóst-
vasanum — hina frægu litlu,
rauðu vasabók, sem hann dró
alltaf upp, þegar hann stóð ein-
hvern herdeildarmann að mis-
gerðum, eins og hún væri sverð.
Ofurstinn vætti blýantsoddinn
með vörunum, að gömlum og
góðum sveitasið, áður en hann
skrifaði nöfnin eitt á eftir öðru,
með gildum, naglbreiðum fingr-
unum.
„Eru þetta allir?“
„Já“.
„Áreiðanlega allir?“
„Já, hr. oberst“.
„Svo“. Hann stakk vasabók-
inni^fftur niður í vasann eins og
hann væri að sliðra sverð. —
„Svo“. .
„Gott og vel, við getum kippt
þessu í lag. Á morgun skipa ég
þeim að koma á minn fund, öll-
um sjö, einum í einu, áður en
þeir stíga fæti sínum út á æfing-
arsvæðið og guð hjálpi þeim
manni, sem þorir að muna eitt
orð af því, sem þér sögðuð, þeg-
ar ég er búinn að tala við hann.
Ég tala sjálfur við lyfsalann. —
Ég skal telja honum trú um að
þetta sé allt tilhæfulaus vitleysa.
Hvernig væri að segja honum,
að þér vilduð biðja mig um leyfi,
áðuf en þér .. áður en .. bíðið
þér annars andartak..“ Hann
kom svo fast að mér, að ég fann
andardrátt hans. — „Segið mér
hreinskilnislega, ég á við í fullri
hreinskilni: höfðuð þér verið að
drekka — ég á við, áður en þér
gerðuð sjálfan yður að fífli á
jjennan hátt?“
Mér hitnaði af blygðun: „Já,
hr. oberst, ég drakk vissulega
tvö koníaksglös, áður en ég fór
þangað — og þar .. með miðdeg
degisverðinum .. drakk ég tals-
vert .. en .... “
Ég bjóst við heilu skamma-
flóði, en í þess stað færðist
ánægjubros yfir hörkulegt and-
lit ofurstans. Hann neri saman
höndunum og hló hátt og drýg-
indalega.
„Ágætt, ágætt. Nú veit ég. —
Þannig ráðum við fram úr þeim
vanda. Það er deginum Ijósara!
Ég segi þeim bara, að þér hafið
verið dauðadrukkinn og ekki vit-
að hvað þér sögðuð. Þér hafið
ekki gefið drengskaparorð yðar,
geri ég ráð fyrir?“
„Nei, hr. oberst“.
„Þá er allt í bezta lagi. Þér
voruð bara fullur, segi ég þeim.
Það hefur komið fyrir beztu
menn, jafnvel erkihertoga. Þér
voruð dauðadrukkinn, höfðuð
ekki minnstu hugmynd um hvað,
þér voruð að segja og skilduð
einfaldlega ekki spurningar
þeirra. Það er fullkomlega rök-
rétt, er ekki svo? Og svo tel ég
lyfsalanum trú um að ég hafi
veitt yður ærlega ráðningu fyrir
að álpast inn í kaffihús, í svo
viðbjóðslegu ástandi. Jæja — þá
er fyrsta atriðið afgreitt“.
Reiðin sauð í mér yfir því að
hann skyldi misskilja mig þann-
ig. Það gerði mig bálreiðan að
finna að þessi einlæglega góðvilj
aði auli skyldi vera að reyna að
halda ístaðinu fyrir mig. Ber-
sýnilega hélt hann að ég hefði
tafið hann svona, vegna hræðslu
og vildi fá hann til að bjarga mér
úr vandræðum. Fjandinn hafi
það, hvers vegna gat hann ekki
skilið mig? Og svo herti ég upp
hugann.
„Með fyllstu virðingu, hr.
oberst, þá verð ég að benda yður
á það, að slíkt myndi alls ekki
gera út um málið, hvað mig
snertir! Ég veit hvað ég hef gert
og ég veit líka, að ég get ekki lit-
ið framan í nokkurn heiðarlegan
mann framan. Ég hef hagað mér
ódrengilega og ég get ekki hald-
ið áfram að lifa og .. “
„Þegið þér“, öskraði hann —
Skáldið ocj mamma litla
1) Aldrei hef ég áttað mig á því
hvað við er átt, þegar talað er um
afskriftir!
2) Það er ósköp einfalt. Ef við
keyptum okkur t. d. nýjan og falleg-
an bíl ........
3) Æi, góði reyndu að halda þér
við raunveruleikann!
a
r
í
ú
á
Það var gaman að sjá þig,
Markús. Ó, þetta er hún Jó'na,
dóttir mín.
Fyrirgefðu Markús að ég skyldi
halda að þú værir frá fatahreins
uninni.
Frá fatahreinsuninni! Veiztu
það ekki Jóna, að þessi maður,
er bezti ljósmyndari og rithöf-
undur um lífið í náttúrunni, sem
uppi er.
Ég hefði mátt vita það, að hann
fengi ekki þetta sólbrennda,
hraustlega útlit á strætum borg-
arinnar.
Komdu innfyrir Markús. og
fáðu þér sæti og segðu hvers
vegna þú ert kominn.
„oh, ég bið yður afsökunar — en
leyfið mér að hugsa í friði og
hættið að rugla mig með þessum
þvættingi. — Ég veit fullkomlega
hvað ég á að gera og þarf ekki að
fá neinar ráðleggingar hjá græn-
jaxli eins og yður. ímyndið þér .
yður, að þetta mál snerti aðeins
yður einan? Vinur minn, það var
aðeins fyrsta atriðið og nú kem-
ur atriði nr. tvö. f fyrramálið
verðið þér að fara héðan. Ég get
ekki haft yður hér. Það verður
að láta gras gróa yfir atvik sem
þetta. Þér megið ekki vera hér
einum degi lengur. Annars berg-
málar öll borgin von bráðar af
slúðursögum og hvar sem þér
farið, verðið þér spurður spurn-
inga og ég ætla ekki að láta slíkt
koma fyrir. Ég vil ekki að neinn
liðsforingi minn sé ertur með
spurningum og litinn illu auga.
Ég tek það ekki í mál. Frá morg
undeginum að telja verðið þér
fluttur í varaliðsdeildina í
Czaslau. .. Ég ætla sjálfur að
rita fyrirskipunina og fá yður
bréf til ofurstans. Hvað í því
stendur, kemur yður ekki við.
Þér þurfið einungis að hverfa,
gufa upp og það sem ég geri,
kemur mér einum við. Þér og
þjónninn yðar takið allt dótið yð
ar saman núna í kvöld og svo yf
irgefið þið herskálana svo
snemma í fyrramálið, að enginn
SUtltvarpiö
Þriðjudagur 15. marz
8.00—10.00 Morgunútvarp (Bæn. — 8.05
Morgunleikfimi. — 8.15 Tónleik-
ar. — 8.30 Fréttir. — 8.40 Tónleik
ar. — 9.10 Veðurfregnir. — 9.20
Tónleikar).
12.00 Hádegisútvarp.
15.00—16.30 Miðdegisútvarp.
18.25 Veðurfregnir.
18.30 Amrpa segir börnunum sögu.
18.50 Framburðarkennsla í þýzku.
19.00 Þingfréttir. — Tónleikar.
19.40 Tilkynningar.
20.00 Fréttir.
20.30 Daglegt mál (Arni Böðvarsson
cand. mag.).
20.35 Utvarpssagan: ,,Alexis Sorbas**
eftir Nikos Kazantzakis, í þýð-
ingu Þorgeirs Þorgeirssonar; VIII.
lestur (Erlingur Gíslason leikari).
21.00 Islenzk tónlist: „Guðrúnarkviða**
eftir Jón Leifs (Fílharmoníu-
hljómsveitin í Osló flytur undir
stjórn Odds Griiner-Hegge. Ein-
söngvari: Handi Brandt Gunder-
sen, Bjarne Buntz og Egil Nord-
sjö. Höfundurinn flytur skýring-
ar og les Eddu-textann).
21.25 Tónlistarpistill frá Vínarborg —
(Guðmundur Jónsson óperusöngv
ari).
21.45 Tónleikar: Eberhard Waechter
syngur lagaflokkinn „An die
ferne Geliebte“ eftir Beethoven.
Undirleikari er Heinrich Schmidt.
22.00 Fréttir og veðurfregnir.
22.10 Passíusálmar (25).
22.20 Tengslin við Island, — kafli úr
ræðu á ársþingi Þjóðræknisfélags
Islands í Vesturheimi í sl. mán-
uði (Richard Beck prófessor, for-
seti félagsins).
22.40 Lög unga fólksins (Kristrún Ey-
mundsdóttir og Guðrún Svafars-
dóttir).
23.30 Dagskrárlok.
Miðvikudagur 16. marz
8.00—10.00 Morgunútvarp (Bæn. — 8.05
Morgunleikfimi. — 8.15 Tónleik-
ar. — 8.30 Fréttir. — 8.40 Tón-
leikar. — 9.10 Veðurfregnir. —
9.20 Tónleikar).
12.00 Hádegisútvarp. — (12.25 Fréttir
og tilkynningar).
12.50—14.00 „Við vinnuna": Tónleikar
af plötum.
15.00—16.30 Miðdegisútvarp.
18.25 Veðurfregnir.
18.30 Utvarpssaga barnanna: „Mamma
skilur allt“-eftir Stefán Jónsson;
XIV. (Höfundur les).
18.55 Framburðarkennsla í ensku.
19.00 Þingfréttir. — Tónleikar
19.35 Tilkynningar.
20.00 Fréttir.
20.30 Daglegt mál (Arni Böðvarsson
cand. mag.).
20.35 Frá eynni Mön, — erindi (Einar
Guðmundsson kennari).
21.05 Sænsk kórlög: Utvarpskórinn í
Stokkhólmi syngur lög eftir
David Wikander og Gunnar de
Fr^merie, við Ijóð eftir Pár Lag-
erkvist. Söngstjóri: Eric Ericson.
21.30 „Ekið fyrir stapann'*, leiksaga eft
ir Agnar Þórðarson, flutt undir
stjórn höfundar; IV. kafli. —
Sögumaður Helgi Skúlason. Leik-
endur: Ævar R. Kvaran, Herdís
Þorvaldsdóttir, Guðmundur Páls-
son, Karl Guðmundsson, Sigrún
Sigurðardóttir, Halldór Karlsson
og Snædís og Tinna Gunnlaugs-
dætur.
22.00 Fréttir og veðurfregnir.
22.10 Passíusálumur (26).
22.20 Ur heimi myndlistarinnar (Björn
Th. BjörnSSon listfræðingur).
22.40 I léttum tón: Frá kvöldskemmt-
un karlakórsins Fóstbræður í
Austurbæjarbíó 1. þ.m.
23.10 Dagskrárlok.