Morgunblaðið - 20.04.1960, Blaðsíða 10

10
MORGVTSBLAÐIÐ
M'KviVudagur 20. aprí! 1960
Dr. Páll ísólfsson:
Á sjó
Dr. Páll ísólfsson er á ferða-
lagi um Evrópu og hefur heit
ið því að skrifa nokkrar ferða
greinar fyrir Morgunblaðið. —
Fyrsta grein dr. Páls fer hér
á eftir.
Þess má geta, af Jón Þór-
arinsson tónskáld verður tón-
1 listargagnrýnandi Mbl. í fjar-
veru dr. Páls.
ALDREI kynnist fólk eins
fljótt og á sjó. Jafnvel þótt
fjöldi manns sé um borð í
sama skipi, verður hópurinn
lítill eins og fjölskylda á
hinu mikla úthafi. Þarna
ægir öllu saman, því ólíkasta
af öllum manntegundum. En
1 þetta sinn vorum við fá um
borð í Gullfossi. Mátulega
mörg og vel samvalið lið.
Litlu dóttur minni fannst
hafið stórt, og hún starði hug-
fangin á öldurnar, alveg laus
við sjóveiki — en það voru
nú flestir, því veðrið var
ágætt alla leið. Já hafið með
sitt volduga hjartaslag. Að
mega berast á bylgjum þess
á jafndásamlegu skipi og
Gullfossi er sæla og unaður.
Að mega hlusta á öldurnar og
vindana í stað nöldurs og ill-
kvitni er endurnæring. Mér
þykir bara bara verst ef ekki
ruggar meira, segir einn, sem
sat á barnum, hann er karl í
krapinu.
En Gullfoss er eins og
lifandi vera á sjónum. Stund-
um eins og leikur hann sér;
tekur að mér finnst óþarf-
lega djúpar dýfur, rétt eins
og hann væri að leika sér
með höfrungunum, sem kút-
veltust meðfram kinnungun-
um. Já, Gullfoss er dásam-
legt skip. Eg skrúfa frá
danska útvarpinu úti á Norð-
ursjó. Einhver er að tala um
ferðir víkinganna um úthöfin
til forna. Þrennt var nauð-
synlegt: afbragðs skip, örugg
áhöfn og vitur skipstjóri.
Eins er það í dag, og á allt
þetta ekki hvað sízt heima
um Gullfossinn, flaggskipið
okkar. Þar fer allt þetta
saman. Við höfum marga
skemmtilega farþega, þar á
meðal loftskeytamann, sem er
að sækja togara ásamt áhöfn
til Þýzkalands. Hann er
músíkalskur, á fjölda af óper-
um á plötum, og veit alltaf
hvar fiskur liggur undir
steini, þ. e. a. s. hann hlustar
sér til hvar fiskurinn er, og
segir svo skipstjór^num. —
Skipstjórinn er nú búinn að
vera hjá mér í 21 ár, segir
hann. Og skipstjórinn hlær,
enda gamansamur í meira
lagi. Við getum ekki verið án
i hvors annars, segir hann. Ja,
við fáum okkur einn til á
barnum og svo koma sögurn-
ar um fárviðri, mokfiskirí og
ævintýri á höfunum. Þetta er
frjálsa, glaða lífið, segir Odd-
geir, sá ágæti maður. Þak'ka
þér fyrir samveruna. Svo er
það bakarinn, vinur minn.
Hann er tónskáld í álögum,
eins og fleiri íslendingar, að
ég held. Hann vill syngja
fyrir mig lögin sín úti á
dekki. En ég færist heldur
undan því, en geri samning
við hann: Hann bakar alda-
mótavínarbrauð fyrir mig
þegar við komum heim (þau
voru svo góð, að engum nú-
lifandi ungum manni dettur
slíkt í hug; þá var allt ekta),
en ég hlusta á melodíurnar
hans og skrifa þær máske
upp Nú er hringt í matinn.
Kræsingarnar eru mildar og
freistingarnar sömuleiðis. —
Ætli maður þyngist ekki um
pund á dag? Svo eru sagðar
sögur, draugasögur og þjóð-
sögur. Sögur af skrítnum
köllum. Jón í Roðgúl og Páll
í Gerðum voru vel bjargálna
menn og áttu flest til allra
hluta, þeir voru nágrannar.
Flestir voru fæddir á Stokks-
eyri í þann tíð. Einn þeirra
vantaði hjólbörur, en átti
engar sjálfur. Hann fór til
Jóns í Roðgúl og bað hann
lána sér hjólbörur. Farðu til
Páls í Gerðum. Hann á góðar
hjólbörur. Hann þangað.
Farðu til Jóns í Roðgúl, hann
lánar þér hjólbörur. Sagan
segir að hann hafi ekki feng-
ið neinar hjólbörur. Þessa
sögu hefði H. C. Andersen
getað notað vel. Hvort skips-
draugar séu til? Það er nú
líklega. Þeirra verður æðioft
vart, undan óveðrum. Þeir
vara menn við hættunum.
Gamalt skip var mannað
nýjum mannskap. Brátt fór
að bera á því að skipinu
fylgdi ósýnilegur farþegi, og
gerði hann vart við sig með
höggum og hávaða. Eitt sinn
um kvöld, þegar fullt tungl
óð í skýjum, verða skipsmenn
varir við það, að einhver var
kominn upp í reiða. Þegar
þeir fóru að horfa á þetta,
sáu þeir að draugsi sat uppi
á flaggstangarhún og hló og
lamdi fótastokkinn. Hann
gerðist svo kátur og fyndinn,
að skipverjar gleymdu öllu
öðru en að horfa upp í loftið,
þar til allir féllu fyrir borð,
nema einn, sem var svo rang-
eygður að hann sá ekki neitt
hvað gerðist. Þegar allir hin-
ir voru fallnir í sjóinn spýtti
draugsi út úr sér tanngörðun-
um og steypti sér niður á eft-
ir þeim, en í því steytti skip-
ið á skeri og sögumaður
bjargaðist og hált áfram að
vera rangeygður og gekk
undir nafninu „ljúgandi rang-
eygingurinn".
Svo leggur maður sig og
les. Ég les ágæta bók eftir
Jón Dan: Tvær bandingjasög-
ur. Þær eru mjög athyglis-
verðar. Ég hef tvílesið þær.
i 1 1
SKAK
i I i
í A-NNARRI umferð skákmótsins
í Mar del Plata tefldu þeir sam-
an Friðrik Ólafsson og David
Bronstein. Skákin varð jafntefli
eftir 19 leiki en var engu að síð-
ur athyglisverð. Bronstein lék
franska vörn. Friðrik valdi í 5.
og 6. leik litið teflt afbrgiði og
Bronstein fór í 7. og 8. leik á
ókannaða stigu. Friðrik fórnaði
peði fyrir sóknarstöðu en neiddi
síðan hjá frekari óvissu með því
að fórna manni til að ná þráskák.
— Skákin fer hér á eftir og hefir
Friðrik hvítt:
1. e4, e6; 2. d4, d5; 3. Rc3, Bb4;
4. e5, c5; 5. Bd2, Re7; 6. a3, BxR;
7. BxB, b6; 8. b4, a5; 9. Rf3, Dc7;
10. b5, Rf5; 11. Bd3, Rd7; 12. 0-0,
Rxd4; 13. RxR, c5xR; 14. Bxd4,
Dr. Páll Isólísson
Þar er skemmtilega tekið á
efni, sem varðar marga. Bók-
in á erindi til margra. Svo er
miðdagslúr. — Dreymir mig
ekki Þorberg skjögrandi upp
háan stiga haldandi ræðu til
heilla mannkyninu, segir
hann. Ég hafði borðað reykt-
an ál, sem er eitt hið bezta
sem ég fæ, ásamt snaps og
Carlsberg. Kannski hefur
þetta farið illa í maga? Ég
vildi ég myndi þá ræðu. Hún
var snjöll, en mér er ómögu-
legt að muna hana. — Ham-
borg. Þar er einhver sú
mesta „trafik“ sem fyrirfinnst
í heiminum. Og mann sundl-
ar við að sjá öll þau ósköp af
skipum, skipasmíðastöðvum
og umferð sem þar er. Sumir
ætla upp í St. Pauli. Þangað
nenni ég ekki. Því miður var
ekki tími til að fara í óper-
una. En vonandi kemst ég
þangað bráðum. — Kielar-
skurðurinn er stórfellt mann-
virki. Mig hefur oft dreymt
að ég sigldi í gegn um landið
— loftið og jörðina. Hefur
ykkur ekki einhverntíma
dreymt það líka? Það er líkt
þessu þegar maður siglir um
hinn mjóa Kielar-skurð. —
Bændabýlin á stjórnborða og
bakborða, skógar og ekrur,
nautgripir, kindur, svín og
hestar. 100 kílómetrar á
lengd. Svo til Helsingborg.
Rigning og kuldi. Kvef og
Bronkítis. Kaupmannahöfn.
Désamlegasta borg á Norður-
löndum. Og nú eru páskar í
námd. Klukknaómur frá
hundrað kirkjuturnum. —
Stemningin er mikil hér
þessa bænadaga. Hér er mikið
af fallegum kirkjum Og nú
er nóg að gera að sýna lítilli
stúlku borgina, fara í Frúar-
kirkju og sjá myndir Thor-
valdsens og heyra fagra
músík og kröftuga páskapré-
dikun. Kaupmannahöfn hef-
ur upp á margt að bjóða, sem
aðrar borgir hafa ekki. Haf-
meyjan hefur enn ekki verið
sprengd hér í loft upp. Hún
situr ein úti á steini við
Löngulinu, talandi (eða rétt-
ara sagt þegjandi) tákn mik-
illar menningar að fornu og
nýju. Ferðin hingað var lík-
ust ævintýri. Og strax er
maður farinn að hlakka til að
fara heim með Gullfossi í
júní, skipinu góða og Krist-
jáni Aðalsteinssyni með sína
fríðu hirð um borð.
P. t
Rxe5; 15. Dh5, RxB; 16. c2xR, 0-0;
17. Bxgl* KxB; 18. Dg5+, Kh8;
19. Df6+, Kg8; jafntefli.
Af frásögnum sýnist mega ráða
að Friðrik tefli nokkuð vel á
þessu móti.
Lesandi Morgunblaðsins í
Buenos Aires, A. Gravenhorst,
hefir sent blaðinu fregnir af mót-
inu. Lætur hann af því að Friðrik
njóti vinsælda þar Syðra vegna
geðþekktrar framgöngu sinnar.
Dvaldist Friðrik þrjá daga hjá
þessum fslandsvini áður en hann
hélt áfram til Mar del Plata.
Germanía minnist
40 ára afmælis síns
Fyrirlestur um „Samfélag og stjórn
skipun Þýzkafands" fluttur á morgun
FÉLAGIÐ Germanía varð
fjörutíu ára nýlega og
minnist afmælis síns með
hátíðahöldum í þessari
viku.
Afmælið
Þau hefjast á morgun, sumar-
daginn fyrsta, með fyrirlestri
próf. Karl Erdmann í hátíðasal
Háskóla íslands um „Samfélag
og stjórnskipun Þýzkalands á 20.
öldinni", á föstudaginn verður
skemmtun í Lido og á laugardag-
inn verða þýzkar fræðslu og
fréttamyndir fyrir almenning
sýndar í Nýja Bíói.
Margvísleg
menningarstarfsemi
Félagið Germanía var stofnað
þann 5. marz 1920 fyrir forgöngu
Próf. Karl Erdmann
frá Kiel
próf. Matthíasar Þórðarsonar,
þjóðminjavarðar, sem var fyrsti
formaður þess en meðstjórnend-
ur þeir Einar Jónsson magister
og Guðmundur Gamalíelsson bók
•sali. Voru stofnendur um 80 tals-
ins Félagið hefur um sína daga
með ýmsu móti unnið að aukn-
um menningartengslum milli
Þýzkalands og íslands. Það hefur
m. a. gengist fyrir hljómleikum
þýzkra listamanna hér oftar en
einu sinni, efnt til sýningar á
þýzkri svartlist árið 1953 og ári
síðar á listvefnaði, að ógleymdri
sýningu á íslenzkum málverkum
í ýmsum borgum Þýzkalands árin
1955—56. Þá hefur félagið gefið
út á þýzku ársrit til kynningar
á íslenzkum málefnum og fer sú
útgáfa nú fram í samvinnu við
félög íslandsvina í Hamborg,
Hannover, Giessen og Köln. —
1 stjórn Germaníu sitja nú dr.
Jón E. Vestdal, formaður, Jón
Sigurðsson, slökkviliðsstjóri, Már
Elísson, hagfræðingur, Þóra
Timmermann og Ludwig H Siem
sen, stkpm. Félagsmenn eru nú
um 190 að tölu.
Gestur flytur fyrirlestur
Prófessor Karl Erdmann, sem
áður var nefndur og flytja mun
afmælisfyrirlestur Germaníu á
morgun, er hingað kominn gagn
gert þeirra erinda. Hann er próf-
e«sor í nútímasögu við háskól-
ann í Kiel, en þar er sem kunnugt
er lögð mikil rækt við norræn
fræði. Fyrirlestur sinn flytur
prófessorinn á þýzku og nefnist
hann á þeirri tungu „Gesellschaft
und Verfassung Deutschlands im
20. Jahrhundert“. Almenningi er
heimill aðgangur að fyrirlestrin-
um, sem ekki er að efa að verður
hinn fróðlegasti. Fyrirlesturinn
hefst kl. 4 e. h.
Þetta verður eini fyrirlestur-
inn, sem próf. Erdmann flytur
hér að þessu sinni en hann mun
dveljast hér um hálfsmánaðar-
skeið og skoða landið, og væntan-
lega segja frá þeim ferðum sín-
um, er heim kemur.
Eitt alvarlegt bíl-
slys yfir páskana
Slökkviliðið kvatt út 6 sinnum
SLÖKKVILIÐ Reykjavíkur var
kallað nokkrum sinnum út yfir
Páskana en engir meiriháttar
brunar urðu í bænum. Eitt alvar-
legt umferðaslys varð á annan í
Páskum á móts við Undraland
við Suðurlandsbraut.
Þangað var sjúkrabifreið kvödd
til að flytja 7 ára gamlan dreng,
Sumarliða Guðbjörn Bogason, á
Slvsavarðstofuna, en hann varð
fyrir bifreiðinni R-375 og meidd-
ist mikið á höfði og innvortis
og er líðan hans mjög slæm.
Fimmtudaginn 14. apríl kl.
17:57 var Slökkviliðið kvatt að
Háteigsvegi 50, en þar höfðu
börn kveikt í geymsluskúr, full-
um af drasli. Var eldurinn þegar
slökktur og skemmdir litlar sem
tngar.
Föstudaginn 15. kl. 00:58 var
Slökkviliðið kvatt að Hverfisgötu
80, en þar hafði verið kveikt í
bréfarusli í kjallara hússins, en
búið var að slökkva eldinn er
slökkviliðið kom á vettvang.
Sama dag kl. 13:26 var Slökkvi-
liðið kvatt til að slökkva sinu-
bruna í Blesugróf, og enn sama
dag kl. 11:12 var það kvatt á
Suðurlandsbraut vegna bifreiðar,
sem kviknað hafði í, en bíllinn
var hvergi sjáanlegur þegar
Slökkviliðið bar þar að.
Sunnudaginn 17. var Slökkvi-
liðið kvatt á Vesturgötu, reynd-
ist vera gabb. Sama dag kl 15:53
var það kvatt að Stangarholti 20,
en þar hafði kviknað í herbergi í
risi hússins út frá útvarpstæki,
sem nafði verið skilið eftir í sam
bandi. Eldurinn var slpkktur
áður en hann breiddist út, en út-
varpstækið eyðilagðist. K1 00:4
kom bifreið, sem kviknað hafði
í, niður á Slökkvistöð og var
eldurinn kæfður þar á auga-
bragði.
1 gær var Slökkviliðið svo
kvatt á Reykjanesbraut 6, en þar
hafði kviknað í vinnuskúr Félags
garðyrkjumanna út frá röri í
kolaofni, sem skúrinn er hitaður
u.pp með. Asbestplötur voru á
þaki skúrsins og urðu þær alelda
og varð að rífa þakið. Skemmdir
urðu þó ekki teljandi.
- 301 lest
AKRANESI, 13. apríl. — í dag
eru allir bátar á sjó héðan, utan
einn. f gær fiskuðu bátarnir 301
lest — 20 bátar. Þessir 4 voru
aflahæstir: Ólafur Magnússon
með 33,5 lestir, Sæfari með 29,6
lestir, Sigurður með 29,2 lestir og
Sigríður með 26,5 lestir.