Morgunblaðið - 28.04.1960, Page 17

Fimmtudagur 28. apríl 1960
M O R C VIS B L A Ð IÐ
17
Frumherji V
Jordell Bank, Englandi,
26. apríl (Reuter). —
\
\
s
s
s
s
HIN mikla stjörnurannsókn- ^
arstöð hér hefir enn daglega s
„samband við“ bandarísku 5
S gerviplánetuna Frumherja |
- V, sem nú er kominn í nser s
10 milljón km fjarlægð frá j
\ jörðu. — •
1 Enn er það minni sendi- s
\ stöðin í Frumherja, sem send S
\ ir merkin til jarðar, en hún |
hefir aðeins 5 vatta styrk- ^
leika. Telja vísindamennirn- s
ir í stjörnustöðinni að stærri j
ekki settur í gang fyrr en \
eftir nokkrar vikur, en hann i
á að geta sent merki til jarð-
ar úr allt að 80 millj. km.
fjarlægð.
Frumherji V. fer á braut
//
Bréf sent Morgunblaðinu
Cjafir eru yður gefnar
44
i milli Venusar og Jarðar. Hon
) um var skotið á loft 11. marz
s Sl. —
— Skipasmiðastöð
Framh. af bls. 13
hafðar, vegna hugsanlegrar dekk
hleðslu, sérstaklega á síld.
í fyrstu var skipasmíðastöðin
treg að smíða eftir hinum
ströngu kröfum íslendinga, en
allt slíkt var þegar í stað leið-
rétt og ætti þessi stöð nú að hafa
nokkra æfingu í að smíða sam-
kvæmt fyllstu kröfum og bera
þeir 5 bátar sem smíðaðir hafa
verið þess glögg merki.
Vinnudagur er frá 7,20 til hálf
fimm. 15 mínútna hlé er klukkan
9 og 30 mínútna matarhlé um há-
degi og hafa þá allir mat sér, en
borða sína aðalmáltíð heima eft-
ir að vinnu er lokið. Fólkið virð-
ist hafa gott, að því er séð verður
— það er nægjusamt og sparsamt.
Sparsemi var einnig áberandi í
skipasmíðastöðinni — þar var
engu hent, jafnvel tuskurnar,
sem notaðar voru til að þurrka
með voru hirtar, þvegnar og not-
aðar aftur — en við notum inn-
fluttan tvist og svo er honum
hent. Oll umgengni var mjög
snyrtileg og allt efni hirt og not-
að út í æsar.
Byggingahraði er mikill. Sem
dæmi má nefna að kjölur að
„Hilmi“ var lagður 20. desember
og báturinn var tilbúinn til af-
hendingar og reynslufarar hinn
25. febrúar. íslenzku bátamir,
sem þarna eru smíðaðir eru 25
metra langir og 5,7 metra breiðir.
Ganghraði þeirra er 11 milur og
sjóhæfni með afbrigðum góð.
í heimablaði, sem út er gefið
í Travermiinde, var skrifað um
þessa íslenzku báta og þótti Þjóð-
verjum svo litlir bátar vera sterk
byggðir og sérlega vel útbúnir,
bæði að vél og öðrum tækjum
og á því sviði að miklum mun
fullkomnari en þeirra eigin bát-
ar. Fiskibátar, sem þeir fram-
leiða fyrir sjálfa sig af svipaðri
stærð, kosta ekki nema fjórðung
verðs miðað við það sem þessir
íslenzku bátar kosta.
Þjóðverjum þykir gott að vinna
fyrir fslendinga og telja sig hafa
margt af þessum byggingum
lært. — En nú er spurningin
hvort þeir fá meira að læra af
þessum bátasmíðum — vonandi
flytjast bátasmíðamar heim, í
vaxandi mæli, segir Margeir Sig-
urbjörnsson að lokum. hsj.
ÖLL þjóðin var þægilega snort-
in þegar sú frétt barst henni að
ein kempa þessa lands hefði gef-
ið til slysvarna vélknúinn björg-
unarbát, fullbúinn til starfsins.
Gefandinn var og er landskunn-
ur athafnamaður, er bætti enn
um sín eigin met.
Gjafir eru yður gefnar, og eru
þær góðar í sjálfu sér, en dæmi
eru til þess, alltof mörg, að svo
hefur til tekist, að sáð hefur ver-
ið í ófrjóan akur, — þiggjendur
hafa ekki haft þá „reisn“ sem
nauðsynleg er þeim, er þurfa að
veita móttöku stórgjöfum og hag
nýta, þannig að hinn rétti og
óeigingjarni tilgangur gefandans
nái tilgangi sínum, beri ávöxt.
Er þá hætt við að tilgangurinn,
stórgjöfin verði hefndargjöf, sem
kallað er. Því eru þessar línur
skrifaðar, að mig grunar að gjöf-
in sú hin mikla, sem ég benti
á hér að framan „flækist fyrir“
þiggjendum, og hafi frá önd-
yerðu verið hornreka eða öllu
heldur niðursetningur hjá ráða-
mönnum Slysavarnafélags Is-
lands. Einna helzt mætti líkja
því við að þetta glæsilega björg
unarskip hafi orðið lekabytta
undir verulegan hluta samskota
fjárins úr baukum Slysvarnafé-
lagsins. Síðan björgunarbáturinn
kom, virðist honum hafa verið
ofaukið við og í kringum höfn-
ina, stöðugur tekjuliður um-
sjónarmanna, auk annarra um-
fangsmikilla útgjalda, en um
raunveruleg björgunarafrek er
mér ekki kunnugt.
Það leikur ekki á tveim
tungum að alls staðar við firði
og flóa þessa lands, annars stað-
ar en hér, er meiri þörf fyrir
björgunarbát þessarar tegundar.
Ber margt til þess. meðal ann-
ars, að hér eru ávallt tiltæk
traust og vel mönnuð skip, sem
hafa og munu tafarlaust bregð-
ast vel við kalli og gera sitt ýtr-
asta. Um það eru til mörg dæmi
og öll hin drengilegustu.
Ég bendi m. a- á skipakost hafn
arinnar, sem ávallt er í kallfæri
nótt sem dag, með valda menn
í hverju rúmi, og fer ekki á milli
mála að forseti Slysavarnafé-
lagsins þekkir þar alla tilhögun
til sjós og lands, eins og vasa
sinn, og mætti vita að þaðan
fer enginn „bónleiður til búð-
ar“.
Ég bendi síðast en ekki sízt
á landhelgisgæzluna, sem aldrei
hefir brugðizt kalli, enda oft og
í mjög mikilvægum tilfellum,
leyst af hendi hjálparstarfsemi
með ágætum, ekki aðeins við
Faxaflóa og nágrenni, heldur um
land allt.
Landssamtök.
Þegar hér er komið sögu, er
rétt að stinga við fæti, og athuga
uppbyggingu og starfsemi slysa-
varna fyrr og nú.
Áhugamenn um slysavarnir
komu félaginu á fæturna, deildir
voru stofnaðar víðsvegar um
land. Höfuðstöðvar rótfestust í
Reykjavík sem eðlilegt var. —
Deildirnar út um land störfuðu
tvíþætt, voru viðbúnar, tóku sér
fram um fyrstu fyrirgreiðslu og
Afmæli
Björgunarbáturinn Gísli J. Johnsen
hjálpuðu eftir beztu getu, ávallt
vel, og stundum með ágætum. Þá
stóðu og standa deildirnar að
margþættri fjáröflun, ýmist til
átthagastarfsemi eða þær styrkja
landssamtökin, með árstillögum
eða beinum gjöfum, og þá eink-
um til sérmála, er varða slysa-
varnir þjóðarinnar allrar.
í Reykjavík er yfirstjórn slvsa
varna landsins, sem fyrst og
fremst á að líta á landið allt sem
„sitt“ umdæmi, og veita ávallt
liðsauka þar sem bardaginn er
harðastur, þ. e. leysa fyrst
stærstu vandamálin eða þau mest
aðkallandi.
Mikið starf og óeigingjarnt
hefur verið leyst af hendi, og
Á seinni árum hefur slysavörn
um til sjós fleygt fram, og við
horf breyzt með degi hverjum,
svo sem stærri og traustari fiski
skip, stóraukinn öryggisútbún-
aður hjá þeim o. fl. að því ó-
gleymdu að landhelgisgæzlan
hefur í vaxandi mæli, og á heilla
drjúgan þátt veitt margþætta
hjálp útifyrir ströndum landsins,
enda hefur reynzla og aðkallandi
þörf seinni ára, kennt okkur
tvennt í senn, að líta eftir flota
okkar og varðveita fiskimiðin
með sama manna og skipakosti.
verður svo áfram. Þjóðin er gjaf
mild og fórnfús.
Forystan verður að halda vöku
sinni, má ekki sofna á verðinum
og umfram allt fylgjast með tím
anum.
Það sem kom mér til að skrifa
þetta greinarkorn, var einkum
„Hilmir“ og „Þorkatla“ í reynslufcrð.
þrennt. Ráðleysi ‘'stjórnenda
Slysavarnafélagsins með björg-
unarbátinn Gísla Johnsen. Skiln-
ingsleysi þeirra á hið eiginlega
verksvið þessarar tegundar
björgunarbáts, og loks sem af-
leiðingu af hvorttveggja, til-
gangsleysið með að hafa bátinn
hér í höfninni, eða venjulegast
með öllu ótilkippilegan uppi á
þurru landi.
Ég hef nokkra vissu fyrir því,
að varzla hans og tilburðir til
rekstrar, hefur kostað stór fé, og
enn mun eiga að bæta gráu ofan
á svart með því að taka, — að
mestu neðri hæð, þ. e. sennilega
allt að tveim venjulegum íbúð-
arhæðum, undir geymslu um
björgunarbátinn, í hinu nýja
húsi Slysavarnafélagsins á
Grandagarði, og til viðbótar
þeirri firru, er hugmyndin að
smíða og setja upp mjög kostn-
aðarsaman og næsta hæpinn út-
búnað til að sjósetja oghýsabjörg
unarbátinn, sem þá yrði geymd-
ur sem safn-, eða sýningargripur
í dýrasta „nausti" heimsins, sem
talandi tákn til alinna og óbor-
inna um hvernig eigi EKKI að
stjórna slysavöirnum, eða ráð-
stafa samskotafé.
Hverskonar óvitaskapur er
þetta sem hér er að ske?
Ég vil eindregið skora á ráða-
menn Slysavarnafélagsins að
hætta tafarlaust við svona
„kúnstir", en finna bátnum stað
við hæfilegt starf, þar við land
sem betur hentar, og þörfin er
meiri.
Mér kemur til hugar að hans
sé mikil og brýn þörf á innan-
verðum Breiðafirði, þar staðsett-
ur, og undir þeirra stjórn, sem
gleggst vita um aðstæður allar,
þó koma eflaust fleiri firðir eða
flóar til greina, þar sem halda
þarf uppi fjölbreyttum samgöng-
um með alls kyns bátakosti,
„trillum" og árabátum.
Umfram allt komið þið bátn-
um í gagnið, því hann er ágætur,
svo langt sem hann nær, eink-
um við vörzlu lítilla báta, en
gerið hann ekki að safngrip með
hundruðum þúsunda króna stofn
kostnaði, og að auki föstu mála-
liði í hring um hann, — allt
undir yfirskini slysavarna.
Högni Gunnarsson.
Framh. af bls. 11
ar og aðstæður leyfðu. Það gat
henni möguleika til þolanlegs
lífs. Henni tókst að sjá fyrir sér
og börnunum án þess að þiggja
nokkurntíma opinberan styrk, en
það var henni innilsga á móti
skapi sem fleirum. Þegar börnin
stálpuðust, gat hún unnið enn
meir úti við og má segja með
sanni að aldrei .slyppi henni verk
úr hendi. Heima við var og hver
stund notuð tl hins ýtrasta. Jón-
ína er mjög vel um alla handa-
vinnu gefið, hverskonar saum, út-
saum og hekl leikui' í nöndum
hennar enn þann dag í dag. Kom
það sér og vel á hinum erfiðustu
timum hennar að geta brugðið
fyrir sig hverskonar saumaskap
og hannyrðum, sem af var látið
af öllum er til þekktu.
Börnin fóru furðu fljótt að
létta af henni ýmusm störfum
heimavið, voru henni mjög eftir-
lát og ástrík og unni hún þeim
mjög. Ég veit að oft var Jónína
þreytt eftir langan og erfiðan
starfsdag, en aldrei heyrðist hún
kvarta. Störf sín vann hún af
trúmennsku og gleði. Þótti henni
bezt þegar hún gat mest fyrir
börnin sín gert.
Þannig liðu 10 ár með erfiðri
vinnu, en ástríki og farsæld á
heimilinu þrátt fyrir lítil efni.
En þá urðu enn þáttaskil í lífi
frú Jónínu. Um haustið 1924 kom
á heimilið Isak Arnason, fæddur
að Hrjóti í Eiðaþinghá, 24. des.
1898, prúður og starfsamur. Varð
hann sem fyrirvinna heimilisins,
geðþekkur og afhaldinn af heim-
ilisfólkinu og samstarfsmönnum.
Þeim Jónínu varð vel til vináttu
og fundu margt samstætt í hug-
arfari sínu. Síðan hafa þau búið
saman að Seljalandi. Þau hafa
eignast einn dreng Jón Þ. Isaks-
son, flugmann, fæddan 28. febr.
1927. Hann er nú kvæntur í
F.eykjavík Þóru Asmundsdóttur.
Frá fyrstu samfundum þeirra
Jónínu og fsaks hefir hann reynzt
henni sem sannur hollvinur og
lífsförunautur í hvívetna.
Jónína var lengi frameftir ár-
um heilsuhraust og stælt, en síð-
ari árin hlaut hún varanlegt lík-
amsmein vegna gigtar og liða-
kölkunar, sem gerði henni erfitt
um gang og gerir enn. Gengur
hún um við tvo stafi til hvíldar og
léttis. En andlega er Jónína vel
hress og fylgist vel með öllu dag-
legu lífi og viðburðum.
Börn Jónínu og Jóns sál. Guð-
mundssonar eru bæði gift hér
i bæ. Einar kvæntur Lilju Guð-
mundsdóttur Kristjánssonar og
búa þau að Kalmanstjörn, ea
Guðmunda Margrét, gift Ar-
manni Bjarnasyni frá Neskaup-
stað.
Mjög innilegt samband er milli
Jónínu og hálfsystkina hennar 1
báðar ættir, sem eru í Eyjum
og annarsstaðar, barna hennar og
tengdabarna. Nýtur hún nú elli-
árana í ástúðlegri umhyggju
þeirra og Isaks Árnasonar að
Seljalandi. Ég hefi þá örlítið
minnst hér frá Jónínu Einars-
dóttur og fólks hennar í tilefni
af 75 ára afmælinu, en orðið að
fara fljótt yfir viðburðaríka og
merkilega sögu þessa ágætu
bænda og alþýðufólks í Eyjum.
Það kynntist fátækt og erfiðleik-
um í ýmsum myndum, sem það
yfirvann með ótrúlegri seiglu og
nægjusemi. Það lifði einnig á
hinu furðulega umbrota og fram-
faratímabili í Eyjum, sem færði
íbúum þeirra mannsæmandi lífs-
kjör hvar sem þeir stóðu í mann-
félaginu. Það voru tvennir ólíkir
tímar. I þeim stórbrotnu um-
bótum tók þetta áminnzta fólk
virkan þátt og gerði sitt til þess
að hrinda af Eyjabúum oki fá-
tæktar og* kúgunar, tók virkan
þátt í því að gera garðinn fræg-
an. Þau störf verða aldrei oflof-
uð eða nósamlega þökkuð.
Að endingu bið ég frá Jónínu
frá Seljalandi allar blessunar á
þessum merku tímamótum og
þakka henni langa og góða sam-
leið. Mæli ég þar ábyggilega fyr-
ir munn fjölmarga Eyjabúa.
Árni Árnason
frá Grund.