Morgunblaðið - 28.04.1960, Blaðsíða 20

20
MORGVNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 28. apríl 1960
„Við skulum láta hann eiga
sig, þangað til ást hans er út-
brunnin. Þá kemur hann heim af
sjálfsdáðum", sagði baróninn.
Nokkur tími leið, án þess að
þau fengju fréttir frá honum. En
svo var það morgun einn, að
þau fengu, sér til mikillar skelf-
ingar, örvæntingarþrungið bréf
frá honum:
„Veslings móðir mín! Það er
úti um mig. Ég á einskis annars
úrkostar en að fyrirfara mér kom
ir þú mér ekki til hjálpar. Gróða-
vænlegt fyrirtæki, sem ég lagði fé
mitt í, varð gjaldþrota og skulda
ég áttatíu og fimm þús. dali. —
Heiður minn er í veði, greiði ég
ekki skuldina — og öll sund eru
mér lokuð. Ég endurtek, að ég
vildi heldur skjóta mig en sætta
mig við slíka smán. Ég væri
sennilega þegar búinn að því,
nyti ég ekki uppörvunar og hug-
hreystingar þeirrar konu, sem ég
hef aldrei minnzt á við þig í bréf
um mínum — þótt hún sé mér
þó tengd órjúfanlegum böndum.
„Vertu sæl, elsku mamma mín
— ef til vill er þetta síðasta kveðj
an mín til þín. Vertu sæl. Paul“.
Böggull með viðskiptaskjöl-
um fylgdi bréfinu til nánari
skýringar á öllum málavöxtum.
Baróninn svaraði bréfinu um
hæl og skýrði frá, að þau myndu
gera það, sem í þeirra valdi
stæði. Síðan hélt hann til Havre
til þess að ráðgast við lögfræð-
ing. Hann' veðsetti ýmsar eignir
og sendi Paul hina umbeðnu
upphæð.
Ungi maðurinn skrifaði þrjú
bréf þrungin þakklæti og blíðu-
orðum og kvaðst myndi koma
heim hið bráðasta til að hitta
hjartfólgna ástvini sína.
En hann kom ekki.
Eitt ár leið. Jeanne og barón-
inn voru komin á fremsta hlunn
með að leggja af stað til Parisar
til þess að gera úrslitatilraun hon
um til bjargar, þegar þau fengu
bréf þess efnis, að hann væri
kominn aftur til London, og hefði
nú stofnsett þar skipafélag með
nafninu „Paul de Lamare & Co“.
Hann skrifaði: „Ég mun áreiðan
lega hagnast mjög vel á þessu —
og áhættan er engin. Þegar við
hittumst næst mun ég vera orð-
inn áhrifamaður í þjóðfélaginu.
Viðskipti er það eina, sem gefur
nokkurn arð nú á dögum“.
Þrem mánuðum síðar varð
skipafélag-ið gjaldþrota og fram-
kvæmdastjóri þess lögsóttur fyr
ir ýms lögbrot í sambandi við
rekstur félagsins. Jeanne fékk
taugaáfall og lagðist í rúmið.
Baróninn fór aftur til Havre
til þess að leita sér upplýsinga.
Hann hitti nokkra lögfræðinga,
verzlunarmenn, málfærslumenn
og dómara, og hann komst að
raun um að skuldbindingar De
Lamare fyrirtækisins námu tvö
hundruð þrjátíu og fimm þúsund
frönkum. Hann veðsetti enn
nokkrar eignir, og honum tókst
að fá talsverða upphæð gegn
veði í landareign Espilundar og
búgarðanna tveggja.
Kvöld eitt, er hann var að
ganga frá siðustu formsatriðun-
um í sambandi við mál þetta,
fékk hann slag og hné niður á
gólf skrifstofunnar, þar sem
hann var staddur.
Maður var samstundis sendur
á hesti til Espilundar til þess að
tiikynna Jeanne um atburð þenn-
an, en þegar hún kom til Havre
var hann látinn.
Hún flutti lík hans með sér
heim, og hún var svo gjörsam-
lega buguð,'að sorg hennar lýsti
sér fremur sem sljóleiki en ör-
vænting.
Faðir Tob'.ac harðneitaði að lík
ið væri borið til kirkju, þrátt fyr
ir þrábeiðni kvennanna tveggja.
Baróninn var því jarðsettur í
skjóli rökkursins, án nokkurrar
trúarlegrar athafnar.
Paul frétti um atburð þennan
gegnum einn þeirra manna, sem
voru að ganga frá málum hans.
Hann fór enn huldu höfði í Eng-
landi. Hann skrifaði og afsakaði,
að hann skyldi ekki hafa komið
heim. Hann kenndi því um, að
hann hefði ekki fengið fréttirnar
um lát afa síns nógu snemma.
„En nú, þegar þú ert búin að
hjálpa mér úr kröggunum,
mamma mín, mun ég brátt koma
til Frakklands, og ég vonast til
að fá brátt tækifæri til að vefja
þig örmum“.
Jeanne var svo niðurbrotin á
sál og líkama, að hún virtist
ekki skilja neitt. Þegar leið á
veturinn fékk Lison frænka, sem
nú var sextíu og átta ára gömul,
lungnakvef sem snerist upp í
lungnabólgu. Hún fékk hægt and
lát, og síðustu orð hennar voru:
„Veslings litla Jeanne mín. Ég
mun biðja guð að miskunna þér“.
Jeanne fylgdi henni til grafar,
og er moldin skall á kistunni,
hné hún niður. Hún átti þá ósk
heitasta, að hún fengi einnig að
deyja, til þess að hún þyrfti
hvorki að þjást né hugsa fram-
ar. Sterkbyggð sveitakona tók
hana í fang sér eins og smábarn
og bar hana heim.
Þegar heim kom, veitti Jeanne,
sem hafði vakað síðastliðnar
fimm nætur við dánarbeð Lison
frænku, enga mótspyrnu er hin
ókunna bóndakona háttaði hana
ofan í rúm. Handtök hennar
voru blíð en ákveðin og Jeanne
féll í þungan svefn, buguð af
þreytu og þjáningu.
Hún vaknaði aftur um miðja
nótt. Ljós logaði á arinhillunni.
Hún sá konu, sem blundaði í
hægindastólnum. Hver var þessi
kona? Hún bar ekki kennsl á
hana í fyrstu. Hún hallaði sér
fram í rúminu og rýndi á andlits
drætti hennar í daufri skímu
olíulampans.
Henni fannst, að hún hefði ein
hvem tímann séð þetta andlit.
Hvenær og hvar? Konan svaf
vært, höfuð hennar hafði sigið
til hliðar og kappinn dottið á
gólfið. Hún var á að gizka milli
fertugs og fimmtugs. Andlit
hennar var rjótt og hraustlegt,
og hún var þreklega vaxin. Stór
ar hendurnar héngu niður með
stólörmunum. Hár hennar var að
byrja að grána. Jeanne starði á
hana, ringluð eftir svefninn og
hina langvarandi geðshræringu.
Hún hafði vissulega séð þetta
andlit! Var það fyrr á ævinni,
eða fyrir skömmu síðan? Hún
áttaði sig ekki á því, og taugar
hennar komust í uppnám. Hún
reis hljóðlega á fætur og lædd-
ist að stólnum til þess að virða
hina sofandi konu betur fyrir
sér. Þetta var konan, sem hafði
tekið hana upp á arma sína í
kirkjugarðinum og ' síðar háttað
hana ofan í rúm. Hana rámaði
eitthvað í það.
En hafði hún ekki hitt hana
einhvers staðar áður á æviskeiði
sínu, eða var það ímyndim, að
hún þekkti þetta andlit? Hvern-
ig stóð á því, að hún var nú hér
í herbergi hennar. Hvers vegna
hafði hún komið?
Konan opnaði augun, og stóð
snöggt upp um leið og hún sá
Jeanne. Þær stóðu þarna augliti
til auglitis hvor við aðra, svo
nærri að andlit þeirra snertust
næstum. Ókunna konan sagði ön-
uglega. „Hvað er þetta! Ertu
komin á kreik? Þú teflir heilsu
þinni í hættu með því að vera á
ferli á þessum tíma nætur. Farðu
aftur í rúmið!“
„Hver ert þú?“ spurði Jeanne.
Konan tók hana í fangið og
bar hana aftur að rúminu. Hún
var karlmanns ígildi að burðum.
Hún lagði hana mjúklega niður
og breiddi ofan á hana sængina,
en síðan brast hún i grát og
kyssti Jeanne innilega á hár, enni
og vanga: „Veslings húsmóðir
mín“, stundi hún. „Mam’selle
Jeanne, þekkirðu mig ekki?“
„Rosalie, er þetta þú!“ hróp-
aði Jeanne, vafði báðum hand-
leggjunum um háls hennar og
kyssti hana á móti. Þær föðmuð-
ust innilega, en grétu jafnframt.
Rosalie varð fyrri til að ná
valdi á tilfinningum sínum.
„Heyrðu mig nú“, sagði hún, „þú
verður að hegða þér skynsamlega
og forðast ofkælingu". Hún hag-
ræddi ábreiðunni ofan á henni
og lagaði koddann. Jeanne hélt
áfram að kjökra. Hún titraði af
geðshræringu við þær endur-
minningar, sem vaknað höfðu í
huga hennar. Að lokum spurði
hún: „Hvers vegna komstu hing-
að aftur?“
„Heldurðu, að ég gæti látið þig
vera aleina á þennan hátt?“ svar
aði Rosalie.
„Kveiktu á kerti, svo að ég
geti betur séð þig“, sagði Jeanne.
Þær virtu hvor aðra fyrir sér
um stund í bjarma kertisins, án
þess að mæla orð frá vörum. Að
lokum rétti Jeanne hinni fyrrver
andi þjónustustúlku hendina og
sagði lágt: „Það lá við, að ég
þekkti þig ekki, telpan mín, þú
hefur breytzt talsvert. En þó ekki
eins mikið og ég“. Rosalie virti
fyrir sér hina hvíthærðu, mögru
og fölleitu konu, sem hún hafði
yfirgefið í blóma æsku og fegurð
ar, og sagði: „Það er hverju orði
sannara. Þú hefur breytzt Ma-
dame Jeanne, meira en góðu hófi
gegnir. En við ættum báðar að
hafa það hugfast, að við höfum
ekki sézt í tuttugu og fimm ár“.
Þær þögðu báðar um stund og
hugsuðu um fortiðina. Síðan
sagði Jeanne hikandi: „Hefurðu
verið hamingjusöm?"
Rosalie, sem óttaðist, að hún
yrði til þess að vekja sársauka-
fullar endurminningar húsmóður
sinnar, stamaði: „Já, já, auðvit-
að. Ég hef ekki yfir neinu að
kvarta. Ég hef verið hamingju-
samari en þú — það er áreiðan-
legt. Það eina, sem skyggði á, var
að ég gat ekki verið hér —“. Hún
þagnaði skyndilega, er henni
varð á að minnast á þetta. En
Jeanne svaraði blíðlega: „Hvern
ig áttirðu að geta það, stúlka
mín? Það er svo margt, sem fer
á annan veg en maður hefði kos-
ið. Þú ert líka orðin ekkja, • r
ekki svo?“ Rödd hennar var lítið
eitt óstyrk, er hún bætti við: —
„Áttu fleiri — fleiri börn?“
„Nei, madame".
„Og hann — drengurinn þinn
— hvað er að frétta af honum?
Hefur honum vegnað vel?
„Já, hann er góður drengur og
duglegur við vinnu. Hann -íefur
nú verið kvæntur í sex mánuði,
og hann getur tekið við búskapn
um af mér, nú þegar ég er kom-
in til þín aftur“.
Jeanne hvíslaði titrandi röddu.
Þvo mér um hendurnar? Ég er löngu búinn aö því, gerði
það í gær. —
r
i
Ú
á
l'M SENPINS VOU
TO TEAPOT ROCK..
IT'S THE BEST SPOT
IN THE COUNTRV
__ FOR ELK/ to
Mark's curiosity is aroused
WHEN MRS. BLITZ BORROWS HIS
TAPE RECORPER UUST BEFORE
THE ELK HUNT
^ I'LL HAVE THE
GUIPE WORK THE ELK
AROUNP SO VOU'LL BE
SURE TO GET A SHOT/
NOW, PHIL, l'M
GOING TO LET VOU ANP THE
SENATOR HUNT TOGETHER
n ...VOU'RE OLP FRIENPS/
Jæja Finnur, ég er að hugsa
Um að láta þig vera með þing-
manninum við veiðarnar. Þið er-
uð gamlir vinir. Þið farið að
Ketilskletti, það er bezti elgdýra j Ég skal láta leiðsögumanninn
staðurinn hér um slóðir. Ireka elgdýrin svo öruggt sé að
Ágætt! þið komist í skotfæri.
„Þú ætlar þá aldrei að fara frá
mér aftur?“
„Nei, ég hef þegar gert allar
ráðstafanir".
Jeanne varð ósjálfrátt á að
bera saman í huganum, æviferil
þeirra beggja, en þó án nokk-
urrar beizkju, þar sem hún var
löngu búin að sætta sig við óverð
skuldaða grimmd forlaganna. —
Hún sagði: „Hvernig kom eigin-
maður þinn fram við þig?“
„Hann var vænsti maður,
madame, vinnusamur og hag-
sýnn. Hann dó úr tæringu".
Jeanne settist upp í rúminu,
gripin löngun til að öðlast meiri
vitneskju um líf Rosalie. „Segðu
mér, hvað á daga þína hefur
drifið", sagði hún“.
Rosalie færði stólinn nær og
lýsti fyrir henni lífi sínu, heim-
ili, ættingjum og jafnvel um-
hverfinu í einstökum atriðum.
Hún skellti upp úr öðru hvoru,
er ánægjulegar endurminningar
rifjuðust upp fyrir henni, og
stundum hækkaði hún róminn,
eins og bóndakonum er títt, þeg-
ar þær skipa fyrir. Hún lauk
máli sínu með þessum orðum:
„Ég er nú prýðilega sett. Ég þarf
ekki að bera neinn kvíðboga fyr
ir framtíðinni". Hún varð allt í
einu vandræðaleg á svip og sagði
lágróma: „Þú átt þetta raunar
allt hjá mér, og það máttu vita,
að ég ætlast ekki til neins kaups.
Nei, sannarlega ekki. Viljirðu
ekki ganga að því skilyrði, fer ég
leiðar minnar“.
„Áttu við, að þú ætlir að þjóna
mér kauplaust?" sagði Jeanne.
SHtltvarpiö
Fimmtudagur 28. apríl
8.00—10.20 Morgunútvarp (Bæn — 8.05
Morgunleikfimi. — 8.15 Tónleikar.
— 8.30 Fréttir. — 8.40 Tónleikar.
— 10.10 Veðurfregnir).
12.00 Hádegisútvarp.
12.50—14.00 „A frívaktinni", sjómanna-
þáttur (Guðrún Erlendsdóttir).
15.00 Miðdegisútvarp. — 16.30 Veðurfr.
18.30 Fyrir yngstu hlustendurna (Mar-
grét Gunnarsdóttir).
19.00 Þingfréttir. — Tónleikar.
19.25 Veðurfregnir.
19.35 Tilkynningar.
20.00 Fréttir.
20.30 JÞýtt og endursagt: Syngið við
stofublómin ykkar (Margrét Jóns
dóttir).
20.50 Einsöngur: Britta Gíslason syng-
ur; Fritz Weisshappel leikur á
píanó.
a) „Visa i folkton" eftir Petter-
son-Berger.
b) Tvö lög eftir Agathe Backer-
Gröndahl: „Bláveis" og „Mot
kveld“.
quist.
c) „Lille barn“ eftir Gustav Nord
d) „Sáv, sáv, susa“ eftir Jan
Sibelius.
21.10 Dagskrá kvennadeildar Slysa-
varnafélags Islands á 30 ára af-
mæli hennar: — Formaður deild-
arinnar, Gróa Pétursdóttir, flyt-
ur ávarp, Guðbjörg Vigfúsdóttir
les frásöguþætti um björgun úr
sjávarháska, Eygló og Hulda
Victorsdætur og kór kvennadeild
arinnar syngja.
22.00 Fréttir og veðurfregnir.
22.10 Smásaga vikunnar: „Dýrin“ eftir
Pierre Gascar, í þýðingu Sigfúsar
Daðasonar skálds (Lárus Pálsson
leikari).
22.30 Frá tónleikum Sinfóníuhljómsv.
Islands í Þjóðleikhúsinu 12. þ.m.
Stjórnandi: Olav Kielland.
Sinfónía nr. 5 í c-moll (Orlaga-
sinfónían) eftir Beethoven.
23.10 Dagskrárlok.
Föstudagur 29. apríl
8.00—10.20 Morgunútvarp (Bæn — 8.05
Morgunleikfimi — 8.15 Tónleikar
— 8.30 Fréttir — 8.40 Tónleikar
— 10.10 Veðurfregnir).
12.00 Hádegisútvarp.
13.15 Lesin dagskrá næstu viku.
15.00 Miðdegisútvarp. — 16.30 Veðurfr.
18.30 Mannkynssaga barnanna: „Bræð-
urnir“ eftir Karen Plovgárd; XI.
(Sigurður Þorsteinsson banka-
maður).
18.50 Framburðarkennsla í spænsku.
19.00 Þingfréttir. — Tónleikar.
19.25 Veðurfregnir.
19.35 Tilkynningar.
20.00 Fréttir.
20.30 Landsnefndin 1770—71, — erindi
(Bergsteinn Jónsson cand.,mag.).
20.55 Islenzk tónlist: Verk eftir Jór-
unni Viðar.
21.20 „Villisvanirnir", einleiksþáttur
eftir Steingerði Guðmundsdóttur
(Höfundur flytur).
21.40 Tónleikar: „Coppelia", ballett-
músik eftir Delibes (Operuhljóm
sveitin í Covent Garden leikur;
Robert Irving stjórnar).
22.00 Fréttir og veðurfregnir.
22.10 Garðyrkjuþáttur: Axel Magnús-
son garðyrkjukennari talar um
áburðarþörf jarðvegsins.
22.25 I léttum tón: Ymis lög sungin og
leikin.
23.00 Dagskrárlok.