Morgunblaðið - 30.04.1960, Qupperneq 14

14
MORCTJNRLAftin
L,auerardagur 30. apríl 1960
Gagnrýnin stangast
gjörsamlega á
Afstaba framsóknar og kommúnista
til friverzlunarfrumvarpsins
sem hægt væri, yrði að gera til
að halda hinum hagstæou við-
skiptum við þau áfram. Ekkert
þýddi að stagast á frjálsri verzl-
un. — Alþýðubandalagsmenn
munu berjast gegn hrunstefnu
ríkisstjórnarinnar, þar til yfir
lýkur, sagði Gunnar að lokum.
Frekari umræður um málið
áttu sér ekki stað á þingi í gær.
— Sagt er frá fyrri hluta um-
ræðunnar á bls. 13 í blaðinu í
dag.
/. maí hátíðahöldin
í Hafnarfirði
Á FUNDI Neðri deildar Alþingis
í gær var haldið áfram 2. um-
ræðu um rumvarp ríkisstjórnar-
innar um innflutnings og gjald-
eyrismál.
Gangrýni í molum
Viðskiptamálaráðherra, Gylfi
Þ. Gíslason, tók þá fyrstur til
máls og benti m. a. á það ósam-
ræmi, sem einkenndi gagnrýni
stjórnarandstæðinga á frumvarp-
inu. Framsóknarmenn, þeir Þór-
arinn Þórarinsson og Skúli Guð-
mundsson, hefðu við umræður
um málið haldið því fram, að
frumvarpið fæli í rauninni ekki
I sér neina breytingu, ófrelsi og
hóít ættu að haldast, og þess
vegna væru þeir á móti því. Af
háifu Alþýðubandalagsmanna
héldi Einar Olgeirsson því hins
vegar fram, að frumvarpið gerði
ráð fyrir svo róttækum breyting-
um til afnáms á höftunum, að
það mundi setja allt úr skorðum.
Þegar svo mikið ber í milli,
geta ekki báðir haft rétt fyrir
sér, sagði ráðherrann. — Hins
vegar er það fræðilega hugs-
anlegrt, að báðir hafi á röngu
að standa, og sú er einmitt
reyndin í þetta skipti.
Engar nýjar skuldbindingar
Síðan ræddi Gylfi Þ Gíslason
nokkrar af hinum ýmsu umbót-
um, sem í frumvarpinu felast og
rifjaði það einnig m. a. upp, að
með aðild sinni að efnahagssam-
vinnu ríkja Evrópu fyrir um 12
árum hefði ísland skuldbundið
sig til þess að gefa frjáls 80—90%
af viðskiptunum við þessi ríki.
Þetta hefði ekki verið hægt að
standa við fyrr en nú af ástæð-
um, sem samstarfsaðilunum væru
ljósar og þeir hefðu skilið og
tekið gildar. Þessi gamla skuld-
binding væri sú eina sem á Is-
lendingum hvíldi í þessu efni.
Það væri því m. a. a, sjálfsögðu
á þeirra valdi að haga frílista
sínum eins og þeim hentaði.
Vörumar að austan
Þá leiddi G.Þ.G. rök að því,
áð viðskiptaþjóðir okkar í
Austur-Evrópu gætu ekki með
neinni sanngirni ætlazt til
meiri vemdunar á innflutn-
ingi frá þeim, en gert væri ráð
fyrir.
Sagði ráðherrann, að hann
hefði ekki þá vantrú á fram-
leiðsluvörum þessarra ríkja, að
nauðsynlegt væri að útiloka alla
samkeppni þeirra vegna.
Hagstæð viðskipti?
Gunnar Jóhannsson var næsti
ræðumaður. Snerist ræða hans
einkum um það tvennt, að vörur
frá vestrænum ríkjum væru iðu-
iega slæmar, og þar á ofan vildu
þau nær ekkert af okkur kaupa.
Sovétríkin og önnur Austur-
Evrópuríki hefðu verið bjargvætt
ur okkar í þessum efnum. Allt,
Ók á ljósastaur
SL. föstudagsnótt varð umferðar
slys á mótum Reykjanesbrautar
og Sléttuvegar. Fíatbifreið var
ekið með miklum hraða á ljósa-
staur, og slasaðist ökumaðurinn,
sem var einn í bifreiðinni. Var
hann fluttur meðvitundarlaus á
Slysavarðstofuna. en komst brátt
til meðvitundar og mun ekki
hafa slasazt mikið. Bifreiðin er
mikið skemmd. — Ökumaðurinn
var undir áhrifum áfengis.
HAFNARFIRÐI: — 1. maí verður
hátiðlegur haldinn hér í bænum
eins og að venju, og hefjast hátíða
höldin kl. 2 með útifundi við
Fiskiðjuver Bæjarútgerðarinnar.
Þar taka til máls Hermann Guð-
mundsson, formaður fulltrúa-
ráðs verkalýðsfélaganna, Hanni-
bal Valdimarsson forseti Alþýðu-
sambands fslands, Gils Guð-
mundsson rithöfundur, sem les
kvæði, frú Soffía Ingvarsdóttir
og Sigurður Ingimundarson form.
Bandalags starfsmanna ríkis og
bæja. — Á fundinum leikur Iúðra
sveit Hafnarfjarðar undir stjórn
Alberts Klahns. — Kl. 5 verð-
ur barnaskemmtun í Bæjarbiói
og kl. 9 gömlu dansarnir í AI-
þýðuhúsinu. — Merki dagsins
verða seld allan daginn. — Ávarp
1. maí-nefndar launþeganna í
Hafnarfirði er á þessa leið:
Hafnfirzk alþýða!
Frá upphafi hefur 1. maí sem
hátíðisdagur verkalýðsins verið
helgaður ákveðnum baráttumál-
um og þá á hverjum tíma þeim
sem mestu hafa þótt varða lífs-
afkomu og frelsi alþýðunnar.
Að þessu sinni hljóta þær kjara
skerðingar sem orðið hafa og
barátta þjóðarinnar fyrir 12
mílna fiskveiðilögsögu að móta
kröfur dagsins.
Islenzka þjóðin berst fyrir
þeim frumrétti sínum að 12 mílna
fiskveiðilögsagan umhverfis
landið sé viðurkennd og hlýtur
að halda þeirri baráttu áfram
þar til fullur sigur er unninn.
Nú er 1. maí haldinn hátíðlegur
s
Ast og
stjórnmál
í NÆSTU viku frumsýnir
Þjóðleikhúsið brezka gaman-
leikinn „Ást og stjórnmál“
(Love in idleness) eftir Ter-
ence Rattigan í þýðingu Sig-
urðar Grímssonar lögfræð-
ings. Leikstjóri er Benedikt
Árnason, en aðalleikendur
Inga Þórðardóttir, Rúrik Har-
aldsson og Jóhann Pálsson.
Rattigan er íslenzkum leikhús-
gestum að góðu kunnur, því
fjögur leikrita hans hafa verið
sýnd hér á seinni árum. Þjóð-
leikhúsið sýndi leikritið „Djúpið
blátt“ (1956), Sumarleikhús
Gísla Halldórssonar gamanleik-
ina „Meðan sólin skín“ (1956) og
„Frönskunám og freistingar"
(1957) og Leikfélag Reykjavíkur
leikritið „Browning-þýðingin“,
en fyrir leik í þeirri sýningu
veittu gagnrýnendur blaðanna
Þorsteini Ö. SteDb“usen „Silfur-
lampann".
við þær aðstæður, að flest verka-
lýðsfélög landsins hafa lausa
samninga sína og bíða átekta
eftir ráðstefnu Alþýðusambands
íslands' sem fjalla á um aðgerðir
verkalýðshreyfingarinnar og
væntanlega verður haldin á næst-
unni.
Þess vegna er nú ástæða til
þess að undirstrika þá staðreynd,
að eining er undirstaða árangurs
í hagsmunabaráttunni, því for-
dæmir alþýðan alla sérdrægni
og sundurlyndi, hún krefst þess
af sjálfri sér og þá eigi síður af
forustumönnum sínum, að nú á
örlagastundu verði allar innri
deilur lagðar til hliðar og öllum
mætti samtakanna beitt til þess
að tryggja verkalýðnum þau laun
fyrir vinnu sína, að hægt sé að
lifa mannsæmandi lífi.
Hafnfirzk alþýða! Taktu virk-
an þátt í hátíðahöldum dagsins,
fram til baráttu.
— Canaverahöfði
Frh. af bls. 3-
um augum og við gátum
með því að horfa á sjónvarpið.
ZERO
— Ég var í einu þessu ör-
yggisbyrgja með leiðsögu-
mönnum mínum, þó ekki þar
sem tilrauninni var stjórnað.
Þangað er engum óviðkom-
andi hleypt inn. Við sátum
þarna fyrir framan sjónvarps
tækið og horfðum á flugskeyt-
ið, þar sem það stóð á skot-
stæðinu — og biðum. Verið
var að leggja síðustu hönd á
undirbúninginn. Allir menn
voru horfnir frá skeytinu og
í hátalarakerfið var talið í
sekúndum — og það styttist
óðfluga.
— Það ríkti dauðakyrrð í
byrginu. Ég held, að menn hafi
átt bágt með að sitja kyrrir,
það átti ég a. m. k.
— Mínus 5, mínus 4, mínus
3 voru sekundurnar taldar í
hátalaranum — mínus 2, mín-
us 1, ZERO .... og skyndilega
kom mikill strókur niður úr
Polarisskeytinu. Hvæsandi eld
strókur stóð niður úr því, það
huldist mekki andartak, en
reis samstundis upp úr hon-
um, fyrst hægt, en jók hrað-
ann geysifljótt. Þetta var eins
og blýantsstúfur, sem stóð upp
á endann og fjarlægðist óð-
fluga, en aftur úr honum stóð
eldstrókur, eins og úr log-
suðutæki. Við horfðum á það
steinþegjandi, fullir eftirvænt
ingar, sennilega í u.þ.b. 50
sekundur. Þá var það orðið
mjög ógreinilegt á sjónvarps-
skífunni — og þegar það var
að hverfa í móðunni var eins
og það breytti skyndilega um
stefnu.
Á því byggjast framfarirnar
— Það var tilkynnt skömmu
síðar, að annað þrep skeytis-
ins hefði brugðizt og öllu
skeytinu hefði verið eytt, þ.e.
a.s. sprengt í loftinu. í stjórn-
byrginu, sem ég hafði skoðað
áður, fylgdist mikill fjöldi
manna með hinum ýmsu tækj-
um skeytisins Með þráðlausu
sambandi geta þeir séð ef ein-
hver hluti skeytisins bregzt —
og þá er aðeins stutt á lítinn
hnapp og skeytið springur og
gereyðist í loftinu.
— í rauninni er Canaveral-
stöðinni skipt í tvennt. Annars
vegar skotstöðvarnar með
hinum fjölmörgu skotstæðum,
stjórnbyrgjum og öllum þeim
útbúnaði. Hins vegar stöðvarn
ar, sem fylgjast með skeytinu.
Ekki einungis með ferð þess,
heldur og hverjum einstökum
smáhluta þess. Með mælitækj-
um á jörðu niðri er fylgzt með
því hvernig smáir sem stórir
hlutar flugskeytanna reynast.
Og það eru sjálfritandi vélar,
sem taka við þessum leiðar-
skýrslum. Atriðin, sem könn-
uð eru í þessu sambandi,
skipta hundruðum. Þannig tek
ur það margar vikur að fara í
gegn um og rannsaka þessar
leiðarskýrslur, sem aðeins ná
yfir liðlega 50 sekúndna flug.
En á þann hátt, með því að
fylgjast með endingu og hæfni
allra hluta skeytisins, finnast
gallarnir — og einmitt á því
byggjast framfarirnar á þessu
sviði. Að hægt sé að finna
gallana og lagfæra, stundum
er það aðeins ein smáleiðsla af
þúsundum,- sem bregzt.
Keðja athugunarstöðva
— í sambandi við þessar
stöðvar, sem fylgjast með flug
skeytinu eftir að það er kom-
ið á loft, er keðja athugunar-
stöðva, sem nær langt suður í
Atlantshaf. Þessar stöðvar eru
fyrst og fremst á 12 eyjum, sú
syðsta er Ascension á sunnan-
verðu Atlantshafi, um 4.800
sjómílur frá Canaveral. Allar
eyjarnar eru tengdár með sæ-
símastreng, sem Bandaríkja-
menn lögðu sérstaklega í þessu
augnamiði. Þannig getur Cana
veral staðið í stöðugu talsam-
bandi við þessar stöðvar, sem
fylgjast með flugskeytunum —
bæði með ratsjá og öðrum
tækjum. Skeytunum er alltaf
skotið þessa leið frá Canaver-
al-höfða, bæði vegna snúnings
jarðarinnar og til þess að ekki
stafi hætta mannabyggðum af
skeytunum, þegar þau falla til
jarðar.
— Þá er mikill fjöldi skipa
staðsettur á hafinu í þessari
stefnu, til að fylgjast með
skeytunum — og oft er líka
sægur flugvéla sendur suður
yfir hafið í sama tilgangi. —
Polaris-flugskeytið, sem ég sá
þarna, er einkum ætlað fyrir
kafbáta eins og kunnugt er.
Að undanförnu hafa verið
gerðar tilraunir til að skjóta
Árekstur
ÞESSI mynd var tekin á
gatnamótum Lönguhlíðar ,
og Miklubrautar klukkan
laust eftir 9 í gærmorgun.
Þessir bílar 'ákust á af
miklu afli. Kona, sem var
farþegi í bílnum til hægri,
kastaðist út úr honum við
hinn harða árekstur og
marðist og hruflaðist, en ,
alvarleg meiðsl hafði hún ,
ekki hlotið. Annar bíl- 1
anna, frá Reykjavík, ók
inn á Miklubrautina og um 1
leið bar þar að bíl frá [
Keflavík, sá til vinstri. —
Kranabílar urðu að drösla
bílunum burt af árekstrar-
staðnum.
't*-0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0i
því af allmiklu hafdýpi — og
tekizt vel.
Skeytin framleidd af
ýmsum aðilum
— öll flugskeyti eru, eins
og ég sagði áðan, framleidd af
flugvélaverksmiðjum og ann-
ast þær líka tilraunirnar með
sín skeyti. Verksmiðjurnar
framleiða skeytin oftast fyrir
eigið fé og á eigin ábyrgð, en
bjóða stjórnarvöldunum síðan
að hefja fjöldaframleiðslu, ef
tilraunir takast vel og skeytin
reynast eins og ráð er fyrir
gert.
— Það er t.d. Lockheed-
verksmiðjan, sem framieiðir
Polaris, Douglas framleiðir
Þór, Chrysler-verksmiðjurnar
Júpiter, Boeing framleiðir
Minuteman, Western Electric
framleiðir Nike-Ajax og þann
ig mætti lengi telja, því á síð
ustu árum hafa verið fram-
leiddar í Bandaríkjunum yfir
50 flugskeytategundir, bæði
smá og stór skeyti, fyrir flug-
vélar til varnar gegn öðrum
flugvélum, fyrir flugvélar til
að skjóta í mark á jörðu niðrit
til varna á landi gegn flugvél-
um og flugskeytum — og til
þess að skjóta áf jörðu í skot-
mark á jörðu.
í snertingu við geimsiglingar
— Langdrægasta banda-
ríska flugskeytið mun vera
Atlas, aem Convair-verksmiðj
urnar framleiða. Atlas hefur
verið skotið um 10 þúsund
km, en nú er verið að full-
gera nýja gerð þessa skeytis,
sem nefnist Atlas E og á það
að draga 15—16 þúsund km.
Einna stærst þessara flug-
skeyta er það, sem Titan nefn
ist. Þegar það stendur upp á
endann er það sem 10—12
hæða hús og vegur á annað
hundrað tonn. — Ég hefði
gjarnan viljað sjá því skotið,
sagði Gunnar, enda þótt ég sé
harla ánægður með það sem
ég sá þó þarna. Það er ekki á
hverjum degi sem maður
kemst í snertingu við geimsigl
ingarnar.