Morgunblaðið - 19.05.1960, Blaðsíða 15

Fimmtudagur 19. maí 1960
MonnmsniAÐiÐ
15
Framkoma Krúsjeffs einsdæmi á al-
þjúðaráðstefnum
IVIinnir einna helzt á Hitler
fyrir IVIiúnchen-fundinn
HINAR uggvænlegu fréttir
frá París um endalok topp-
fundarins eru aðalfréttir
blaðanna um allan heim. Þó
ráðstefnan hafi ekki staðið
lengi er varla vafi á því að
hún verður talin einhver
sögulegasta samkunda sem
haldin hefur verið. Hvar-
vetna í hinum frjálsa heimi
er um það rætt, að framkoma
Krúsjeffs í París sé algerlega
einstæð í sögunni. Víða er
henni helzt líkt við fram-
komu Hitlers fyrir Múnchen-
fundinn 1938, þegar hann
gerði kröfur til Súdetahérað-
anna í Tékkóslóvakíu og not-
aði hvert tækifæri sem hon-
Leitað til
Stevensons
ÍEW YORK, 18. maí. (Reut-
er). — Blaðið New York Post,
em styður demokrataflokkinn
'kýrir frá því, að tíðindin af
;oppfundinum í París muni
ralda breytingum í undirbún-
ngi forsetakosninganna í
Sandaríkjunum.
Blaðið segir að menn treysti
Stevenson betur en öðrum for-
ietaefnum flokksins til að
mæta Krúsjeff. Stevenson
öafi meiri þekkingu og
reynslu á alþjóðamálum en
lestir aðrir forustumenn
lemokrataflokksins. Og horf-
urnar í alþjóðamálum eru
orðnar svo alvarlegar, að
lokkrir af foringjum flokksins
■afa tekið sig saman og ætla
sindregið að fara þess á leit
rið Stevenson, að hann gefi
sost á sér sem forsetaefni
ilokksins.
Almennt er álitið í Banda-
ríkjunum, að aðstaða Nixons
tiafi styrkzt í forsetakosning-
unum við hina fáheyrðu fram-
komtu Krúsjeffs. Hann var
vantrúaðri en flestir aðrir á
að fundur með Krúsjeff myndi
bera nokkurn árangur og
menn minnast þess nú, að
Mixon var óhræddur við að
segja Krúsjeff óþveginn sann-
leikann í Rússlandsför sinni
sl. haust.
um gafst til að lítillækka og
móðga forustumenn Vestur-
veldanna.
Yfirleitt telja menn á Vest-
urlöndum ,að njósnaflugið sé
ekki ástæðan fyrir hinni
breyttu afstöðu Krúsjeffs,
heldur aðeins tilefni. Hins
vegar kemur mönnum ekki
saman um hver er hin eigin-
lega ástæða fyrir að Krúsjeff
greiðir toppfundinum rot-
högg. Mjög margir halda því
fram að það sé af innanlands-
ástæðum, Krúsjeff sé til-
neyddur af einhverjum or-
sökum að beygja sig fyrir
kröfum Stalinista og hernað-
arsinna í Sovétríkjunum og
Kína og hætta vid friðarvið-
leitni sína.
Aðrir eru hins vegar þeirr-
ar skoðunar, að Krúsjeff hafi
frá fyrstu tíð ætlað sér að
nota toppfundinn til að
sundra Vesturveldunum. —
Þegar honum hafi orðið ljóst,
að slíkt myndi ekki takast
hafi hann misst áhuga á topp-
fundi og ætlað sér að eyði-
leggja hann. Hafi njósnaflug-
ið þá komið sem ágætt til-
efni til þess. Einnig hefur
verið á það bent, að viðbrögð
ýmissa bandamanna Banda-
ríkjanna við njósnafluginu
hafi síðustu vikur glætt von-
ir Rússa um að takast mætti
að sundra Vesturveldunum.
Hörð gagnrýni á Bandaríkja-
stjórn og nú síðast mótmæla-
orðsending Norðmanna hafi
vakið vonir Krúsjeffs um
þetta. Hafi hann viljað not-
Nóg að skjóta niður
Joseph Alsop segir í sama
blaði: — Aðgerðir Krúsjeffs
vegna njósnaflugsins voru gjör-
ólíkar því sem nokkur heilvita
þjóðarleiðtogi hefði átt að gera
varðandi óboðnar flugvélar yfir
landi sínu, ef hann hefði mögu-
leika á að skjóta þær niður. Sér-
hver þjóðarleiðtogi, sem hefði
þann möguleika hefði látið
sér nægja alvarlega tilkynn-
ingu um að allar slíkar
flugvélar yrðu framvegis skotn-
ar niður fyrirvaralaust. Hann
hefði ekki heimtað að nauð-
synjalausu tryggingar fyrir því
að slíkt flug yrði stöðvað.
Rothögg
1 leiðara Lundúnablaðsins
Daily Express segir: — Stórkost-
legar voru vonirnar sem þjóðir
heims bundu við hann (topp-
fundinn). En á einum afdrifa-
ríkum degi greiddi Krúsjeff þess
um vonum rothögg.
Hann setti Eisenhower forseta
úrslitakosti: njósnaflug yfir
Rússlandi verður að hætta og
þeim refsað, sem bera ábyrgð
á því.
Hann minntist ekkert á að
refsa þeim sem báru ábyrgð á
að rússneskir njósnarar voru
sendir til Sviss.
Sá eini sem undrast
Norska skáldið Arnulf Över-
Krúsjeff varpar vonum
heimsins á sorphaug
BREZKU blöðin hafa verið
ákaflega harðorð í garð Krús-
jeffs. — Daily Herald,
stuðningsblað Yerkamanna-
flokksins, birti eftirfarandi
ávarp risastóru letri yfir alla
forsíðuna á þriðjudag: — Mr.
K! (Krúsjeff) — (Afsakið
gamalt enskt orðtak) — Verið
ekki með þennan fjandans
ruddaskap. — PS. Hvað haldið
þér eiginlega, að þér séuð? —
Stalín?------— í gær sagði
blaðið, að Krúsjeff hefði fyllt
menn efasemdum um, að á-
byrgir vestrænir leiðtogar
gætu nokkru sinni treyst hon-
um framar — og bætti við:
„Heinmurinn mun aldrei fyrir-
gefa honum".
Ihaldsblaðið Daily Tele
g r a p h hefir m.a. sagt:
„Þeir vestrænu leiðtogar, sem
börðust fyrir breyttyi afstöðu
vesturveldanna til Sovétríkj-
anna og fráhvarfi frá hinni
hörðu stefnu Dullesar, kunna
að hafa misreiknað sig herfi-
lega“. Einnig segir blaðið, að
hlutlausum ríkjum muni virð-
ast erfitt að finna afsökun
fyrir „augljósri tilhneigingu“
Krúsjeffs til að „hverfa aftur
til Stalínsaðferðanna“, sem
hafi einkennzt af ruddalegri
og grimmilegri hreinskilni.
Frjálsly * ila blaðið G u a r -
d i a n í Manchester segir:
„Kúsjeff hefir fært klukkuna
aftur um sjö ár. Hrun topp-
fundarins virðist augljóslega
marka afturkomu kalda striðs
ins, a. m. k. um skeið“. — Þá
sagði blaðið, að vestrið hefði
þegar fundið „fyrsta kulda-
gustinn“ við þá ákvörðun
Krúsjeffs að fara nú til Aust-
ur-Berlínar. — Hættan er sú,
að dómi blaðsins, að Krúsjeff
virðist ekki lengur hafa stefnu
Sovétríkjanna í hendi sér. —
„Hann hefir orðið að láta und
in þvingunum gallharðra Stal-
inista í Kreml — sem e. t. v.
eru í samstarfi við Kínverja“.
Hið hægrisinnaða franska
blað L’Aurore hefir lát-
ið svo um mælt, að vilji vest-
urlönd tryggja friðinn, verði
þau að „sameinast æ betur og
styrkjast æ meir“. — Vestræn
eining er „nauðsynlegri en
nokkru sinni fyrr, nú þegar
við heiminum blasir að nýju
hætta kalda stríðsins“, sagði
hið sósíaliska blað Le Popul-
aire. — Hægriblaðið Le Figaro
sagði, að Rússar ætluðu að
reyna að hafa áhrif á forseta-
kosningarnar í Bandaríkjun-
um — lama gengi repúblikana
með því að umturna þeirri
skoðun bandarísku þjóðarinn-
ar, að Eisenhower forseti sé
friðelskandi maðmr.
færa sér njósnaflugið til hins
ýtrasta til að sundra and-
stæðingunum.
Hér fara á eftir umsagnir
nokkurra erlendra blaða.
Mistök að viðurkenna
Walter Lippman segir í New
York Herald Tribune á þriðju-
daginn: „Við verðum að muna
að þegar flugvélin var hernum-
in, skildi Krúsjeff eftir opnar út-
göngudyr fyrir Eisenhower for-
seta að sleppa úr klípunni; hann
trúði því ekki, sagði Krúsjeff,
að Eisenhower bæri ábyrgð á
fluginu......... Rétta svarið
hefði verið að segja ekkert eins
og á stóð, eða í mesta lagi að lofa
gagngerðri rannsókn á málinu.
í stað þess svaraði Eisenhower
að hann væri ábyrgur, að slík
flug væri nauðsynleg, og svo lét
hann umheiminn álíta, þótt hann
segði það ekki berum orðum, að
njósnaflugi yrði haldið áfram.
Þetta lokaði dyrunum, sem Krús-
jeff hafði haldið opnum. Það
breytti vandræðunum af að vera
staðinn að njósnum í beina ögr-
un gagnvart sjálfstæði Ráðstjórn
arríkjanna“.
Iand segir svo í viðtali við Kaup-
mannahafnarblaðið Ekstrablad-
et: — Sá eini, sem virðist vera
undrandi yfir því að njósnir séu
viðhafðar, er Krúsjeff. Fyrir
nokkrum dögum voru tveir rúss-
neskir njósnarar gerðir land-
rækir frá Sviss, og mörg rúss-
nesk njósnamál hafa verið sönn-
uð í Bandaríkjunum, Kanada og
Má ekki
valda
köidu stríði
BELGRAD, 18. maí. (Reuter).
— Tito forseti Júgóslavíu lýsti
>ví yfir í dag, að eyðilegging
.oppfundarins væri hörmu-
egur atburður. Hann sagði að
tregnirnar frá París yllu mönn
im í Júgóslavíu miklum á-
lyggrjum og bætti því við, að
atvikið með njósnaflugvélina
mætti ekki verða til þess að
kalda stríðið byrjaði á ný.
Noregi. Samt sem áður er Krús-
jeff hneykslaður á Bandaríkja-
mönnum — hann mest af öllum.
Eini tilgangurinn
Dagens Nyheder segir í for-
síðugrein hinn 17. þ. m.: —
Auðvitað mun Krúsjeff áfram
kenna Eisenhower um að topp-
fundurinn fór út um þúfur,
vegna þess að hann vildi ekki
hefja viðræðurnar með því að
ganga að úrlitakostum Rússa, en
þegar vitað er að njósnaflug
Bandaríkjanna yfir Rússlandi
hefur staðið í ár og daga, og að
þýðing þess hefði orðið að engu
strax og samkomulag um al-
gjöra afvopnun með eftirliti
hefði náðst, þá er erfitt að kom-
ast hjá þeirri hugsun að Krús-
jeff hafi farið til Parísar með
það eitt í huga að gera að engu
viðræður þjóðarleiðtoga Austurs
og Vesturs.
Rússar bera ábyrgðina
Danska blaðið B. T. segir: —
Sprengingin sem Krúsjeff olli í
upphafi ráðstefnunnar varð
ennþá meiri en nokkur hafði bú-
izt við. Hún varð svo mikil, að
hún olli hneykslun. Þó verður að
leggja áherzlu á, að menn telja
þrátt fyrir allt ekki að þetta sé
upphaf nýrrar heimsstyrjaldar.
Menn trúa því enn ekki að
styrjöld brjótist út, en menn ótt-
ast hins vegar að spennan á al-
þjóðavettvangi vaxi stórlega og
haldist lengi.
Ameríska njósnaflugvélin
varð tilefni árekstra, en samt
hljóta Rússarnir að bera ábyrgð-
ina á því, að heimsfriðnum er
ógnað. Krúsjeff hefur sýnt á-
berandi skort á lipurð algerlega
gagnstætt Eisenhower.
Krúsjeff í klípu
Daily Telegraph í London
Eramh. á bis. 23.
Fyrstu merki kalda
stríðsins
Utvarps-
truflanir
LONDON 18. maí, (Reuter). A.
Vesturlöndum óttast menn nú
ad kalda striðið brjótist út að
nýju í ennþá skæðari mynd en
nokkru sinni fyrr.
Fyrstu merki kalda stríðsins
hafa heldur ekki látið á sér
standa. Starfsmenn brezku og
bandarísku útvarpsstöðvanna
urðu þess skyndilega varir í gær,
að Rússar voru byrjaðir að trufla
útvarpssendingar til Rússlands.
Undanfarna mánuði hefur stöð-
ugt verið að draga úr útvarps-
truflunum Rússa og lauk þeim
að mestu á brezkum útsendingum
þann 3. febrúar sl. eftir að menn
ingarsáttmáli hafði verið undir-
ritaður milli landanna. Hins
vegar hafa truflanir á útsend-
ingum Voice of America haldið
áfram, en dregið nokkuð úr þeim
sérstaklega síðasta mánuðinn. En
við það að toppfundurinn fór út
um þúfur, hófu Rússar truflan-
irnar að nýju.