Morgunblaðið - 21.05.1960, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 21. mal 1960
Athuguð verði virkjunar-
skilyrði í Fjarðará
Tillaga Einars Sigurðssonar á Alþingi
EINAR SIGURÐSSON Iagði
í gær fram á Alþingi svo-
hljóðandi þingsályktunartil-
lögu um rannsókn virkjunar-
skilyrða í Fjarðará:
Alþingi ályktar að skora
á ríkisstjórnina að láta
þegar á þessu sumri fara
fram rannsókn á virkjun-
arskilyrðum í Fjarðará,
miðað við að hagnýta
einnig vatnsmagn Kötlu-
ánna og Miðhúsaárinnar.
ef fært þætti, ásamt stækk-
un Heiðarvatnsins.
1 greinargerð tillögunnar segir
Einar Sigurðsson svo:
Rafvæðingin er eitthvert mik-
ilvægasta framfaramál þjóðar-
•innar. 1 raforkuáætluninni var
gert ráð fyrir að fullnægja raf-
orkuþörf Austurlands með
virkjun Grímsár, þar sem feng-
ust 3500 hö. Eins og annars stað-
ar fer raforkuþörfin vaxandi á
Austurlandi, og þarf að fara að
hugsa fyrir næstu virkjun þeg-
ar í stað. Draga ekki hvað sízt
til sín raforku hin stóru iðjuver,
arvatnið, sem Fjarðará rennur
m. a. úr, er ekki talið er-fitt né
kostnaðarsamt. Hins vegar er
erfiðara að segja um hagnýtingu
Miðhúsaárinnar í þessu skyni, en
vel virðist það í skjótu bragði
vera framkvæmanlegt, en nauð-
synlegt er að fá úr því skorið
til fulls og hvað það mundi kosta
með tilliti til framtíðarvirkjana
á Austurlandi.
Vatnið mælt í áratugi
Upptök Fjarðarár eru um 10
km frá Seyðisfirði og hefur hún ' augum.
um 500 m fullhæð á aðeins 8 km
vegalengd. Hún er eitt fyrsta
vatnsfall hér á landi, sem var
virkjað í smáum stíl til að sjá
Seyðfirðingum fyrir rafmagni.
Fyrir liggja áratuga vatnsmæl-
ingar í ánni, og er þar því á
traustum grunni að byggja hvað
það snertir.
Ut í hugleiðingar um virkjun
annarra vatnsfalla á Austur-
landi til að bæta enn frekar úr
framtíðarþörf Austfirðinga fyrir
rafmagn skal ekki farið hér. —
Fjarðará virðist hafa marga
kosti til að bera til virkjunar,
og má í því sambandi minna á
álit hinna velmetnu verkfræð-
inga. En þegar taka þarf ákvörð-
un um næstu virkjun, er nauð-
synlegt ,að fyrir liggi rannsókn
á virkjunarskilyrðum Fjarðarár,
miðað við að hagnýta einnig
vatnsmagn nálægra vatnfalla og
aðstöðu til stækkunar Heiðar-
vatns með vatnsmiðlun fyrir
var fullkominn ljósaumbúnaður
og rafmagnsofnar. Gefendur Mar
grét Halldórsdóttir frá Hross-
haga, og kvenfélag sveitarinnar.
I tilefni af þessu langar mig til
að minna á annað þessu skylt, að
áður höfðu þær Hrosshaga systur
gefið þessari sóknarkirkju sinni
tvo vandaða áttálmaða ljósa-
sem rísa í kaupstöðunum, svo ^ s*-iaka á altari til minningar um
Kirkjur í Biskupstungum
ÉG las í Morgunblaðinu 19. þ. m. i grænir skógar. Má þar með sanni
frásögn um fagrár og veglegar segja að „fögur er hlíðin“. í þessu
gjafir til Torfastaðakirkju, semlsambandi langar mig til að
sem síldarbræðslur og frystihú
jafnframt vaxandi notkun al-
mennings á rafmagni.
Talin ákjósanlegust til
virkjunar
Af þessum ástæðum er þessi
þingsályktunartillaga flutt um,
að Alþingi skori á ríkisstjórn-
ina að láta þeg- ...... ......
ar á þessu
sumri fara fram
rannsókn á virkj
unarskilyrðum f
Fjarðará, miðað
við að hagnýta
einnig vatns-
magn Kötluánna
og Miðhúsaár-
innar, ef fært
þætti, ásamt
stækkun Heiðarvatnsins. En því
er bent hér á Fjarðará, að verk-
fræðingarnir Höskuldur Baldvins
son og Sigurður Thoroddsen
bentu 1947 á hana sem ákjósan-
legasta til að ráðast í virkjun á,
enda þótt Grímsá yrði fyrir val-
inu. Telja þeir að virkjun Fjarð-
arár á tveim stöðum mundi gefa
6200 og 3200 hestöfl. Þá var
aðeins reiknað með að hækka
stífluna í Heiðarvatni um 9
metra, en hins vegar ekki að
hagnýta fyrrgreindar ár á vatna-
svæði Fjarðarár til aukningar
á vatnsmagninu. Gizka mætti á,
að það mundi auka vatnsmagn-
ið um 50%, ef framkvæmanlegt
væri að veita þeim í Fjarðará.
Fengist um 15000 hestafla orka
við fullnaðarvirkjun Fjarðarár,
ef þetta fengi staðizt. Til saman-
burðar má geta þess ,að Gríms-
árvirkjunin er 3500 hestöfl. Mik-
ill kostur við virkjun Fjarðarár
er ,að unnt er að taka hana í
áföngum, eftir því sem raforku-
þörfin vex.
Að beina Kötluánum í Heið-
foreldra sína og bróður, þá fyrir
nokkru látinn.
Um svipað leyti höfðu hús-
freyjur í sókninni lagt saman í
forkunnarfagran hökul, saumað-
ann af frú Unni Ólafsdóttur, einn
ig altarisbúnað og renning á gólf.
Ég á nú þær einlægu óskir að
ekki líði á löngu þar til hvert
býli í sveitinni fær sína hlut-
deild í dýrmæti rafmagnsins.
Vona ég að kikjurnar njóti þá
góðs af með ljós og hita.
Skálholtskirkja á þar vitanlega
sérstöðu og munu allir óska þess,
að smíði hennar verði sem fyrst
lokið, og að hún rísi þar kirkna
fegurst.
Haukadalskirkja á einnig nokkra
sérstöðu þar sem staðurinn er
eign skógræktar ríkisins. Kirkjan
var endurbyggð 1939 og er hið
prýðilegasta guðshús. Það sem
þessi kirkja hefur fram yfir hin-
ar í sveitinni er það, að í nám-
unda hennar vaxa nú upp sí-
minna á merka grein í jólales-
bók Morgunblaðsins um Hauka-
dal og sögu staðarins eftir Há-
kon Bjarnason skógræktarstjóra
sem gerir sér mjög annt um stað-
inn og kirkjuna.
Má vera að fleirum en mér
yrði það til fróðleiks og ánægju
að rifja þar upp hversu vel hefur
orðið ágengt að græða og gróður-
setja. Mættum við þá vera þess
minnug hversu mikil sú gjöf var,
sem gerði kleyft að hefja slikt
landnám á þessum fornfræga
stað.
Virðist nú sem það hafi orðið
gæfa Haukadals, að hinu stór-
mannlega boði Biskupstungna-
manna, að kaupa og gefa þessa
miklu eign undir héraðsskóla
sunnlendinga, var með öllu hafn-
að og að engu haft.
í Útrlíð hefur ekki verið
kirkja svo árum skiptir. En á
heimili góðra ábúenda hefur guðs
þjónustu ætíð verið haldið uppi
á móts við hina kirkjustaðina.
Burtflutt sóknarfólk hefur sýnt
staðnum ræktarsemi og velvild.
Má þar til nefna að gefinn var
íslenzki fáninn og fánastöng. Til
munu þeir vera sem óska þess,
að þar rísi aftur upp kirkja. En
það mál er nú óútkljáð.
Bræðratungukirkja var endur-
byggð 1911—12 og vígð á nýárs-
Ungur fiðluleikari
leikur á vegum Tónlistarfélagsins
EINAR G. Sveinbjörnsson fiðlu-' stundaði hann nám í 4 ár í Curtia
leikari heldur tónleika fyrir
styrktarfélaga Tónlistarfélagsins
n.k. mánudags- og þriðjudags-
kvöld kl. 7 í Austurbæjarbíói.
Jón Nordal aðstoðar.
Á efnisskránni er sónata fyr-
ir fiðlu og píanó eftir J. S. Bach
og fiðlusónata eftir César Franck.
Auk þess sónata fyrir einleiks-
fiðlu eftir Ysaye, Scherzo-Tar-
antella eftir Wieniawski og Tzig-
ane eftir Ravel.
Eins Sveinbjörnsson stundaði
nám í Tónlistarskólanum hjá
Birni Ólafssyni og lauk burtfar-
Institute of Music í Philadelphiu
og útskrifaðist þaðan í fyrra með
mjög góðri einkunn. Þessi skóli
er álitinn einn allra bezti tón-
listarskóli í Bandaríkjunum.
Einar er álitinn mjög efnileg-
ur fiðluleikari. Strax eftir að
hann kom heim, gerðist hann með
limur í Sinfóníuhljómsveitinni og
lék með henni einleik, fðlukon-
sert eftir Mendelssohn, síðast-
liðinn vetur. Hann hlaut mjög
lofsamlega dóma fyrir leik sinn.
Tónleikarnir á mánudag eru
fyrstu sjálfstæðu tónleikarnir
arprófi þaðan vorið 1955. Síðan sem Einar Sveinbjörnsson heldur.
dag. Hún var teiknuð af Rögn-
valdi heitnum Ólafssyni. En
smíði annaðist Ólafur Jónsson
frá Skálholti. Stærð hennar var
miðuð við sóknina. Þetta er svip-
falleg kirkja, vinaleg og hlýleg.
—• Þessar fjórar síðasttöldu
kirkjur standa allar á sögufræg-
um stóðum eiris og kunnugt er,
þótt Haukadal og Skálholt beri
þar hæst.
Ég lýk þá þessu spjalli með
því, sem upphaflega var erindið,
að senda minni fyrrum heima-
kirkju, eftirmanni mínum og
sóknarfólki heillaóskir okkar
hjóna með svo miklar og fagrar
umbætur Torfastaðakirkju. Svo
og öllu Biskupstungnafólki bless-
unaróskir á nýbyrjuðu ári.
Eiríkur Þ. Stefánsson.
Ný sérstofnun — EIFAC
(European Inland Fishing Advis-
ory Commission) — sem nýtur
stuðnings Matvæla og iandbún-
aðarstofnunar S.þ. (FAO), hélt
fyrstu ráðstefnu sína í Dublin í
lok apríl. Stofnunin, sem fjalia
mun um vandamál vatnafisk-
veiða í Evrópu, hefur 14 meðlima-
ríki. EIFAC var sett á stofn sam-
kvæmt tillögu fiskifræðinga, sem
réldu ráðstefnu í Finnlandi árið
1956 .
* Léttur og liðlega
stjórnað
Nokkrir hafa komið að máli
við Velvakanda og néfnt það
að þeim þætti þáttur Svavars
Gests í útvarpinu á sunnudög-
um léttur og skemmtilegur og
honum liðlega stjórnað —
ekki einhver sérstakur þáttur
heldur almennt.
En ekki eru allir á sama
máli. Bréfritari, sem nefnir
sig Pædagogus, skrifar og er
ekki myrkur í máli,
• Fyrirlitning á
jieningum
Loks kom að því að Útvarp-
ið hækkaði árgjaldið og var
ekki lengi að bíða með að láta
okkur hlustendur vita til
hvers leikurinn var gerður:
Að kenna þjóðinni meiri fyrir
litningu á peningum — á
kostnað hlustenda — Venju-
lega hlusta ég ekki á útvarp á
sunnudagskvöldum. Það er þá
eins og eyðimerkurvindur og
lítillar menningar þaðan að
vænta og sízt uppbyggilegrar.
En ég hlustaði á peninga-
þáttinn sl. sunnudagskvöld
(þann 15. maí). Nú vildi ég
spyrja: Vill útvarpsráð að al-
menningur taki upp eftir Rík-

FERDIIMAIXID
isútvarpinu þann sama leik
sem það lék sl. sunnudags-
kvöld og geri hann að al-
mennu skemmtiatriði?
Fróðlegt væri ef þú, kæri
Velvakandi, gætir rannsakað
hvað þessi bull-þáttur kostaði
og látið okkur hlustendur vita.
En ég vil mælast til þess að
öllum peningaleikum sé hætt
í Útvarpinu og afgjaldið aftur
lækkað.
Forráðamenn vorir ættu að
minnast þess, að með Útvarp-
inu eru þeir að ala þjóðina
upp, jákvætt eða neikvætt, og
ýmist að létta heimilum upp-
eldi barna eða þyngja það. —
En þeir brugðust þessari
skyldu sinni bæði með glæpa-
leikritinu á laugardag og pen-
ingaþættinum á sunnudags-
kvöldið. Er ekki nóg fyrir í
landinu af fyrirlitnipgu á
verðmætum?
Með stöðugum skemmtana-
auglýsingum dregur útvarpið
þá unglinga, sem hægt er að
fá út af heimilunum, inn á
skemmtistaðina.En það þykir
ekki nóg: Sama ópið og öskrið
skal inn á hvert heimili á land
inu, sömu fíflalætin skulu
kveða við í eyrum þeirra sem
heima sitja. — Útvarpið er nú
að ganga að ljóðum og sögum
dauðum, vér biðjum í lengstu
lög: hlífið heimilunum og
börnunum.