Morgunblaðið - 22.05.1960, Blaðsíða 10

10
MORCUNBLAÐIÐ
Snnrinrtae’ur '>2 maí 1960
Lifrarsárinn, sem tók 20 tunnur af hákarlalifur.
brennivín. En mikið orð hefur
farið af þessu tvennu saman
frá fornu fari.
Gömul tæki
Norður í Ófeigsfirði á
Ströndum voru lengi stundað-
ar hákarlaveiðar af miklum
dugnaði og þrótti. Hinn merki
bóndi, Guðmundur Pétursson
í Ófeigsfirði, fór í hákarlaleg-
ur á skipi sínu Ófeigi, sem nú
mun vera eitt af örfáum há-
karlaskipum, sem ennþá eru
við líði hér á landi.
I Ófeigsfirði getur að líta
ýms tæki og mannvirki frá
dögúm hákarlaveiðanna. Þar
er t. d. hákarlahjallur allmik-
ill, þar sem hákarlinn var
hengdur upp og þurrkaður,
eftir að hann hafði verið
kæstur. Stendur þessi gamli
hjallur með avipuðum um-
Lýsispotturinn. — í honum voru bræddar 4—5 tunnur af
lifur í einu. —
20 tunnu lifrarsárinn
í Ofeigsfiröi
í GAMLA daga fóru menn
í hákarlalegur á opnum
áraskipum, áttæringum og
teinæringum. Á þessum
litlu skipum lágu menn úti
dögum og jafnvel vikum
saman, stundum langt und
an landi og í misjöfnum
veðrum. Voru þetta hinar
mestu svaðilfarir. Það var
fyrst og fremst hákarla-
lifrin, sem menn slægðust
eftir. En sjálfur hákarlinn
var einnig hagnýttur, graf-
inn niður í jörðina, kæstur
og síðan grafinn upp að
nýju, þurrkaður og etinn.
Þótti þessi bragðmikla
fæða hið mesta lostæti,
þótt ekki kynnu allir að
meta hana.
Hákarlsneyzla fer í vöxt
En nú fara menn ekki leng-
ur í hákarlalegur á opnum
áraskipum. Raunar má segja,
að hákarlaveiðarnar séu úr
sögunni sem slíkar. Sá hákarl,
sem við getum keypt i búðum
í kaupstöðum, er yfirleitt að-
allega veiddur í vörpu togar-
anna og stöku sinnum á lóð.
En hákarlsneyzla virðist á síð-
ustu árum mjög hafa farið í
vöxt. Matvörubúðir hér í
Reykjavík segja t. d. að mjögl
mikið sé spurt eftir hákarlj®
og mikið af honum keypt.
Þessi gamli þjóðarréttur er
þannig að komast í tízku að
nýju. Sumir kunna jafnvel
ennþá að meta hákarl og
merkjum og fyrir 50 árurrt,
meðan hann ennþá var fullur
af ilmandi hákarli af hákarla-
miðum Húnaflóa. En hann ber
nú fyrst og fremst vitni fornri
frægð. Hákarlalegur eru
löngu lagðar niður á Strönd-
um.
20 tunna lifrarsár
í Ófeigsfirði er einnig lifr-
arsár einn mikill. Tók hann
á sínum tíma 20 tunnur af
hákarlalifur. Þar stendur jafn
framt lifrarpottur á hlóðum.
I honum var brædd hákarla-
lifur og tók hann 4’—5 tunn-
ur. Stóð potturinn á útihlóð-
um og þar stendur hann enn
þann dag í dag. Hákarlalifur
var brædd í Ófeigsfirði allt
fram til ársins 1910. Voru öll
þessi tæki þá notuð. Guð-
mundur Pétursson í Ófeigs-
firði smíðaði sjálfur hmn
mikla lifrarsá. En á honum er
ágætasta smíð og auðséð að
enginn viðvaningur hefur far-
ið um hann höndum.
Varðveitum merkilega gripi
Fyllsta ástæða er til þess
að þessum gömlu tækjum
verði haldið til haga og kom-
ið í veg fýrir að þau verði
tímans tönn að bráð. Það má
Hákarlshjallurinn í Ófeigsfirði.
(Ljósmyndirnar tók Gunnar Rúnar).
heldur ekki henda að hið
gamla hákarlaskip, Ófeigur í
Ófeigsfirði, grotni niður. Veit
ég einnig að Pétur Guð-
mundsson bóndi í Ófeigsfirði,
sem er hinn mesti höfðingi og
hefur glöggan skilning á gildi
fornra minja, mun hafa fullan
hug á að varðveita bæði skip-
ið og hin gömlu tæki. En við-
hald og geymsla slíkra muna
kostar mikið fé og ber þess
vegna brýna nauðsyn til þess
að fleiri leggi fram lið sitt
til þess að halda hlífisskildi
yfir þessum merkileg gripum.
Mér finnst að þeir eigi
að geymast áfram norður í
Ófeigsfirði. Þar voru þeir not-
aðir á sínum tíma og þar eiga
þeim heima. Til mála kæmi
þó að þeir yrðu fluttir i
byggðasafn Vestfjarða á ísa-
firði.
Það er fáránlegur hugsun
arháttur að smala beri ölluna
minjum úr menningar- eða
atvinnusögu þjóðarinnar sam-
an í höfuðborg landsins, hvort
sem þeir eru í nokkrum
tengslum við sögu hennar eða
ekki.
Ófeigsfjörður í þjóðbraut
Hákarlshjallurinn, lifrar-
sárin og lýsispotturinn, þar
sem hákarlslifrin var brædd
á útihlóðum, standa við sjó-
inn í Ófeigsfirði. Þessir gömlu
hlutir falla þar einkar vel inn-
í umhverfið. Þeir sem vilja
sjá þá og skapa sér jafnframt
nokkra hugmynd um sérkenni
legan þátt í atvinnusögu þjóð-
arinnar á liðnum tíma eiga
greiðan aðgang að þeim þar.
Meðan þeir búa þar feðgar,
Pétur Guðmundsson og Guð-
mundur sonur hans, er Ófeigs
fjörður í þjóðbraut, enda þott
hann sé meðal afskekktustu
bæja á Islandi.
S. Bj.
Merkilegir gripir, sem verður að varðveita
REIKNINGUR
H.f. Einmskipafélags fslands fyrir árið 1959 liggur
frammi á skrifstofu félagsins til sýnis íyrir hluthafa,
frá og með xleginum í dag að telja.
Reykjavík, 20. maí 1960.
STJÓRNIN.
Sumarbúsfaður
í nágrenni Reykjavíkur.
óskast til leigu.
Verður að vera sem næst Strætisvagnaleið.
Uppl. í síma 16132.
Rússi baðst hælis
í Brctlandi
LONDON, 20. maí. — 1 gær bað
29 ára gamall Rússi frá Georgíu
um pólitískt hæli í Bretlandi.Var
maðurinn í rússneskri „menn-
ingar og friðarnefnd", sem hcim
sótti Bretland — og var slödd
í Skotlandi, er þetta gerðist. —
Gaf maðurinn sig fram á lög-
reglustöð í Edinborg og baðst
hælis. „Friðarnefndin“ fór í
skyndi flugleiðis til London og
af hálfu Rússa hefir ekki fengizt
nein umsögn um þcnnan atburð.
SÍ-SLETT P0PLIN
(N0-IR0M)
MIMERVRc/íö^*
STRAUNING
ÓÞÖRF