Morgunblaðið - 09.11.1960, Qupperneq 10

10
MORCVNBLAÐ1Ð
Miðvikudagur 9. nóv. 1960

Utg.: H.f. Arvakur Reykjavfk.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur KonráS Jónsson.
I.esbók: Arni Óla, sími 33045
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6 Sími 27.180.
Askriftargjald kr. 45.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 3.00 eintakið.
BANDARÍKIN
¥ TNDANFARNA daga hafa
heimsfréttirnar fyrst og
fremst snúizt um kosninga-
baráttuna í Bandaríkjunum
og í dag eru aðalfréttir um
heim allan úrslit þeirra.
Hvers vegna vekja kosn-
ingar þessar svo gífurlega at-
hygli? Það er ekki vegna
þess að í Bandaríkjunum eig-
ist við tvö gjörólík þjóðfé-
lagsöfl og á úrslitum kosn-
inganna geti oltið, hvort
grundvallarbreyting verði á
þjóðfélagsháttum þar í landi.
Menn fylgjast þó með því,
sem á milli ber og svo per-
sónuleika þess manns, sem
sezt í embætti forseta Banda
ríkjanna. Og áhuginn byggist
á því að menn gera sér hvar-
vetna grein fyrir því, að
framtíð heimsins, friður eða
stríð, líf eða dauði, getur
verið komið undir því,
hversu giftusamlega Banda-
ríkjamönnum tekst til í vali
æðsta manns ríkisins.
Þegar kosningabaráttan
harðnar í Bandaríkjunum,
kemur í ljós að hinar frjálsu
þjóðir um allan heim gera
sér grein fyrir því, að fram-
tíð þeirra sjálfra, frelsi og
sjálfstæði er undir Banda-
ríkjamönnum komið. Ekkert
vald í veröldinni annað en
Bandaríki Norður-Ameríku
er þess megnugt að stöðva
ógnarvald okkar tíma, al-
heimskommúnismann, sem
bíður þess albúinn að
hremma hverja þá þjóð, sem
sofnar á verðinum og þrælka
hana undir járnhæl ofbeldis-
ins. Þeir sem vilja vita, þeir
vita það líka, að kommún-
istar mundu hefja styrjöid
til að undiroka heimsbyggð-
ina, hvenær sem þeir treystu
sér til þess án þess að bíða
óbætanlegt afhroð. Varð-
veizla friðarins er því komin
undir herstyrk og stjórn-
vizku Banndaríkjastjórnar.
Þetta eru óumdeilanlegar
staðréyndir, sem verða mönn
um ljósar, þegar mikilla tíð-
inda er að vænta vestan hafs.
Hinu er svo ekki að leyna
að sumir eru feimnir og
skömmustulegir við að játa
þennan sannleika. Þykir
þeim fínt að vera menn til
að standa uppi í hárinu á
risanum. Á þetta jafnt við
um menn meðal hinna fornu
stórvelda og smáríkjanna.
En í báðum tilfellunum
byggist það á heldur leið-
inlegri minnimáttarkennd.
Sannleikurinn er sá, að í
samskiptum okkar, sem ann-
arra frjálsra þjóða, við Banda
ríkjamenn, þurfum við eng-
an kinnroða að bera og enga
kennd minnimáttar. Á sama
hátt og við gerum okkur það
ijóst, að líf okkar, sjálfstæði
og frelsi, er komið undir
styrkleika Bandaríkjamanna,
þá er þeim það einnig ljóst,
að einangraðir geta þeir ekki
vænzt þess að varðveita eig-
ið frelsi. Þeim er samstaða
með öðrum lýðræðisþjóðum
jafn nauðsynleg og okkur er
traust það, sem við setjum
á þá. Þess vegna getum við
alls staðar mætt þeim upp-
litsdjarfir án minnimáttar-
kenndar eða þess rembings,
sem henni venjulega fylgir.
Á þetta er hér minnzt
vegna þess, að í okkar landi
dvelur bandarískt varnarlið,
sem hingað er komið að okk-
ar óskum og beiðni. Minni-
hluti íslendinga er að vísu
andvígur þessari dvöl varn-
arliðsins, og hann hefur
fyllsta rétt til að berjast fyr-
ir því að stefnu íslands I
þessum málum sé breytt, ef
beitt er til þess lýðræðis-
legum aðferðum. En meðan
varnarliðið dvelur hér að
ósk okkar íslendinga eigum
við allir að hafa manndóm
til að umgangast það að sið-
aðra manna hætti. Banda-
ríkjamenn eru hvorki verri
né betri menn en við sjálfir,
heldur ekki þeir æskumenn,
sem á Keflavíkurflugveili
þjóna sameiginlegum hags-
munum lýðræðisþjóða. Og
því miður verður að segja
þá sögu eins og hún er, að
siðferði okkar íslendinga er
á sumum sviðum lægra en
Bandaríkjamanna, sem auð-
vitað byggist fyrst og fremst
á hinni pólitísku spillingu,
sem hér hefur þróazt.
Auðvitað eru vandamál
samfara dvöl varnarliðsins,
en við eigum hvorki að
mikla þau fyrir okkur né
láta kommúnista komast
upp með að spilla góðu sam-
starfi við Bandaríkjamenn.
Á vinstri stjórnar tímanum
var látið undan ýmsum
„gadda vírsgirðingahugsj ón-
um“ kommúnista. Og því
miður eimir enn eftir af
sumum þeirra. — Við Is-
lendingar höfum ekki efni á
að gera okkur leik að því
að skapa okkur fjandmenn
með lítilmótlegri framkomu.
En á hinu höfum við efni og
til þess höfum við manndóm,
ef við viljum, að umgangast
varnarliðsmenn af fullri
kurteisi, enda hefðum við þá
litla trú á menningu okkar
og tungu, ef við ekki treyst-
um okkur til þess.
Frú Babette Lagaillarde afhendir aðgöngumiðann sinn við dyr réttarsalarins, þar sem maðut
hennar bíður 10—20 ára fangelsisdóms.
Alvarleg réttarhöld
hyrjuöu sem skopleikur
RÉTTARHÖLDIN er hafin
voru í síðustu viku í París
yfir þeim mönnum, sem
stóðu að janúarbyltingunni
í Algier, eru alvarleg-
ustu réttarhöldin, sem orðið
hafa síðan fimmta franska
lýðveldið var stofnað. Samt
sem áður byrjuðu þau eins
og skopleikur. Menn deildu
um það tímunum saman
hvort einn af hinum ákærðu
ætti að fá að vera í ein-
kennisbúningi sínum og um
það hvar embættismennirnir
ættu að sitja, hvor væri
fínni, hershöfðingi eða með-
dómari.
Þegar þetta var loks leyst, þá
Delouvrier, æðsta mann í Algier,
á hólm, þar sem allt þetta væri
í rauninni honum að kenna. Og
lýsti því jafnframt yfir að ef
Delouvrier vildi berjast við hann
mundi hann sem fallhlífarhei'-
maður kjósa að berjast ber ofan
í mitti og með byssusting faU-
hlífarhermanna að vopni.
Doks var hægt að byrja á
lestri ákærunnar, sem er 140 blað
síður á lengd.
Þeir ákærðu eru 20 talsins, þar
af 16 viðstaddir í réttinum, hin-
um tókst að strjúka áður en upp-
reisnarmenn gáfust upp, þar á
meðal annar aðalforingi upp-
reisnarmanna, Ortiz, en hann
mun eiga á hættu líflátsdóm, þar
■ eð hann og hans menn byrjuðu
' vist skothríðina 24. janúar, sem
gerði óeirðirnar að byltingu.
Hinn aðalforingi uppreisnar-
mannanna, Dagaiarde á von á að
fá 10—20 ára fangelsisdóm. Kona
hans, frú Babette, er viðstödd
réttarhöldin, en hún bauð sig
fram í kjördæmi manns síns í
bæjarstjórnarkosningum í Algier,
þegar hann var kominn í fang-
elsi. Foreldrar hans, sem síðustu
daga uppreisnarinnar, gengu í lið
með syni sínum, eru þarna líka.
Hinir ákærðu koma fyrir
herrétt, en vegna rúmleysis fara
réttarhöldin fram i hinum stóra
sal með gyllingunni í loftinu í
gömlu dómhöllinn í París. Þar
er þröngt á þingi. 1 miðjum saln-
um sitja 50 verjendur í víðu
svörtu kuflunum sinum. Sumir
hinna ákærðu hafa til öryggis
valið sér marga lögfræðinga til
varnar. 1 blaðamannastúlkunni
troðast 100 blaðamenn um, þar
sem í rauninni er rúm fyrir
50—60. Ákæruvaldið hefur ákveð
ið að kalla 85 vitni fyrir, en
verjendur 250 vitni. Meðal vitn-
anna eru margir af þekktustu
mönnum Frakklands, svo sem
Debré, forsætisráðherra, Massu
hershöfðingi, Juin marskálkur,
Bidault, Soustelle o. s. frv.
Enda er nægur tími, gert ráð
fyrir sex eða átta vikum til .ð
byrja með.
Kosnmgarnar á ítahu ?
Allir ánægðir nema
konungssinnar
Róm, 8. nóv. — (Reuter)
BÆJA- og sveitastjórnar-
kosningar fóru fram á Italiu
um helgina og virðast flestir
flokkar ánægðir með úrslil-
in, nema konungssinnar, sem
töpuðu miklu fylgi.
Nærri 25 milljónir manna
greiddu atkvæði, eða rúm-
lega 90% þeirra er á kjör-
skrá voru. Kosið var í 77 aí
90 sveitarstjórnum og í 6.900
af rúmlega 8.000 bæjarstjorn
Nenni-sósíalistar buðu nú i
fyrsta sinn fram án samvinnu
við kommúnista, og héldu fyigi
sínu óbreyttu.
Kristilegir demókratar, sem
fara með stjórnarforystu, juku
fylgi sitt úr 38,9% árið 1956 i
40,3%.
Kommúnistar og Nenni-sósíal-
istar hlutu árið 1956 35,1%. Nú
fengu kommúnistar 24,5% og
Nenni-sósíalistar 14,4%.
Frjálslyndir og ný-fasistar
juku einnig nokkuð fylgi sitt.