Morgunblaðið - 19.01.1961, Blaðsíða 6

Morgunblaðið - 19.01.1961, Blaðsíða 6
6 MORGUNBLAÐIÐ Fimmtudagur 19. Janúar 1961 Hilsin ykkar eru of dýr — segir Robert L. Davison, ROBERT L. Davison, sérfræð- ingur í bygg-ingamálum frá tækniaðstoð Sameinuðu þjóð- anna, hefur dvalizt hér í eitt ár. Hann hefur starfað við bygging- arefnarannsóknir Iðnaðardeildar Atvinnudeildar Háskólans og unnið að athugun til endurbóta á byggingaháttum og Iækkunar á byggingakostnaði — og að sögn Steingríms Hermannssonar, fram kvæmdastjóra Rannsóknarráðs ríkisins heftur starf Davisons borið mikinn árangur. Hafinn er undirbúningur að smíði tilrauna húss samkvæmt forskrift Davi- sons, en þar er megináherzla lögð á hagkvæmni og góða nýt- ingu húsnæðis svo og hagsýni í byggingu. . ★ I gær kvöddu samstarfsmenn Davisons við Atvinnudeildina hann með hófi í Klúbbnum og hélt sérfræðingurinn heimleiðis, til Bandaríkjanna, í gærkveldi á- samt konu sinni. Fylgdu honum góðar óskir og þakklæti fyrir mikið og vel jnetið samstarf. Við þetta tækifæri sagði Steingrímur Hermannsson m. a.: „Davison hefur fært rök fyrir því, að bygg ingarkostnaður hér sé óeðlilega hár og hefur hann bent á nauð- syn ákveðinna ráðstafana til end urbóta. t Þá hefur Davison, ásamt sér- fræðingum byggingarefnarann- sókna, gert 5 ára áætlun um rann sóknir til endurbóta á byggingar- háttum og lækkunar á bygging- arkostnaði, en hann álítur tækni- legar rannsóknir og kynningar- starfsemi eitt mjkilvægasta atrið ið og nauðsynlegan þátt til end- urbóta á þessu mikilvæga sviði. Einnig má nefna, að Davison hefur ásamt ýmsum mönnum og konum unnið að undirbúningi að byggingu tilraunahúss, þar sem setja á fram til sýnis fyrir sér- fræðinga og almenning ýmsar þær niðurstöður af starfi undan- farinna mánaða, sem ætla má þýðingarmiklar til endurbóta á sviði íbúðabygginga. Því miður varð undirbúningi að byggingu hússins ekki lokið á meðan Davi son dvelur hér, en nú má þó heita tryggt, að það verður byggt“. ★ Davison skilur hér eftir ýtar- lega skýrslu, athugasemdir og til lögur um húsnæðismál á íslandi. Fer hér á eftir stuttur úrdráttur úr þeirri skýrslu. f nefndarálitinu, sem Davison stóð mest megnis að, „Lækkun húsnæðiskostnaðar", segir: „Hús- næðisvandamál á íslandi stafa ekki af óvönduðu húsnæði heldur háum húsnæðiskostnaði". Enn fremur segir í þessu sama nefnd aráliti: „Ef fimm af hundraði af því fjármagni, sem íslenzk stjórn arvöld lána nú til búðabygginga, væri varið til byggingarann- sókna og tilrauna og kynningar á niðurstöðum þeirra og til al- mennrar upplýsingaþjónustu, mætti lækka byggingakostnað í náinni framtíð um margfalt þessa upphæð“. Hvatning nauðsynleg Eitt af hinum stóru vandamál- um á íslandi er, að hér er ekk- ert, sem hvetur menn nægilega til rannsóknastarfsemi. Ef fólk, sem ætlar að byggja gerir sér grein fyrir því, að góð- ur undirbúningur getur veitt þeim fleiri góðar íbúðir, fyrir minni peninga, mundi það vera áhrifamikil örvun til betri und- irbúnings. Þetta mundi leiða til rannsókna á betri nýtingu efn- isins og nýrra byggingaaðferða. Verðandi byggjendum ætti að sýna hvað góð planlausn er. Arkitektar hafa sagt, að flestir viðskiptavinir þeirra hafi ekki áhuga á góðri planlausn miðaða við daglegt líf fjölskyldunnar, en vilji fremur heimili, sem eru fyrst og fremst ætluð fyrir gesti. Þar sem þáð kostar mikið meiri vinnu að finna góða planlausn heldur en að fullnægja óskum viðskiptavinarins, skortir hér hvatningu til góðs undirbúnings. Samkeppni um sýningaríbúð gæti haft töluverð áhrif í þá átt að breyta þessu viðhorfi almenn- ings. Ef ríkislán væru aðeins veitt, ef teikningar fullnægðu ákveðn- um kröfum um gólfrými og nýt- ingu, mundi það vera áhrifamik- il hvatning til bætts undirbún- ings og lækkunar á byggingar- kostnaði. Á íslandi má finna einstök dæmi um hagkvæmar planlausn- ir og góðan byggingamáta, en vegna lágrar þóknunar getur arkitektinn og verkfræðingurinn ekki almennt fómað þeim tíma og vinnu, sem nauðsynlegt er til þess að skapa þær íbúðir, sem í raun eru hagkvæmar, ódýrar og góðar. Bæta mætti verulega gæði og lækka mjög mikið kostnað íbúða, ef beztu planlausnir og byggingahættir hér á íslandi væru sameinaðir í eina bygg- ingu. Kostnaðarrannsóknir nauðsynlegar Kostnaðarrannsóknir eru nauð synlegar, ef lækka á kostnað. Hin mikla verðbólga hefur haft þau áhrif j' að enginn í Reykjavík virðist raurfverulega vita hvað fermeterinn í vegg, gólfi, þaki eða skilrúmi kostar. Kostnaðarvitneskjan á ekki að takmarkast eingöngu við fermet erverðið í hinum ýmsu hlutum byggingarinnar, heldur á hún einnig að ná til Iagna, kostnað lands, skatta, vaxta, viðhalds, á- lagningar, o.s.frv. Með slíkan einingarkostnað að undirstöðu, ber að áætla kostnað ýmissa gerða af íbúðum, einnar hæðar eibýlishús, tveggja hæða einbýlis hús, raðhúsa, sambýlishúsa með og án lyftu o.s.frv. Einnig ætti að athuga áhrif stærða ýmissa herbergja og fjölda herbergja í íbúð á kostnaðinn. Þó að her- bergir/ séu tvöfölduð í stærð eða fjölda, tvöfaldar slíkt ekki kostn að. Nákvæmar kostnaðaráætlanir eru nauðsynlegar, ef lánastofnun á að ákveða hámarkskostnað í- búðar í samræmi við fjölskyldu- stærð og fjölskyldutekjur. Slíkar kostnaðarrannsóknir leyfa, að samanburður sé gerður á milli nýrra aðferða, eða við hinar reyndu aðferðir, til þess að fá vissu um hvort þær muni í raun og veru verða til sparnað- ar. Ýmsar leiðir til lækkunar Ýmsar leiðir eru til lækkunar á byggingarkostnaði og má nefna þessar: 1. Betri planlausn íbúða, t. d. planlausnir, sem fullnægja nið- Urstöðum þeirrar nefndar kvenna sem vann með undirrituðum að athugun þessa vandamáls. 2. Lánveitingar ríkisins háðar takmörkunum á gólfrými með hliðsjón af fjölskyldustærð og tekjum, og takmörkunum í kostn aði hvers herbergis og íbúða, hef ur reynst ein aðalástæðan fyrir því, að planlausnir og bygginga aðferðir í öðrum löndum eru al- mennt fremri því, sem tíðkast hér á íslandí. 3. Umbætur í skipulagi bæja, með innleiðslu stórra íbúðasam- stæðna, mundu lækka kostnað vegna gatnagerðar og annarra nauðsynja, og mundi einnig leiða til skemmtilegra og örugg- ara umhverfis, sérstaklega fyrir böm. , 4. Verkfræðingar gætu minnk- að magn steinsteypu, sem notuð er í veggi flestra bygginga um 50%, ef góðar aðferðir væru fyrir hendi í sambandi við gæðaeftirlit í steinsteypu og byggingasam- þykktir leyfðu þeim að nota hag kvæmar lausnir. , 5. Jafnari stærð byggingariðn- aðarins frá ári til árs. 6. Með því að laga að íslenzk- um staðháttum erlendar bygg- ingaaðferðir, sem lækka bygg- ingarkostnað. Ýmsar aðferðir, sem hafa verið notaðar með góð- um árangri í öðrum löndum, mundu af ýmsum ástæðum ekki vera hagkvæmar á íslandi, en til eru aðferðir, em hafa verið notaðar með ágætum árangri í öðrum löndum, sem að öllum lík- indum mundu leiða til sparnað- ar hér. Til dæmis: Veggir steyptir liggjandi og síðan reistir upp, bæði útveggir og einnig hugsanlega innveggir, ♦jRáðizt_inn Fólki hefur verið mjög tíð- rætt um óhugnanlegt árásar- mál í' bænum undanfarna daga. Einn daginn ruddist maður nokkur inn í hús, þar sem stúlka var ein heima og varð ofsahrædd. Ut frá því hefur sumum komið í hug, hvort ekki væri kominn tími til að á boðstól- um væru svokölluð „gægju- göt“ á útihurðir eða öryggis- keðjur, sem gerir fólki kleift að vita hver vill komast inn, áður en það opnar alveg hús sitt. Konur, sem búa einar, eru oft hálfhræddar við að opna seint á kvöldin, ef þær vita ekki hver er fyrir utan. Tvær fullorðnar konur kannast ég við, sem í fyrra urðu ákaflega hræddar, þegar drukknir menn ruddust inn til þeirra, án þess þó að gera þeim neitt. önnur býr alein í húsi. Hún gat átt von á vinkonu sinni að kvöldlagi, og þegar hringt var bjöllunni opnaði hún hik- laust. Ruddist þá inn drukk- inn maður og heimtaði af henni síma. Annar kom í kjöl- far hans, stóð í dyrunum og setti fótinn fyrir hurðina, með an félagi hans æddi um íbúð- ina með gauragangi í leit að símanum og notaði (hann svo. Gamla konan varð skelfingu lostin og hugsaði með sér, að ef hún yrði barin niður, gæti hún legið þar hjálparlaus vik- una út, án þess að nokkur kæmi. Hin konan var einnig ein heima, er drukkinn maður Hún keypti hann af sér með ruddist þannig inn til hennar. seðli og þóttist sleppa vel. Hvorugri þessari konu var gert mein, en báðar hefðu vilj að vera lausar við þennan átroðning. Hafa þær því full- an hug á að gera einhverjar ráðstafanir til að slíkt geti ekki komið fyrir aftur. • Gægjugat eða öryggiskeðju Þá liggur beinast við að fá „gægjugat“ á hurðina, eins og víða eru notuð í Danmörku. Þetta er örlítið gler, sem hægt er að leggja augað að og sjá hver stendur fyrir utan, án þess að hægt sé að sjá inn um það. I öðrum löndum, eins og t. d. Frakklandi, hafa margir keðju á útihurðinni. Er henni brugðið á að innan og þá er ef gólfplan væri sérstaklega gert með þetta í huga. Loftplötur steyptar niðri á grunninum og síðan lyft upp, hef ur reynzt hagkvæm lausn í ýms um löndum, vegna sparnaðar á mótasmíði. Þar sem jarðvegsaðstæður leyfa, ætti að athuga að steypa grunninn beint á jörðina. Slíkt er gert mjög víða í Bandaríkj- unum og Kanada og á Norður- löndunuim, þar sem vetrar eru mikið kaldari en á íslandi. Sandlaus steypa hefur verið notuð með árangri í mörgum löndum, sérstaklega í Englandi, og það virðist svo sem steypu- efni, sem hérna eru fáanleg, sér- staklega léttu steypuefnin, væru hentug í svipaða steypu. Nefna má vikur og gjall sem dæmi um nauðsyn þess að laga að íslenzkum aðstæðum bygg- ingarefni ' og byggingaraðferðir, sem notaðar eru í öðrum lönd- um. Röng notkun þessara inn- lendu byggingarefna hefur vald- ið mistökum hér, þrátt fyrir það, að þessi islenzku byggingarefni eru seld til notkunar erlendis. Steinsteyptir steinar eru not- aðir mjög mikið í öðrum löndum fyrir ýmsar tegundir bygginga og eru almennt sá ódýrassti veggur, sem völ er á, fyrir utan bárujárnsveggi. Gæðaeftirlit og prófanir á vatnsleiðni gætu vel orsakað aukna notkun þessarar hagkvæmu byggingaraðferðar hér. Einnig er nauðsynlegt að sýna, hversu aðlaðandi ómúrað- ur, hlaðinn steinveggur getur verið. Einnig mætti athuga ýms- ar aðferðir notaðar í öðrum löndum til þess að styrkja veggi hlaðna úr steinum. Ýmsar af þessum aðferðum, sem eru veru lega ódýrar, hafa töluverða mót- stöðu gegn jarðskjálfta. Frauð-plast er hugsanlega, næst steinsteypu, þýðingarmesta efnið fyrir byggingariðnaðinn á íslandi. Mörg fyrirtæki fram- leiða nú frauð-plast úr innfluttu hráefni. Mjög aðkallandi er að koma á einhvers konar prófun- um og gæðaeftirliti til þess að tryggja góða framleiðslu. Þök eru byggð erlendis úr plöt um úr frauð-plasti, án stein- steypu eða timburs. Alls konar Framh. á bls. 22. ekki hægt að opna nema rifu á hurðina. Að vísu er ósköp leið inlegt að sjá aðeins nefið á húsráðanda í rifunni á hurð. inni, þegar staðið er fyrir utan, þangað til hann er orð- inn viss um að óhætt sé að opna hurðina. En þeir sem haldnir eru eínhverjum beyg við að opna fyrir hverjum sem er, eru miklu rólegri ef þeir hafa slík tæki og og kippa sér þá ekki upp við það þó þeir komi ekki sem virðul_egast til dyranna. * J)yrasírnar^cra sama gagn Þessir öryggishlutir fást ekki hér á landi, svo mér sé kunnugt um, en það væri ekki úr vegi að flytja þá inn. Dyra- símar gera sama gagn, en það er meiri útbúnaður að korna upp dyrasíma en að fá ein. falda keðju eða einfalt gægju. gat. Stálpuðum krökkum er oft illa við að vera ein heima og gæti slíkur útbúnaður einn ig gert það gagn, að gera þau rólegri.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.