Morgunblaðið - 01.02.1961, Blaðsíða 12

12
MORGVNBLAÐIÐ
Miðvik'udagur 1. febr. 1961
fflrggifttMáfrifr
Utg.: H.f Arvakur. Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthias Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Lesbók: Arni Óla, simi 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson,
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Asknftargjald kr. 45.00 á mánuði innanlands.
X lausasölu kr. 3.00 eintakið.
,Atuagagdliutif' 100 ára
I
MIKILVÆGT BRAUTRYÐJENDA-
STARF
ÖLUMIÐSTÖÐ hraðfrysti-
húsanna hefur unnið
mikilvægt brautryðjenda-
starf á sviði fisksölumálanna.
Merkur þáttur í því starfi er
stofnun verksmiðja og fisk-
iðnaðarfyrirtækja erlendis,
sem vinna að því að mat-
reiða íslenzkan fisk og dreifa
honum til neytenda. Slík fyr-
irtæki hefur Sölumiðstöðin
stofnað í Bandaríkjunum,
Bretlandi og Hollandi. Hafa
þau átt ríkan þátt í því að
ryðja þessum þýðingarmiklu
íslenzku afurðum braut inn
á markaðina og skapa þeim
vinsældir.
Hér heima hafa kommún-
istar og aðrir hlaupagikkir
reynt að gera þennan rekst-
ur sölusamtaka útvegsins er-
lendis tortryggilegan í aug-
um þjóðarinnar. Hefur verið
látið liggja að því, að í sam-
bandi við hin erlendu fyrir-
tæki Sölumiðstöðvar hrað-
frystihúsanna þrifist alls kon
ar brask, gjaldeyrissvik og
sukk.
Hér í blaðinu hefur sú
skoðun áður verið látin íljós,
að auðvitað megi gagnrýna
stjórnendur Sölumiðstöðvar-
innar eins og aðra menn fyr-
ir ýmsar ráðstafanir þeirra.
Þeir eru ekki alvitrir frekar
en aðrir. Hitt er óhætt að
fullyrða, að í stórum drátt-
um þá hefur einmitt stofnun
hinna íslenzku verksmiðja
erlendis orðið íslenzkum
sjávarútvegi og fiskiðnaði að
stórkostlegu gagni. Allar
upplýsingar um stofnkostnað
og rekstur þessara fyrir-
tækja hafa legið fyrir aðal-
fundum Sölumiðstöðvarinn-
ar og má segja að reikningar
fyrirtækjanna séu opinber
plögg. Gjaldeyriseftirlit ís-
lenzkra banka fylgist einnig
að sjálfsögðu með gjaldeyr-
isviðskiptum fyrirtækjanna.
íslenzkir sjómenn og út-
vegsmenn þurfa mjög á því
að halda að afurðum þeirra
sé komið í sem bezt verð.
Þeir þurfa á góðum og ör-
uggum mörkuðum að halda.
Sölumiðstöð hraðfrystihús-
anna hefur unnið af kappi
að sköpun slíkra markaða og
hagkvæmri dreifingu afurð-
anna. Fyrir það verðskuld-
ar hún þökk alþjóðar. Róg-
ur kommúnista um þessi
sölusamtök útvegsins á ekk-
ert skylt við heilbrigða og
sjálfsagða gagnrýni. Tilgang-
ur rógsins er heldur ekki
að byggja upp og bæta um,
heldur að rífa niður ogskapa
erfiðleika og illindi.
HREINSKILNIS-
LEG RÆÐA
IZENNEDY, Bandaríkjafor-
seti, hefur haldið fyrstu
ræðu sína á þingi um ástand
og horfur í Bandaríkjunum.
Það væri synd að segja, að
hann hafi málað ástandið of
björtum litum. Þvert á móti
talaði hann af mikilli hrein-
skilni og taldi að þjóðin
væri stödd á örlagaríkum
tímamótum. Hann kvað fjár-
hagsástand ríkisins vera al-
varlegt. Hann tæki við völd-
um eftir að kreppa hefði ríkt
í 7 mánuði, viðskiptadeyfð í
3V2 ár, samdráttur hefði ver-
ið í fjármálum landsins und-
anfarin 7 ár, tekjur landbún-
aðarins farið minnkandi und-
anfarin 9 ár og gjaldþrot
aldrei verið fleiri síðan á
dögum kreppunnar miklu á
árunum 1930—40. Loks væru
hálf sjötta milljón manna nú
atvinnulausir í Bandaríkjun-
um.
Kennedy var ekki mikið
bjartsýnni á ástandið þegar
hann ræddi um utanríkismál-
in. Kommúnistar hefðu náð
fótfestu á Kúbu', yfirgangur
kínverskra kommúnista ógn-
aði friðnum í Asíu og bæði
Sovét-Kína og Sovét-Rúss-
land stefndu að heimsyfir-
ráðum.
1 kosningabaráttunni lagði
Kennedy mikla áherzlu á
það, að álit og vegur Banda-
ríkjanna út á við hefði aldrei
verið minni en einmitt nú.
Þannig er þá ástandið í
Bandaríkjunum þegar yngsti
forseti, sem þar hefur setið
að völdum, tekur við. Trú-
lega finnst fyrrverandi
stjórnarflokki að hann hafi
hér málað ástandið nokkuð
dökkum litum. Eisenhower
forseti sagði fyrir skömmu
að Bandaríkjamönnum hefði
aldrei liðið eins vel, og aldrei
búið við eins mikla velmeg-
un eins og á 8 ára stjórnar-
tímabili hans. Hann benti
einnig á þá staðreynd, að á
þessu tímabili hefði fram-
sókn kommúnista í heimin-
um verið stöðvuð og heims-
friðurinn verið tryggður,
þótt eldar loguðu á stöku
stað.
Af ræðu Kennedys verður
það ljóst, að hann telur sér
ærinn vanda á höndum. En
hann er reiðubúinn til þess
að hefja glímuna við þann
vanda. En ýmislegt bendir
til þess að lýsing hans á
EXTT helzta blað nágranna
okkar, Grænlendinga, heitir
því óframberanlega nafni
„Atuagagdliutit“. Þetta blað
er engin dægurfluga. Það er
komið á virðuleikaaldurinn og
vel það, því að það fagnaði
100 ára afmæli sínu á dögun-
um.
★ Afmælisblaðið
1 tilefni aldarafmælisins var
gefið út mikið og glæsilegt há-
tíðablað, hvorki meira né
minna en 112 blaðsíður að
stærð. I því birtist fjöldi fróð
legra greina um sögu blaðs-
ins og blaðaútgáfu á Græn-
landi almennt. Þar segir m. a.
frá því, er „Atuagagdliutit“
var sameinað „Grænlandspóst
inum“ fyrir átta árum en það
blað var eingöngu skrifað á
(Fyrir þá, sem
ekki vita, skal
þess getið, að það
er eitt helzta
blaðið í Grœnlandi)
dönsku. Ritstjóri „Atuagagdlit
tit“ hefir síðan verið danskur,
en blaðið verið skrifað bæði á
dönsku og grænlenzku. Þá er
það upplýst í afmælisblaðinu,
að 24 önnur blöð séu gefin út
í ýmsum byggðum Grænlands.
Þetta eru engin stórblöð, en
gegna sínu hlutverkl eftir
beztu getu, víða við hinar erf-
iðustu og frumstæðustu að-
stæður. Blöð þessi eru gefin
út í þetta 125—650 eintaka
upplagi.
Þessí mvnd sýnlr forsíðuna
á afmælisblaðinu.
ástandinu í innanríkismálum
Bandaríkjanna muni ekki
verða til þess að bæta sam-
búðina milli tveggja hinna
stóru stjórnmálaflokka lands
ins.
★ Afmælisgjöf
Grænlenzk blöð eru yfirleitt
ekki mikið myndskreytt, en
afmælisblað „Atuagagdliutit"
er þó prýtt fjölda mynda —
og er það að þakka afmælis-
gjöf til blaðsins frá græn-
lenzka landsráðinu: mynda-
mðtavél, sem kostaði 50 þús-
und danskar kr., eða 270—
280 þús. ísl. kr. — Er nú mik-
ill hugur í ritstjórn „Atua-
gagdliutit" að gera blaðið
betur úr garði og fjölbreytt-
ara en hingað til.
AUKNING MJOLK-
URFRAMLEIÐSL-
UNNAR
F'RAMSÓKNARMENN eru
* fokreiðir yfir þeim upp-
lýsingum Morgunblaðsins, að
mjólkurframleiðslan jókst á
árinu 1960 um hvorki meira
né minna en 6 millj. lítra.
Tíminn hefur látið að því
liggja, að viðreisnarstefna nú
verandi ríkisstjórnar hafi
þegar á fyrsta ári sínu dreg-
ið stórkostlega úr fram-
leiðslu landbúnaðarafurða og
skapað kyrrstöðu og öng-
þveiti í landbúnaðarmálum.
Þetta er auðvitað hrein
blekking. Bændur hafa hald-
ið áfram framkvæmdum,
ræktun og uppbyggingu á
jörðum sínum með eðlileg-
um hraða. Mjólkurframleiðsl-
an hefur aukizt stórkostlega.
Bændur hafa að sjálfsögðu
átt við erfiðleika að etja
vegna hækkandi byggingar-
kostnaðar og hækkaðs verð-
lags á ýmsum nauðsynjavör-
um búanna. En óhætt er að
fullyrða, að þeir erfiðleikar
sem þeim sköpuðust með
efnahagsmálaráðstöfunum nú
verandi ríkisstjórnar séu
aðeins brot af þeim vanda,
sem „bjargráð“ vinstri stjórn
arinnar sköpuðu þeim vorið
1958.
Bændur skilja það áreið-
anlega vel, að þær viðreisn-
arráðstafanir, sem nú hafa
verið gerðar voru óhjá-
kvæmilegar. Ef verðbólgu-
alda vinstri stjórnarinnar
hefði verið látin brotna á
þjóðinni, hefði það þýtt hrun
og bágindi, sem ekki hefði
síður bitnað á bændastétt-
inni en öðrum landsmönnum.
Nýtt, grœit-
lenzkt frímerki
ÚR því að við erum byrjuð
að tala um grænlenzk efni,
finnst okkur ekki úr vegi að
segja þeiim, sem safna frí-
merkjum, að hinn 16. marz
nk. er von á nýju, grænlenzku
merki. (Auðvitað gerum við
okkur Ijóst, að hinir „stóru“
á sviði frímerkjasöfnunar vita
allt um þetta nú þegar, — við
erum sem sagt ekki að gefa
í skyn, að þeir fylgist ekki
með í grein sinni-
☆
Hér er um að ræða 35 aura
merki, allstórt — og eru 50
merki í örkinni. Teikninguna
gerði Grænlendingurinn Jens
Rosing, en útlit merkisins má
sjá á meðfylgjandi mynd.
Ekki hefir enn verið ákveðið
í hvaða lit það verður prentað.
— Teiknarinn hefir sótt „mó-
tív“ sitt í bumbudansana svo
nefndu, sem Eskimóar hafa
stundað, í mismunandi mynd-
um . 1 Angmagssalik hafa
dansar þessir gengið undir
nafninu „Uvajerneq", en teikn
ing Rosings á að sýna aitriði úr
dansinum „Nalíkáteq“. —
Hann er byggður á eftirfar-
andi þjóðsögn:
☆
„Særlngamaðurlnn tók sér
ferð á hendur til tunglsins til
þess að reyna að fá Tungland-
ann, sem réð yfir veiðidýr-
um, svo sem Móðir hafsins, til
þess að gefa góða veiði. A leið
inni varð særingamaðurinn að
fara fram hjá norninni Nalíká
teq, sem reyndi með alls kyns
skrípalátum og glensi að koma
honum til að hlægja. Ef henni
tókst það, réðst hún á hann
Og skar úr honum lungun með
bumbustaf sínum, sem var
stór hnífur“.
1 „Nalíkáteq“-dansinum bar
særingamaðurinn óhugnan-
lega útskorna trégrímu, og við
belti hans var hengdur haus
af hundi (sjá myndina).
☆
Samkvæmt þvi, sem vlð les-
um í dönskum blöðum, eiga
þeir, sem vilja fá umslög með
þessu frímerki stimpluð á út-
gáfudegi, 16. marz, að senda
umslög sín eftir 20. febrúar
til: „Den kgl. grönlandske
Handel, Grönlands postvæsen,
Strandgade, Köbenhavn K“.
— Hins vegar má ekkj senda
umslögin beint til póststöðv-
arinnar í Syðra-Straumfirði á
Grænlandi, þar sem þau verða
stimpluð.