Morgunblaðið - 09.02.1961, Blaðsíða 14

14
MORCUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 9. febrúar 1961
sem lenti i sjávar
dæmdar bætur
Sjómanni
háska
HINIR mörgu kaupendur Mbl.,
sem halda Lesbókinni saman,
geta slegið upp í árgangnum frá
árinu 1954, 24. tbl., og munu þeir
þá finna frásögnina „Við fótskör
dauðans", eftir Þórð Halldórsson
frá Dagverðará. Var hann á vél-
bátnum Orra frá Olafsvík 2. febr.
það ár, er hann slitnaði upp og
rak á land í ofsaveðri. Var Þórð-
ur einn á vakt í bátnum er veðr-
ið skall á. Eftir að báturinn
strandaði, vestan við brimbrjót-
inn í Olafsvík, tók Þórður hað
til bragðs, að hann batt sig fast-
an við framsiglu bátsi'ns. Þetta
gerðist um klukkan hálf tólf að
kvöldi, en um kl. 2,30 um nóttina
fannst báturinn sokkinn, en mað-
urinn bundinn í framsiglutréð,
sem stóð upp úr briminu. Tókst
mönnum á öðrum báti, m. b.
Fróðá að bjarga Þórði um borð í
bátinn og þótti það frábaert afrek.
I greininni í Lesbókinni segir
Þórður frá því er hann hafi séð
bátinn nálgast sig, þar sem hann
vaí' bundinn við mastrið. Hann
gat með dofnum höndum leyst
sig og á næsta augnabliki er
sjálf björgunin hafin. Hann fór
í sjóinn, missti meðvitundina og
vissi ekki af sér fyrr en hann
rankaði aftur við sér á þilfari
Eróðá hjá mönnunum sem björg
uðu honum — „hættu lífi sínu til
að bjarga mér“, segir Þórður í
hinni skilmerkilegu frásögn sinni
í Lesbókinni.
Var þessi grein meðal margra
gagna er lögð var fram, málið
varðandi.
Kvöldið sem vélbáturinn Orri
slitnaði upp, og rak á land og
fórst, hafði hann legið bundinn
utaná Vestmannaeyjabátnum
Oddi. Hann var að losa sand-
farm. Taldi Þórður skipstjórnar-
menn þess skips, bera alla ábyrgð
á því hvernig farið hefði og þar
með þeim hrakningum sem hann
sjálfur lenti þá í. Fyrsta hálfan
mánuðinn eftir að Þórður bjarg-
aðist var hann rúmfastur. í
marzmánuði leitaði hann læknis.
Aðallega kvartaði hann um hve
mikill kuldi sækir á fæturna.
Tryggingasérfræðingur fjallaöi
um mál þetta og honum reiknað-
ist varanlegt örorkumat Þórðar
vera 30%. Hafði öorkan verið
100% um nokkurt skeið.
Skaðabætur þær er Þórður
gerði á hendur skipstjóra M.b.
Odds, Guðmundi H. Oddssyni, og
eiganda skipsins, Helga Bene-
diktssyni, nam alls rúmlega
215.000 krónum.
í héraði urðu úrslit málsins
þau að Þórði voru dæmdar 47,500
krónur ásamt 6% vöxtum.
Þegar dómurinn hafði gengið
heima í héraði, urðu sjómenn þar
reiðir mjög, vegna þess hve lágar
þær bætur voru er Þórði voru
dæmdar. Lýstu þeir vanþóknun
sinni á dómnum. Töldu þeir
skaðabótaupphæðina alltof lága
,,jafnast á við verð á einum lög-
regluhundi í Bretlandi“.
I Hæstarétti urðu úrslit máls-
ins á annan veg. Voru Þórði Hall-
dórssyni dæmdar miklu hærri
bætur. 1 dómsforsendum segir
m. a.:
„ . . . Þá hefur Bergþór læknir
Smári að nýju skoðað aðaláfrýj-
anda hinn 29. nóvember 1960. 1
vottorði hans, dags. 30. sama mán
aðar segir:
„Kvartanir slaðaða eru þær
sömu og áður, og skoðun leiðir
ekki neitt sérstakt nýtt í Ijós.
Mér virðist einsætt, að örorku-
mat það, er ég framkvæmdi á
Þórði 14. des. 1957, eigi að standa
óbreytt, þ. e. a. varanleg örorka
30%, er skiptist þannig:
Traumatisk neurosa 15% og
sköddun á blóðrás 15%“.
Eins og í héraðsdómi greinir,
gerði skipshöfn V. s. Odds enga
tilraun til að flytja V.b. Orra að
bryggju og festa hann þar, þegar
V.s. Oddur fór frá bryggjunni.
Samkvæmt því og að öðru leyti
með skírskotun til forsenda hins
áfrýjaða dóms má fallast á það
álit héraðsdómenda, að skipshöfn
V. s. Odds hafi með óhæfilegu
skeytingarleysi átt þátt í óför-
um V.b Orra og þar með áfalli
því, er aðaláfrýjandi varð fyrir.
Hins vegar ber á það að líta, að
skipshöfn V. b. Orra sýndi einn-
ig hirðuleysi um gæzlu bátsins,
og sérstaklega má meta aðaláfrýj
anda það til óvarkárni, að hann
svaraði ekki, þegar skipverji af
V. s. Oddi fór yfir í V.b. Orra og
kallaði niður í hásetaklefann,
hvort þar væri nokkur. Telst
hæfilegt eftir málavöxtum, að
gagáfrýjendur bæti aðaláfrýj-
anda tjón hans að % hlutum.
Tjón aðaláfrýjanda sökum at-
vinnumissis og örorku, eftir að
bætur til hans frá Tryggingastofn
un ríkisins, kr. 41.893,06, hafa
verið frá dregnar, þykir hæfi-
lega metið kr. 70.000.00. Stað-
festa má ákvæði héraðsdóms um
þjáningabætur, kr. 35.000.00.
Verður gagnáfrýjendum því
dæmt að greiða in solidum aðal-
áfrýjanda % hluta af kr.
105.000.00 þ. e. kr. 70.000.00. Að-
aláfrýjandi hefur krafizt 6% árs-
vaxta af þjáningabótum frá 30.
janúar 1954 til 25. apríl 1955 og
svo vaxta af allri dæmdri fjár-
hæð frá þeim degi, eins og í að-
alkröfu hans segir. Samkvæmt
framansögðu eru honum dæmdar
í þjáningabætur % hlutar af kr.
35.000.00 þ. e. kr. 23.333.33, og ber
að dæma honum 6% ársvexti af
þeirri fjárhæð tímabilið frá 30.
janúar 1954 til 25. apríl 1955. Að
öðru leyti má dæma honum
vexti af allri hinni dæmdu fjár-
hæð, kr. 70.000.00, samkvæmt
aðalkröfu hans.
Eftir þassari niðurstöðu ber
gagnáfrýjendum að greiða in
solidum málskostnað í héraði og
fyrir Hæstarétti, sem ákveðst
samtals kr. 25.000.00.
Dómsorð:
Gagnáfrýjendur Guðmundur H.
Oddsson og Helgi Benediktsson,
greiði in solidum aðaláfrýjanda,
Þórði Halldórssyni, kr. 70.000.00
ásamt 6% ársvöxtum af kr.
70.000.00 frá 25. apríl 1955 til 22.
febrúar 1960, 9% ársvöxtum af
sömu fjárhæð frá 22. febrúar
1960 til 29. desember 1960 og 7%
ársvöxtum af sömu fjárhæð frá
29. desember 1960 til greiðslu-
dags.
Gagnáfrýjendur greiði in solid
um málskostnað í héraði og fyr-
ir Hæstarétti, kr. 25.000.00. Af
NÆSTA sýning Pókók verðuir tj
í kvöld, en leikritið hefur holt l
ið góða aðsókn og vakti at- J
hygli. Myndin er úr leiknum I
og sýnir Jón Bramlan (Þor- •
stein ö. Stephensen), Fríðu
Morguns, form. mæðrafélags-
ins „Altaf á brjósti“ (Auróra
Halldórsdóttir) og Beintein
Sveinsteinsson, form. barna-
kennarasambands ísl. (Karl
Sigurðsson.
þeim hljóti talsmaður aðaláfrýj*
enda, Magnús Thorlacius hæsta*
réttarlögmaður kr. 17.000.00 og
ríkissjóður kr. 8000.00.
Einn dómenda Hæstaréttar
skilaði séra'vkvæði um skiptingu
ábyrgðar til helminga milli Þórð.
ar og skipstjóra og eigenda M.b.
Odds.
Þingey gerð að
héraðsgarði
VETTVANGUR
Framhald af bls. 13.
ekki. Hann vissi að hann hafði
á hendi mikilvægari varðgæzlu
en nokkur maður annar í landi
hans, og honum datt ekki í hug
að skjóta sér undan skyldunni
við þjóð sína, við allar þjóðir,
með því að gera kröfur til að
vera ábyrgðarlaus. Hann fór
eins hljóðlega og hann kom, en
áður en hann kvaddi, gerði hann
þær kröfur til samvizku okkar
að við létum ekki bugast, að við
létum ekki blekkjast, að við lét-
um ekki kaupa okkur fyrir smá-
peninga. Hann bað okkur um að
hringja bjöllum samvizkunnar
til að minna á, að ábyrgðarleys-
ið er ekki einasta hættuiegasti
andstæðingur lýðræðis, heldur
einnig sterkasti bandamaður ein
ræðis. Við höfum reynt að
hringja bjöllunum. Rödd ein-
ræðisins rauf sjálfsánægjuþögn-
ina í brjósti okkar og við hringd-
um almenningsálitið til tíða.
Sumir komu, aðjár sátu heima.
Það verður ekki messufall þó ég
komi ekki, hugsuðú þeir- Það
er ekki hættuleg hugsun. H. C.
Andersen kallaði þessa hugsun
einhvern tíma Prinsessuna á
bauninni.
En við hringdum bjöllunum.
Og það varð ekki messufall. Þess
vegna láta varðgæzlumennirnir
minna á sér kræla í bili, en þeir
bíða þess að geta kallað mig eða
þig inn í Ljómagnúp marxism-
ans. Nai, segið ekki þetta sé
ósanngjörn ádeila, segið ekki
þetta sé fleipur. Takið ykkur
heldur stöðu, þar sem ykkar er
þörf, eða hefur verið nóg að
gert. Höfum við varið frelsið?
Höfum við slegið skjaldborg um
frelsið í ljóði Pastemaks ?Hvað
um allt þetta fólk sem aidrei er
hægt að treysta, þegar einræðið
á leik á borði? Eða hvað heyrist
nú til allra þessara andans
postula, sem hafa látið ginnast
til þátttöku í skylmingaleik
stjórnmálanna? Hvað er nú orð-
ið af hugsjóninni? Hví reyna
þeir ekki að auglýsa eftir henni
sem hafa týnt henni? Hví reyna
þeir ekki að auglýsa eftir henni
í tímariti Máls og menningar,
Þjóðviljanum: „Höfum tapað
hugsjón. Skilvís finnandi snúi
sér til Guðna Jónssonar, próf-
essors". Hví ríkir nú þögn,
grafarþögn? Engar bjöllu-
hringingar hjá prókúruhöfum
frelsisins. Hvar er Þóroddur á
Sandi? Olga Ivinskaya má liggja
óbætt hjá garði fyrir hverjum
sem er. Þetta er trúnaðurinn við
lýðræðið. Þetta er varðgæzlan
um frelsið. Þetta er skyldan við
samvizkuna. Ekki orð frá rit-
höfundafélögunum, ekki orð. Af
hverju þessi hræðsla?
Hvað óttist nú þið, sem skjótið
ykkur á bak við ábyrgðarleysið
og eruð „hlutlausir í átökum
stórveldanna"? Vitið þið ekki
enn, að hlutleysi tryggir að
eins eitt, eins og nú er háttað í
heiminum: dauða lýðræðisins.
Kommúnisminn segir ekki bæði
og, hann segir: annað hvort eða.
Og hann ætlar að sigra.
Eða hvað óttist nú þið, sein
viljið ekki bera hönd fyrir höfuð
Olgu Ivinskayu, vegna þess þið
haldið að það verði auðvaldinu
í hag? Er auðvaldið þá svona
slæmt, að menn vilja heldur
vera þátttakendur í óafmáanleg
um glæp en standa við hlið þess,
þegar það hefur móralinn sín
megin. Og svo eru gerðar kröf-
ur til að slík framkoma sé köll-
uð fallegum orðum, eins og
frjálslyndi, víðsýni og að vera
ópólitískur.
Eða hvað óttast nú Þjóðviljinn
að hann skuli þurfa að hlaupa
í Die Welt til að geta safnað
hjörð sinni saman enn einu
sinni undir merki sæluríkisins.
Hann er vanur að halda sér í
önnur pils. Og hvað stendur svo
í blaði heilags anda og Stalins
opinberunar: „Olga Ivinskaya
gaf 18 ára gömlum syni sínum
peninga fyrir mótorhjóli. Lög-
reglan veitti því athygli, rann-
sakaði málið og allt komst upp“.
Og Þjóðviljinn varpar öndinni
léttar. Þetta er okkur sagt að
hafi gerzt í Moskvu. Varðgæzlu.
menn þessarar milljónaborgar
sjá nýtt mótorhjól. Þgir fara á
stúfana. Mótorhjól á götu millj-
ónaborgar og það vekur grun
um gjaldeyrissvik. Að hugsa sér
hvílík lífskjör, hvílík ástæða tii
aðdáunar! Það er víst betra að
eiga ekki bíl á svona stað.
Nei, auðvald er ekki til í okk-
ar landi, þó fólk geti átt eitt lít-
ið mótorhjól óáreitt og án þess að
vekja grunsemdir um svik og
pretti og samsæri gegn ríkinu.
Það er engin afsökun að brjóta
gegn samvizku sinni af ótta við
ímyndaðan draug. Freistingar
óttans veita jafn greiðan aðgang
að himnaríki og afbrot syndar-
ans. Þær bjarga engum, veita
ekkert skjól, engan stuðning,
sem annars flokks listamenn
sækjast stundum eftir til að
svindla sig inn í flokk hinna út-
völdu. Þær gera aðeins eitt:
fella menn á prófinu. Eða hver
studdi Pastemak í heimalandi
hans? Bað hann nokkurn tíma
um stuðning? Trúin á ljóðið í
brjósti okkar var honum nóg og
hann var reiðubúinn að berjast
fyrir hana, þessa trú. Það vissi
rússneska varðgæzlan. Olga
Ivinskaya átti einnig þessa trú,
það varð henni að falli. Lögregl-
an leitaði ekki að mótorhjóli.
Hún leitaði að öðru í íbúð henn-
ar, skugga Pasternaks: „Sam-
tímis var lagt hald á ýms rit frá
hendi Pasternaks ,þ.á.m. frum-
ritið að hinu ófullgerða leikriti
hans „Hin blinda fegurð“, einnig
taska full af bréfum“. Þetta
hefur Þjóðviljinn eftir Die Welt,
að innbrotsmennirnir hafi fund-
ið á heimili skáldkonunnar,
óprentað handrit eftir Pasternak.
Já einmitt það. Og svo eru hin-
ar og þessar skýringar á hand-
töku skáldkonunnar að þvælast
fyrir fólki.
Og guðspjallið hljóðar enn
sem fyrr: Flatur fyrir mínum
herra.
Svona er nú þetta einfatt.
Svona er nú þetta rotið. Og
ekkert hefur gerzt. Og Paster-
nak er dauður!
ma.
LAGT HEFUR verið fram á Al-
þingi frumv. til laga um sölu
Þingeyjar í Skjálfandafljóti,
Kveður frv svo á, að ríkisstjórn
inni skuli heimilt, að selja Suður
Þingeyjarsýslu eignarhluta ríkjs
ins í Þingey í Skjálfandafljóti,
sera er % hlutar eyjarinnar.
í greinargerð segir, að sýslu-
nefnd Suður-Þingeyjarsýslu hafi
samiþykkt að reyna að ná eignar
haldi á eyjunni allri með það fyr
ir augum að friða hana fyrir
ágangi búfjár og gera hana að
einskonar héraðsgarði og vernda
hinar sö.gulegu minjar, sem við
hana eru tengdar.
Aðalfundur Mat-
sveinafélags S.S.I.
AÐALFUNDUR Matsveinafé^
lags Sjómannasambands fslands
var haldinn mánudaginn 9. jan.
sf.
Á fundinum fóru fram venju-
leg aðalfundastörf og lýst var
stjómarkjöri, sem fram hafði
farið að viðhafðri allsherjarat.
kvæðagreiðslu.
Stjórn félagsins er þannig
skipuð:
Magnús Guðmundsson, form,,
Sigurður Magnússon, varaform.,
Þórður Arason, ritari, Haraldur
Hjáfmarsson, gjaldkeri, Borg-
þór Sigfússon, fjármálaritari, og
meðstjómendur: Ólafur Hann.
esson og Bjarni Jónsson. Vara-
stjórn: Vilmar Guðmundsson,
Sveinn Sveinsson og Bjarni Sum
arliðason. Trúnaðarmannaráð:
Jóhann Guðnason, Sveinn Jens.
son, Gunnlaugur Hallgrímsson,
Ragnar Bjömsson. Til vara:
Bjarni Sumarliðason, Sigurður
Jóhannesson, Eríkur Halldórs-
son og Magnús Kristjánsson.