Morgunblaðið - 16.02.1961, Side 17
Fimmtudagur 16. febr. 1961
MORGUNBLAÐIÐ
17
Lax- og silungsveiði
með albezfa mófi
A ARINU 1960 var laxveiðin með
aibezta móti. Laxgengd var
mikil í árnar og gekk laxinn yfir
leitt snemma í ár á Suður- og
iVesturlandi. Stöðug þurrkatíð
dró úr stangaveiði. Netaveiði var
yfir meðallagi í Hvítá í Borgar-
firði og á ölfursár-Hvítársvæð-
inu var afbragðs netaveiði, svip-
uð og 1959, en þá var þar met-
laxveiði. Sömuleiðis var ágæt
veiði í Þjórsá. Þyngd laxins var
yfir meðallagi.
Stangaveiði var góð í flestum
ám en afbragðsveiði var í Laxá
í Leirársveit, Þverá í Borgar-
firði og í Laxá á Asum og ágæt
veiði í Norðurá í Borgarfirði, Mið
fjarðará og Víðidalsá í Húna-
vatnssýslu.
Sjóbirtingsveiði var yfirleitt
góð Sunnan- og Vestanlands.
Veiði vatnasilungs í Mývatni var
með lakara móti, en veiðin í
Þingvallavatni var í meðallagi.
I haust var murtugengd í Þing-
vallavatni geysimikil, en bænd-
ur gátu ekki nytjað veiðina í
samræmi við það, sökum skorts
á markaði fyrir murtuna. Um 20
tonn af murtu voru soðin niður
til útflutnings.
Verðlag á laxi og silungi hefur
verið svipað innanlands og árið
áður, en hærra verð fékkst fyrir
útfluttan lax. A árinu voru flutt
út um 35 tonn af laxi, nýjum,
ísuðum og frystum. Þó nokkurt
magn af framleiðslu ársins er
óselt til útlanda. Það nýmæli var
tekið upp s.l. sumar að flytja
nýjan lax með flugvélum á mark
að í Hollandi og víðar.
Merkum áfanga í veiðimálum
var náð á árinu 1960. Akveðið
var að hefja byggingu tilrauna-
eldisstöðvar ríkisins og sam-
þykkti Alþingi fyrir nokkru
heimild til fjáröflunar í þessu
skyni. Er vonað að stöð þessi
verði reist á 2—3 næstu árum
og geti farið að sinna því mikil-
væga hlutverki, sem henni er
ætlað að gegna fyrir fiskræktina
og fiskeldi í landinu. Veiðimála-
stjóri dvelur nú Vestanhafs í sam
bandi við tilraunaeldisstöðina,
en á síðustu árum hafa komið
fram í Bandaríkjunum ýmsar
stórmerkar nýjungar á sviði fisk
ræktarmála.
Að fiskrækt hefur verið unn-
ið á árinu á svipaðan hátt og að
undanförnu. Kviðpokaseiði og
sumargömul sleppiseiði af laxi og
silungi hafa verið flutt í ár og
vötn. A árinu 1960 var í fyrsta
skipti notuð flugvél við sjálfa
seiila. I eppinguna. Eric Mogen-
sen, forstöðumaður klak- og eld-
— Þofuslys
Framh. af bls. 1
meira í flugvélinni. Þegar slys-
ið varð, var hún í aðflugi að
flugvellinum. Margt fólk í ná-
grenninu horfði á atburðinn.
isstöðvarinnar við Elliðaár fram
kvæmdi sleppinguna, en notuð
var flugvél frá flugskólanum
Þyt, flugmaður Geir Gíslason.
Sleppt var 5 þúsund sumargöml-
um sleppiseiðum af laxi í Vatna-
dalsvatn á Barðaströnd.
Eins og undanfarin ár, veidd-
ust laxar í sjó hér við land, og
íslenzkir togarar fengu laxa í
vörpuna norðarlega á Nýfundna-
landsmiðum. Borizt hafa fréttir
um tvo laxa, sem komu í net vél-
báta, sem slíka veiði stunda í
Faxaflóa. Væri gott að þeir, sem 7
veiða lax í sjó undir svipuðum l
kringumstæðum og hér greinir, J
létu Veiðimálastofnunina vita um
það og gæfu upplýsingar um
þyngd og lengd fiskanna. Svo lít-
ið er vitað um göngu laxins ,
sjónum, að hverskonar upplýs-
ingar um veiði á laxi í sjó eru
vel þegnar.
Svo sem alkunna er, varð vart
við bleiklaxa hér á landi seinni
hlut s.l. sumars. Alls komu í dags
ljósið 21 bleiklax víðs vegar um
land. Þeir fengust í sjó við strönd
ina og í ám og veiddust bæði í
net og á stöng. Veiðimálastofn-
unin hefur áður gefið upplýsing-
ar um bleiklaxaveiðina og skal
ví&að til þeirra.
Rauðmaga-
vertíðin hafin
fyrir norðan
Bæ, Höfðaströnd, 15. febrúar
í DAG er hér sumarveður, heið-
skírt og bjart. Höfðavatn er allt
undir ís og voru menn hér á
skautum í góða veðrinu.
Rauðmagaveiði er hafin og
hafa bátar frá Hofsósi aflað nokk
uð. Er þetta óvenjulega snemmt.
Tvö þorrablót hafa verið hald-
in hér í sveit, annað í Sléttuhlíð
og hitt í Hofsósi. Kemur fólk
sjálft, heiman frá sér með hangi-
kjöt, hákarl og laufabrauð svo
eitthvað sé nefnt af hinum fjöl-
breytta mat sem neytt er á blót-
um þessum. Eru þetta hinar beztu
skemmtanir. — Björn.
LEIÐRÉTTING
FÖÐURNAFN Kristínar Sigfús-
dóttur misritaðist í Velvakanda
blaðsins í gær. Er hún beðin vel
virðingar á þessu.
komst ekki nálægt brakinu.
Eg stóð við vegarbrúnina, baðst
fyrir og veitti almenna synda-
aflausn. Þegar nokkur líkanna
voru borin úr flakinu gat ég gef-
ið tuttugu þeirra síðustu smurn-
ingu.
• Frásðgn prestsins
Meðal sjónarvottanna er ka-
jþólskur prestur Joseph Cuyt.
Hann býr þarna skammt frá flug
vellinum og horfði oft á flugvél-
ernar sem eru að lenda. „Ég
horfði líka á þessa flugvél, segir
hann. Hún flaug þrjá hringi kring
um flugvöllinn í aðfluginu en
venjulega láta þær sér nægja tvo
hringi.
í þriðja hringnum, segir prest-
urinn, virtist sem eitthvað væri
eð hjá þeim. Allt í einu sá ég
'blossa og flugvélin tók að renna
hratt niður á við og féll á nefið
S akurinn skammt frá skógar-
rein. Það var hræðilegur hvell-
ur og stór reykjarstrókur stóð
upp af brakinu.
Ég þreif hin heilögu smyrsl af
borðinu, hljóp út og upp í bílinn
xninn og skundaði að slysstaðn-
itm. Ég kom þangað á undan
slökkvibílunum, en eldurinn var
svo magnaður og heitur að ég
• Kastaðist til og frá
Bóndi nokkur að naáni Wil-
helm Verbaume var einnig sjón-
arvottur að slysinu. Hann sá þeg
ar flugvélin nálgaðist flugvöll-
inn. í fyrstu virtist allt með eðlí-
legu móti, en þá fór flugvélin
allt í einu að kastast til og frá
og lækkaði flugið snöggt. Hún
rétt straukst við nokkra hús-
toppa, sleit símavíra og féll niður
á akurinn.
• Konungur á vettvang
Þetta varð mikill sorgardagur
fyrir Belgíumenn og finnst þó
mörgum að ekki hafi verið á þá
bætandi. Bæði Belgíukonungur
og forsætisráðherra komu á stað-
inn, en sinn í hvoru lagi og lýstu
þeir djúpum harmi yfir þessum
atburði. Baldvin konungur kom
á vettvang ásamt Fabiolu drottn
ingu sini. Lét hann það ekki drag
ast og var enn verið að bera lík
■k.
— Deila Rússa
og Kinverja
Framh. af bls. 13
heppileg? — Rússar segja, að
hún sé ekki aðeins heppileg
í sjálfu sér, heldur nauðsyn-
leg, og muni þegar fram líða
stundir verða málstað sósíal-
ismans til framdráttar. Kín-
verjar segja aftur á móti, að
hún sé aðeins heppileg sem
stundaraðferð til þess að
blekkja Vesturveldin.
5. Ættu kommúnistar að
styðja borgaralegar frelsis-
hreyfingar — þ. e. a. s.
frelsishreyfingar, sem komm-
únistar eiga ekki aðild að?
— Rússar segja „já“ — allt,
sem veikir hina voldugu
heimsveldissinna hlýtur að
vera kommúnistaríkjunum í
hag.
Kínverjar segja „nei“ —
það er aðeins eyðsla fjár-
muna og dregur úr sönnum
byltingarmönnum, styrkir
heimsveldissinna með því að
auka athafnasvæði and-
kommunista.
6. Hvernig ætti að skil-
I greina yfirstandandi tímábil
frá marxísku sjónarmiði? —
Þessi spurning, sem er hreint
fræðileg, var sú, sem hafði
hvað mest áhrif á Krúsjeff.
Hann sagði, að allt væri
komið undir svarinu við
þessari spurningu. Kínverjar
höfðu haldið því fast fram,
að þetta væri „tímabil styrj-
alda og byltinga", en skoðun
Rússa var sú, að þetta væri
tímabil upplausnar heims-
veldisstefnunnar — tímabil
umskipta til sósíalisma og
eflingar heimskerfis hans.
Það var óhemju mikilvægt,
að komast að samkomulagi
um rétta skilgreiningu, því á
henni hlaut allt mat og allar
framkvæmdir að byggjast.
Önnur ágreiningsatriði
voru mýmörg — rétt afstaða
til Júgóslavíu. (Kínverjar
fordæmdu harðlega hina lin-
legu afstöðu Rússa til Júgó-
slava). — Þá var rætt um
sundrungarstefnu innan
flokksins og létu Kínverjar
skína í tennurnar, þegar þeir
voru sakaðir um þá dauða-
synd.
Tseng Hsiao-ping, talsmað-
ur Kínverja í Moskvu, sem
var skorinorðastur allra ræðu
manna og ekki lét sinn hlut
fyrir Krúsjeff, lýsti því yfir,
að Kínverjar, hefðu fullan
rétt til þess að mynda
flokksbrot. Hann sagði, að
Lenin hefði myndað það sem
fyrst var minnihlutabrot,
með því að kljúfa sósial-
demókrataflokkinn í bolshe-
vika og menshivika, til þess
að vinna að lokum meirihlut
ann. Það sem fólst í þessum
orðum var, að Kínverjar
kynnu að endurtaka þetta.
Heimsfriðarráðið
Telja má, að deilan hafi
komizt í algleyming í janú-
ar 1960 þegar Heimsfriðar-
ráðið kom saman í Róm. Á
fundi þess ásökuðu Kínverj-
ar Rússa um að leitast við að
einangra Kína í því skyni að
komast að samningum við
Bandarík j amenn.
í apríl hófu Kínverjar
mikla áróðursherferð og
gagnrýndu stefnu Krúsjeffs.
Herferðin varð skjótt afar
mögnuð, enda þótt engin
nöfn væru nefnd. Rússar
svöruðu ekki opinberlega, en
þegar toppfundurinn hafði
farið út um þúfur, sendu
Rússar Kínverjum mjög
harðort bréf. Urn sömu
mundir brutu Kínverjar gegn
óskráðum lögum kommún-
ista með því að nota sér ráð-
stefnu Heimssambands verka
lýðsfélaganna í Peking til
þess að koma skoðunum sín-
um á framfæri.
Þessi ágreiningsatriði voru
lögð til grundvallar ráðstefn-
unni í Búkarest. 1 orði
kveðnu var tilgangur hennar
að jafna ágreiningsatriðin.
En þegar til ktJm ákváðu
Rússar, nærri á seinustu
stundu, að nota ráðstefnuna
til árása á kenningar Kín-
verja. Þetta varð því auð-
veldara, sem Kínverjar lögðu
sjálfir fram 80 síðna bréf frá
miðstjórn kommúnistaflokks
Ráðstjórnarríkjanna, sem
fjallaði um takmarkanir hins
kínverska flokks.
Stórárás Krúsjeffs á Mao
Næsta dag, 26. júní, hóf
Krúsjeff hina beinu árás á
Mao Tse-tung — með ofsa-
fengnum og að miklu leyti
óundirbúnum orðaflaumi,
sem Krúsjeff er svo tamur.
1 þeirri árás kallaði hann
Mao Tse-tung ofstækisfullan
vinstrimann, ofstækisfullan
kreddumann og endurskoð-
unarmann. Auk þess sagði
hann Kínverjum, að þeir
vissu ekkert um nútímahern-
að.
En nú fékk hann rauðan
belg fyrir gráan. Talsmaður
Kínverja, Pheng-chen, sak-
aði hann beinlínis um að
stefna til fundarins til þess
eins að ráðast á Kínverja og
grafa undan orðstír þeirra.
Hann sagði, að Krúsjeff gæfi
mönnum algerlega rangar
hugmyndir um hið sanna
eðli heimsveldisstefnunnar og
vanmæti styrk hennar. Enn-
fremur sagði hann, að Komm
únistaflokkur Kína treysti
alls ekki mati Krúsjeffs á
ástandinu í heiminum. Loks
sagði hann, að Kínverjar
vissu meira um stríð en flest
ir aðrir, svo sem þeir hefðu
þegar sýnt í Kóreu og Japan.
Það var með þessu hugar-
fari sem Búkarest-ráðstefn-
unni var slitið — ráðstefn-
unni, sem blöð kommúnista
lofuðu sem sigur einingar-
innar. Kínverjar samþykktu
að skrifa undir yfirlýsinguna
til þess eins að halda yfir-
skini einingar — en ekki
möglunarlaust.
Nú var samþykkt, að
undirbúa ráðstefnu í Moskvu
í nóvember. Á tímabilinu
júní-nóvember kom tvennt
fyrir. í fyrsta lagi magnað-
ist blaðadeila Rússa og Kín-
verja, eins og þegar hefur
verið bent á. í öðru lagi
sendu Kínverjar svar sitt við
umburðarbréfi Rússa frá 21.
júní. Svarið var sent skrif-
lega til Kommúnistaflokks
Ráðstjórnarríkjanna, en efni
þess var síðan sent áleiðis til
allra hinna kommúnistaflokk
anna. Það var í þessu bréfi
Kínverjanna, sem deilumálin
komu fyrst greinilega í ljós,
svo sem fyrr var greint.
1 bréfinu sagði ennfremur,
að Kommúnistaflokkur Ráð-
stjórnarríkjanna hefði gleymt
skyldum sínum sem forystu-
flokkur; að árásir hans á
hinn kínverska kommúnista-
flokk hefðu mjög skert orð-
stír hans sjálf; — að hann
léti ekki einasta undir höfuð
leggjast að styðja frelsisbar-
áttu um allan heim, heldur
snerist beinlínis gegn slíkri
bgráttu; — að engin ástæða
væri til að lofa heimsveldis-
sinna hástöfum, enda þótt
samningar við þá værr ef til
vill nauðsynlegir; og — að
Kínverjar vildu hvorki stríð
né fciðsamlega sambúð,
heldur „þriðju leiðina", sem 1
þeir nefndu „kalt stríð“. /
Þetta skjal frá 10. septem- J
ber ásamt umburðarbréfi 1
Rússa frá 21. júní var megin
umræðuefnið á Moskvu-ráð-
stefnunni. Svo mikil leynd
var yfir ráðstefnunni, að ekki
var einu sinni viðurkennt, að
hún væri haldin, fyrr en
henni var lokið.
Moskvu-ráðstefnan
Ráðstefnan hófst með afar
bitrum undirbúningsviðræð-
um. Þar deildu Kínverjar
fast á sérhvern þátt þeirrar
yfirlýsingar, sem rússneska
sendinefndin, undir forsæti
Suslovs, lagði fram. Enn á ný
var rætt um hvert einasta
atriði. Síðan fengu bræðra-
flokkarnir að tala á ráðstefn-
unni í heila viku um sín
eigin vandamál, þrátt fyrir
þá deilu, sem stóð fyrir dyr-
um.
Árás Kínverja kom að lok-
um í ræðu, sem Tsen Hsiao-
ping, aðalritari kínverska
kommúnistaflokksins, hélt.
Virðist ræða sú hafa haft
gríðarmikil áhrif. Eftir því,
sem þar kom fram, voru
rússneskir kommúnistar henti
stefnumenn og endurskoðun-
arsinnar; þá skorti allan
dýpri skilning á marxískum
fræðum; hugmyndir þeirra
um afvopnun voru fáránleg-
ar; aðstoð þeirra við Nehrú i
og Nasser voru aðeins heims- L
veldissinnum í hag og jafn-
framt „mistök hentistefnunn-
ar“; friðsamleg sambúð hafði
ekkert gildi, nema sem að-
ferð til þess að blekkja óvin-
inn; og hugmyndir þeirra
um verkaskiptingu milli
kommúnistaríkjanna var
röng. Kína varð að fara
eigin leiðir.
Fyrst í stað höfðu margir
fulltrúar á ráðstefnunni verið
órólegir — þeim hafði ekki
líkað drembileg framkoma
Krúsjeffs né hafði þeim líkað
að láta stía sér frá rússnesk-
um borgurum og hver frá
öðrum af lögregluverði — og
þeim hafði heldur ekki líkað
hvernig Krúsjeff reyndi að
draga þá í dilk.
En ofsi hinnar kínversku
árásar, vanhæfni hinna kín-
versku kommúnista til að
greina á millí Eisenhowers
og Nehrús og hið tilfinninga-
lausa tal þeirra um nauðsyn
stríðs, samanborið við
ástríðufullar lýsingar Krús-
jeffa á skelfingu kjarnorku-
styrjaldar, — sú áherzla,
sem hann lagði á algera ein-
lægni sína í afvopnunarmál-
um („Hin eina sanna mann-
úð“) og óskum um friðsam-
lega sambúð — allt hafði
þetta að lokum sín áhrif.
Árangurinn varð hin fræga
Moskvu-yfirlýsing, sem var
nokkurs konar málamiðlun
— þar sem barið var í brest-
ina. Rússar fengu sínu fram-
gengt, a. m. k. í aðalatriðum
yfirlýsingarinnar. En til þess
að friða Kínverja urðu þeir
að leggja mikla áherzlu á
mátt byltingarinnar.
Og baráttunni um sál
kommúnismanns heldur enn
áfram.
út úr flaki flugvélarinnar, er þau
komu þar og lýstu yfir einlægri
samúð með ættingjum hinna
látnu.
• Frestun erfið
James Koch forseti alþjóða-
skautasambandsins lagði í dag til
að skautamótinu í Prag yrði
frestað vegna þessa hörmulega
atburðar. En á sama tíma kemur
frétt frá undirbúningsnefnd
mótsins um að undirbúningi þess
verði enn haldið áfram. Segir
nefndin, að mjög erfitt sé að
fresta því, m. a. vegna þess að
fjöldi íþróttamanna er þegar
kominn til Prag, eða á leiðinni
þangað og hafa menn lagt í mik-
inn kostnað til ferðarinnar og
annars undirbúnings.