Morgunblaðið - 09.04.1961, Side 13

f Sunnudagur 9. aprB 1961
MORGUNBLAÐ1»
13
Er „sigurhátíð*
í Hull og Grimsby?
Ef marka mætti skrif Tímans
og Þjóðviljans, mundu menn
halda, að atburðir síðustu daga
í Grimsby og Hull væri liður
í fagnaðarhátíð Breta yfir sigri
þeirra í fiskveiðideilunni við ís-
lendinga. Raunin er öll önnur.
Oeirðir og verkfallshótanir
spretta af því, að togaramenn
í þessum bæjum „segja að sam-
komulagið frá því í febrúar um
fiskveiðilögsöguna sé svik við
brezkan fiskiðnað", eins og
hermt var í einkaskeyti til
Morgunblaðsins, sem birtist sl.
fimmtudag. Það er vegna þess
að brezkir togaramenn vita, að
Bretar urðu algjörlega undir í
deilunni, sem þeir nú gera slík-
an uppsteit.
Stjórnarandstæðingar hér á
landi reyndu að gera sér mat
úr afsökunum brezka fiskimála-
ráðherrans, Soames, á dögunum.
Svo er að sjá sem þeir hafi
búizt við, að Soames mundi
leggja meginkapp á að sanna, að
brezka stjórnin hafi samið af
sér, því að augljóst- væri, að
Alþjóðadómstóllinn mundi strax
og á reyndi viðurkenna kröfu
REYKJAVÍKURBRÉF
LaugarcL 8. apríl
Lóan og snjórinn
Vonandi er snjórinn, sem nú
hefur lagzt yfir allt, ekki upp-
haf harðinda, er geri verulegan
skaða. Enn hefur hann einkum
aukið á birtuna og gert landið
svo skínandi bjart, að lengi mun
í minnum haft. En víst er það
merki um óstöðugleik veðurfars
á íslandi, að einir mestu snjóar
vetrarins skulu koma í byggð
samtíníis því sem lóan boðar,
að vorið ætti að vera hafið.
Þegar nokkum veginn er ör-
uggt, að gróandinn sé byrjað-
ur í þeim nágrannalöndum, sem
við þekkjum bezt, er hér allra
veðra von. Því verður að taka
eins og öðru, sem að höndum ber
og ekki verður við gert. Vetrar-
myrkur og frost hafa löngum
þjáð Islendinga meira en fann-
kyngi, þó að við höfum aldrei
fagnað henni eins og gert er í
sumum suðlægari löndum, vegna
þess að snjórinn veiti gróðri
skjól að vetrarlagi. Víxlverkun
blota og frosta svipta okkur
þesu gagni af fannbreiðunni og
vorharðindi stytta oft sumarið
illilega.
ÞriSjiingi minni
afli
Á sama hátt og veðurfari á
íslandi verður seint treyst, er
afli úr sjó harla ótryggur. Svo
hefur enn reynzt það, sem af er
þessari vertíð. Afli togara var
lélegur í fyrra, en hefur þó nú
enn hrakað. Úr flestum ver-
stöðvum berast þær fregnir, að
bátum gangi einnig veiðar mun
ver en í fyrra. Hér er þess þó
að gæta, að í Vestmannaeyjum
á verkfallið ríkan þátt í ófarn-
aðinum, en þar ofan á hefur
bætzt aflatregða síðan.
Að kunnugra manna mati er
heildarafli á þorskveiðum til
marzloka a. m. k. 40% minni en
á sama tíma í fyrra og er þá
átt við hvorttveggja, báta og
togara. Á móti kemur síldar-
aflinn nú, sem segja má að sé
alger viðbót við það, sem var
í fyrra. Ef tillit er tekið til hans,
verður heildaraflinn um þriðj-
ungi minni en í fyrra.
Fyrir Norðurlandi virðist afli
að vísu sæmilegur eða góður og
kynni það ásamt tregðu sunnan-
lands, að benda til þess, að fiski-
göngur væru nú með öðrum
hætti en áður. Allt er þetta þó
ókannað enda getur breyting
orðið á aflabrögðum áður en
varir. Því miður hefur veiði síld
arinnar, sem nú hefur fengizt
á Selvogsbanka, ekki veruleg
áhrif á afkomu þessa árs. En
hugsanlegt er, að þar sé vísir
að síðari uppgripum, einkum
vegna þess að kunnugir segja,
að síld hafi lengi verið á
þessum slóðum, þó að menn
hafi hingað til ekki haft tæki
til að afla hennar.
undirstaða
Allt er þetta á hverfanda hveli
og ærið valt fyrir heilt þjóðfé-
lag að hvíla á svo óvissum und-
irstöðum. Það má því ekki leng-
ur dragast að kannað verði til
hlítar, hverjir möguleikar eru
á að hagnýta afl í fossum og
hverum til að koma upp fleiri
undirstöðu-atvinnuvegum. Til
skjótra framkvæmda í þeim efn
um þarf samvinnu við erlenda
aðila, bæði um lán og áhættu-
fjármagn. Mikil ástæða er til að
ætla, að raunhæfir möguleikar
séu nú fyrir hendi í þessum
efnum. Þar er okkur ekki meiri
vandi á höndum en öðrum, t.d.
frændum okkar í Noregi, sem
beinlínis sækjast eftir þátttöku
útlendinga í virkjun fallvatna
sinna. Auðvelt á að vera að
búa svo um, að okkur stafi ekki
hætta af þvílíku samstarfi. Hitt
verður að hafa í huga, að erfitt
verður bæði um lántökur og
aðild annarra að fyrirtækjum
hér, ef ekki tekst að skapa og
viðhalda jafnvægi í efnahags-
málum innanlands.
Ánægjuleg sýning
Húsgagnasýningin, sem staðið
hefur yfir hér í Reykjavík und-
anfarna daga, er ánægjulegt
vitni um þá breytingu, sem er
að verða á íslenzkum atvinnu-
háttum. Til skamms tíma var
mikil ásókn að flytja hingað
húsgögn erlendis frá. Nú er í
fullri alvöru talað um, að ís-
lendingar séu samkeppnisfærir
£ sölu húsgagna til annarra
landa. Enda virðast íslenzk hús-
gögn nú vera fyllilega sambæri-
leg við það, sem sést t.d. í Dan-
mörku, en þaðan er slík fram-
leiðsla seld víðs vegar um heim.
Ýmsar orsakir eru til þeirrar
breytingar, sem á er orðin. ís-
lenzkir húsgagnaarkitektar og
iðnaðarmenn eru jafnokar stétt-
arbræðra sinna í öðrum lönd-
um, vinnuafköst hafa aukizt og
rétt skráning krónunnar gerir
að verkum, að framleiðsla okk-
ar á ekki lengur við að etja
þær hindranir, sem hið falska
gengi skapaði áður.
Aukning vinnuafkasta í þess-
ari grein ætti að verða öðrum
til fyrirmyndar. Ákvæðisvinna
hefur þar reynzt báðum til hags,
vinnuveitendum og þeim, er
verkið vinna. Léleg vinnuafköst
eru öllum atvinnurekstri til nið-
urdreps. Við Islendingar erum
hraust og athafnasöm þjóð og
mætti því ætla, að okkur væri
ekki áfátt um afköst. Því miður
er staðreyndin samt sú, eins og
á var drepið í einni af þeim
greinum, sem blaðamenn Morg-
unblaðsins skrifuðu í skírdags-
blaðið. Þar var vitnað til um-
mæla verkfræðings, sem náin
kynni hefur haft af vinnubrögð-
um hér á landi og erlendis. Fljót
virkasta ráð til að bæta lífs-
kjör hér er sennilega það að
bæta úr þessum ágalla.
Góður fulltrúi
á förum
Skýrt hefur verið frá því, að
sendiherra Bandaríkjanna hér á
landi, Tyler Thompson, sé á för-
um héðan. Hann hefur verið
kvaddur til mikilsverðra trúnað-
arstarfa í utanríkisráðuneytinu
í heimalandi sínu. Tyler Thomp
son hefur dvalið hér í rúmlega
eitt ár. Hann hefur gert sér ó-
venjulegt far um að kynnast
landi og þjóð. Þau hjón hafa
ferðast víða um land, enda bæði
meðal þeirra, sem ánægju hafa
af útiveru, fjallaferðum og skíða
göngum. En þau hafa einnig lagt
kapp á að kynnast fólkinu m.a.
lært nokkuð í íslenzku, sem
fæstir erlendra sendimanna,
sem hér dvelja, gera að nokkru
marki.
Öllum þeim, sem á embættis-
vegum hafa haft skipti við Tyl-
er Thompson, ber saman um, að
hann hafi verið úrskurðargóður
og velviljaður. Á tímum sívax-
andi samskipta í milliríkjavið-
skiptum er mikilsvert, að úr-
valsmenn veljist til að vera full-
trúar þjóðar sinna í erlendum
ríkjum. Tyler Thompson er í
þeirra hópi. Þess vegna telja
allir þeir, er honum hafa kynnst
eftirsjá ^ð honum héðan, um
leið og þeir, sameinast um að
óska þeim hjónum fararheilla.
Islendinga til alls landgrunnsins!
Jafnvel þó að Soames kynni að
óttast að svo fari, spöruðu ís-
lenzkir stjórnarandstæðingar
honum viðurkenningu þess.
Ákafari talsmenn
Breta en æstustu
óvinir okkar
Framsóknarmenn og kommún-
istar hafa lagt Soames til rökin
með því að halda þeirri fjar-
stæðu nú í fyrsta skipti blákalt
fram, að stækkunin 1958 mundi
ekki hafa hlotið viðurkenningu
Alþjóðadómstólsins og þess
vegna sé vonlaust, að hann sam-
þykki frekari stækkun. Skilj-
anlegt væri, að Bretar töluðu
svo. En sannarlega hefði það
verið talið óráðshjal, ef sagt
hefði verið fyrir, að íslendingar
myndu hefja slíkan málflutning.
Brezkir togaramenn sjá og, að
hann fær ekki staðizt. Þeir vita
sem er, að alþjóðaréttur í þess-
um efnum er í örri þróun. 1
þeirri þróun hefur Alþjóðadóm-
stóllinn haft forystu, sbr. dóm-
inn í máh Breta og Norðmanna
1951. Þess vegna telja þeir, að
brezka stjórnin hafi samið af
sér, með því að lofa að láta
Alþjóðadómstólinn skera úr og
þar með hverfa frá valdbeitingu.
Hinir trylltu togaramenn í Eng-
landi vilja með engu móti
hverfa frá valdbeitingunni, sem
þeir vita að er þeirra sterkasta
vopn. E. t. v. kann þeim að
takast að valda nokkrum skaða
um sinn, og þar með verða
brezku þjóðinni til álitshnekkis.
Þegar til lengdar lætur verða
vonandi þeir ofan á, sem betur
vilja og skilja að um er að gera
að setja niður deilur og vand-
ræði þjóða á milli en ekki
magna. Hvað sem því líður,
verður ekki um það deilt, að
ekki er unnt að fá skýrari sönn-
un fyrir sigri Islendinga í
sjálfri landhelgisdeilunni en
þessi viðbrögð í Grimsby og
Hull.
Hættuleg
heimsfriði
Hringl Framsóknarmanna i
utanríkismálum er nú orðið
hneykslunarefni margra í þeirra
hópi og til aðhláturs meðal ann-
arra, svo sem fram kom í leið-
ara Alþýðublaðsins 24. marz sh,
þar sem segir:
„Tíminn skrifar mikið um ut-
anríkisstefnu Framsóknarflokks-
ins þessa daga, og segir hana
vera á þá lund, að Island skuli
vera áfram í Atlantshafsbanda-
laginu, en láta vamarliðið
hverfa á brott. Það er ljóst, að
Framsóknarflokkurinn hefur
formlega tekið upp baráttu fyrir
brottför hersins, og telur á-
stand heimsmála hafa breytzt
svo mjög til batnaðar, að það
sé hættulaust.
Merkilegt er, hvernig Fram-
sóknarmenn meta friðarhorfur í
heiminum. Þegar þeir voru 1
stjóm fyrir tæpum áratug, var
útlitið þannig, að þeir stóðu all-
ir sem einn með komu varnar-
liðsins. Rétt í þann mund, sem
þeir klufu sig út úr ríkisstjóm
vorið 1956, batnaði ástandið i
heiminum svo, að þeir höfðu
forystu um tillögu um brottför
hersins. Ekki var Framsókn fyrr
komin aftur í ráðherrastólana
en málin breyttust og herinn
var látinn sitja. Hélzt það hættu
ástand samfellt meðan Fram-
sóknarmenn héldu ráðherrastól-
unum. Þegar þeir fóru úr stjórn,
tók heimsástandið þegar að
batna aftur og er nú orðið svo
friðvænlegt, að Framsókn tek-
ur upp andstöðu við herinn á
ný. Það er bezt að halda þess-
um flokki utan við ríkisstjórn,
þvi ella má treysta þvi, að
heimsástandið versni strax og
Framsókn kemst í stjóm, svo
óhjákvæmilegt verði að hafa
varnarlið“.
Framsókn marg-
rofið samvinnu í
utanríkismálum
Hinir hóglátari Framsóknar-
menn skilja í hverja sjálfheldu
hringl þeirra í utanríkismálum
hefur sett þá. Þess vegna hafa
þeir öðru hvoru uppi tal um
nauðsyn samvinnu allra flokka
eða a. m. k. lýðræðisflokkanna í
þessum mikilsverðu málum. Þeir,
sem svo tala, gleyma því, að
Framsókn hefur hvað eftir ann-
að rofið eða forsmáð slíka sam-
vinnu.
Þegar Framsókn samþykkti
brottrekstur varnarliðsins á
flokksþingi sínu 1956, var hún
enn í stjómarsamvinnu við
Sjálfstæðismenn. Engu að síður
hafði hún ekkert samráð við
Sjálfstæðisflokkinn um þá kú-
vendingu, er 1 samþykktinni
fólst. Skömmu síðar beitti hún
sér fyrir ályktun Alþingis um
sama efni í samvinnu við þá-
verandi stjórnarandstæðinga og
í opinberri andstöðu við sam-
starfsmenn sína í ríkisstjóm,
stærsta flokk þjóðarinnar. Og
þegar kosningaúrslitin 1956
sýndu, að Sjálfstæðisflokkurinn
vann á í fylgi og mest þar sem
almenningur var kunnugastur á-
hrifum varnarliðsins á þjóðlíf-
ið, þá sagði Tíminn, að þetta
sýndi, að hugarfar manna væri
þegar orðið svo spillt, að reka
yrði herinn áður en spillingin
yrði ennþá meiri! Slík var þá
virðingin fyrir skoðun almenn-
ings, sem ótvírætt var andsnú-
inn kúvending Framsóknar i
vamarmálunum.
Síðan liðu ekki nema nokkrir
mánuðir, þangað til Framsókn
hvarf frá þeirri yfirlýsingu Her-
manns, að betra væri að vanta
brauð en hafa her í landi. Ó-
þarft er að taka fram, að það
afturhvarf var ekki í neinu sam-
ráði við Sjálfstæðismenn, enda
reynt að dylja þá og þjóðina í
heild þess, sem var að gerast.
Ófa^ur ferill
Framsóknar í
landhelgismálinu
Ekki er ferill Framsóknar 1
landhelgismálinu fegurri. Þsur
Framih. á bls. 13.