Morgunblaðið - 26.05.1961, Blaðsíða 1
24 síður
48. árgangnr
114. tbl. — Föstudagur 26. maí 1961
Prentsmiðja Morgunblaðsin*
ikill áhugi
aluminíum-
vinnslu á Islandi
Sænsk og svissnesk fyrirtæki leita
fyrir sér um slíkan rekstur
MBL. hefur fregnað að svissneskt fyrirtæki hafi þegar sl.
haust tekið að leita fyrir sér um möguleika á að reisa hér
aluminiumverksmiðju og sænskt fyrirtæki hafi einnig sýnt
mjög mikinn áhuga á málinu, er íslenzkir iðnrekendur voru
í Svíþjóð í vetur. Bæði þessi fyrirtæki hafa hug á að reisa
hér geysistór iðjuver á íslenzkan mælikvarða og kaupa raf-
orku frá stórvirkjunum sem íslendingar byggðu.
Stóriðja hér
Athuganir fyrirtækjanna eru
ekki langt komnar en allt bend-
Chang neit-
að um „vis-
um44 til USA
SEOUL, S.-Kóreu, 25. maí —
Reuter. — Bandaríska sendi-
ráðið í Seoul neitaði í dag
Chang Do Yung, forsætisráð-
herra hershöfðingjastjórnar-
innar í S.-Kóreu, um vega-
bréfsáritun til Bandaríkjanna.
Sú ástæða var tilgreind, að
Chang hefði gefið upp þá á-
stæðu fyrir umsókn sinni, að
hann ætlaði að ræða við
Kennedy forseta, en forsetinn
hefði nú lýst því yfir, að hann
hefði ekki tíma til að ræða við
hershöfðingjann — og væri
því ástæðan fyrir umsókninni
úr gildi fallin.
•<—O——
Það var upplýst I Seoul i
dag, að sex ráðherrar fyrr-
verandi stjórnar, sem hand-
teknir höfðu verið, hefðu ver-
ið látnir lausir, þar á meðal
9 John Chang, fyrrv. forsætis-
\ ráðherra.
ir þó til þess að aðstæður séu
hér hagstæðar. Þannig kann
þess að verða skammt að bíða
að stóriðja rísi hér upp.
Forsenda þess er að sjálfsögðu
að traust efnahagslíf verði hér
tryggt og frjálsræði í viðskipta-
málum, enda er hvorki fáanlegt
lánsfé né áhættufjármagn án
þess.
Margháttuð samvinna
Ekki munu enn hafnar um-
ræður um það í hvaða formi
slík fyrirtæki yrðu reist og rek-
in, en þar kemur auðvitað til
greina margháttuð samvinna
milli erlendra og innlendra að-
ila. —
Áhugi fer nú vaxandi fyrir
aluminiumvinnslu, er nú mjög
mikill, enda er gert ráð fyrir,
að hún nær tvöfaldist á þessum
áratug meðan áætlað er að stál-
framleiðsla t.d. aukist aðeins
um fjórðung.
Uih þessi stórkostlegu tæki-
færi, sem íslendingum kunna
að bjóðast innan skamms, er
nánar rætt í ritstjórnargrein
blaðsins í dag.
KENNEDY — brýndi fyrir mönn
um ábyrgð Bandaríkjanna í bar-
áttunni fyrir frelsi og friði.
Kennedy flytur þinginu boðskap:
Bandaríkjamaður skal til
tunglsins fyrir 1970
Washington, 25. maí.
KENNEDY Bandaríkjafor-
seti ávarpaði báðar dcildir
þingsins á sameiginlegum
fundi í dag. — Forsetinn
flytur vanalega boðskap um
hag og ástand ríkisins í sam-
Handritanefnd
vantar svör
I GÆRKVÖLDI símaði frétta- frá lagadeildum háskólanna.
ritari Mbl. í Kaupmannahöfn, Ef það dregst verulega úr
Páll Jónsson, eftirfarandi um þessu, að þau komi fram, mun
störf handritanefndar danska nefndin óska þess sérstak-
þjóðþingsins: lega, að þau verði send án
Störf handritanefndar ganga tafar.
eðlilega, að því er formaður Nefndarfundurinn, sem
nefndarinnar, Hækkerup, upp ákveðinn er 31. maí, mun
lýsti í samtali við mig í dag. varla komast að endanlegri
— Reyndar hefir hún þó ekki niðurstöðu, en eftir þann fund
enn fengið allar þær upplýs- ætti hins vegar að reynast
ingar, sem hún hefir óskað. unnt að sjá fyrir, hvenær
Nefndin lagði nokkrar spurn- nefndin lýkur störfum. —
ingar fyrir menntamálaráð- Óvíst er, hvenær handritamál
herrann, hefir hún þegar ið kemur aftur fyrir þjóðþing-
fengið svör við nokkrum ið, en nefndin miðar ákveðið
þeirra, og væntir svars við við það, að málinu verði end-
hinum mjög bráðlega. — Þá anlega lokið, áður en þingi
hafa eigi heldur borizt svör verður slitið, hinn 8. júní.
Beiðist stóraukinna fjárfram-
iaga til hervarna, aðstoðar við
[erlend ráki, geimranrisókna o.fl.
einuðu þingi einu sinni á ári,
en fyrir kemur, í undantekn-
ingartilfellum, að hann flyt-
ur slíkt „aukaávarp“, sem
Kennedy flutti í dag. Enda
sagði hann í upphafi ræðu
sinnar: „Þetta eru vissulega
óvenjulegir tímar“.
Forsetinn ræddi mjög um
frelsið — um andstæðinga
þess, og um nauðsyn þess að
berjast fyrir því og varð-
veita það, og ræðu sína
byggði hann í rauninni alla
upp á því, hvílík ábyrgð
hvíldi á Bandaríkjunum sem
forustuþjóð í baráttunni fyr-
ir frelsi allra þjóða — og
betri heimi. Þar mætti eng-
inn Bandaríkjamaður liggja
liði sínu, allir yrðu að
gera sitt ítrasta — hvorki
mætti spara fé né fyrirhöfn.
Kennedy bað þingið um
stórauknar fjárveitingar ___
til þess að auka og efla varn
ir heima og erlendis, til fjár-
hagslegrar og hernaðarlegrar
aðstoðar við erlendar þjóðir,
og síðast en ekki sízt til nýs
átaks á sviði geimrannsókna
Ilann kvaðst ekki biðja um
auknar skattaálögur — enda
ætti slíks ekki að þurfa með,
ef allir kraftar þjóðarinnar
yrðu sameinaðir og nýttir og
allt miðað við að vinna verk-
in á hinn hagkvæmasta hátt.
Frh. á bls. 2
Sjö fórust
í námuslysi
JÓHANNESARBORG, S-Afríku,
25. maí. (Reuter) — Sjö menn
létu lífið í dag, er sprenging varð
í kolanámu £ Coalbrook í norður-
hluta Orange-fylkis.
Hinn 21. janúar 1960 fórust 437
námamenn, er göng í annarri
kolanámu í Coalbrook hrundu
saman.
Þung
ábyrgð
Á HERÐUM þeirra manna
sem nú sitja á samninga-
fundum í Alþingishúsinu
dag hvern hvílir þung
ábyrgð. Landslýður allur
treystir því að þéir geri
sér hver um sig grein fyr-
ir því, hve ábyrgðar-
miklu hlutverki þeir
gegna.
í lýðfrjálsu landi er til þess
ætlazt að launþegasamtök
leitist við að tryggja félags-
mönnum hverju sinni sem
bezt kjör. Á sama hátt er það
hlutskipti fulltrúa vinnuveit-
enda að sjá til þess að samn-
ingsbundin útgjöld atvinnu-
veganna verði ekki meiri enl
svo að skynsamlegar likur séu
til að fullur og hagkvæmur
rekstur þeirra sé tryggður.
Við því er auðvitað ekkert
að segja að þessa aðila greini
á, þótt hinu sé ekki að neita
að í nútímaJþjóðfélagi ættu
þeir sameiginlega að geta rek-
ið stofnun, sem á hverjum
tima fylgdist með kaupmætti
launa, afköstum fyrirtækja,
hag þeirra, markaðshorfum o.
s. frv. Sannleikurinn er líka
sá, að hagsmunir vinnuveit-
enda og launþega eru nú orð-
ið nátengdari en menn gera
sér ef til viil grein fyrir i
fljótu bragði. Þess vegna hef-
ur Morgunblaðið margbent á,
að koma þyrfti upp samstarfs-
nefndum launþega og vinnu-
veitenda, að ákvæðisvinnu-
fyrirkomulagi þyrfti að koma
á sem víðast, að sérstakt til-
lit þyrfti að taka til þarfa út-
flutningsframleiðslunnar, sem
nú þarf að greiða meira yfir-
vinnuálag en aðrir atvinnu-
vegir, og að tryggja þyrfti hag
verkamanna með frekari
viku- eða mánaðarkaups-
greiðslum o. s. frv.
Allt eru þetta mál, sem að
sjálfsögðu ber á góma á samn-
ingafundum þeim, sem nú
standa yfir. Sumum má vafa-
Iaust þoka áfram til sameigin-
legra hagsmuna atvinnufyrir-
tækja og launþega. önnur
þurfa vafalaust meiri athug-
unar við. Meginatriðið er hins
vegar að á samningafundun-
um ríki andrúmsloft skilnings
á gagnkvæmum og jafnframt
sameiginlegum hagsmunum.
Ef sá skilningur iær að ríkja
er enn von um að afstýrt verði
verkföllum þeim, sem nú hafa
verið boðuð og vel gætu orð-
ið einhver hin lengstu og hörð
ustu, sem hér hafa verið háð,
ef þau á annað borð skella
yfir.
íslendingar hafa á síðasta
ári og vetrarvertíðinni, sem
nýlokið er, orðið fyrir mikl-
um skakkaföllum vegna afla-
brests og verðfalls. Af því
leiðir auðvitað að kjör þjóð-
arheildarinnar og þá um leið
einstaklinga batna seinna og
minna en ella hefði verið. Við
Frh. á bls. 2.