Morgunblaðið - 26.05.1961, Blaðsíða 12

12
MORCVNBLAÐIÐ
Föstudagur 26. mal 1961
JlfawgtntMafrifr
Otg.: H.f. Arvakur Reykjavik.
FraTnkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 45.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 3.00 eintakið.
TRAUSTUR FJÁRHAGUR TRYGGIR
STÖRFRAMKVÆMDIR
¥vAÐ er óumdeild staðreynd,
r að síðasta hálfan annan
áratuginn hafa íslendingar
dregizt aftur úr öðrum lýð-
ræðisþjóðum á efnahagssvið-
inu, þannig að kjarabætur
hafa hér litlar eða engar
orðið meðan lífskjörum hef-
ur fleygt óðfluga fram í ná-
grannalöndunum. Ástæðurn-
ar til þessa eru fyrst og
fremst röng stjórnarstefna
og svo sú verkfallapólitík,
sem hér hefur verið rekin.
Vegna þessa kyrrstöðutíma-
bils er nú enn brýnni þörf
fyrir stórátök, sem bætt geti
hag þjóðarinnar hröðum
skrefum.
Menn kynnu að halda að
þetta væri hægara sagt en
gert, en ýmsar upplýsingar
liggja þó fyrir, sem benda
til þess að íslendingar gætu
einmitt auðgazt stórlega á
skömmum tíma, ef þeir
kunna fótum sínum forráð.
Nýlega hafa verið birtar
niðurstöður bandarískra sér-
fræðinga um væntanlega
framleiðsluaukningu á þess-
um áratug. Þar kemur í ljós,
að gert er ráð fyrir um 95%
aukningu alúmíníumfram-
leiðslu og um 75% aukningu
orkuframleiðslunnar. — Er
þarna um langmestu aukn-
inguna að ræða og til sam-
anburðar er gert ráð fyrir
að stálframleiðsla aukist að-
eins um 26%, olíuframleiðsl-
an um 10% o. s. frv.
Nú Vill svo til, að einmitt
alúmíníumverksmiðja og
orkuver eru talin ein hag-
kvæmustu stórfyrirtæki, sem
hægt væri að leggja í hér á
Islandi.
Á öðrum stað í blaðinu
birtist frétt af því að mikill
áhugi sé á því að reisa stór-
iðjuver til aluminiumvinnslu
hér. Er þar um að ræða
svissnesk og sænsk fyrir-
tæki.
Auðvitað blandast engum
hugur um að það væri hin
mesta heimska að hagnýta
ekki þau tækifæri, sem byð-
ust á þessu sviði, enda fyrir
hendi næg ráð og reynsla
annarra þjóða varðandi það,
hvernig svo mætti búa um
hnútana að íslendingar stór-
högnuðust á slíkum atvinnu-
rekstri og eignuðust fyrir-
tækin smátt og smátt.
Helzti þröskuldurinn, sem
verið hefur á veginum til að
slík fyrirtæki risu hér upp,
hefur verið hin ranga stjórn
efnahagsmála landsins og al-
gjört öryggisleysi, þar sem
aldrei var hægt að sjá fyrir
nema nokkra mánuði fram í
tímann í hæsta lagi, hvernig
efnahagsástandið yrði. Þegar
íslendingar sýndu þann
manndóm á síðasta ári, að
taka ábyrga afstöðu til efna-
hagsmála eins og aðrar þjóð-
ir, vaknaði á ný traustið,
þannig að tekið er að hilla
undir að við getum fengið
fjármagn til slíkra fram-
kvæmda.
Ástæða er til að vekja sér-
staka athygli á þessu nú,
þegar hinu trausta efnahags-
kerfi er ógnað af harðvít-
ugri verkfallabaráttu, því að
sannarlega væri það hið
hryggilegasta sjálfskaparvíti,
ef íslendingar gerðu að engu
þá stórkostlegu möguleika,
sem þeir eiga til að bæta lífs-
kjörin geysilega á örfáum
árum.
ALMENNINGS-
HLUTAFÉLÖG
C*jálfstæðisflokkurinn leggur
^ á það megináherzlu að
sem allra flestir borgarar
landsins geti verið efnalega
sjálfstæðir og eignazt eitt-
hvað. Þannig vill flokkurinn
að slík stórfyrirtæki, sem
hér hefur verið rætt um,
mættu vera í fonni almenn-
ingshlutafélaga, þar sem smá
hlutabréf væru seld á frjáls-
um markaði og menn gætu
byrjað að kaupa hlutabréf
fyrir nokkur þúsund krónur
og síðan smám saman aukið
við eigu sína.
Gjarnan mætti búa svo um
hnútana að sá hluti, sem út-
lendingar ættu fyrst í stað,
minnkaði ár frá ári og skylt
væri að bjóða fleiri og fleiri
bréf til kaups á innanlands-
markaði. Jafnframt mætti
svo gera ráðstafanir, sem
nægðu til þess að engir gætu
átt nema tiltölulega lítinn
hlut í félaginu heldur dreifð-
ust hlutirnir meðal þúsunda
manna.
E I N S og kunnugt er af
fréttum, hefur Fidel Castro
forsætisráðherra Kúbu
boðizt til þess að selja
fanga þá, sem teknir voru
í innrásinni í Kúbu í síð-
asta mánuði fyrir 500
dráttarvélar og jarðýtur
auk varahluta. Nú hefur
verið frá því skýrt að hér
sé um 1.214 fanga að ræða.
Áætlað er að vélar þessar
kosti um 20 milljónir doll-
ara, eða ísl. kr. 762.000.000.
Tilboð Castros kom fyrst
fram í ræðu, er hann hélt á
fundi 6.000 smábænda á mið-
vikudag í fyrri viku í ná-
grenni Havana. í fyrstu voru
menn ekki vissir um að for-
sætisráðherrann væri að tala
um það í alvöru að selja fang-
ana, en Castro tók af allan
grun á föstudaginn er hann
ítrekaði tilboð sitt.
NEFNDARSKIPUN
í Bandaríkjunum var brugð
ið við skjótt Og nefnd skipuð
undir forsæti frú Eleanor
Roosevelt, ekkju Franklins D.
RosseVelts fyrrverandi for-
seta Bandaríkjanna til að ann
ast fjársöfnun. Með henni eru
í stjórn nefndarinnar dr.
Milton E. Eisenhower, bróðir
Eisenhowers fyrrum förseta,
Og Walter P. Reuther forséti
sambands verkamanna í bif-
reiðaiðnaðinum. Nefndin nefn
Castro og félagar
ist „Tractors-for-Freedom
committee" eða „dráttarvélar-
fyrir-frelsi“.
í tilefni af nefndarskipun-
inni átti frú Roosevelt tal af
SVIPAÐIR VEXTIR
í DANMÖRKU
OG HÉR
^axtahækkunin var á sín-
um tíma mikilvægur lið-
ur í efnahagsráðstöfunum
ríkisstjórnarinnar, en strax
og jafnvægi hafði náðst á
milli framboðs og eftirspurn-
ar á erlendum. gjaldeyri og
öruggt þótti, að innlánsaukn-
ing viðskiptabanka og spari-
sjóða á árinu 1960 myndi
nægja til að standa undir
þeirri útlánaaukningu sem
orðið hafði, þá voru vext-
irnir lækkaðir um 2%. Al-
mennir forvextir hafa því
verið 9% frá 29. des. sl.
Fróðjegt er að gera sér
grein fyrir seinustu atburð-
um í Danmörku í þessu sam-
bandi. Þar hafa verið mikil
verkföll, sem leitt hafa til
launahækkana. — En þær
hækkanir hafa ekki byggzt
á lækkuðum vöxtum, heldur
þvert á móti hefur danski
þjóðbankinn nú hækkað for-
vexti sína um 1% eða upp í
6%, sem svar við launahækk
unum. Er þetta að sjálfsögðu
gert til að bægja verðbólgu-
hættunni frá. En við þekkj-
um það af dýrkeyptri
reynslu, að verðbólgan kem-
ur einmitt verst við hina
lægstlaunuðu.
Með þessari hækkun eru
vextir í Danmörku orðnir
nær því eins háir og hér á
landi. Þegar forvextir þjóð-
bankans þar voru 5% voru
almennir forvextir í Dan-
mörku 7%%, en nú munu
þeir hækka upp í allt að
8*4%. Munurinn á almenn-
um forvöxtum hér og þar
er því aðeins %% eða rúm-
lega það. Hvorir skyldu svo
hafa meira vit á eðlilegri
vaxtastefnu, bankastjórar
danska þjóðbankans eða rit-
stjórar Tímans, sem stöðugt
tala um að hægt væri að
stórbæta kjör með vaxta-
lækkun.
að nefndin væri skipuð í nafni
mannúðar í þeim tilgangi að
bjarga mannslífum. Nefndin
starfaði ekki á vegum banda-
rísku stjórnarinnar, heldur
væri ætlunin að safna fé hjá
almenningi og einkafyrirt'ækj
um.
— Bandaríska þjóðin hef-
ur innilega samúð og löngun
til að hjálpa þeim, sem eru
hjálparþurfi, en við teljum
ekki að unnt sé að meta
mannslífið í vélum, sagði frú
Roosevelt.
FJÁRSÖFNUN HAFIN
Á þriðjudag ræddi nefndin
við 10 fulltrúa fanganna á
Kúbu, sem Castro hafði sent
til Bandaríkjanna til að ræða
verzlunina. Hefur nefndin til-
kynnt Castro að hún taki til- £
boði hans og muni láta vita
fljótlega hvenær skiptin geti
farið fram. Áður en nefndin
tók til starfa hafði stjóm sam
taka kúbanskra flóttamanna í
Miami borizt peningasending-
ar víða að úr Bandaríkjunum.
Banki nokkur í Miami sendi
1.000 dollara og skoraði á
14.000 banka aðra í Bandaríkj
unum að gera slíkt hið sama.
Spellman kardináli í New
York sendi 5.000 dollara,
Pawley fyrrverandi sendi-
herra Bandaríkjanna í
Brazilíu og Perú sendi 25.000
dollara og fjöldi manns sendi
smærri upphæðir.
DAGBLAÐ GEFUR
JARÐÝTU
En söfnunin er ekki ein-
ungis í Bandarí'kjunum. Víða
í Suður Ameríku er einnig
hafin söfnun með góðunrl ár-
angri. Þannig tilkynnti eitt
Framh. á bls. 19