Morgunblaðið - 05.09.1961, Blaðsíða 13

Þriðjudagur 5. sepí. 1961
MORCVWBLAÐIÐ
13
Hærra kaup - styttri
vinnutími, aukin afköst
— Rætt við starfsmenn og
stjórnendur Ofnasmiðjunnar hf.
Hér i blaðinu hefur oftsiimis I raun með þetta árið 1955, var
verið vakið máls á því, að unnt framleiðsla okkar að mestu fólg-
muni að tryggja launþegumjin 1 smíði helluofna". Voru 14
kjarabætur með ýmsu öðru móti
en beinum kauphækkunum, sem
reynslan hefur sýnt að hafa orð-
ið þeim haldminni en til hefur
verið ætlazt. Hefur m. a. verið
bent á ákvæðisvinnu og aðrar
Ieiðir, sem tryggðu launþegum
kaup í samræmi við afköst
þeirra. Morgunblaðinu er kurm-
ugt um, að slík tilhögun hefur
verið tekin upp í tveim fyrir-
tækjum hér í bænum, Ofna-
smiðjunni h.f. og Vefaranum h.f.
Fvrir skömmu brá blaðamaður
Mbl. sér því inn í Ofnasmiðju
og ræddi við forstjóra fyrirtæk.
isíns, stjórnarformann og nokkra
starfsmenn þess um reynsiu fyr-
irtækisins og starfsmanna af
svokölluðu „premíu“-fyrirkomu-
lagi, sem þar var tekið upp fyr-
ir nokkrum árum.
,,í hverju er þetta ,,premíu“-
fyrirkomulag fólgið, og hver er
t.d. munurinn á því og venju-
legri ákvæðisvinnu?" spyrjum
við fyrst forstjórann, Sveinbjörn
Jónsson.
,,Munurinn á því og algeng-
asta formi ákvæðisvinnu er sá,“
segir Sveinbjörn, „að vinnulaun
í ákvæðisvinnu eru miðuð við
hvern einstakling, en hér vinna
menn saman í starfshópum og
afköstin eru miðuð við heildina.
Áður en við tókum upp „premíu"
fyrirkomulagið, höfðum við
reynt ákvæðisvinnu, en það olli
nokkurri óánægju, þar sem dug-
legur maður fékk þá kannski
allt að helmingi hærra kaup en
annar, sem vann sama starf en
afkastaði ekki eins miklu. Þegar
unnið er í starfshópum, sem fá
sameiginlega aukagreiðslu fyrir
aukin afköst, þá leggur hver
einstaklingur ekki aðeins áherzlu
á, að vinnan gangi sem greiðast
hjá honum sjálfum, heldur einn-
ig öllum hinum. Starfsmennirn-
ir fá svo sín ákveðnu vikulaun
og að auki framleiðsluuppbót
eða „bónus" á fjögurra vikna
fresti eftir heildarafköstum.“
%
Fyrsta tilrarnin.
„Hvað olli því, að þið tókuð
þetta fyrirkomulag upp, Svein-
björn?“
„Þegar við gerðum fyrst til-
fastir starfsm. við þessa smíði, og
unnu þeir að jafnaði 6 eftirvinnu
tíma á viku. Um þessar mundir
starfaði hjá okkur norskur verk-
stjóri, sem ekki var allt of ánægð-
ur með þessa tilhögun, og hélt
hann því fram, að hægt væri að
leggja eftirvinnuna niður en
halda þó .sörnu afköstum eða
jafnvel auka þau með því að
taka upp launagreiðslur eftir af-
köstum.
Sjálfur hafði ég ekki verulega
trú á þessu í fyrstu og stjórn
fyrirtækisins vildi fara að öllu
með gát, en við ákváðum þó að
reyna. Til þess að fá samanburð
létum við nú líða 3—4 vikur og
fylgdumst með afköstunum eins
og þau voru með okkar gamla
fyrirkomulagi. Kom þá í ljós, að
framleiðsla smiðjunnar var 480
enn betur, hétum við að greiða
hverjum manni 1 kr. fyrir hvern
fermetra, sem yrði umfram
500 m2. Og á þessa uppástungu
féllust starfsmennirnir.'
Aukin framleiðsla —
styttri vinnuíími —
hærri laun
,,Hver varð svo árangurinn?"
„Útkoman varð sú, að þrátt
fyrir 6 stunda styttri vinnutíma
komust meðalafköstin á viku
upp í 600 m2 og hafa jafnvel
komizt upp í 700 m2. Framleiðsla
fyrirtækisins jókst þannig, vinnu
tími starfsmannanna styttist en
laun þeirra hækkuðu og allir
voru miklu ánægðari".
Við snúum okkur nú að Þór-
halli Jónssyni, sem er trúnaðar-
maður starfsmanna á vinnustað
og spyrjum hánn um viðhorf
starfsmanna til þessarar breyt-
ingar.
„Við erum auðvitað ánægðir",
segir Þórhallur. „Laun okkar eru
yfirleitt 20—25% hærri en
þeirra, serii vinna sama vinnu-
tíma á Iðjutaxta, síðan þetta fyr-
Jón Sigurðsson vinnur við eiralofn
starfsmönnunum þeir raunar
taka þátt í rekstri fyrirtækisins
með stjórnendum þess“, skýtur
Ragnar Brynjólfsson verkstjóri
inn í. „Með slíku samstarfi verð-
ur andrúmsloftið á vinnustaðn-
um miklu betra bæði meðal
starfsmannanna innbyrðis og
gagnvart stjórnendum fyrirtæk-
isins.“
Hermann Guðmundsson og Ragnar Brynjolfsson rafsjóða vaskborð.
(Ljósm. Mbl. KM)
m2 að hitafleti að jafnaði hverja irkomulag var tekið upp. En ég
viku. I tel, að mikil bót sé að þessu,
Stungum við nú upp á því við I einnig að öðru leyti. Áhugi starfs
starfsmennina, að eftirvinnu
yrði sleppt, en í stað hennar
fengju þeir „premíu“ sem svar-
aði til 6 stunda eftirvinnu á viku,
ef þeir héldu sömu afköstum og
áður. En til þess að vera við því
búnir, að þeir gerðu kannski
mannanna á góðum rekstri fyrir
tækisins eykst stórlega við
að þeir fá þannig hlutdeild í
rekstrinum. Þeir finna, að hags-
munir þeirra sjálfra og fyrir-
tækisins fara beinlínis saman.“
,,Já, og með þessu móti finnst
Sigurður A. Björnsson, formaður stjórnar Ofnasmiðjunnar og
fyrirtækisins.
Sveinbjörn Jónsson, forstjóri
★ Sömu vinnugæði.
„Hvernig hefur svo stjórn fyr-
irtækisins fallið þessi tilhögun?"
spyrjum við Sigurð Á. Björnsson
formann stjórnar Ofnasmiðjunn-
ar.
„Við erum mjög ánægðir með
hana“, svarar Sigurður. „Ef satt
skal segja, þá vildum við í fyrstu
fara að öllu með hinni mestu gát,
en reynslan hefur eytt efasemd-
um okkar. Það er alltaf mikið
vandamál, hvernig vekja á áhuga
starfsmanna á heill fyrirtækis
ins, en við teljum, að hér sé leið-
in fundin.
„Hefur þetta haft einhver
áhrif á gæði vinnunnar?“
„Við héldum til að byrja með,
að svo mundi verða, en höfum
komizt að raun um, að það var
ir hafi talið þá slappa til vinnu
og ekki viljað láta þá draga laun
sín niður?“
„Já, það hefur komið fyrir oft-
ar en einu sinnni, að við höfum
orðið að láta menn hætta vegna
kvartana frá vinnufélögunum
um léleg afköst þeirra við
vinnu. Ástæðan til þessa er
náttúrlega ,,premiu“-fyrirkomu-
lagið, og hér skýtur skökku við
fyrri tíma. Áður fyrr kom það
fyrir, að í brýnu slægi milli okk-
ar stjórnenda fyrirtækisins og
starfsmannanna, ef við sögðum
upp mönnum, sem okkur líkaði
ekki við. Nú eru hins vegar allir
sammála um örlög lélegra starfs
manna. Það eru hagsmunir jafnt
vinnuveitanda sem starfsmanna,
að þeir séu látnir víkja.“
Á Vilja vinna fyrir
„premíunni“.
„Nú eruð þið með aðra fram-
leiðslu en ofnasmíði, er líka við
hana unnið í slíkum afkastahóp-
um?“
„Já, framleiðsla okkar skiptist
nú aðallega í þrennt: ofna, vaska
borð og hillubúnað. Erinþá hefur
„premíu“-fyrirkomulagið ekki
verið tekið upp við annað en
ofnasmíðina, þar sem við höfum
fram að þessu ekki haft neinn
mælikvarða til þess að miða við
í hinum greinunum. Við höfum
þó greitt þeim, sem að þeirri
framleiðslu vinna, eftir sömu
reglum og ofnasmiðunum gegn
því, að þeir leggi sig fram um
að vinna af sama dugnaði og
þeir. Bæði ég og verkstjórarnir
erum þeirrar skoðunar, að sá hátt
ur hafi gefizt vel, og þessir menn
hafi allir sýnt góðan vilja á því
að eiga „premíuna“ skilið og
unnið samvizkusamlega. Annars
er einmitt nú verið að reikna út
grundvöll fyrir afköst við þessa
vinnu einnig“.
★ Fundir með
starfsmönnum.
„Eru einhverjar aðrar nýjung-
ar, sem þið gætuð sagt okkur
frá, og þið teljið, að aðrir gætu
lært eitthvað af?“
„Já, við tókum upp þann sið
fyrfr þrem árum að hafa fundi
hvern miðvikudagsmorgun kl.
8—9 með verkstjórum fyrirtæk-
isins, trúnaðarmanni starfs-
manna og fimmta manni völdum
af verkstjórunum. Á þessum
fundum ræðum við ýmiss kon-
ar vandamál fyrirtækisins og
málefni, sem sérstaklega varða
samskipti starfsmanna og fyrir-
tækisins. Við teljum þessa ráð-
stöfun hafa gefizt mjög vel og
þessum tíma vel varið. Ef vinnu
tap fyrirtækisins vegna þessara
funda er metið til fjár, kosta þeir
fyrirtækið um 10 þús. kr. á ári,
hafið orðið að segja upp mönn-j en við sjáum ekki eftir því fé.
um vegna þess að starfsmennirn I Frainh. á bls. 17
ástæðulaust. Auk þess verkar
,,premíu“-fyrirkomulagið hvetj-
andi á starfsmennina, þannig að
standi einhver þeirra ekki í
stöðu sinni hlýtur hann að verða
var við það hjá vinnufélögum
sínum, þar sem hver einstakur
starfsmaður hefur hag af því að
allir vinni sem bezt.“
Ar Starfsmennirnir krefjast
uppsagna.
„Er það satt“, spyrjum við nú
Sveinbjörn forstjóra, „að þið