Morgunblaðið - 05.09.1961, Blaðsíða 15

Þriðjudagur 5. sept. 1961
MORGVNBLAÐIÐ
15
Hitalaus kosninga
barátta í IMoregi
- £n Norðurlandaskætiiigur útaf
sameiginlega markaðnum
Noregsbréf frá Skúla Skúlasyni
Osló 26. ágúst.
Ekki verður annað sagt en að
áróðurinn undir kosningarnar 11.
september hafi verið friðsamleg-
ur til þessa. Ef ekki væru fyrir-
sagnir með stóru letri í blöðun-
um og stjórnmálaumræður í út-
varpinu mundi maður varla
verða þess var að kosningar
væru í aðsigi, því að fólk talar
lítið um þær og þykir ekki
ástæða til að rífast. Það talar um
allt annað — fyrst og fremst um
viðsjárnar í Berlín og um EFTA
og EEC. Afstaðan til sameigin-
lega markaðsins er algengasta
umtalsefnið hjá karlmönnunum,
en kvenfólkið er stríðsskelkað óg
ta’ar um Berlín.
í kosningabaráttunni er ékki
neitt sérstakt mál haft á oddin-
um, sem kalla mætti stórmál. Ut-
anríkismálin og hermálin geta
ekki talizt deilumál, því að í þeim
er stjórnarandstaðan aðeins
skipuð einum manni, þingmanni
kommúnista. Umræðurnar snú-
ast aðallega um ýms félagsmál,
ellistyrk, sjúkmhús, skólamál,
og vegamálin eru að vanda of-
arlega á bógi. Stjórnarandstæð-
ingar áfellast líka stjórnina fyr-
ir afskipti hennar af stóriðjunni
og telja að hún hlynni um of að
fyrirtækjum þeim, sem hún hef-
ur sjálf stofnað svo sem alumini-
um- og stáliðnaði og skapi mis-
rétti og villi almenningi sjówir
um raunverulega afkomu þessa
stórfyrirtækja.
Hægriflokkurinn hefur for-
ustuna í andstöðunni gegn stjórn
inni. Hinir borgaralegu flokk-
arnir hafa í ýmsum málum óljós
ari og bugðóttari stefnulínur. en
sameiginlegt með þeim öllum er
þetta: Stjórnin er of afskiptasöm.
Þjóðinni er ofmikið stjórnað.
tStjórnarandstæðingarnir kvarta
ekki undan óstjórn heldur und-
an ofstjórn.
Eitt þeirra mála, sem hægri-
flokkurinn hefur ofarlega á
baugi er hækkun ellistyrks. Með
þeirri rýrnun sem nú er orðin á
kaupmætti norskrar krónu telja
hægrimenn að hjónum nægi ekki
minni ellistyrkur nr n-kr. 6.000
á ári, en nú er hann nær helm-
ingi lægri og var þó hækkaður
dálítið 1. apríl s.l.
Vitanlega eru skattamálin ekki
látin afskiptalaus í kosningabar-
áttunni. f Noregi eru hærri skatt
ar en annarsstaðar á Norðurlönd
«m og stjórnarandstöðuflokk-
arnir benda á, að hægt sé að
hafa þá miklu lægri, því að nú
eé hluti af sköttunum notaður til
fjárfestingar f ýmsum fyrirtækj-
«m en ekki til beinna þarfa rik-
isins. Til dæmis séu skattar
þeir. sem hvíla á bifreiðum og
eldsneyti þeirra stórum hærri en
érleg gjöld ríkisins til vegalagn-
inga og brúargerða. Þá er 10%
skattur sá, sem fyrir fáum árum
var lagður á húsabyggingar mjög
óvinsæll enda hefur hann vald-
ið hækkandi húsaleigu. Lestar-
gjaldið af skipastólnum hefur
sætt miklum andmælum, en
•þrátt fyrir það auka Norðmenn
skipastólinn miklu meira en
nokkurnttíma áður.
Útvarpsumræðurnar hafa eink
tim snúizt um félagsmálin, en
þau kvöldin, sem einn flokkur
é að svara fyrirspurnum allra
hinna, hefur kennt svo margra
grasa að ótækt er að ætla sér
eð rekja það. Nýjung er það í
þessari kosningahríð, að nú birt-
ast ræðumennirnir í sjónvarpi í
fyrsta skipti, þar sem það nær
til. En til þess þarf sérstakan
undirbúning, sem ræðumennirn-
ir kunna ekki sem bezt við: Þeir
eru nefnilega „sminkaðir" áður
en þeir stíga í ræðustólinn. Ann-
ars yrði ásjónan á þeim of grá.
Norðmenn og EEC.
Hvar standa Norðmenn með til
liti til Sameginlega markaðsins
og hver er afstaða flokkanna til
hans? spyrja menn. Því verður
ekki svarað til hlítar. Hægri-
menn munu yfirleitt vera fylgj-
andi þátttöku í EEC og hinir
flokkarnir líka, allir nema kom-
múnistar sem eru eindregið á
móti. En um flokkana alla má
segja, að þeir telja sig ekki geta
tekið afstöðu til málsins að svo
stöddu. Stjórnin neitar að taka
beina afstöðu til málsins vegna
þess að ekkert sé vitað hverjir
skilmálarnir eru. Enginn flokk-
ur mun vilja játast undir Rómar'
samþykkt sex-ríkjanna nema
með sérstökum skilyrðum, en
enginn veit hve fús sex-veldin
verða á undanþágur og ívilnanir.
Bændur og sjávarútvegsmenn
vilja fá að vita hvaða kjör af-
urðir þeirra fái á nýja markað-
inum og þjóðin öll vill vita hvort
t. d. rétturinn yfir landhelginni
verði óskertur ef Norðmenn
ganga í EEC. Yfirleitt er ekki
hægt að taka afstöðu til málsins
að svo stöddu, því að enn eru ekki
við neinar upplýsingar um vænt
anlega skilmála að finna. Til
þess að fá að vita um skilmál-
ana þarf viðkomandi land fyrst
að sækja um inntöku, en að skil
málunum fengnum er fyrst tíma
bært að taka ákvörðun um að-
ildina. Og þetta gerist ekki á
skammri stund. Stjórnin hefur
tjáð, að hún muni leggja málið
fyrir þingið er það kemur sam-
an 2. október. Sumar raddir,
einkum innan vinstriflokksins,
vilja láta þjóðaratkvæði fara
fram um málið, en það fær dauf
ar undirtektir. Málið er svo um-
fangsmikið og flókið, að yfir-
ieitt munu kjósendur eiga erfitt
með að mynda sér sjálfstæða
skoðun á því.
En þetta mál hefur orðið til
þess, að óvenjuleg orðaskipti
haia orðið milli foringja bræðra
lags verkamannaflokkanna í
Skandinavíu. Eftir ráðherrafund
inn sem haldin var á Voksen-
kollen nýlega hafa kaldar
kveðjur orðið milli Tage Erlan-
ders annars vegar og norska við-
skiptamálaráðherrans Arne
Skaug og danska utanrikisráð-
herrans Jens Otto Krag hinsveg-
ar. Á fundinum, — sem samkv.
tilkynningunni er um hann var
gefin eftirá, hafði farið mjög
friðsamlega fram — kvað Arne
Skaug hafa sagt: „Hvernig get-
ur Svíum dottið í hug, að þeir
geti orðið njótandi allra hlunn-
inda sameiginlega markaðsins
og sloppið við öll óþægindin, ef
þeir „assosierast" honum en
verða ekki fullgildir meðlimir".
Sænsku blöðin mörg, einkum
„Dagens Nyheter“ og „Stock-
holmstidningen" hafa ráðizt
harkalega á Jens Otto Krag og
Arne Skaug og telja þá hafa
spillt norrænni samvinnu, og
Erlander sneiddi að Skaug
ræðu sem hann hélt í Stokk-
hólmi skömmu eftir fundinn.
Þykir þetta tíðindum sæta, því
£ ð áður hefur hnífur ekki kom-
izt milli þessara samherja. Hafði
verið búizt við því, að iundur-
inn á Voksenásen mundi taka
ákvarðanir um aukna norræna
samvinnu, en nú er svo að sjá,
að samvinnan fari rénandi, því
að miðlöndin þrjú fara hvert
sína leið: Danir sækja um aðild
að EEC, Svíar afneita Rómar-
samningnum vegna sérstöðu
sinnar í utanríkismálum, og
Norðmenn eru óráðnir, þó að
sennilegast þyki að þeir leiti
hófanna um inntöku í EEC.
SAS í úlfakreppu.
Á mánudaginn kallaði nýi for-
stjórinn í SAS — Nicolin —
blaðamenn aðildarlandanna á i nú
fund til Bromma og setti flug-
vél undir þá dönsku og norsku.
Erindið var það, að tilkynna
þeim að hagur SAS væri stór-
um verri en látið var uppi í vor
og að rekstrartapið á yfirstand-
andi ári mundi verða ferfalt
meira en í fyrra, eða kringum
150 miljón n-krónur. í greinar-
gerðinni sem formaður félags-
stjórnarinnar gaf þegar Áke
Rusck var rekinn frá, var talið
að tapið í ár yrði miklu minna
En i sumar hefur reynslan orð-
ið sú af Atlantshafsfluginu, að
vélar félagsins hafa haft mikln
minni flutninga en áætlað var,
svo að ný’tingin hefur orðið
slæm. Nýju þoturnar hafa reynzt
of stórar fyrir flutningsmagnið.
Á fundinum skýrði Nicolin
forstjóri frá byrjunaráætlun
sem hann hefði gert um sparnað,
sem lækkaði útgjöldin um 63
milljónir n-kr. á næsta ári. SAS
hefur 12.500 manna starfslið en
að fækka því um 10%.
Meiri hlutinn af því fólki sem
fer, eða 750 manns, fer samkv.
éigin ósk, en 350 verður sagt upp
vistinni. Þetta snertir Noreg þó
litið í samanburði við hin lönd-
in, því að ekki verður sagt upp
nema 10—20 manns í Noregi. en
alls fækkar þar um 100 manns.
í Svíþjóð fækkar um 550 og í
Danmörku um 450. Nicolin
kvaðst vongóður um að hægt
væri að koma félaginu á réttan
kjöl aftur, en mikið væri þó und
ir því komið hvernig tækist að
selja hinar eldri vélar félagsins,
sem það er hætt að nota vegna
tilkomu þotuvélanna. Ef sú sala
gengi illa yrði þess skammt að
bíða, að fé það sem lagt var í
félagið í sumar, gengi til þurrð-
ar.
Hér í Noregi láta menn sér
fátt um finnast, en ýmsar raddir
hafa heyrzt um, að félagsstjórn-
in hafi ekki lagt öll spilin á borð-
ið þegar hún var að leita til rík
Frh. á bls. 17.

Lœknisráö vikunnar
Practicus ritar um:
tannlæknis, að minnsta kosti
á sex mánaða fresti, jafnvel
þótt þeir þjáist ekki af tann-
pínu. Oft stendur þannig á,
að þótt lítið gat sé á glerungu-
um, getur verið stærðar hell-
ir í tannbeininu. Þegar holan
nær inn í taugina, kemur
hinn ákafi sársauki, er nefn-
ist tannpína. Þegar svo er
komið, verður að „drepa rót-
ina“, en þá verður að fjar-
lægja taugina og fylla tann-
holdið. Bólgan getur einnig
breiðst út í sjálft kjálkabein-
ið.
T annskemmdir
MENNINGIN hefur átt þátt í
að bæta heilsufar manna á
ýmsum sviðum, en um tenn-
urnar gildir öðru máli. Breytt
mataræði, einkum hin stór-
aukna sykurnotkun, hefur
haft í för með sér, að tann-
skemmdir eru orðnar afar út-
breiddar. Þrátt fyrir harða
baráttu tannlæknanna fara
tannskemmdirnar stöðugt í
vöxt. í um fimmtíu af hundr-
aði þeirra tilfella, þegar menn
missa tennur, má rekja orsak-
irnar til tannskemmdanna.
Almennt er nú álitið, að
orsök þess, að holur myndast
í tennurnar, sé sú, að kolhyd-
röt breytist í lífrænar sýrur
fyrir áhrif gerla í munninum.
Sýrunar ráðast síðan að gler-
ungnum. Kolhydröt er að
finna í sykri, mjöli, kartöflum
og ótal fleiri fæðutegundum.
Þessar þrjár ofannefndu fæðu-
tegundir, eru meðal þeirra,
sem mest er neytt, og þarf
því engan að undra, að um
99% manna hafa skemmdar
tennur.
★
Holurnar myndast einkum
þar, sem matarleifar geta sezt
fastar, það er að segja í tann-
bilin og hinar djúpu skorur
á tyggingarfleti tannanna. Nú
mun yfirleitt álitið, að gerl-
arnir þreng' sér inn um
,,smíðagaUa“ í gleirunginum
og ráðist svo á tannbeinið og
glerunginn innanverðan, en
þeim megin er hann ekki eins
sterkbyggður og að utan.
Minnstu holurnar ná oft
ekki gegnum tannbeinið.
Menn verða ekki varir við
neinn sársauka af þeirra völd-
um, en þær eru formæður
hinna stærri, sem ná inn í
rótina. Er því auðséð, að
miklu máli skiptir, að verða
var við þær og stöðva .öxt
þeirra í tíma. Þetta er ein af
orsökunum til þess, að nauð-
synlegt er hverjum manni að
láta athuga tennur sínar reglu
lega. Allir skyldu fara til
Eins og áður er nefnt, á
sykur afar mikinn þátt í mynd
um tannskemmda. í þessu
tilliti hvílir mikil ábyrgð á
öllum ömmum, öfum, frænd-
um og frænkum. Þau vilja
gjarna gleðja börnin, og börn
in venjast því snemma á að
borða súkkulaði, brjóstsykur
Myndin sýnir augntönn í
og annað sælgæti Þeim væri tan„holu sinni j neðri kjálk.
betra að fá gulrótaknippi,
anum. Tönnin hefur verið
ávexti og fleira þessháttar. klofin að endUöngu. x Gler.
Mæðurnar eru ekki heldur ungur 2 Xannbein. 3 Xann.
holið með slagæðum, bláæð-
um og taug (taugin er svört
á myndinni). 4. Gómur tanir-
hold) 5. Örin bendir á sam-
, , . . , . , , skeyti glerungsins og tann-
i i limsins. A þessum stað er ser-
eru
allar saklausar.
Hvað á að gera? Fyrst og
fremst að láta vera að venja
börnin á sælgæti. Það er erfið
barátta. oft alveg vonlaus,
að láta þau skola munmnn
með vatni eftir hverja máltíð,
það er ekki tímafrekt. Aldrei
lega hætt við holumyndun.
Tönnin er þarna veikari fyrir
en amrarsstaðar. Neðan viíð
á að gefa börnunum ,,gott“ í samske tin er tannholdið vax.
rumið. A næturnar hafa mat-
arleifarnar miklu betra tæki-
færi til að setjast að í tönn-
unum.
Síðast, en ekki sízt: Að
bursta tennurnar. Allir ættu
að bursta í sér tennurnar að
minnsta kosti tvisvar á dag,
sé ekki mögulegt að koma því
ið fast við tannlímið, ofan við
þau er glerungurinn. Þegar
gómarnir bólgna, ná þeir upp
á glerunginn, en e r u e k k i
vaxnir fast við hann.
Gerlar komast því niður á
milli góma og glerungs, allt
niður að samskeytunum. Þar
við og mörgum finnst það of «, und.r þessum knngumstæð í
fyrirhafnarsamt. ættu menn f'fær‘ skIo1 ***** Serla’
að bursta tennur sínar undir Þv. að tannburstmn kemst þar
svefninn. Við tannburstun er ekkl að' skei"md.rnar bre.ð-
ast síðan út frá samskeytum
nauösynlegt aö nafa 1 nuga, _ , ,
hver tilgangurinn með athöfn- 5*““^ undlr S^nngnnm, ,
inni er: Að fjarlægja matar- bæðl hann °S tannbeinið
leifar frá tyggingaflötunum og Skemmast' Að end.ngu etur
tannbilunum. Þrýstið því skemmdin sig igegn. 6.
burstanum fast á tygginga- ,al aÞe,»ið.
fletina og hreyfið hann þannig
eftir tanngarðinum, fram og helzt ekki á öðrum tímum
aftur. Síðan kemur röðin að dags. Burstið tennurnar ræki-
innra borði tanngarðsins, þá lega, minnst tvisvar á dag.
á að hreyfa burstann upp og Skolið munninn eftir hverja
niður, svo að hárin nái inn í máltíð og munið að láta tann-
tannbilin, og loks á að fara lækninn skoða tennumar,
yfir framhlið tannanna á sama ekki sjaldnar en á sex mán-
hátt. Litlu máli skiptir, aða fresti. Munið eftir tann-
hvaða tegund tannkrems er kremsauglýsingunum um vesa
notuð, en rétt er að nota það. linginn, sem enginn vill um-
Ef til vill er bezt að velja sér gangcist!
tannkrem eftir bragði. (AKTUEL PRESSE
Fyrst og fremst á að muna: STUDIO
Ekkert sælgæti í rúmið, og — Einkaréttur Mbl.)