Morgunblaðið - 13.09.1961, Síða 16

16
MORGVNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 13. sept. 1961
Kirkjukórasambandið hefur verið
starfsemi kirkjukóra lyftistöng
Skýrslo samhandsstjórnar á siðasta
ársþingi
Kirkjukórasamband íslands hef
ur starfað með líkum hætti þetta
árabil svo sem undanfari ár. Að
þessu sinni hafa fjórir umferð-
arkennarar farið viðsvegar um
landið til að aðstoða organista og
leiðbeina kirkjukórum, fyrst og
fremst í því að flytja hinn al-
menná messusöng og svo einnig
til að undirbúa fjórraddaðan
kórsöng við hátíðleg tækifæri og
meiri háttar söngmót. Og í þess-
i
í
!
!
jHOTEL BORGj
I Kalt borð |
j hlaffið lystugum, bragðgóffum j
; mat í hádeginu alla daga. —!
! Einnig alls konai heitir réttir. I
Eftirmiðdagsmúsík
j frá kl. 3.30. j
Kvöldverffarmúsík
frá kl. 7.30.
Geriff ykkur dagamun
! Borðiff og skemmtiff ykkur !
j að Hótel Borg. j
j Borðpantanir í síma 11440. |
TRÚLOFUNAR
'JLRICH FALKNER
AMTMANNSSTÍG 2
Wjatíektt
j kvöldsins
★
Blómkálssúpa
! *
j Steikt smálúðuflök Murat
★
! Glóðarsteikt lambakjöt með
agúrkusalati
j ★
j Buff Maitre D’ Hotel
★
Coupe Singapore
★
Sími 19C36.
um efnum hefur stjórn Kirkju-
kórasambands íslands haft mögu
leika til að verða við öllum
beiðnum kirkjukórasamband-
•anna á landinu viðkomandi að-
stoð sinna sambandskóra. Aðal-
kennari Kirkjukórasambands fs-
lands var nú sem fyrr Kjartan
Jóhannesson organleikari. Starfs
tími hans var í ár frá 1. október
s. 1. til 1. maí, eða nákvæmlega
sjö mánuðir. Hinir umferðakenn
ararnir kenndu til samans í níu
vikur.
Kirkjukórasamböndin, sem
nutu kennslunnar að þessu sinni
voru: Kirkjukórasamb. V-Skafta-
fellsprófastsdæmis, Kirkjukóra-
samband Rangárvallaprófastsd.,
Kirkjukórasamband Árnespró-
fastsdæmis, Kirkjukórasamband
Snæfellsnesprófastsdæmis, Kirkju
kórasamband Húnavatnsprófasts
dæmis, Kirkjukórasamband Eyja-
fjarðarprófastsdæmis, Kirkjukóra
samband S-Þingeyjarprófasts-
dæmis og samband vestfirzkra
kirkjukóra.
Úr þessum kirkjukórasambönd
um hafa 27 kirkjukórar potið að-
stoðar og kennslu 1 samtals 35
vikur. Enginn kirkjukór var
formlega stofnaður á árinu, en
samkvæmt skýrslum eiga að
vera 203 kirkjukórar starfandi
í landinu á vegum Kirkjukóra-
sambands íslands, og vitað er
með vissu, að fleiri kirkjukórar
eru starfandi, það er að segja,
þeir syngja við messur og aðra
kirkjulega þjónustu, þótt þeir séu
ekki ennþá formlega stofnaðir
sem kirkjukórar innan vébanda
Kirkjukórasambands fslands, en
vonandi óska þeir eftir innan-
tíðar að verða formlega stofnað-
ir sem kirkjukórar og sækja þá
um leið að sjálfsögðu um upp-
töku í viðkomandi kirkjukóra-
sambönd, til þess að geta notið
þeirra hlunninda, sem Kirkju-
kórasamband fslands hefur upp
á að bjóða og með þeim hætti
auðveldað framtíðar starf sitt. Á
starfsárinu, það er að segja, frá
1. júní 1960 til 1. júní 1961 s. 1.
hafa 27 kirkjukórar víðsvegar
um landið sungið opinberlega,
ýmist sjálfstætt eða sameiginlega,
70 sinnum utan þess að syngja
við sínar hefðbundnu kirkjulegu
athafnir. Þrjú kirkjukórasam-
bönd hafa staðið fyrir sjálfstæð-
um söngmótum á árinu. Þau
eru:
Kirkjukórasamband N-Þingeyj |
arprófastsdæmis, samsöngur að
Skúlagarði 11. júní. Kirkjukóra-
samband Snæfellsnesprófasts-
dæmis, samsöngur í Fáskrúðar-
bakkakirkju 28. ágúst og endur-
tekinn að nokkru leyti 1. septem-
ber í Kolbeinsstaðakirkju.
Kirkjukórasamband Eyjafjarðar-
prófastsdæmis, samsöngur í Ak-
ureyrarkirkju 28. maí og endur-
tekinn sama dag 1 Dalvíkur-
kirkju. Alls hafa í ár staðið að
þessum söngmótum 15 kirkjukór
ar með um 280 söngvurum. Ég
get ekki stillt mig um að geta
þess, þó það heyrf ekki undir
Langferðabifreiðar
Til sölu eru. 4 bifreiðar af Reo og Scania Vabis gerð.
Stærð 27 til 36 farþ.
NORÐURLEIÐ H.F. — Sími 11145.
þessa árs starfsskýrslu, að 18.
júní s. 1. fóru fram tvö mjög fjöl-
menn söngmót, annað mótið var
haldið að Skjólbrekku í Mývatns
sveit, og að því stóðu kirkjukór-
arnir úr S-Þingeyjarprófastdæmi,
en hitt söngmótið var haldið að
Þórshöfn, og þar voru saman-
komnir kirkjukórarnirúr N-Þing
eyjarprófastsdæmi. Einnig vil ég
geta þess, að kirkjukór Þingeyr-
arkirkju við Dýrafjörð annaðist
allan söng við hátíðarhöldin á
Hrafnseyri 17. júni. Allur þessi
mikli söngur kirkjukóranna þótti
ágætur og öllum flytjendum og
byggðarlögum þeirra til mikils
sóma. Á starfsárinu var haldið
organista námskeið á vegum
Kirkjukórasambands íslands.
Kennari þessa námskeiðs var
Kjartan Jóhannesson organleik-
ari. Það var haldið á Dalvík og
Ólafsfirði og stóð yfir í 5 vikur.
Alls sóttu það 25 organistaefni
úr Eyjafjarðarprófastsdæmi. Síð
asti aðalfundur Kirkjukórasam-
bands íslands beindi tveim til-
lögum til stjórnarinnar. Henni
var falið að sækja um aukinn
fjárstyrk til Alþingis allt að 25
þúsund kr. og einnig var henni
falið að kynna sér möguleika
á því, að kirkjumálastjórnin
hlutaðist til um og réði hið allra
fyrsta organleikara að Skálholts
kirkju, sem yrði staðsettur aust-
an fjalls. Viðvíkjandi umsókn um
aukinn fjárstyrk fór fram viðtal
við ýmsa aðila fjárveitingarnefnd
ar Alþingis og í þeim efnum leit-
að eftir líkum fyrir hækkuðum
styrk á fjárlögum til Kirkjukóra
sambands íslands, ennfremur var
ge.tið um, að stjórn Kirkjukóra-
sambandsins hefði 1957 beðið um
aukið framlag til starfsemi sinn-
ar og sömuleiðis 1958, en í bæði
skiptin fengið synjun. Nefndar-
menn fjárveitingarnefndar Al-
þingis kváðust vera velviljaðir
öllu starfi Kirkjukórasambands
íslands og skilja vel nauðsynina
á hækkuðum styrk, en í
þetta sinn væri því miður til-
gangslaust að fara fram á aukið
ríkisframlag. Þessi tilsvör verk-
uðu sem fullkomin neitun varð-
andi beiðni um aukið tillag Rík-
issjóðs til Kirkjukórasambands
íslands. Hin tilagan viðkomandi
organistastöðu við Skáholtskirkju
fékk ekki formlega afgreiðslu
hjá stjórn Kirkjukórasambands-
ins aðallega vegna þess, að efnis
legt innihald hennar var sent
Kirkjuþinginu til meðferðar síð-
astliðið haust. og því var falið
af viðkomendum að leggja þessu
rnáli lið á hærri stöðum. Söng-
skóli þjóðkirkjunnar starfaði í
vetur með líku fyrirkomulagi og
undanfarið. Samkvæmt venju
skal hans getið hér, þótt hann
sé ekki að neinu leyti rekinn af
Kirkjukórasambandi íslands. f
skólann innrituðust alls 12 nem-
endur, sjö þeirra höfðu ekki
stundað þar nám áður. Kennslu-
tíminn var að þessu sinni frá 1.
október til 15. maí Annars hefur
skólaár Söngskólans verið miðað
við 6 mánuði að undanförnu, frá
1. nóv. til 1. maí. Undantekn-
ing var veitt frá venjunni að
þessu sinni vegna eindreginna
óska nokkurra nemendanna. Hér
lýk ég starfsskýrslu Kirkjukóra-
sambands íslands frá 1. júní
1960 til 1. júní 1961.
En þar sem nú eru allmerk
tímamót í starfi Kirkjukórasam-
bands íslands, sem sé 10 ár lið-
in frá stofnun þess, bá þykir mér
vel við eiga að draga saman í
stórum dráttum starfsemi Kirkju-
kórasambandsins frá fyrstu tíð.
Það var stofnað 23. júní 1951 á
heimili þáverandi söngmálastjóra
Sigurðar Birkis, Barmahlíð 45.
Við stofnun þessa landssam-
bands voru starfandi 150 kirkju-
kórar í landinu, sem tilheyrðu
17 kirkjukórasamböndum víðs-
vegar um landið, en þessi kirkju-
kórasambönd mynduðu með stofn
fundinum 23. júní 1951 Kirkju-
kórasamband íslands.
Fyrsti formaður þess var kjör
inn Sigurður Birkis söngmála-
stjóri og gegndi haan því starfi
til dauðadags.
Fyrsta fjárveiting frá Alþingi
til Kirkjukórasambands íslands
var veitt í janúar 1952 og nam
sú fjárveiting 25 þúsund krón-
um. Þegar í stað var hafizt handa
og ráðnir umferðarkennarar til
að leiðbeina organistum og
kirkjukórum og þá hefst starfs-
ferill okkar ágæta og vinsæla
kennara Kjartans Jóhannessonar
organleikara á vegum Kirkju-
kórasambands íslands.
f janúar 1953 var ríkisstyrkur
inn aukinn úr 25 þúsund í 35 þús
krónur og 1956 komst fjárveit-
ingin frá Alþingi upp í 45 þús
krónur og við það hefur setið til
þessa dags, þrátt fyrir marg
ítrekaðar beiðnir um styrkaukn-
ingu. í heild hefur fjárveiting-
ingin numið frá fyrstu tíð 400
þúsund krónum. Á vegum Kirkju
kórasambandsins hafa starfað 18
umferðakennarar og hafa þeir
farið svo að segja í hvert byggð-
arlag landsins. Kennsla þeirra
nemur nú 584 vikum alls. Á þessu
tíu ára bili sambandsins hafa 53
kirkjukórar verið stofnaðir og
eitt kirkjukórasamband, 39 meiri
háttar söngmót hafa verið haldin
og í 895 skipti hafa kirkjukór-
ar landsins sungið opinberlega
umfram sinn hefðbundna skyldu
söng við messur og kirkjulegar
athafnir. Auk þess hafa ýms
kirkjukórasambönd sameinað sig
og tekið að sér allan söng á
meiriháttar samkomum, má þar
til nefna hátíðarmessu á Þing-
völlum 6. júní 1952. Þar sungu
20 kirkjukórar af Suðvesturlandi
alls um 500 manns. Á Skálholts-
hátíðina 1. júlí 1956 komu 22
kirkjukórar víðsvegar að af land
inu með 335 söngfélögum og við
biskupsvígslu á Hólum í Hjalta
dal 30. ágúst 1959 sungu margir
kirkjukórar úr Skaga- og Eyja-
fjarðarprófastdæmum. Þrjú org-
anista námskeið hafa verið
haldin á vegum Kirkjukórasam-
bands íslands með 65 þátttakend
um úr Suður-Þingeyjar — Eyja-
fjarðar — og Snæfellsnesprófasts
dæmum.
Hér er stiklað á því stærsta,
sem gerst hefur um tíu ára skeið
í söngmálum kirkjukóranna inn
an vébanda Kirkjukórasambands
fslands. En í embættistíð Sigurð-
ar Birkis söngmálastjóra hafa
203 kirkjukórar verið stofnaðir
og 18 kirkjukórasambönd. Kirkju
kórasamböndin hafa staðið fyrir
61 söngmóti frá árinu 1946, og
og að auki hafa þau mörg sam-
einazt og sungið á meiriháttar
minningar-dögum kirkjunnar á
Hólum, í Skálholti, á Þingvöll-
um, og auk þessa, hafa kirkju-
kórarnir hver fyrir sig sungið
umfram sinn skyldu söng við
messur í heild alls 1675 skipti.
Þó ekki sé gerr frá þessu skýrt
og önnur störf séu látin liggja
á milli hluta, dylst engum, að
hér hefur verið unnið óhemju
mikið menningar starf, ekki ein-
ungis fyrir kirkjuna heldur líka
fyrir þjóðfélagið í heild — fyrir
margs konar félagsskap í sveit
og bæ. Kirkjukórarnir hafa ann
azt svo að segja alla söngstarf-
semi í dreifbýlinu og einnig 1
mörgum þorpum og kaupstöðum,
nær undantekningarlaust ón
r.okkurs endurgjalds. Þessi söng-
starfsemi hefur verið einhver
víðtækasta tónlistarstarfsemi,
sem við höfum átt, og hún hefur
víða lagt grundvöllinn að söng-
menningu þjóðarinnar. Það er
mikið menningaratriði fyrir okk
ur íslendinga í heild, að vel sé
hlúð að söngstarfi kirkjukóranna
og söngkennslunni út um byggð.
ir landsins og að söngstarfsem-
inni sé veittur styrkur frá opia
berum aðilum hliðstætt við aðra
tónlistarstarfsemi. Organistar og
söngfólk kirkjukóranna hafa
alla tíð unnið fórnfúst starf án
tillits til launa og ber að minnast
þessa ágæta starfsliðs kirkjunn-
ar við þessi tímamót í sögu
Kirkjukórasambands íslands með
aðdáun, þakklæti og virðingu.
Þetta þróttmikla starf Kirkju
kórasambandsins og gróskuríka,
hefur alla tíð verið borið uppi
og mótað af brennandi áhuga
okkar kæra látna söngmálastjóra,
Sigurðar Birkis. Að vísu stóð hann
ekki einn, en hann formaði starf
ið, bar ábyrgðina og stýrði þvi
farsælllega svo sem skýrslur
greina, með sívaxandi vinsæld-
um um allar byggðir landsins.
Söngurinn var í huga hans
dásamleg Guðs gjöf, sem ætti
framar öllu öðru «ð verða þjóð
vorri allrj til andlegs félags-
þroska. Hann taldi sönginn vera
kórónu listarinnar, nokkurskonar
sakramenti fegurðarinnar, veg-
inn millj himins og jarðar.
Að lokum leyfi ég mér að birta
lokaorð Sigurðar Birfcis söng-
málastjóra, er hann lét fylgja
starfsskýrslu sinni á aðalfundi
Kirkjukórasambands íslands 30,
júní 1960. Ekki þætti mér það
ólíklegt, að söngmálastjóranum
hafi komíð til hugar, það sem
beið hans 31. desember s. 1., og
með hliðsjón af þeim grun hafi
hann viljað ljúka starfi sínu fyr-
ir þjóðkirkju íslands með þess-
um orðum. Hann sagði:
Flestar menningarþjóðir verja
og hafa varið að tiltölu miklu
meira fé og tíma til söngkennsl
unnar en vér íslendingar höfum
gert á undanförnum öldum. Það
er aðeins núna á þessum síðasta
mannsaldri, sem nokkur veruleg
ur skriður hefur komist á þessi
mál hjá okkur. En þá kemur
líka undir eins skýrt í ljós, að
við eigum mikið af óeigingjöm-
um áhugamönnum á söngsviðinu
og einlægum söngvinum út um
allt land, og að fslendingar eru
gæddir framúrskarandi fögrum
söngröddum og sjaldgæfum söng
hæfileikum. Eins og greinilega
hefur komið í ljós í útlendum
blaðaummælum um þá einsöngv.
ara vorra og kóra, sem nú hafa
á síðustu árum sungið í Evrópu
og Ameríku. En vér þurfum að
hlúa ennþá meira og betur að
söngnum úti um hinar dreifðu
byggðir lands vors. Söngnum,
þessari dásamlegu Guðs gjöf, sem
er allri þjóðinni ómetanleg til
andlegrar uppbyggingar og fé-
lagslegs þroska, og sem er oss
öllum ómissandi við flestar meiri
háttar athafnir í lífi hvers manns
og sem er einnig gleðigjafi í
hinni erfiðu baráttu við hin
þreytandj áhrif einangrunarinn.
ar og hina óblíðu veðuráttu. Os3
er það nauðsynlegt að fé sem
fyrst fleiri farsöngkennara, sem
ferðast stöðugt meðal fólksins úti
um landið ok kenna því að nota
sínar fögru söngraddir. Og ég er
ekki í neinum vafa um það. að
þar sem þessi söngstarfsemi er
byggð á kirkjunni, þessari göf-
ugustu og dýrmætustu stofnun
þjóðarinnar, að hún muni verða
til óendanlegrar blessunar fyrir
allt trúar- og menningarlíf í land
inu.
Þannig lauk göngmálastjórl
þjóðkirkjunnar skýrslu sinni á
aðalfundi Kirkjukórasambanda
íslands 30. júní 1960. Við skul-i
um ávallt minnast þess, sem hinn
látni söngmálastjóri segir um
sönginn, að hann sé gleðigjafi I
hverri raun. Eflum þennan gleði
gjafa til he-illa okkur og framtíð
inni.
Jón fsleifsson-