Morgunblaðið - 24.09.1961, Blaðsíða 3

Sunnudagur 24. sept. 1061
MORGVIVBLAÐIÐ
HINIR innfæddu eru grair
fyrir járnum í allri Kongó.
Og þeir geta veriS stórhættu-
legir, l>ví ]>að er oft grunnt
á frumstæðiun hvötum og
negrarnir hafa ánægju af þvi
aS sýna afl sitt og vald með
því aS hleypa af byssunni, oft
af lítilfjörlegasta tilefni.
— ★ —
Þetta sagði Harald Snæ-
hólm, flugmaður, sem nýkom
inn er heim frá Kongó Har-
ald er sonur Njarðar
Snæhólm, rannsóknarlögreglu
manns, og fýsti mikið að
kanna ókunna stigu eftir að
hann lauk flugprófi hér, Hann
réðist fyrst til norsks flug-
féiags og var í sjö mánuði í
innanlandsflugi á flugbátum
norður með Noregsströnd.
Síðan fór hann til þýzka flug-
félagsins Continentale og hef-
ur flogið þar í eitt ár, ýmist
Sr. Jón Auðunns
Forspá - Forlög
Þessi mynd er frá Katanga. — Við flugvallarbygginguna er
hervörður og Harald verður að gefa skýr svör um það,
hvert hann sé að fara ....
Hætturnar leynast
alls staöar
i
EIN N af lesendum þessarra
greina sagði við mig nýlega:
Forspáin er staðreynd. Marg-
faldlega fram yfir það, að til-
viljun geti talizt, fá menn hug-
boð eða vitneskju um hið ó-
komna, einkum í dásvefni eða
draumi. En úr því að unnt er
að skynja hið ókomna, sjá í
vöku, leiðslu eða draumi ná-
kvæma mynd þess sem koma
skal, þá hlýtur allt að ’ vera
ákveðið fyrirfram, viljinn bund
inn, einstaklingurinn fjötraður á
sinn forlagabás.
Það er að hætta sér út á hál-
an ís, að hreyfa þessu máli í ör-
Istuttri blaðagrein. En þetta mál
snertir mjög lífsskoðun og trú,
og þessvegna ætla ég að freista
þess að segja stuttlega, hvernig
þetta horfir við frá mér.
- segir íslenzkur flugmaður
nýkominn frá Kongo
í Kongó, eða Austurlöndum.
— Belgíska flugfélagið
SABENA annast stærsta hlut
ann af innanlandsfluginu í
Kongó enn sem komið er og
nu undir nýju nafni þar syðra,
„Air Congo“. Mitt félag hefur
leigt þeim eina skymastervél
og höfum við verið í innan-
landsflugi en farið lí'ka norð-
ur til Evrópu í vöruflutning-
um.
— í sumar flugum við mik-
ið með hermenn Sameinuðu
þjóðanna á milli borga í
Kongó, auk þess með vistir,
lyf og hjúkrunargögn frá
Rauða krossinum.
— Þetta hefur allt gengið
slysalaust hjá okkur, því við
höfum verið mjög varkárir.
Bækistöðvar okkar hafa verið
í Leopoldville, en vegna hins
ótrygga ástands, sem ríkt
hefur í landinu, gistum við
yfirleitt aldrei utan þeirrar
borgar. Við fórum venjulega
af stað frá Leopoldville upp
úr miðnætti í ferðir út á land
og vorum 18—20 tíma í ferð-
inni. Þetta hefur vissulega
verið erfiðara en ella, því
undir venjulegum kringum-
stæðum hefðum við gist og
hvílzt á endastöðvum.
— ★ —
— Ástandið hefur verið
þannig, að við höfum ekki
vogað okkur að fara út af
flugvöllunum nema þá helzt í
Leopoldville. Og jafnvel á
sjálfum flugvöllunum hefur
það oft verið ískyggilegt. Her-
menn SÞ eru víða á verði, en
þeir hafa ekki nema 2—3000
manns á móti tífalt stærri her
innfæddra og við höfðum allt-
af á tilfinningunni, að lítið
þyrfti að bera út af til þess
að allt færi í bál og brand.
— Hinir innfæddu her-
menn, bæði í Katanga og
öðrum stöðum í Kongó, eru
líka hálf viðsjálir. Þetta eru
mest allt stráklingar, sem
þykir gaman að skjóta af
byssu. Það er töluverður
drykkjuskapur meðal þeirra
á ýmsum stöðum í landinu og
þá eiga þeir það til að
„hreinsa" byssuna „út í loft-
ið“ til þess að sýna vald sitt.
Þá er það undir hælinn lagt
hvort þeir drepa einn eða
fleiri friðsama borgara.
— ★ —
— Við höfum verið mjög
varir um okkur, alltaf haldið
hópinn og haft jafnlítil sam-
skipti við innfæddg og okkur
hefur verið unnt. Margar hrak
farasögur hef ég heyrt, bæði
hjá flugmönnum og hermönn-
um SÞ. Hætturnar leynast
þar alls staðar. Baluba-menn-
irnir eru alræmdastir, því
þeir drepa ekki hreinlega,
heldur kvelja og murka lífið
úr fórnarlömbunum.
— Ég held, að fáir hinna
hvítu manna í Kongó njóti
starfsins þar enda þótt landið
sé víða fagurt. Hins vegar er
þeim innfæddu ekkert verr
við hvíta menn en landa sína.
í Kongó ríkir þvlíkur fjand-
skapur milli ættflokkanna, að
þeir rífa hvern annan á hol
komist þeir í færi. Þetta er
furðulegt, en staðreynd engu
að síður.
-' ★ —
— En ég hef kynnzt mörg-
um ágætismönnum þarna suð
ur frá. Hjá Continentale eru
það mestmegnis Norðmenn og
Þjóðverjar, sem ég vinn með.
Ég hef líka kynnzt mörgum
starfsmönnum SÞ, því við
höfum haft mikið saman við
þá að sælda. Ég þekkti lítil-
lega áhöfnina, sem var með
Hammarskjöld í hans hinztu
för. Við hittum þessa stráka
mjög oft og töluðumst þá við,
en um frekari persónuleg
kynni var ekki að ræða. Þeir
voru búnir að vera lengi í
Kongó, nýbúnir að fá þessa
flugvél, sem þeir voru á síð-
ast. — Annars hef ég verið
til skiptis í Kongó og í ferð-
um til Austurlanda. Við erum
látnir skipta um á hálfs mán-
aðar fresti, bæði vegna loft-
lagsins í Kongó og til þess að
við getum „slappað af“ því
Kongó-flugið er erfitt.
— ★ —
— í Austurlandaferðum för
um við m. a. til Indlands,
Hong Kong, Japan og ber þar
oft margt skemmtilegt til.
Þar þurfum við ekki að var-
ast byssukjaftana nema við
strönd Rauða Kína. Ef við
förum einum þumlungi of ná-
lægt kommúnistunum, þá er
skotið án fyrirvara.
— Það er miklu tilbreyt-
ingarsamra og skemmtilegra
í Austurlandaferðunum, enda
þótt borgirnar séu ekki allar
aðlaðandi. Ég minnist þess
t. d., að á flugvallarhótelinu
í Bombay ganga rotturnar
ljósum logum og enginn virð-
ist kippa sér upp við það.
Þetta á samt að vera heldur
Ég er vini mínum sammála
um, að forspáin er staðreynd,
sem ekki er unnt að komast hjá
að viðurkenna. Mörg dæmi eru
hennar í heil. Ritningu, en
miklu fleiri í reynslu samtíðar
vorrar. Hvaðan kemur móttak-
andanum þessi dularfulla vit-
neskja?
Alheimsgeimurinn, Guð, veit
allt, hið liðna, það sem er, og
það sem kemur. Öll leiftur hins
ókomna, sem inn í mannshuga
kunna að berast, eru með ein-
hverjum hætti endurvarp frá
huga hans, líkt og allir geislar
koma frá einum og sama ljós-
gjafa, sólinni. Ótakmarkaður
hugur Guðs spannar á einu
augnabliki aldir og eilífð, hið
liðna jafnt og það, sem er og
verður.
Hann veit, hvað þú gerir á
morgun, með sama hætti og
hann veit, hvað þú gerðir í
gær. En, að hann þekkir þetta
allt, er ekki sama og, að hann
hafi ákveðið þetta allt.
Ef þú þekktir vin þinn svo
til innstu grunna, að þú vissir ná
kvæmlega allt um hann, gjör-
þekktir bæði ytri aðstæður
hans og innri gerð, myndir þú
. . . . og hann er ekki kominn nema nokkur skref frá bygg-
ingunni, þegar hann gengur fram á leyniskyttur Katanga-
hers. Þannig slá þeir hring um flugvellina, sem eru mikil
vægastir í sókn og vöm í landi vegleysanna.
þokkalegur flugvöllur, en
ekki er laust við að matar-
lystin minnki, þegar maður
situr í borðsalnum og sér
feita og pattaralega, nær hár-
lausa rottu skjótast meðfram
næsta vegg.
— ★ —
Loks segir Harald okkur, að
Einar Runólfsson, sem verið
hefur yfirvélamaður hjá
Continentale, sé nú kominn
aftur til Loftleiða. Hins vegar
er Skúli Petersen, flugmað-
ur, farinn frá Loftleiðum til
Continentale og er væntan-
lega á leið til Kongó. íslenzk-
ur vélamaður, Siggeir Sverris
son, hefur að undanförnu
verið í Leopoldville á vegum
flugfélagsins Seven Seas.
Framh. á bls. 23
með fullkominni nákvæmni geta
sagt, hver viðbrögð hans yrðu
við atburðum morgundagsins.
En þetta væri ekki sönnun
þess, að þú ákvæðir lífsbraut
hans, skapaðir honum forlög.
Þessvegna er lika rangt að
segja: Fyrst Guð veit alla
framtíð mína, hef ég ekki
frjálsan vilja.
Allar ytri aðstæður þekkir
Guð og hann þekkir þær innri
aðstæður líkama þíns og sálar,
sem ákveða framtíð þína. Þess-
vegna er framtíð þín nú þegar
til, ekki sem forlög, er Guð
hafi sett þér, heldur sem fram-
tíð, sem ákveðin er af þér en
Guð hefur séð. Og frá alheims-
vitund hans getur vitneskjan
borizt sem forspá eða vitneskja
um hið ókomna inn í móttæki-
legan mannshuga. f
Er vilji þinn frjáls? Að vissu
marki. Ekki svo, að þér sé að
öllu sjálfrátt um breytni þína.
Vilji þinn er ýmsum aðilum
háður.
Um viðhorf þín og viðbrögð
ráða erfðir miklu, arfurinn frá
samfélaginu, sem þú ert fædd-
ur inn í, arfurinn, líkamlegur
og andlegur, frá feðrum og
mæðrum, sem þú ert fæddur
af. Ennþá fremur en þessar
erfðir ræður umhverfið, sem þú
lifir í, breytni þinni, venjur
þess, hugmyndir þess, skoðanir
þess og viðhorf. Og viljafrelsi
þitt takmarkast mjög af almenn
ingsálitinu, sem allir menn eru
í meira eða minna mæli háðir.
Þannig er margt, sem setur
vilja þínum og valfrelsi skorð-
ur. Að öðru leyti ertu frjáls,
og þeim mun frjálsari, sem þú
lærir betur að sigra þessa innri
og ytri fjötra. Undir niðri finna
þetta allir menn.
Ég þekki menn, sem segjast
aðhyllast eindregna forlagatrú,
en engan hef ég þekkt, sem
ekki finnur, þegar til alvörunn-
ar kemur, að sjálfur ber hann
ábyrgð á breytni sinni. Hvorki
forlagatrú né friðþægingarlær-
dómar geta upprætt þetta úr
mannssálinni. Og einmitt þessi
allsherjartilfinning eigin ábyrgð
ar þykir mörgum sterkasta rök-
semdin gegn forlagahyggju. Sú
tilfinning er meðfædd öllum
mönnum, öllum kynslóðum, óra-
langt í aldir aftur, en hún er
markleysa ein, ef oss eru ó-
hagganleg forlög sköpuð.
Margsannað er, að menn hafa
skynjað hið liðna, eins og
minningamyndir þess séu
geymdar á dularfullu tjaldi
tímans. Hið ókomna er einnig
til, þótt miklu sjaldgæfara sé að
menn sjái það en hitt, sem er
liðið, jafnvel löngu liðið.
Hebreski spekingurinn sagði,
að fyrir Guði væri einn dagur
sem þúsund ár. Fyrir honum er
allt frá eilífð til, hið liðna, það
sem er, og það sem kemur. —
Þetta sannar ekkert um það, að
manninum séu óhagganleg for-
lög sett. Þetta sýnir aðeins það,
að takmarkanir tímans jarð-
neska eru blekking, en sann-
leikur það, sem skáldið segir
(E. Ben.):
Eilífðin hún er alein til,
vor eigin tími er villa og
draumur.
Af þeim draumi eigum vér
síðar að vakna. Hvert tímans
barn er eilífðarbarn um leið.
Yfir hverjum einstökum í
milljarðanna mergð vakir hann,
sem ekkert mannsbarn ofursel-
ur blindum forlögum en er að
leiða mannkynsheildina alla frá
viljafrelsi, sem er takmarkað,
og til fyllingar lífs með friáls-
um, óháðum vilja.
%