Morgunblaðið - 24.09.1961, Blaðsíða 20

20
MORCVISBLAÐIÐ
Sunnudagur 24. sept. 1061
„É- lét þig fá tíu prósent fram
yfir, það eru sjötíu og fimm sent
í amerískri mynt, hvað viltu
meir?“
„Bölvaðir snarvitlausir kanar."
svaraði hann og endurtók það
fimm sinnum
Ég veinaði af hlátri.
★
Og ekki má gleyma Rerlin.
Þegar við komum þangað var
ungur strákur mættur á stöðinni
til að taka á móti okkur, og hann
vildi aka okkur til gistihússins.
Hann fór langa leið með okur,
og allan tímann talaði hann eins
og sölumaður.
»>Ég er með einu swing-hljóm-
sveitina í Berlín,“ sagði hann,
milli þess, að hann sýndi okkur
kirkjurústir og sundursprengd
hús, og nýju byggingarnar, sem
var verið að byggja á rústunum.
Hann bauð okkur í klúbbinn
sinn í sífellu.
„Við spilum alveg eins og
Charlie Parker,“ hélt hann fram.
Ég hélt, að hann væri eitthvað
skrítinn í kollinum, en hann var
ekki á því að gefast upp. í hvert
skipti, sem ég baðaði mig, leit
ég fyrst í kringum mig, og þar
var hann óðar kominn, með
sömu orðin á vörunum. „Einasta
swing-hljómsveit í Berlín, alveg
eins og Charlie Parker." Annað
kvöldið, eftir að við komum, gat
ég ekki haldið þetta út lengur
og fór með honum.
Ég hef aldrei skemmt mér jafn
vel á ævinni. Þetta voru fjörug-
ustu strákar, sem ég hef nokkru
einnj heyrt í. Það eina, sem þeir
hafa sér til hjálpar, eru amerisk-
ar plötur. Nýjustu plöturnar
þeirra voru fimm eða sex ára
gamlar, en þeir gátu svo sannar-
lega blásið. Og þeir höfðu orðið
að púla til að ná þessum árangri.
Þeir eru svo heppnir að hafa
hvorki amerískt útvarp né sjón-
varp, þar sem einhver kaup-
sýsluniaður styður á hnapp, og
eftir viku er hver maður orðinn
heilaþveginn og allir hlusta á
sömu delluna.
Negratónlistarmenn í Banda-
rikjunum geta ekki annað en
borið virðingu fyrir þeim. Menn
eins og Charlie Parker og stelp-
ur eins og ég höfðum þetta í
okkur. Það hlaut að brjótast út.
Þessir strákar voru ekki svona
af guði gerðir. Þeir urðu að
vinna, læra og hlusta, vinna svo
enn meir öðlast hæfileikann fyr-
ir erfiðið.
Það er heldur ekki hægt ann-
að en að dást að foreldrum
þeirra. Það er borin virðing fyrir
tónlist á þessum slóðum. Mönn-
um er hún bæði list og menning,
og ekki skiptir máli, hvort um
Charlie Parker eða Beethoven
er að ræða, borin er jafnmikil
virðing fyrir báðum. Ef börnin
þeirra vilja fá að læra á hljóð-
færi, er ekki litið á þau sem
vanskapninga, af því að þau
vilja verða djassleikarar. For-
eldrarnir stinga horni upp í þau
og sjá um að þau fái kennslu.
Þetta fólk á kannski ekki nóg
að borða, en enginn lætur mat-
inn sitja fyrir kennslu barnanna.
Lítið svo á ástandið hér á
landi. John Hammond er kom-
inn af ríku fólki, sem gat látið
honum í té allt, sem hugur hans
girntist. En hann hafði áhuga á
djass, og þessvegna álitu ætt-
ingjar hans, að hann væri ekki
með öllu mjalla að fara að leggja
lag sitt við negra. Þegar hann
var að flækjast um og leita að
vel gefnum tónlistarmönnum til
að hjálpa áfram, var allt í lagi
norðurfrá, en í Suðurríkjunum
varð hann að hafa með sér há-
fjallasól til að verða svo brúnn,
að hann ætti ekki á hættu að
vekja uppþot, þegar hann fór
inn í fátækrahverfi negranna.
Það er talað um allar þær
framfarir, sem orðið hafi hjá
okkur, en flestir þeirra, sem
bera einhverja virðingu fyrir
djass, eru þeir, sem græða á
honum.
Ég mun aldrei gleyma þessari
nótt í Berlín, þegar ég hlustaði
á þessa krakka í litla klúbbnum
þeirra. Ég fór frá þeim klukkan
sex um morguninn, og bíllinn
átti að fara átta.
★
Kvöld eitt fór ég á glymfund
í Köln með Beryl Booker, Buddy
De Franco og hljómsveitinni til
að sýna þeim þar, hvemig glym-
fundur ætti að fara fram. Sú
nótt endaði með skrípaleik. Og
þegar tími kom til að fara heim
voru allir glaðir, einkum ég.
Ég kom heim í leigubíl, og
þegar ég kom til gistihússins,
komst ég að því, að ég hafði ekki
grænan eyri á mér. Þá bað ég
bílstjórann að fara og biðja næt-
urvörðinn að hringja í eigin-
mann minn og biðja hann að
borga bílinn.
Bílstjórinn svaraði mér aftur
á þýzku. Ég skildi ekki orð, en
vissi þó, að hann var að hóta
mér að láta setja mig inn.
Ég hafði skilið við hljómsveit-
ina og komið ein, svo að Louis
brygði minna við. Og hér var ég,
utangátta með stóran bílreikn-
ing. Þessvegna fór ég til af-
greiðslunnar sjálf með bílstjór-
ann æpandi á eftir mér.
Afgreiðslumaðurinn sagði mér
kurteislega, að bílstjórinn væri
að hóta mér fangelsi. Þessvegna
bað ég hann, reglulega vel, að
kalia nú á eiginmann minn.
Hánn sagðist vera búinn að
því, og eiginmaður minn segðist
alls ekki ætla að borga reikning-
inn. Þá fór ég að skamma bíl-
stjórann, bílstjórinn skammaði
mig, og afgreiðslumaðurinn
skammaði okkur bæði.
Loks hringdi afgreiðslumaður-
inn aftur í Louis, og bað hann
í guðsbænum að koma nú niður
og binda endi á þetta. Ég sá þá,
að birti yfir honum. Hann sneri
sér að mér og sagði á sinni fínu
ensku. „Frúin verður að afsaka
mig, en eiginmaður frúarinnar
bað að minna hana á, að hún
væri með peninga‘“ hér ræskti
hann sig, „— á milli brjóstanna."
Það var dagsatt. Ég gægðist
þangað, dró þá fram og borgaði,
og allir urðu ánægðir.
Ég var í himnaskapi. Ég fór
upp. Dyrnar að herberginu stóðu
opnar. Þessvegna herti ég mig
upp, rétti fram hendina og hélt,
að Louis stæði inni fyrir, tilbú-
inn að taka við mér, og stakk
mér inn í herbergið.
Það reyndist ekki rétt. Hann
lá í rúminu og bærði ekki á sér.
Þessvegna stakkst ég áfram,
ég var þessu óviðbúin, og ekkert
gat stöðvað mig. Ég datt, og
rúmstuðullinn rakst beint í aug-
að á mér.
í Berlín voru engin dökk gler-
augu, sem voru nógu stór til að
hylja glóðaraugað.
Næsta morgun varð ég svo að
staulast í bílinn, svo timbruð
sem ég var og láta alla í bílnum
stríða mér. Mér var algerlega
ómögulegt að sannfæra þá um,
að Louis hefði ekki tekið mig til
bæna.
Ég hafði samt minni áhyggjur
af því en hinu, hverni^ ég myndi
líta út á sviði. Ég reyndi alls
staðar að fá andlitsfarða . til að
hylja það með. Það var enginn
Max Factor í Berlín, ekkert.
Loks datt mér í hug, að þeir
kynnu að hafa heyrt getið um
leiksviðsmálningu þarna. Það
reyndist rétt. Ég fékk eitthvað,
sem áreiðanlega hefur átt að
vera handa sirkustrúðum. Það
mátti grilla í glóðaraugað í
gegn, en allt gekk vel.
I Belgíu fór líka allt í háaloft.
Ég fór út í Antwerpen með hin-
um. Allir voru dásamlegir við
okkur, maður gat ekki komið
heim ófullur, nema sýna af sér
dónaskap. Louis varð vondur,
þegar ég kom þannig heim í
annað skipti. Það var sex, um
morguninn, eða seinna. Að
mirmsta kosti voru herbergis-
þernurnar á þönum um gang-
ana með handklæði og rúmföt,
þagar ég kom þangað.
Þegar ég kom inn í herbergið,
henti ég skó í hann, þar sem
hann steinsvaf í rúminu. Hann
stökk fram úr, og ég hljóp út
ganginn með hann öskrandi á
eftir mér, jafn lítinn og hann
nú er. eða hitt þó heldur. Hann
hafði enga spjör á skrokknum,
Allar þernurnar héldu niðri í
sér andanum og skulfu. Ég sá
fram á, að ég yrði að gera eitt-
hvað. Ég kunni ekki orð í máli
þeirra, hvað sem það kann að
hafa verið. Ég benti því bara á
höfuð mér og gerði þetta alþjóð-
lega merki, sem átti að segja
þeim, að hann væri- sjóðvitlaus.
Þær brostu allar og samúð
þeirra var mín megin. Sagan
breiddist út um hótelið eins og
eldur í sinu — ef ekki víðar.
Þær hljóta að hafa sagt bæði
sendlum, lyftustrákum og hverj-
um, sem hafa vildi, að hann
væri vitlaus og fengi köst, því
sama var, hvar Louis sýndi sig
í hótelinu þennan dag, allstaðar
voru einhverjir að skjótast í fel-
ur og forðast hann eins og pest-
ina.
í Berlín kynntist ég strákum,
sem áttu heima hinum megin við
járntjaldið og höfðu komið yfir
til að hlusta á hljómleikana okk-
ar. Einn daginn endurgalt ég
heimsókn þeirra, án þess þó að
hafa hugmynd um það.
Ég var að ganga um vestan
við landamærin á gönguferð með
Leonard Feather, þegar við allt
í einu uppgötvuðum, að við vor-
um komin austur fyrir. Hann
reyndi að koma fyrir mig vitinu
og fá mig tl að flýta mér vestur
aftur. Hinsvegar fannst mér, að
ég gæti alveg eins vel skoðað
mig svolítið um, úr því að ég
var komin þangað á annað borð.
Leonard reyndi að segja mér,
að ég gæti ratað í slæma klípu.
hvar, sem væri, það væru engin
rök.
„Ég er ekki til einskis frá
Baltimore. Mig langar til að
kikja bak við járntjaldið, og sjá,
hvort það er rautt blátt eða
grænt.“ Ég stóð við orð mín, og
enginn skipti sér af okkur.
iflUtvarpiö
Sunnudagur 24. september ^
8:30 Létt morgunlög. — 9:00 Fréttir.
9:10 Morguntónleikar:
a) Messa í Es-dúr eftir Sohubert
(Rathauscher, Planyavsky,
Esquiluz, Hofstatter, Berry og
Akademiski kórinn í Vínar-
borg syngja með Sinfóníu-
hljómsveit Vínarborgar. —
Rudolf Moralt stjórnar).
b) Næturljóð op. 27, nr. 2 eftir
Chopin (Giovanni Dell’ Agn-
ola leikur á píanó).
c) Sinfónía nr. 5 í B-dútr, op. 63
eftir Edmund Rubbra (Hallé
hljómsveitin leikur. — Sir
John Baribirolli stjómar).
11:00 Messa 1 Fríkirkjunni. Prestur:
Séra Þorsteinn Bjömsson; org
anleikari: Sigurður ísólfsson.
12:15 Hádegisútvarp.
14:00 Miðdegistónleikar:
a) Strengjakvartett í As-dúr, op.
105 eftir Dvorak (Barchet
kvartettinn leikur).
b) Nikolai Kherlja syngur óperu
aríur og rúmensk lög.
c) Konsert fyrir píanó og hljóm
sveit eftir Dmitri Shoztako-
vitsch (Michail Voskresensky
og Sinfóníuhljómsveit útvarps
ins í Prag leika, — Vaclav
Jiracek stjómar).
15:30 Sunnudagslögin. — (16:30 Veður
fregnir).
17:00 Færeysk guðsþjónusta (hljóðritu#
1 Þórshöfn).
17:30 Bamatími (Helga og Hulda Val-
týsdætur):
a) Framhaldssagan: „1 Marar-
þaraborg' eftir Ingebrikt Da-
virk; annar kafli (Helgi Skúla
son les og syngur).
b) Leikrit: „Elsa foringi" eftir
Berit Brænne. — Þýðandi:
Hulda Valtýsdóttir. — Leik-
stjóri Klemens Jónsson.
18:30 Frank DeVol og hljómsveit leika
Vínarvalsa.
19:00 Tilkynningar. — 19:20 Veðurfr. |:
19:30 Fréttir. *
20:00 Tónleikar: Sinfónía nr. 35 í D*
dúr, K385 (Haffner) eftir Moz-
art. — Sinfóníuhljómjsveit Suður
þýzka útvarpsins leikur, — Carl
Schuricht stjórnar. (Frá tónlistar
hátíðinni í Schwetzingen í maí
síðastliðnum).
20:20 Um loftin blá, — Jónas Jónas-
son fer í flugferð með segul-
band.
21:10 „Fjárlög," — hljómplöturabb
(Guðmundur Jónsson kyninir).
21:40 Fuglar himins (Agnar Ingólfsson
dýrafræðingur flytur síðara er-
indi sitt um máva).
22:00 Fréttir og veðurfregnir.
22:05 Danslög. 23:30 Dagskrárlo’k.
Mánudagur 25. september
8:00 Morgunútvarp (Bæn: Séra Jakob
Jónsson. — 8:05 Tónleikar. —
8:30 Fréttir. — 8:35 Tónleikar. •—
10:10 Veðurfregnir).
12:00 Hádegisútvarp (Tónleikar. —
12:25 Fréttir og tilkynningar).
12:55 „Við vinnuna": Tónleikar.
15:00 Miðdegisútvarp (Fréttir. — 15:06
Tónleikar. — 16:00 Fréttir og ttt
kynningar. — 16:05 Tónleikar —
16:30 Veðurfregnir).
18:30 Tónleikar: Lög úr kvikmyndum*
18:55 Tilkynningar. — 19:20 Veðurfr.
19:30 Fréttir.
20:00 Um daginn og veginn (Snorri Sig
fússon námsstjóri).
20:20 Einsöngur: Sigurður Ölafsson
20:40 Upplestur: „Móhammeð ben Lhao
ussin", bókarkafli eftir Antoino
de saint Exupery. Erlingur E.
Halldórsson þýddi, — Erlingur
Gíslason leikari flytur.
21:00 Tónleikar: Fiðlukonsert nr. 4 f
d-moll eftir Paganini (Arthuir
Grumiaux leikur á fiðlu með
Lamoureux hljómsveitinni. —
Franco Gallini stjómar).
21:30 Utvarpssagan: „Gyðjan og ux-
inn" eftir Kristmann Guðmundð
son; XIV (Höf. les).
22:00 Fréttir og veðurfregnir.
22:10 Um fiskinn (Stefán Jónsson
f réttamaður).
22:25 Kammertónleikar:
Strengjakvartett í C-dúr, op. 59
nr. 3 eftir Beethoven (Parrenin-
kvartettinn leikur).
22:55 Dagskrárlok.
Þriðjudagur 26. september
8:00 Morgunútvarp (Bæn. — 8:05 Tón
leikar. 8:30 Fréttir — 8:35 Tón-
leikar. — 10:10 Veðurfregnir).
12:00 Hádegisútvarp (Tónleikar. -•
12:25 Fréttir og tilkynningar),
12:55 „Við vinnuna": Tónleikar.
15:00 Miðdegisútvarp (Fréttir. — 15:08
Tónleikar. — 16:00 F’réttir og veð
— Mér hefur alltaf geðjast vel að þessum kjól. Hann
hylur þó fótleggina!
Sirrí hefur áhyggjur af því
að Markús ætlar að standa al-
einn vörð við hreindýragirðing-
arnar, og fer til brunastöðvar-
innar til að fá Berta til aðstoð-
ar. —
í — Það virðist enginn vera
| heima . . . Berti ög Rut hljóta
I að vera í turninum! . . . . Já,
þaiu eru þarna uppi
heyri til þeinra!
E.g
urfregnir).
18:30 Tónleikar: Harmonikulög.
18:55 Tilkynningar. 19:20 Veðurfr.
19:30 Fréttir.
20:00 Dagskrá Menningar og minningajp
sjóðs kvenna, 1 umsjá Maríu Þocp
steinsdóttur og Guðbjargar Am-
dal; — flytjendur auk þeirras
Margrét Guðnadóttir læknir, Þóp
unn Þórðardóttir fiskifræðingur
og Jórunn Viðar píanóleilkari.
21:00 Tónleikar: „Islamey", austuar*
lenzk fantasía eftir Balakirev —
(Eva Bernathova leikur á píanó).
21:10 Úr ýmsum áttum (Ævaor Kvaran
leikari).
21:30 Austurrísk þjóðlög (Austurríkir
listamenn flytja).
21:45 íþróttir (Sigurður Sigurðsson).
22:00 Fréttir og veðurfregnir.
22:10 Lög unga fólksins (Guðrún Svav
arsdóttir og Kristrún Eymunds-
dóttir).
23:00 Dagskrárlok.