Morgunblaðið - 08.10.1961, Blaðsíða 3

Sunnudagur 8. okt. 1961
MORGUNBL4ÐIÐ
3
-i
nýkjörni heiðursdoktor þá að
ræðustól sem tákn þess að hann
mundi notfæra sér þann rétt er
hann hefð fengið til að flytja fyr
irlestur við háskólann
Próf. Þórir Þórðarson, for-
seti guðfræðideildar, útnefndi
fyrst þá prófessor Regin Prenter
frá Árósum og herra Sigurbjörn
Einarsson, biskup íslands dr.
theol. honoris causa við Háskóla
íslands. Þá útnefndi forséti
læknadeildar, próf. Kristinn
Stefánsson eftirtalda 4 menn
dr.. med. honoris causa við
Háskóla íslands: próf Earl Jud-
son King, frá Lundúnaháskóla,
próf. Edward Busch frá Rigsho-
spitalet í Kaupmannahöfn próf.
Lárus Einarsson í Árósum og dr.
P. H. T. Thorlaksson, Winnipeg
Clinic. Deildarforseti laga- og við
skiptadeildar, próf. Ólafur Björns
son, útnefndi dr. jur. honoris
causa við Háskóla Islands þá próf
Alexander Jóhannesson, Bjarna
Benediktsson forsætisráðherra,
próf. Knut Robberstad, Osló,
próf. Nils Herlitz, Stokkhlómi,
próf. Oscar A. Borum, Kaup-
mannahöfn og próf. Tauno
Tirkkonen, Helsinki.
Efnaleg afkoma skiptir menn
flesta miklu. Fátækt er böl, sem
marga beygir, en misjafnlega er
hún borin. Eg held, að í hinu
dýrðlega kvæði um móður sína
segi séra Matthías ekkert stærra
hrós um hann en þetta:
I örbirgð mestu þú auðugust I
varst
Og allskyns skapraun og þrautir
barst,
sem værir dýrasta drottning.
Á þessum vettvangi reynir öft
á manndóminn hvað mest og þar
reýnast margir vel. Áður en lík
Sigurðar málara var hafið út,
flutti séra Matthías snilldarlega
húskveðju yfir börum hans og
sagði þá m. a.: „— hann var fátæk
ur alla ævi, en sína fátækt bar
hann k0nunglega.“
Fátæktin reynir á manndóm-
inn, og þá stundum ennþá fremur
hitt, að hafa allsnægtir. í lífs-
speki vorra heiðnu feðra segir,
að margur verði af aurum api.
Þeim, sem þannig fer, getur orð-
ið ennþá vandasamara að vera
auðugur en snauður.
Hvað er í þessum efnum um
vora ástkæru þjóð, sem mikið
Og stundum marklítið lof er borið
á?
Sé með sanngirni á aðstæður
litið, verður ekki annað sagt en
að oft hafi hún borið sína fátækt
konunglega. En hvað er nú, þeg-
ar efnaleg velsæld er miklu meiri
en nokkuru sinni hefir áður
þekkzt í þúsund ára þjöðarsögu?
Riðar ekki efnaleg afkoma þjóð-
félagsins til falls, vegna þess að
sífellt er heimtað meira og meira?
Er þegnskapur fyrir hendi þeirra
manna, sem við hvað bezta af-
komu búa? Til þeirra verður
fremur að gera kröfur en hinna,
sem minnstan hlut ber frá borði
þjóðarbúsins. Það er sennilega
flestum ljóst, að svo er boginn
spenntur, að fleiri krónur í kaup
þýða nú lítið annað en það, að
kaupmáttur gjaldmiðilsins rýrn-
ar. Það sem ein stétt heimtar,
heimtar önnur og aðrar innan
skamms, Og til hvers er þá bar-
izt? Þetta kapphlaup sýnist nú
vera háð hér á landi með minni
fyrirhyggju og meira tillitsleysi
til þjóðarheildar og þjóðarhags
en áður, svo að hugsandi menn
hljóta að horfa á leikinn með ugg.
og harmi.
Er það úr vegi, að nema staðar
og hugsa af alvöru um þetta
gengdarlausa, heimskulega kapp-
hlaup og horfa sér til sálubóta á
mann, sem svo var stór, að hvorki
missti hann móð þegar hann var
orðinn allslaus, né varð að flóni
meðan hann bjó við allsnægtir.
Mynd hans blasir við oss í ein-
um af helgum textum þessa dags.
Það væri ekki úr vegi fyrir oss
íslenzka menn, að skoða þá
mynd og bera hana saman við
myndina af sjálfum oss, eins og
hún lítur út í da<»
Sr. Jón Auðuns:
i örbirgð og í aisnægt
,,BÆÐI kann ég að búa við lít-
inn kost. Eg kann einnig að búa
við allsnægtir. — Bæði að vera
mettur og hungraður, bæði að
hafa allsnægtir og að líða skort“,
segir í einum texta þessa helgi-
dags.
Hér talar Páll postuli um það,
sem hann mótti flestum öðrum
íremur tala djarflega um. Um guð
íræði hans voru menn engan veg
mn á einu máli fyrir 19 öldum,
Og menn eru ekki á einu máli um
hana í dag. En um persónu hans,
manninn, vörú skoðanir naumast
skiptar og eru naumast enn. Ekki
þurfti fjarlægðin að gera það fjall
blátt. Undir smásjá nánustu
kynna verður hann stærstur.
Hann var af höfðingjaætt, var
settur ungur til mennta og lifði
meðal hinna menntuðu efnastétt-
ar þjóðar sinnar. Hann hrósar sér
af því, að hann hafi kunnað vei
að fara með allsnægtir. Maður
eins og hann gat ekki orðið að
hégómlegu flóni af því að vera
af tiginni ætt og búa við góðan
efnahag.
Frá þessum hluta ævi hans
eigum vér raunar fáar heimild-
ir, en það, hvernig hann bar síð-
ar ævinnar fótækt Og allsleysi,
bendir sterklega til þess, að hann
hafi einnig kunnað hið göfuga
hóf, meðan hann naut allsnægt-
anna. Það var vafalaust þá eins
og það er nú, að annað tveggja
kann maðurinn hvorugt að bera
eða hvorttveggja, örbirgð og
allsnægtir.
<. fyrir rektor. Stúlknrnar voru um 45 talsins.
— Háskólahátiðin
Framh. af bls. 1
phil & Iitt. & jur. Sigurður
Nordal erindi. Lauk hann máli
sínu á þessum orðum:
„Það jiykir stundum hættulegt
að hanga í orðum. En í orðinu
háskóli í þeirri hugsjón, sem
þetta orð táknar, eigum við að
hanga, ekki sem vegsemd heldur
sem vanda, sem skyldu. Jón Sig-
urðssón sagði um stjórnarskrána
frá 1874, að honum finndist hér
vera fengin trappa til að standa
á. Um framtíðina vitum við það
eitt, að hún er að því leyti, sem
við ráðum nokkru um hana, kom
in undir trúmennsku samtíðar-
innar við sitt hlutverk, undir
trúmennsku sjálfra vora. Svo
framarlega, sem hver stúdent er
kennari, lifir, starfar og hugsar
sífellt með vakandi auga á því
stefnumarki, sem heitið háskóli
bendir til. Þá og því aðeins verð-
ur þessi stofnun á hverjum tíma
sú trappa, sem svíkur ekki þegar
stíga á næsta sporið upp á við.“
A8 ræðu hans lokinni söng
Guðmundur Jónsson, óperusöngv
ari, Útlagann eftir Karl Ó. Run-
ólfsson, Siglum á sæinn eftir dr.
Hallgrím Helgason og Til skýsins
eftir Emil Thoroddsen.
Lýst kjöri heiðursdoktora.
Þá lýstu rektor háskólans og
deildarforsetar kjöri heiðurs-
doktora, sem voru 24 talsins, 2 í
guðfræðideild, 4 í læknadeild, 6
í laga- og viðskiptadeild og 12 í
heimspekideild.
Gekk hver heiðursdoktor á
sviðið viðkomandi deildarforseti
rakti vísindastörf hans og em-
bættisferil, en síðan afhentirektor
honum doktorsbréfið Gekk hinn
Próf. Sigurður Nordal
flytur erindi
Háskólarektor próf. Ármann Snævarr afherdir próf. Anne
Holtsmark frá Osló doktorsbréfið.
Þá var eina konan í hðpi heið-
ursdoktora próf. Anne Holtsmark,
frá Osló útnefnd, dr. phil honoris
causa við Háskóla íslands. Gekk
rektor til hennar í sal, þar eð
hún er í hjólastóli og fékk henni
doktorsbréf sitt. Forseti heim-
spekideildar, dr. Matthías Jónas
son útnefndi einnig eftirfarandi
heiðursdoktora heimspekideildar:
Færeyinginn próf. Christian
Matras, próf. Dag Strömback,
Uppsölum, próf. Elias Wessén,
Stokkhólmi, Finn Sigmundsson,
landsbókavörð, próf. Gabriel
Turville-Petre frá Oxford, próf.
Hans Kuhn frá Kiel, próf. Richard
Beck, próf. Séamus Ó. Duilearga
frá Dublinháskóla, dr. Sigurð
Þórarinsson, próf. Stefán Einars
son og dr. Henry Goddard Leach,
American Scandinavian Föunda-
tion, en hann var forfallaður og
tók sendiherra Bandaríkjanna,
James Penfield, við doktorsbréfi
hans.
Að lokum lýsti háskólarektor
því yfir að menn þessir hefðu nú
að réttum lögum verið kjörnir
heiðursdoktorar við Háskóla ís-
lands.
Um 150 nýir háskólaborgarar
Þá söng Kristinn Hallsson
óperusöngvari Víkingana eftir
Sveinbjörn Sveinbjörnsson, Mán-
inn líður eftir Jón Leifs ogNorður
við heimskaut eftir Þórarin Jóns
son með undirleik Fritz Weiss-
happel.
Að lokum ávarpaði háskóla-
rektor hin nýju háskólaborgara,
Og bauð þá velkomna. Gengu
þeir allir, um 150 talsins, þar af
45 stúlkur upp á sviðið Og fyrir
rektor og staðfestu með hand-
sali að þau myndu virða hin
óskráðu lög háskólans. Lauk
þannið Háskólahátíðinni.
í gærkvöldi sátu heiðursdoktor
ar, og fleiri gestir kvöldverðar-
boð Háskóla íslands á Hótel
Borg.
Noknr af heiðursdoktorunum; talið frá hægri: próf. Regin Prenter frá Árósum, herra Sigurbjöm Einarsson, biskup Islands,
prof. Earl Judson King, frá Lundúnaháskóla, próf. Eduard Busch frá Kaupmannahöfn, próf. Lárus Einarsson, Árósum,
dr. P. H. T. Thorlaksson frá Winnipeg, próf. Alexander Jóhannesson, Bjarni Benediktsson, forsætisráðherra, próf. Knut
Robberstad frá Osló, próf. Nils Herlit? frá Stokkhólmi og fulltrúi Vínarháskóla, rektor Othmar Kúhn.