Morgunblaðið - 03.11.1961, Blaðsíða 23

Föstudagur 3. nóv. 1961
MORCVMtr 4 Ð 1 Ð
23
— Bæjarstjórn
Framh..ld af bls. 24.
lögum, að bæjar- og sveitar-
stjórnum sé heimilt að gera ráð-
stafanir til loftvarna í samráði
við ríkisstjórnina. Þar sem í lög-
um væii gert ráð fyrir slíku sam
starfi við ríkisvaldið hefði þótt
rétt að hreyfa málinu við ríkis-
stjórnma, og lægju nú fyrir góð-
ar undirtektir hennar. Sagði
borgarstjóri, að ríkisstjórnin
hefði heitið að beita sér fyrir því,
að á ný yrðu teknar upp fjár-
veitingar til loftvarnanna og þess
ar varnir endurskipulagðar. Það
væri því í samráði við dómsmála-
ráðherra, sem nú væri lagt til, að
loftvarnanefnd væri falið að hefj
ast handa að nýju, en þar sem
starf hennar hefði nú iegið niðri
nú um nokkurt skeið væri eðli-
legt, að tiliaga nm þetta efni
komi fram í bæjarstjórn.
Ríkisstjórnm telur eðlilegt,
sagði borgarstjóri, að ríkið taki
meiri þátt í almannavörnum en
verið hefur og beri meiri k'ostnað
af þeim, þar sem sterkar almanna
varnir eru ekki einungis hags-
mumr Reykvíkinga, heldur lands-
manna allra, einkum að því er
snertir geisíunarhættu. Kvaðst
hann vona, að allir bæjarfulltrúar
gætu fallizt á tillögu sína vegna
jþeirra atburða, sem gerzt hafa
í ehiminum að undanförnu.
Upplýsti borgarstjóri, að í
vörzlum loftvarnarnefndar væru
nú munir tii borgaralegra varna
fyrir ails 12 millj. kr. verðmæti.
■Varðveizla þessara muna hefði
verið möguleg, þa rsem Reykja-
víkurbær hefði, þrátt fyrir stöðv-
un á framlögum ríkisins, lagt
fram alls 1.750.000 kr. á árabilinu
1957—1961. Sagði hann, að meðal
þeirra muna, sem loftvarnanefnd
hefði nú undir höndum mætti
mætti nefna sjúkraleguútbúnað
fyrir rúmlega 700 manns ásamt
ýmsum öðrum tækjum. I lok
ræðu sinnar skoraði borgarstjóri
svo á bæjarfulltrúa að samþykkja
tillögu sína um, að loftvarna-
nefnd taki starf sitt upp að nýju.
INGI R. Helgason (K) kvaddi
sér hljóðs að lokinni ræðu borg-
arstjóra.
Kvað hann það kunnara en
frá þyrfti að segja, að vegna
kjarnorkusprenginga Sovétríkj-
anna að undanförnu væri hætta
6, að geislunarhætta magnaðist
hér á landi, og yrði sú aukning
mjög mikil, væri vissulega vá
fyrir dyrum. Það væri því vita-
skuld nauðsynlegt að mæla ná-
kvæmlega aukninguna á þeirri
geislavirkni og fylgjast vel með
[því, hverjar afleiðingar spreng-
inganna geti orðið. bæði nú og
síðari sprenginga, sem kynnu að
.Verða.
IRH sagði, að hann skyldi að
vísu viðurkenna, að það gæti ver
ið matsatriði, hvenær hætta væri
á ófriði, en sjálfur kvaðst hann
þeirrar skoðunar, að sú hætta
vofði ekki yfir nú. Hann væri
sannfærður um, að hætta á ófriði
stafaði hvorki frá Sovétríkjunum
né Randiaríkjunum. Að vísu hefði
hann lengi verið uggandi um, að
Vestur-Þjóðverjar kynnu að
hyggja á styrjöld til hefnda eftir
heimsstyrjaldirnar tvær, en þó
gerði hann ráð fyrir, að vit yrði
haft fyrir þeim.
í þriðja lagi kvaðst IRH vilja
• ræða nokkuð þau ákvæði í til-
lögunni, þar sem talað er um ,>að
fela loftvarnanefnd í samráði við
heilbrigðisyfirvöld að undirbúa
og gera ráðstafanir til almanna-
varna“. Rifjaði IRH i þessu sam
handi upp fyrri væringar sínar
; við loftvarnanefnd og kvað þær
i éstæður til fyrri árása sinna á
| mefndina, að honum hefði fundizt
; Rðgerðir hennar og tillögur ó-
rauniiæfar miðað við þróun hern
aðartækninnar á síðari árum.
Hann hefði þá verið þeirrar skoð
Unar og væri enn, að um varnir
: gegn kjarnorkusprengjum væri
, ekki að ræða.
í lok ræðu sinnar flutti IRH
breytingartillöguna við tillögu
iborgarstjóra. þar sem segir, að
hæjarstjórn vænti þess, að ríkis-
stjórn og heilbrigðisyfirvöld láti
fara fram mælingu á virkri geisl
«n hér á landi og þjóðinni kunn
gerðar niðurstöður hennar. Þá
Or því lýst yfir í breytingartil-
®ögu hans, að sérstök ástæða sé
talrn til þess, að samið verði við
þá starfsmenn Eðlisfræðistofnun
erinnar, sem þessi störf gætu
®n,nazt' Sii hætta sé ljós. sem
þjóðinni stafi af herstöðvum í
landinu og því sé skorað á Al-
þingi og ríkisstjóm að segja upp
vamarsamnirtgnum frá 1951,
segja Islendinga úr Atlantshafs-
bandalaginu og lýsa yfir ævar-
andj hlutleysi Islands.
Geir Hallgrímsson borgar-
stjóri tók nú til máls að nýju.
Sagði hann, að enda þótt ekki
væri við miklu að búast af
kommúnistum, þá hefðu þeir
þó í dag fengið tækifæri til þess
að koma fram á mannsæmandi
hátt. Tillaga sín væri áreitnis-
laus með öllu og vitnaði aðeins
til staðreynda, sem hverju manns
barni væru nú ljósar.
Borgarstjóri sagði, að þær
staðreyndir blöstu því miður
við, að yfir vofði stórkostleg
geislunar- og ófriðarhætta, og
á bæjarfulltrúum hvíldi skylda
til að sjá um, að gerðar yrðu
allar þær ráðstafanir, sem eitt-
hvað gætu dregið úr þeirri
hættu, það væri siðferðileg
skylda bæjarstjórnarinnar að
gera allt sem í hennar valdi
stæði til þess að þyrma og líkna,
ef ósköpin dyndu yfir. Auk þess
væri það síður en svo almennt
álit, að engar ráðstafanir sé
hægt að gera til þess að menn
geti frekar lifað af kjamorku-
styrjöld. Öll ríki Vestur-Evrópu
og Bandaríkin hefðu á undan-
förnum árum gert víðtækar ráð-
stafanir varðandi almannavarn-
ir. Og m.a.s. Austur-Þjóðverj-
ar hefðu árið 1958 sett lög um
loftvarnir, einmitt sama árið
og iRH stærði sig af að hafa
gengið af loftvarnarnefnd
dauðri.
Þá sagði borgarstjóri, að IRH
hefði vissulega verið seinhepp-
inn, þegar hann fór að rifja upp
viðskipti sín við loftvarnanefnd,
þar sem hann hefði verið dæmd-
ur af dóms.tólum til að greiða
stórfé vegna niðrandi ummæla
um nefndina og starfsmann henn
ar.
Benti borgarstjóri á. að niður-
lag tillögu IRH c -.durspeglaði vel
vilja Krúsjeffs. Þar væri þess
krafizt, að íslendinc rr afsöluðu
sér vörnum sínum, en ef svo færi
hefði Krúsjeff einmitt náð til-
gangi sínum, sem væri sá, að
skjóta hinum friðsömu lýðræðis-
þjóðum skelk í bringu. Slíkar að
farir gerðu þó ekki annað en að
þjappa lýðræðisþjóðunum enn
fastar saman til varnar frelsi
sinu.
Alfreð Gislason (K) kvaðst
taka undir þau orð borgarstjóra,
að bæjarstjórn beri að reyna að
tryggja öryggi borgaranna, enda
þótt þær varnir reyndust e.t.v.
ekki sem haldbeztar, ef á reyndi.
I tillögu borgar
stjóra fælist ef-
laust það, sem
allir bæjarfull-
trúar í raun og
veru vildu. Hins
vegar kvað AG
hana ekki nógu
vel unna, ekki
nógu hlutlausa,
og of mörg óljós
atriði í henni til
þess að hann gæti samþykkt
hana. Er geislunarhætta yfirvof
andi? spurði AG. Eg vil ganga
út frá því, en bendi á, að um það
verður ekki fullyrt með óyggj-
andi vissu. Er ófriðarhætta yfir-
vofandi? spurði hann. Það er
jafnvel enn óvissara. Hver getur
sagt um slíkt í dag?
Þá sagði AG, að hann hefði
tilhneigingu til að ætla, að nú
væri verið að ala á stríðsótta í
pólitískum tilgangi á svipaðan
hátt og gert hefði verið 1951 til
þess að réttlæta varnarsamning-
inn við Bandaríkin. Hvað er
það, sem nú á að leiða yfir
þjóðina? spurði hann. Nýjar í-
vilnanir til handa Atlantshafs-
bandalaginu? Ef svo er, þá ber
að fordæma slík vinnubrögð.
Þprvaldur Garðar Kristjáns-
son (S) kvaðst taka undir þau
ummæli borgarstjóra, að enda
þótt ekki væri
hægt að gera há
ar kröfur til
kommúnista, þá
væri þó ekki
annað hægt en
ið lýsa vonbrigð
um vegna af-
stöðu þeirra í
þessu máli. Sér
staklega væri
tvískinnungur AG athyglisverð-
ur. í öðru orðinu tæki hann
undir með borgarstjóra og lýsti
jafnvel fylgi við tillögu hans
efnislega, en í hinu mælti hann
á móti henni. Þá sagði ÞGK, að
sýndaráhugi AG á almanna-
vörnum nú stingi mjög í stúf i
við fyrri feril hans. Hann hefði
t. d. 6. nóv. 1958 borið fram til-1
lögu um það, að loftvamanefnd
yrði lögð niður, en lýsti því
hins vegar yfir nú, að hann
teldi sjálfsagt að gera allt, sem
í valdi bæjarstjórnar stæði til
að efla loftvarnir. Þrátt fyrir
þessi urrjmæli hefði ræða hans
svo að öðru leyti öll verið í
úrtöluátt.
Sú hætta vofir nú yfir, sagði
ÞGK, að einhverjir geðbilaðir
menn reyni að eyða menning-
unni. Og hvers vegna? Vegna
þess að stjórnarfar kommúnism
ans leggur upp í hendur örfáum
mönnum vald til slíkra athafna
og skapar gmndvöll fyrir því, að
þar séu við völd geðbilaðir menn,
eins og dæmin sanna.
Guðmundur J. Guðmundsson
(K) tók næstur til máls. Hann
sagði Alþýðubandalagsmenn
vera tilbúna til þess að rann
saka geislavirkni, en deilt væri
um það, hvort eitthvað ætti að
gera til að mæta
hættu, ef til
styrjaídar drægi.
Gerði hann til-
raun til að gera
þetta alvörumál
hlægilegt og var
löngum glott-
andi á fundin-
um. Hann sagði
bæjarstjórn
vilja með sam-
þykkt tillögunn-
, ,, ar skapa ,terror‘
og blasa þetta mál upp. Ræðu
maður taldi allar tilraunir til ör
yggis á styrjaldartímum gjörsam
lega tilgangslausar.
Þeir Guðmundur J. Guðmunds
son og Ingi R. Helgason endur-
toku í síðari ræðum sínum, að
Þeir væru reiðubúnir til að skrifa
undir tillögu um að mæla ætti
geislavirkni og miðla fræðslu
um hana, „og láta þar við sitja“
euis og Ingi R. Helgason orðaði
það.
Guðmundur J.
GuSmundsson.
Magnús Jóhannesson (S) benti
a' með tillögu sinni væru
kommúnistar að reyna að drepa
málinu á dreif. Þeir drægju inn
í umræðurnar algjörlega óskyld
málefni, svo sem verkfallsmál
magnus
brottrekstur
varnarliðsins
og úrsögn új
‘ktlantshafs-
bandalaginu.
Það væri þv
sannarlega ó
heppilegt af A1
freð Gíslasyn
að segjast vilj:
Jóharmesson taka ábyrga af
stöðu til málsins og reyna að ná
samstöðu um það, þegar hann
hefði nýlega undirskrifað tillögu,
sem allir vissu fyrirfram að úti-
lokað var að samstaða gæti náðst
um, þ.e.a.s. gjörbreytta stefnu í
utanríkismálum.
Óskar Hallgrímsson (A) sagðist
hafa ' verið svo barnalegur. er
hann sá tillögu borgarstjóra, að
halda að allir bæjarfulltrúar
mundu samstundis samþykkja
hana, en raunin hefði orðið sú að
Fundur með ausfur-þýzkum tlóttamönnum;
Kreppa í paradís
kommúnismans
í GÆRKVÖLDI héldu félögin
Samtök um vestræna samvinnu
og Varðberg jund í Tjarnarbíói
með tveimur austur-þýzkum
flóttamönnum. Fyrst flutti dr.
Relinger, stjórnarráðsfulltrúi á-
varp. þar sem hann skýrði frá
ástandinu í Þýzkalandi. Þá hélt
þýzk kona, læknir, dr. med.
Ingrid Poslesch, ræðu. Hún
flúði heimkynni sín 15. ágúst;
þoldi ekki kúgunina Jengur. And
legt ófrelsi var allt frá stríðslok
um jafnægilegt og í Þýzkalandi
Hitlers, en þar við bættist skort-
ur á beinum lífsnauðsynjum.
Kartöflur voru orðnar ófáanleg-
ar. hvað þá smjör. Allt þjóðfé-
lagsástandið var hræðilegt —
„theaterspiel“, sjónleikur —
strompleikur. Þá talaði verka-
maður, Wismarch. sem hafði vog
að sér að standa upp á fundi
verksmiðjufólks, þegar Ulbricht
var viðstaddur, og krefjast
frjálsra kosninga. Þá var hann
yfirheyrður á svokölluðum við-
ræðufundi með flokksstjórum og
beðinn að leiðrétta orð sín. Hann
gat það ekki og tók þann kost að
synda með konu sinni yfir skurð
á markalínunni í Berlín. Þegar
þau voru komin yfir skurðinn,
sneri hann við til að sækja eigur
þeirra. Þá sá landamæravörður
hann. en sagði ekki til hans,
enda munu þeir flestir á sama
máli og landar þeirra, sem flýja.
í yfirheyrslunum var honum
gefinn sá kostur að vinna 500
stundir án launa til þess að leið
rétt .,mistök“ sín. Hann neitaði
því, enda voru kjör hans og ann
arra verkamanna nógu aum fyr-
ir. í kommúnistaríkjum ríkir sí-
felld kreppa hjá verkamönnum.
Flokksfélagar einir geta hækkað
í launum; um hæfni er ekki
spurt. Það, sem átti að vera
Paradís okkar verkamanna, er
sannkallað Helvíti
Bjorgvin
kommúnistar væru með orðheng
ils’hátt. Afstaða þeirra væri full
komlega óábyrg og ósæmileg,
þegar um væri að ræða öryggi,
líf og limi borgaranna.
Björgvin Frederiksen (S)
sagði, að oft hefði sig furðað á
málflutningi kommúnista, en
aldrei eins og í
kvöld um þetta
mikla mál. Ræðu
maður gat þess
í síðari ræðu
sinni, að augljóst
væri að komm-
únistar legðu
ekki einungis á
herzlu á að land
ið væri varnar-
. laust, heldur
rrederiK56n vildu þeir líka
varnarleysi borgaranna. Það
hvorttveggja þjónaði hagsmun-
um Krúsjeffs og þá væri ekki að
sökum að spyrja.
Valborg Benlsdóttir (F) tók til
máls og lýsti því yfir, að hún
gæti ekki greitt atkvæði með
tillögu borgarstjóra, þar sem
tillaga kommúnista gengi lengra.
Lagði hún megináherzlu á, að
Islendingum bæri að segja sig úr
Atlantsháfsbandal. vísa varnarlið
inu úr landi og lýsa yfir ævar-
andi hlutleysi. Hún kvað sig hins
vegar vera algjörlega samþykka
því að reyna ætti að gera varúð-
arráðstafanir gegn geislavirku
ryki. Mælti hún með tillögu
kommúnista. en bætti því við að
hún þyrfti ekki að verja sessu-
nauta sína (kommúnista), það
gætu þeir gert sjálfir.
Geir Halígrímsson, borgarstjórii
svaraði ræðum andstæðinganna.
Benti hann sérstaklgea á, að lög-
um samkvæmt heyrðu mál þessi
undir löftvarnanefnd. Það væri
þ ví ekki annað en fyrirsláttur og
tilraun til að eyða málinu, þegar
því væii haldið fram að andstað-
an gegn tillögunni byggðist á því,
að fiiutrúar treystu ekki nefnd-
inni. Auk þess væri nauðsyn sam
ræmdra aðgerða eins og lögin
gerðu ráð fyrir. Borgarstjóri kvað
það vissulega mikil vonbrigði, að
fulltrúar Framsóknarflokksins og
Alfreð Gíslason, sem nýlega hefði
sýnt sjálfstæða afstöðu gagnvart
Moskvukommúnistum, skyldi nú
ganga í lið með þeim, en ef til
vill væri gott að þessir fulltrúar
afhjúpuðu sig, því að menn þyrftu
að vita það að jafnvel ágætt fólk
og þægilegt í daglegri samvinnu
væri reiðubúið til að ganga erinda
Rússa, þegar það hefði ánetjazt
kommúnismanum og dregizt
ængra inn í net hans. Geir Hall-
grímsson undirstrikaði að tillaga
sín hefði verið borin fram af heil-
um hug og þannig orðuð, að ekki
hefði þurft að verða um hana
ágreiningur, en tillaga kommún-
ista hefði augljóslega miðað að
því að skapa ágreining og full-
yrðingar þeirra um annað á loka-
stigi málsins væri út í bláinn.
Borgarstjóri flutti síðan frávís-
unartillögu við aðra liði tillagna
kommúnista en þá sem fjölluðu
um afstöðu okkar til varnarmála
og Atlantshafsbandalagsins. Var
sú tillaga samþykkt. Borgarstjóri
krafðist síðan nafnakalls um
þann lið í tillögu kommúnista,
sem fjallaði um Atlantshafsbanda
lagið. Var hann felldur með 11
atlrv., en fulltrúi Framsóknar-
flokksins greiddi atkvæði með
kommúnistum Og lýsti þannig
yfir fyrir fullri andstöðu við
NATO.
Upphaflega tillaga borgarstjóra
var síðan borin undir atkvæði og
samþykkt með 11 atkvæðum við
nafnakall. Kommúnistar og Fram
sóknarfulltrúinn sátu hjá, en
höfðu þó allir í ræðum sínum
lýst fullri andstöðu við tillöguna.
Voru fjórmeningamir mjög
órólegir, er á fundinm leið, og
þegar atkvæðagreiðslu var lokið
gall Ingi R. Helgason við og
sagði:
„Þið verjist ekki Krúsjeff
með koddaverum og svæfl-
um“.
Tekinn tvisvar ölv
aður undir stýri
A SUNNUDAGSNÓTTINA var
maður utan af landi tekinn undir
áhrifum áfengis undir stýri á
bíl sínum á götu í Reykjavík. Var
hann tekinn til blóðrannsóknar.
Er hann köm að sækja bíl sinn
allsgáður daginn eftir, fékk hann
ökuskírteini sitt afhent, þar eð
rannsókn í máli hans var ekki
lokið.
En ekki lét bílstjórinn þar við
sitja. 1 fyrrakvöld hitti lögreglan
hann aftur fyrir í bíl sínum undir
áhrifum áfengis. Og mun nú lítil
von til þess að hann haldi öku
réttindum sínum.