Morgunblaðið - 10.11.1961, Blaðsíða 23

Fösttnlaí’.ur 10 nðv. 1961
MOJtr.VNBLAÐlÐ
23,
— Vmlandsfundur
Framh. af bls. 1.
é mörgum stö&um grein.t frá
Btrönd Vínlands, sagt frá sae-
förum norrænna manna þangað
og þar er ýmislegt annað, sem
að gagni kom. Með því að gera
nákvæman samanburð á lýsing-
um handritanna og ströndinni
komst hann á sporið. Kjalar-
nes reyndist vera Cape Porcup-
ine, fyrir sunnan Hamiltonflóann
í Labrador. Þaðan var hægt að
fýlgja leiðinni, sem greint er frá
í sögunum, suður til norðurodda
Nýfundnalands. Leifur Eiríksson
fór hér framhjá miklu nesi sem
gekk norður úr landinu — og
það reyndist vera Cape Bauld
á norðurodda Nýfundnalands.
Þaðan fylgdi Maldgárd leið-
inni til vesturs og kom að ;má-
flóunum tveimur, Sacred Bay og
Pistolet Bay. Þegar hann hafði
athugað þá varð honum ljóst að
þarna hlaut það að vera sem
Leifur Eiríksson og menn hans
byggðu hús og höfðu vetrarsetu.
Vísindamenn hafa um margra
ára skeið reynt að leysa þessa
gátu. En Meldgárd sigldi með-
fram ströndinni og var því í
betri aðstöðu til þess að átta sig
é kennileitum eftir lýsingum
þegar ég hafðÞþegar farið langa
könnunarferð til þess svseðis, sem
um ræðir, og þekkti landið miklu
betur en hann.
Meldgárd hefir afdráttarlaust
tjáð mér að athuganir hans þarna
norður frá hafi ekki borið neinn
árangur. Hann fann alls engar
norrænai rústir. Eg vil halda því
fram, að har,n hafi aldrei stigið
fæti sínum á Lance aux Meadows,
þar sem við fundum rústirnar.
Eg þekki nverja einustu fiski-
mannaf jölskyiau í grenndinni —
og það er útilokað, að hann
(Meldgnrd) bafi verið þar án þess
að fólkifi yrði hans vart. — Jörg-
en Melágárd hefir, eins og svo
margir aðrir gert minni háttar at-
huganir í norðurhluta Nýfundna-
lantís — og frá fiskimönnum, sem
fylgdu honum, hefi ég fengið ná-
kvæmar upplýsingar um, hvar
hann helt sig'.
fornsagnanna. Það sama gerði
finnskur vísindamaður fyrir 20
árum og hann benti líka á> að
Nýfundnaland hlyti að vera hið
margumrædda Vínland.
Meldgárd bætir því við, að
hann vonist til þess, að Helge
Ingstad haldi áfram að grafa
þarna vestra, þar sem hann hef-
ur fundið rústirnar, og að sú leit
leiði til óyggjandi sannana á því,
að þar hafi Leifur Eiríksson
dvalizt. Hann óskar Ingstad til
Ihamingju og vill ekki segja, að
Ingstad hefði ekki fundið stað-
inn, þó hann hefði ekki fengið
upplýsingar Meldgárds sjálfs.
Annars var Ingstad í fullum
rétti við uppgröftinn úr því að
hann hafði leyfi kanadískra yfir-
valda, sagði dr. Roussel í tilkynn
irngunni, sem hann birti í dag.
Sagðist hann vonast til þess, að
Ingstad leitaði sérfræðilegrar að-
Stoðar við frekari uppgröft á Vín-
landi næsta sumar. Þá aðstoð
væri hæglt að fá í Skandinaviu,
Islandi og Kanada. Dr. Roussei
bætir því við, að yerkefnið sé
xnikilvægt óg vísindin þurfi að
dBá þár hlutdeild á mörgum svið-
urn. Hús Leifs Eiríkssonar hafi
varðveitzt, en öll ummerld séu
torkennileg. Þess vegna sé nauð-
synlegt að sérfræðingár á ýmsum
sviðum verði kvaddir til, því
. sérþekjkingar sé þörf.
Það er nú útbásúnað, að það
hafi verið hans hugmynd að leita
Vínlands á pessum slóðum. Ef
Age Roússsl væri kunnugri bók-
menntum um Vínland en raun
ber vitm. hlyti hann að vita, að
hér er u.m mjög gamla tilgátu að
ræða. Margvíslegar athuganir
hafa verið gerðar þar norður frá
— og þá ekki hvað sízt á þeim
svæðum, sem Meldgárd heim-
sótti. Og ekki aðeins það, held-
ur hefir vtrið skrifuð bók um
malið og margar greinar og
finnski prófessorinn Tannes
hefir eirur.ig fjallað um það.
Kenninigin um, að Vinland sé að
finna í norðurhluta Nýfundna-
lands stendur þannig j-afnfætis
öllum öðrum tilgátum, sem gera
ráð fyrir, að Vínland hafi verið
á ýmsum ólíkum stöðum á aust-
urströnd Norður-A meríku.
Auk framangreinds vil ég vísa
tiil bókar minnar, „Land undir
ieiðarstjörnu", þar sem ég hefi
fært ýtarleg rök að skoðue
mirmi í þessu máli — og komst
að þeirri niðurstöðu, að Vínland
'blyti að vera á Nýfundnalandi.
Fundur minjanna er því með
öðrum orðum staðfesting fyrri
kenningar minnar. Þegar Roussel
saÆnvörður gerir mikið úr því,
að Meldgárd hafi uppgötvað or-
nefni, sem komi heim við sög-
umar, þá sýnir það aðeins, að
safinvörðurinn hefði átt að kynna
sér betur bókmenntir um Vín-
land — áður er hann tók sér
penna í hönd. Bent hefir verið
á umrædd örnefni af öðrum fyr-
ir lönigu. Eg nefni aðeirns- Kanada
manninn W. A. Munn og hinn
framúnskarandi finnska vísinda-
mann, Tanner. — Og ég verð
að beina þesisari augljóeu og ein
földu spurningu til Roussels
safnvarðar:
Hvað er það eiginlega, sem
Meldgárd hefir fundið? — Eg
— Aðalfundur LÍÚ
Framh. af bls. 24.
manna, að aðgerðir og stefna nú
verandi ríkiisstjórnar í þeim efn-
um stefndi í rétta átt.
Næst ræddi formaður þá
ákvörðun ríkisstjómarinnar í
jan s.l. að opna sérstakan lána-
flokk í Stofnlánadeild sjávarút-
vegsin^ við Seðlabankann í þágu
útvegsins. Rakti hann afskipti
stjórnar L.I.tJ. af þeim málum
og taldi, að þar hafi ekki verið
gætt sem skyldi að láta fulltrúa
útvegsins hafa aðstöðu til af-
skipta af framkvæmd þessara
mála og hafi hún valdið útvegs-
mönnum vombrigðum. .
Um kjaradeilumar I sumar
sagði formaður, að hann teldi að
óhjákvæmdlegt hafi verið það
spor, sem rikisstórnin steig til
að bregðast við þeim, þ. e. geng-
isfelling.
I tilefni fyrrgreindra upplýs-
inga sendi rithöfundurinn Helge
Imgstad NTB svohljóðandi yfirlýs
ingu í kvöld:
Samkvæmt fregnum Ritzau-
fréttastofunnar hefir Áge Roussel
safnstjóri sett fram ýmsar ein-
kennilegar fullyrðingar, í varnar
skyni gegn þeirri gagnrýni, sem
fram hefir komið í Danmörku
vegna framkvæimdaleysis í vís-
indalegum efnum. Hann heldur
jþví fram, að það hafi ekki verið
leiðangur minn, sem fann Vín-
larnd og hinar norrænu rústir á
norðanverðu Nýfundnalandi, held
ur Daninn Jörgen Meldgárd — og
jþað meira að segja þegar árið
1956!
( Svo er sagt, að þjóðminjasafnið
ífdanska) hafi lúrt á þessari at-
byglisverðu uppgötvun í beil
tfimim ár, án þess að taka sér
mokkuð fyrir hendur á staðnum.
Þessu er haldið fram þrátt fyrir
það, að áætlanirnar um leiðangur
jninn hafa ekki legið í láginni,
heldur verið opinberlega ræddar
um margra ára skeið. Ef þjóð-
tninjasafnið réð yfir slí'kum upp-
lýsingum — sem auk þess er full-
yrt, að mér hafi verið tjáð —
hvers vegna í ósköpunum var þá
ekki haft samband við mig, í því
skyni að efna til samstarfs?
Nei, það er fyrst nú, eftir að
ég hefi lokið hálfs árs leiðangri á
eigin skipi, siglt fram og aftur
með ströndum Kanada og Ný-
fundnalands og lagt að baki 3—
4 þúsund sjómílur við leit mína
.— og verið svo heppinn að finna
loks það, sem ég leitaði að
— að við fáum þær fréttir,
að þessa uppgötvun hafi nú
einn af starfsmönnum þjóðminja-
eafnsins reyndar þegar gert —
©g legið á leyndarmálinu um ára-
jþil! Því er mejra að sqgja haldið
. fram, að Meldgárd hafi gefið mér
yísbendingu iim, hvar ég skyldi
leita— vei að merkja á tima,
Dýru tækin greiðslubaggi.
Síðan vék Sverrir Júlíusson að
hinum góð og gagnkvæma skilin
ingi, sem lengst af hafi ríkt milli
útvegsmanna og sjómanna. Hann
kvað það nú við blasa, að hip
dýru og full'komnu tæki, sem
tekin hafa verið í notkun nú
undanfarið í æ ríkara mæli, væri
svo þungur greiðslubaggi á út-
gerðinni, að hann gæti ekki und-
ir risið með óbreyttum sjómanna-
kjörurn, þótt vel veiddist eins
og S-1. sumar. Hinsvegar hefðu
kjör sjómanna stórbatnað við til
komu þessara tækja vegna auk-
ins afla og væri þao því sann-
gimi að sjómenn tækju að
nokkru leyti þátt í þessum til-
kostnaðaraufea með því að fall- ]
ast á eðlilegar breytingar á
kjörum sii.um. Las formaður í
þessu sambandi rekstursáætlun
um rekstur vélbáita máli sínu til
stuðnings, jafnframit öðrum upp-
lýsiingum um þesisi efni.
Þá skýrði formaður frá því, að
enn héfðu ekiki tekizt samningar
um síldarverð, nema á bræðslu-
síld. Kvað nú þá nauðsyn við
blasa, að skipúð yrði vejðlags-
nefnd fiskkaupenda og útvegs-
manna með hliutlausum oddaað-
ila með únskurðarvaldi.
Þá vék Sverrir Júlíusson að
hinum gieigvænlega aflabresti
togaranna og hinum sérstæðu
vandamálum þeirrar greinar
sjávarútvegsins. Kvað hann
fundinn þurfa að taka afstöðu til
þeirra, og 'því yrði að treysta, að
þessi vandi yrði leystur sem
fyrst, og því fyrr sem það væri
gert, því betra.
Að lokum fór formaður nokkr
um orðum um vaxtamál sjávar-
I útvegsins, og að svo mælitu bauð
hann fundarmenn velkomna til
I fundarins og sagði fundinn sett-
Þá var kosinn fundarstjóri Jón
Arnason, alþingismaður, Akra-
nesi og fundarritarar Gunnar
Hafsteinsson og Kristján Ragn-
arsson, og 'oks 5 manna kjör-
bréfanefnd og 5 manna nefinda-
nefnd.
Þar næst var flutt skýrsla sam
bandsstjómarinnar fyrir liðið
starfsár. Er í henni gerð rækileg
grein fyrir störfum stjórnarinn-
ar, sem err mjög margvísleg og
snerta öll helztu og þýðingar-
mestu hagsmunamál sjávarút-
Frá aðalfundi LÍÚ í srær. Á/
myndúmi sjást í fremstu röð
talið frá vinstri: Guðmundur
Jónsson á Rafnkelsstöðum,
Þorbjöm Áskelsson frá Greni
vik, Valtýr Þorsteinsson frá
Akureyri, Jóhann Eiríksson
frá Hofsósi og Jón Þórarins-
son frá Reykjavík. Aftan við
þá eru talið frá vinstri: Magn
ús Magnússon frá Eyrarbakka.
Pétur Þorsteinsson frá Bíldu-
dal, Björgvin Jónsson frá
Seyðisfirði, Hallgrímur Jón-
asson frá Reyðarfirði, Jón
Svan Sigurðsson frá Neskaup
stað, Benedikt Thorarensen
frá Þorlákshöfn, Bóas Jóns-
son frá Reyðarfirði, Þorsteinn
Sveinsson frá Djúpavogi, Ein
ar Sigurðsson úr_ Reykjavík
og Þorvaldur E. Ásmundsson
frá Akranesi.
vegsins. Stóð flutx-.mgur hennar
yfir á annan klukkutíma.
Að loknu kaffihléi skilaði
kjörbréfanefnd áliti og síðan
vonu nefndir kosnax: Fjárhags-
og viðskiptanefnd, allsherjar-
nefnd, afurðasölunefnd, skipu-
lagsnefnd og stjómarkoeninga-
nefnd.
Þá lagði framkvæmdastjóri,
Sigurðux H. Egilsson fram end-
urskoðaða ánsreikninga L.I.Ú. og
Innkaupadeildor L.I.U. og skýrði
þá. Var þeim vísað til fjárhags-
og viðskiptanefndar.
Því næst var gefið matairhlé,
en að því lokniu hófust umræð-
ur um skýrslu stjó’- ' mar og
I fulltrúar fliuíttu ei félaga
I sinna.
vænti fullkomins og nákvæms
svans við þessu — en ekki þlað-
urs, sem hvergi verða hendar
reiður á, eins og „framlag" hans
í málinu nú einkennist af. — Hér
er um að ræða, að hve miklu
leyti þjóðminjasafnið danska
hefir helgað sér nokkuns konar
„forgangsrétt" með fornleifa-
rannsóknum á þeim stað, þar
sem leiðangur minn fann um-
ræddar minjar,
Ég lít þannig á, að Roussel
safnvörður hafi með ummælum
sínum varðandi vísindaleiðangur
minn freklega móðgað norska
forleifafræðinginn, sem hafði
umsjón með uppgreftrinum (á
Nýfundnalandi), það er að segja
konu mína, magister Anne Stine
Ingstad. Roussel hefði mæta vel
getað orðið sér úti um upplýs-
ingar um hæfni hennar á þessu
sviði með því að snúá sér til
annarra norskra sérfræðinga í
fornleifafræði. Og það hefði
hann átt að gera, áður en hann
geystist fram á ritvöllinn.
Það ber að harma, að Áge
Roussel, sem gegnir ábyrgðar-
stöðu í þjóðminjasafni Danmerk
ur, skuli telja sér samboðið að
láta frá sér fara ummæli eins og
þau, sem hann nú hefur komið
í heimsblöðin — ummæli, sem
hljóta að verða til skaða, enda
þótt ég hreki þau hér með, en
svar mitt mun ekki koma fyrir
augu allra þeirra, er lesa „fram-
lag“ Roussels. — Það er svo sem
skiljanlegt, að hann sé vonsvik-
inn yfir því, að það skyldi ekki
vera danska þjóðminjasafnið,
sem fann Vínland — en það er
hægt að nálgast slíkt mál á
marga vegu.
Með því að draga vísindaleg-
ar umræður niður á það svið,
sem hann nú hefur gert, hefur
hann a.m.k. ekki stuðlað að
nánara samstarfi Dana og Norð-
manna á sviði fornleifafræði,
svo mikið er víst.
Samstarf um fiskivernd
og rannsóknir á Kyrrahafi
ÁRIÐ 1953 undirrituðu Banda-
ríkin, Kanada og Japan samning
um samstarf þessara þjóða um
vernd og rannsóknir fiskistofna
á norðanverðu Kyrrahafi. Sér-
fræðinganefnd ríkjanna ræðir
þessi mál árlega á fundum —
og stendur ittundi fundur nefnd-
arinnar yfir þessa dagana í
Samkomulag
Tókíó. Eru þar ræddar fiski-
rannsóknir almennt á umræddu
svæði og einnig skipting ”eiði-
svæða á Norður-Kyrrahafi milli
þjóðanna þriggja.
— ★ —
Undanfarið hafa Japanir t. d.
ekki veitt Vissar fisktegundir
(lax, ýsu og síld) á þessu svæði
— og hefir nú verið raett í nefnd
inni hvort framlengja beri það
samkomulag. en ÁP-fréttastofan
Brussei, 9. nóv.
Utanríkisraðherrar markaðs-
bandalagsríkjanna sex og
brezki aðstoðarutanrikisráð-
herrann, Eciward Heath, náðu
í dag samkomulagi um við-
ræðugrundvöll um upptöku
Breta i bandalagið. Sérfræð-
ingar Iandanna sjö koma sam-
an 22. nóvember, en utanrikis-
ráðherrarnii ræðast við 8. og
9. desember.
J>lehru
gagnrýndur
New York, 9. nóvemebr.
MENN taka til þess, hve Nehru
gerir sér títt yið fréttamemi
blaða og sjónvarps. Síðan hann
kom til Bandaríkjanna í heim-
sóknina hefur hann notað hvert
tækifæri til þess að kómast í blöð
in og sjónvarpið — og segja má,
að hann sé á eilífum fundum
með blaðamönnum.
Frjálsar samgöng-
ur við Berlín
sagði í sikeyti til Mbl. á mið-
vikudagskvöld, að þá hefði ekki
verið tekin nein ákvörðun i því
efni.
— ★ —
Auk fulltrúa fyrrgreindra
þriggja þjóða, sem aðilar eru að
samkomulaginu, á fulltrúi Sovét-
ríkjanna einnig sæti á fundun-
um, sem áheyrnarfulltrúi. Munu
ráðamenn í Sovétríkjunum nokk
uð hafa hugleitt það> hvort hag-
kvæmt væri fyrir þau að gerast
aðilar að samningnum. F*undum
nefndarinnar lýkur á morgun,
laugardag.
WASHINGTON, 9. nóv. —
Kennedy og Nehru hafa gefið
út sameiginlega yfirlýsingu að
loknum viðræðum og er þar
lögð áherzla á, að vesturveld-
unum beri frjálsar samgöngur
við Berlín og styrjaldarhætt-
unni verði bægt frá og miðað
að afvopnun. Kongómálið hefur
sýnt hversu SÞ eru megnugar,
segja þjóðhöfðingjarnir enn-
fremur og friður og frelsi íbú-
anna verði bezt tryggt með'
sameiginlegu átaki fólksins í
landinu og SÞ.
— Slldin
Framh. af bls. 24.
• SuSurncsjabátar
Saadgerði, 9. nóv.
Hingað komu sjö bátar í dag
með samtals 2388 t-unnur af síld.
Aflahæstir voru Víðir 11.803
tunnur, Jón Gunnlaugs 400 og
Muninn 300. Síldin er misjöfn.
Mb. Hrönn II. fékk sex tonn áf
ágætum fiski á iínu í gær. — Páll.
WASHINGTON, 9. nóv. — Nehru
sagði á fundi með blaðamönnum
í dag, að það gæti verið heppi-
legt að flytja suma þætti starf-
semi S.Þ. til Berlínar.
Keflavík, 9. nóv.
12 batar komu í dag með 3300
tunnur. Mestan afla hafði Ingiber
500 tunnur, Bergvík næst með
400 tunnur og aðrir með minna.
Til Grinda víkur komu 4 bátar
með 1400 tuniiur. Grindvíkingur
II. var með 400 og Hrafn Svein-
bjar,nárson með 400 tunnur.
— H.S.J.
I