Morgunblaðið - 10.12.1961, Síða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 10. des. 1961
Pearl Harbour sunnudagsmorguninn 7. des. 1941.
— Peor/ Harbor
Framhald af bls. 2.
mánuði. Meir að segja birtu
blöðin í Honolulu fréttir af skip
unum allt þar til í marz 1941,
sögðu hvar þau væru og hve-
nær þau væru væntanleg heim.
Svo höfðu Japanir njósnara í
Pearl Harbor og hefur einn
þeirra látið í veðri vaka að
hann hafi verið mjög merkur
njósnari. En það eina, sem hann
þurfti að gera var að hafa aug-
un opin. Hann fór upp á hæð
við höfnina og skrifaði niður
það sem hann sá. Svo fór hann
á næstu símstöð og sendi
skýrslu til Japan á dulmáli. Við
höfðum náð lyklinum að þessu
dulmáli og fylgdumst með
skeytum hans. Japanir vissu
ekki aðeins hvaða skip voru í
höfninni heldur einnig hvar
hvert skip lá.
— Voru Japanir öruggir um
úrslitin er þeir lögðu af stað
til Pearl Harbor?
— Ekki allir. Margir af æðstu
mönnum flotans efuðust um úr-
slitin og sumir reyndu að fá
Yamamoto til að skipta um
skoðun. Jafnvel Yamamoto sjálf
ur bjóst við að árásarflotinn
missti um þriðjung skipa sinna
og yrði jafnvel að leggja til or-
ustu áður en árásin gæti hafizt.
Þess í stað kom árásin öllum
að óvörum. Aldrei var ráðist á
japanska flotann, hvorki fyrir
né eftir árásina á Pearl Harbor.
Bandaríkjamenn vissu ekki
hvar flotinn var.
— Var árangurinn eins góð-
ur og Japanir höfðu vonað?
— Miklu betri en þá hafði
órað fyrir. Þeir sökktu eða eyði
lögðu 19 bandarísk herskip, þar
á meðal 8 orustuskip. — Þeir
eyðilögðu nærri 200 bandarísk-
ar flugvélar. Og þeir drápu um
2.400 Bandaríkjamenn og særðu
1.400 til viðbótar. Þetta var
meiri árangur en þá hafði
órað fyrir.
Svo bjuggust þeir við meirr
mótstöðu. Þeir áttu von á loft-
árásum, kafbátaárásum og sjó-
orustum hólfa leiðina heim. En
þeir misstu ekki eitt einasta
skip, aðeins einn kafbát, fimm
dverg-kafbáta og um 30 flug-
vélar.
Við heimkomuna var þeim
fagnað sem hetjum og óskað til
hamingju með vel unnið verk.
En samt hefðu þeir getað gert
enn betur.
— Hvað?
— í fyrsta lagi tókst þeim
ekki að sökkva risa flugvéla-
móðurskipunum, sem höfðu
bækistöð í Pearl Harbor. Þau
voru ekki í höfn þegar árásin
var gerð. Enterprise var 200
miium fyrir vestan eyjuna þeg-
ar ársin var gerð og Lexington
var í inn 1.000 mílna fjarlægð
á leið til Midway-eyju. Og svo
brugðust japönsku kafbátarnir.
Japanir höfðu þrjá kafbátaflota
umhverfis Jearl Harbor og áttu
þeir að ráðast inn í höfnina
eftir flugárásina. En þeir brugð
ust.
Svo var það annað, sem Jap-
anir gátu gert, Þegar þeir sáu
árangurinn af flugárásinni gátu
þeir haldið áfram og lagt Pearl
Harbor í rúst. — Þetta vildu
Genda og Fuchida. Og þetta var
hægt. Bandarísku f oringjarnir
bjuggust við þessu. En þess í
:»tað hélt japanski fiotinn á
brott.
— En hvað með Fillipseyjar
og MacArthur hershöfðingja?
— Japanir réðust að sjálf-
sögðu einnig á Fillipseyjar, en
ekki fyrr en tíu tímum seinna.
Það hefur verið spurt hvers
vegna MacArthur sendi ekki
flugvélar til árása á Tokio. En
það var engin leið. Frá Manila
til Tokio eru 2.900 kílómetrar.
Flugvélarnar hefðu aldrei kom-
izt þangað — aldrei komizt
heim aftur.
En Japanir bjuggust við að
hrekja okkur frá Fillipseyjum
innan 90 daga. Það var ekki
fyrr en 6. maí að Bandaríkja-
menn gáfust upp við Corregi-
dor, eða fimm mánuðum eftir
Pearl Harbor. Það hefur verið
talið að vöm MacArthurs hafi
tafið sókn Japana í Suðaustur-
Asíu. Þetta er ekki rétt. Það
er annað, sem MacArthur
gerði. Okkur vantaði leiðtoga.
Okkur vantaði baráttumerki.
Okkur vantaði mann, sem sagði:
„Ég kem aftur“. Allt þetta gaf
MacArhur okkur og mun það
hljóma honum til dýrðar um
alla framtíð.
— Hvaða grundvallarmistök
gerðu Japanir með því að ráð-
ast á Pearl Harbor?
— Þetta er spurning sem jap-
önsku aðmírálamir hafa hvað
eftir annað lagt fyrir mig. Ég
svara þeim því til að fyrstu mis
tök þeirra hafi verið að ráðast
yfirleitt á okkur. Það var þeim
ofviða. Þeir höfðu átt í styrjöld
við Kína í fjögur ár. Svo höfðu
þeir ráðizt á Breta og Hollend-
inga í nýlendunum og nú á
okkur. Þá gátu þeir einnig átt
von á að þurfa að berjast við
Sovétríkin í næstu framtíð. —
Þeir höfðu hvorki getu né
mannafla til að ráðast gegn svo
mörgum voldugum óvinum.
— Og hvað lærðu Bandaríkin
af Pearl Harbor?
— í fyrsta lagi ættum við að
hafa lært að vera viðbúnir. Ekki
aðeins hvað hergögn snertir,
heldur einnig sálrænt og and-
lega.
I öðru lagi ættum við að hafa
lært að vera ekki jafn sjálfs-
öruggir og rólegir og við vor-
um 1941. Við ættum að vita að
hið óvænta getur skeð — og
gerir það mjög oft.
Þá er það enn eitt, sem við
ættum nú að vita: Aldrei að
vanmeta óvininn. Við vanmátum
Japani meir en þeir vanmátu
okkur. Þeir, sem muna aftur til
ársins 1941 minnast þess hve
margir Bandaríkjamenn hugs-
uðu: Við getum skroppið þang-
að og sigrað þessa smáþjóð á
einni helgL
SHIGERU Fukudome að-
míráll var yfirmaður fram-
kvæmdadeildar jaþanska
flotaráðsins 1941. Hann er
nú sjötugur og einn á lífi
af þeim sem skipulögðu árás
ina á Pearl Harbor. Honum
segist svo frá í viðtali við
U. S. News & World Report:
— Fukudome aðmíráll, hve-
nær heyr«íuð þér fyrst minnzt
á árás á Pearl Harbor?
— Japanski flotinn hafði gert.
framkvæmdaáætlanir varðandi
hugsanlega styrjöld við Banda-
ríkin allt frá því 1909. í þeim
áætlunum voru athuganir á
hugsanlegri árás á Pearl Har-
bor, en ávallt var talið mjög
erfitt að framkvæma hana. —
Árið 1939, þegar bækistöðvar
Kyrrahafsflota Bandarikjanna
Shigeru Fukudome aðmíráll
voru fluttar til Pearl Harbor,
var talið að Bandaríkin væru
með þessum flutningum að und-
irbúa valdbeitingu gegn Japan.
Tókum við þá aftur að íhuga
árás á Pearl Harbor.
Ári seinna var ég yfirmaður
flotaráðs Isoroku Yamamotos
aðmíráls. Eftir vel heppnaðar
árásaræfingar flugvéla frá móð-
urskipum, gekk ég með Yama-
moto aðmírál eftir þilfari flagg-
skipsins Nagato. Þá sneri hann
sér að mér og sagði: Úr því æf-
ingar gengu svona vel tel ég
mögulegt ^ð gera árás á Haw-
aii.
í janúar 1941 var Onishi að-
mírál falið að gera árásaráætl-
un, sem hann síðan afhenti
Yamamoto.
— Hver var tilgangur Jap-
ana með árásinni?
— í fyrsta lagi að jafna bilið
milli flota Bandaríkjanna og
Japan. í öðru lagi að tryggja
öryggi landsvæðanna í Suðaust-
ur-Asíu, sem Japanir voru í
þann veginn að leggja undir
sig.
— Var Yamamoto öruggur um
árangur árásarinnar?
— Hann hafði athugað allar
áætlanir mjög gaumgæfilega og
trú hans á þær var svo sterk
að hann sagði við mig: — Ef
þessi árás færi út um þúfur
þýddi það ósigur í styrjöldinni.
Hann hefði ekki tekið þá á-
hættu ef hann var ekki algjör-
lega öruggur um árangurinn.
— Hverjir vissu um undir-
búning árásarinnar?
— Ég held að Togo utan-
ríkisráðherra hafi verið fyrsti
maðurinn utan hersins, sem
fékk að vita þetta. Honum var
sagt frá undirbúningnum ein-
hverntíma milli 27. nóvember
og 2. desember, en þá var á-
lætlunin lögð fyrir keisarann og
æðstu embættismenn landsins.
Annars vissu sjö æðstu menn
flotans og fimm yfirmenn hers-
ins um áætlunina, aðrir ekki.
Flugmennirnir, sem æfðir voru
sérstaklega undir árásina, vissu
ekki hvert ferðinni væri heitið
fyrr en flotinn var á leiðinni
til Pearl Harbor. Og lokafyrir-
skipunin barst fiotanum daginn
áður en árásin var gerð. Hún
hljóðaði svo: Klífið Niitakafjall.
Þá var flotinn um 600 mílum
fyrir norðan Pearl Harbor.
— Teljið þér að heppni hafi
átt mikinn þátt í úrslitunum?
— Við höfðum fjölda njósn-
ara á Hawaii um þetta leyti.
Upplýsingar þeirra gáfu til
kynna að bandaríski flotinn
væri við æfingar virka daga
vikunnar, en kæmi inn til Pearl
Harbor á laugardögum og sjó-
liðarnir hvíldu sig í landi á
sunnudögum. En við vorum
heppnir. Áætluninni var haldið
leyndri þar til á allra síðustu
stundu. Öll bandarísku orustu-
skipin láu við akkeri. Við höfð-
um reiknað með því að missa
mikinn fjölda flugvéla, en misst
um aðeins 30. Svo segja má að
árásin hafi heppnast svo til
100%. Ég tel að heppni hafi
ráðið þar mestu.
— Hvernig varð japönsku
flotastjóminni við um fjarveru
bandarísku flugvélamóðurskip-
anna?
— Þetta olli okkur vissulega
áhyggjum. Þessvegna gerðum
við næst árás á Midway. Við
vorum að leita að móðurskip-
unum. Það var verst að Nagumo
aðmíráll, sem stjórnaði árásar-
flotanum, lét ekki leita betur
áður en árásinni lauk. Ef til
vill hefði tekizt að finna Enter-
prise, sem var í aðeins 200
mílna fjarlægð frá Pearl Har-
bor. En þótt ókkur he^Si ekki
tekizt að sökkva flugvélamóður
skipunum gat bandariski flotinn
ekki hafið raunverulega sókn á
Kyrrahafi fyrr en í febrúar
1944. Árásin á Pearl Harbor
veitti okkur þannig tvö ár og
tvo mánuði til að búa okkur
undir gagnsóknina.
— Á hvaða viðbrögðum áttuð
þið von frá Bandaríkjunum?
— Við vissum- að samstaða
þeirra efldist við árásina og við
bjuggumst við miklum hefndar-
ráðstöfunum. En árásin var
nauðsynleg.
Ef til vill báru einhverjir þá
þægilegu von í brjósti að unnt
yrði að ná friðarsamningum á
eftir, sem heimiluðu Japan að
halda einhverjum þeim land-
svæðum, sem þeir höfðu lagt
undir sig. En flestir okkar litu
öðruvisi á málið. Okkur var
ógnað með árás fsá Bandaríkj-
unum. Japan hafði um tvo
kosti að velja. Við gátum gefizt
upp skilyrðislaust og komizt
hjá styrjöld eða við gátum ris-
ið upp í sjálfsvörn. Svo við
lögðum út í þessa háskalegu
styrjöld án tiliits til þess- hvort
við sigruðum eða töpuðum. —
Yamamoto aðmíráll var vanur
að segja: — Við getum barizt í
eitt eða eitt og hálft ár.
Við bjuggumst ekki endilega
við algjörum ósigri. Við töld-
um 90% líkur fyrir þjóðardauða.
En þá voru einnig 10% líkur
fyrir að fá að lifa. Við hugsuð-
um sem svo: Jafnvel þótt Jap.
an verði sigrað mun þjóðarsómi
okkar lifa um alla eilífð, því að
við höfum barizt gegn ógnun
við þjóð okkar. Hefðum við
hinsvegar gefizt upp án þess að
berjast hefði þjóðarandi Japana
verið eyðilagður.
Eina von okkar var að fá
tækifæri til að semja um frið.
Það eru margir Japanir, sem
halda því fram nú að við hefð-
um átt að hætta styrjöldinni
strax og Singapore var á okkar
valdi, 'enda hafi Bretar þá átt í
vök að verjast. En jafnvel þótt
við "hefðum reynt að semja frið
þá, voru ekki minnstu líkur fyr
ir því að Bandaríkin tækju til-
boðinu.
— Hverjir voru helztu veik-
leikar Bandaríkjanna þegar
Pearl Harbor árásin var gerð?
— Skortur á varúð, og athuga
leysi. Bandaríkjamenn héldu
einfaldlega að Japanir þyrðu
aldrei að ráðast á Pearl Har-
bor.
— Og eru Bandaríkjamenn
enn jafn rólegir?
— Nei, ég held ekki. Þeir
muna Pearl Harbor. Þeir eru nú
fullbúnir að mæta hverju, sem
fyrir kann að koma. Að þessu
leyti má segja að Japanir hafi
með árás sinni á Pearl Harbor
breytt hugarfari Bandaríkja-
manna, gert þá vara um sig
gagnvart athugaleysi og van-
rækslu.
PLATAN
sem allir hafa beðið eftír
HLJÓMSVEIT SVAVARS GESTS
Ég er alltaf fyrir öllum
Komdu vina
Póstsendnm um allt land.
9BANGEI
Laugavegi 58.