Morgunblaðið - 15.12.1961, Blaðsíða 12

M
12
MORGVNBLAÐIÐ
Föstudagur 15. des. 1961
Otgeíandi: H.f Arvakur. B,eykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Krigtinsson.
Ritstjórn: áðalstræti 6.
Auglýsingar og avgre,iðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 55.00 á mánuði innanlands.
I lausasölu kr. 3.00 eintakið.
UTVEGSMENN ‘ TAKA ABYRGA
AFSTÖÐU
ITramhaldsaðalfundi Lands-
*• sambands íslenzkra út-
vegsmanna er nú lokið, og
mælti fundurinn með því, að
róðrar yrðu hvarvetna hafn-
ir um áramótin. — Brást
þannig sú von stjórnarand-
stæðinga, að þeir fengju út-
gerðarmenn til að stöðva
fiskiskipafletann.
Eysteinn Jónsson og Lúð-
vík Jósefsson mættu báðir á
fundi útgerðarmanna og
höfðu komizt yfir umboð til
setu á fundinum, þótt mönn-
um hafi hingað til verið ó-
kunnugt um mikil afrek
þessara manna á sviði út-
gerðar. Reyndu þeir allt sem
þeir máttu til að fá útvegs-
menn til þess að bregðast
þj óðarhagsmunum.
En sendimenn stjórnar-
andstöðunnar fóru erindis-
leysu á fund útvegsmanna.
Leiðsögn þeirra var hafnað
og fundurinn tók ábyrga af-
stöðu. Má því gera ráð fyrir
að þessi meginatvinnuvegur
íslendinga gangi ótruflaður
á vetrarvertíðinni, þar sem
ráðstafanir hafa einnig ver-
ið gerðar til að fiskverð
verði ákveðið án vinnustöðv-
ana. Að vísu er enn ósamið
milli útvegsmanna og sjó-
manna, en ólíklegt verður að
telja að til vinnustöðvana
komi, þar sem sjómanna-
samningar eru þegar með
þeim hætti, að öllum er
ljóst, að þeim verður naum-
ast breytt þannig, að meira
komi í hlut sjómanna.
VAR STALIN
EINN SEKUR?
Fnn hefur kommúnistamál-
** gagnið á íslandi ekki
skýrt frá því, hver afstaða
kommúnista hér á landi sé
til uppljóstrananna um glæpi
Stalintímabilsins. Ekki hef-
ur heldur verið svarað þeirri
spurningu Morgunblaðsins,
hvort kommúnistar hér á
landi séu peir álfar, að þeir
haldi að Stálin einn hafi
verið sekur um alla glæp-
ina, og nánustu s'amverka-
menn hans, sem nú eru
æðstu ráðamenn Rússa, séu
þar sakleysið sjálft.
Auðvitað hafa allir þeir,
sem til æðstu metorða hafa
komizt í Sovétríkjunum,
bæði fyrr og síðar, tekið þátt
í glæpastarfseminni, og raun
ar er ástæða til að ætla, að
einmitt þeir, sem ófyrirleitn-
astir hafa verið, hafi komizt
lengst í valdabaráttunni, en
þeir, sem snefil af sómatil-
finningu hafa haft, hafa yfir
leitt orðið undir.
Aðalatriðið er það, að
kerfið sjálft býður afbrotun-
um heim. Menn eru þar ekki
valdir til pólitískra embætta
eftir lýðræðisleiðum, heldur
nær sá völdunum, sem með
klækjum og fláræði getur
komið andstæðingum sínum
fyrir kattarnef. Hefur Krús-
jeff sjálfur rækilegast lýst
þeim aðferðum, bæði þegar
hann skýrði frá hinum blóði
drifna ferli Stalins og eins
viðskiptum sínum við Beria.
BER í SÉR
BANAMEINIÐ
í hverri vikunni sem líður,
*■ kemur það betur í ljós,
að kommúnisminn ber í sér
sitt banamein. Við kommún-
ískt stjórnarfar er engin leið
önnur til að útkljá ágrein-
ingsefni en sú, að gera and-
stæðinginn höfðinu styttri.
Það er gömul og ný saga, að
einvaldsherrar þola enga
skoðun aðra en sína eigin.
En nú háttar þannig til í
heimsveldi kommúnismans,
að einræðisherrarnir eru
margir. Meðan Stalin var og
hét, tókst honum nokkurn
veginn að halda saman
heimsveldi sínu og smákon-
ungarnir lutu honum. Slík-
um tökum hefur Krúsjeff
hinsvegar ekki náð og engar
líkur til að honum takist það.
Ber þar margt til.
Kínversku kommúnistaleið
togamir telja það ekki eiga
að vera neitt lögmál, að ein-
valdi Rússlands sé jafnframt
æðsti maður heimskommún-
ismans. Sjálfir telja þeir sig
í öllu tilliti jafnoka Krús-
jeffs.
Bæði Rússland og Kína
eru heimsvaldasinnuð ríki,
sem seilast til yfirráða yfir
öðrum þjóðum. Þegar hafa
orðið hagsmunaárekstrar
vegna útþenslustefnu þeirra
hvors um sig og fer ágrein-
ingur þeirra stöðugt vax-
andi.
Þá er þess að gæta, að
alveg er ótvírætt, að yfir-
gnæfandi meirihluti þeirra
þjóða, sem nú búa við
kommúnisma, eru andstæð-
ingar hans. Um nokkurt
skeið er hægt að kúga þjóð-
irnar, en að því kemur að
þær brjótast til frelsis.
Löngum hefur það styrkt
kommúnista hvarvetna í bar-
áttunni, að þeir hafa trúað

Risalíkneskið
NÆSTU ár verða skólaæsku
komúnistaríkjanna erfið.
„Mesti afburðanvvður mann-
kynsins“, ,,Ljós heimsins, von
og samvizka“ hefur verið
hrakinn úr grafhýsi hinna
ódauðlegu og nú á að afmá
nafn hans og minjar af yfir-
borði jarðar eins og hann
hafi aldrei verið til. Skipt
verður um nöfn á hundruð-
um borga, gatna, torga, þorpa,
fljóta, vatna og fjalla. Til eru
Stalinsk, Stalinskoy, Stalinri,
Stalinissi, Stalinka, Stalino,
Stalinogorsk og Stalingrad
(og jafnvel margar borgir
með hverju nafni), svo er
Stalintindur í Kirghizfjöllum
og Stalinflói við Karahaf. Um
skrifa verður öll landabréf og
sögubækur. Fn marmarinn og
steinninn úr minnisvörðunum,
sem brotnir verða, nægði til
að byggja stærðar borg.
AFHJÚPUÐ OG RIFIN
í KYRRÞEY
Fyrir nokkru náði and-Stal-
inisminn til Prag. Eftir langa
umihugsun tilkynnti Antonin
Novotny forseti í miðstjórn
tékkneska komúnistaflokks-
ins að stærsta Stalinstytta
veraldar yrði brotin niður.
StalinSitytan í Prag vegur
um 18.000 tonn. „Bjargvætt-
urinn“ stendur þar á stalli,
17 metra hár. Sagt er að pen-
ingarnir timinn og efnið, sem
fór í styttuna, hefði nægt til
að veita 10.000 manns húsa-
skjói. Leiðtogarnir í Prag
hafa ákveðið að láta brjóta
styttuna niður i kyrrþey. Þótt
undarlegt megi virðast var
hún einnig afhjúpuð í kyrr-
þey. Afhjúpunin fór fram
1056, þegar andstalinisminn
var að breiðast út annars
staðar í heiminum, þar á með-
al í Sovétríkjunum. Líknesk-
ið átti að vera fullgert 1953,
en ýmsir erfiðleikar ollu því
að smáðin tafðist um þrjú ár
NÝTT HVERFI
Saga líkneskisins hefst. átr-
ið 1950 þegar „dýrkunin" var
í aigleymingi. hreinsanir og
leynilegar aftökur. F okiks-
leiðtogarnir í Tékkóslóvakíu
voru með umfangsmiklar
áætlanir um að byggja upp
höfuðborgina. Hradcrany
höllin gamla, þar sem kon-
ungar bjuggu áður fyrr, átti
nú að fá kommúniskan keppi-
naut um hylli ferðanvanna.
Ætlunin var að reisa heiit
hverfi af flokks og stjórnar-
byggingum og átti Stalin-
styttan að vera miðdepill
þess. Hverfi þetta átti að vera
á Letnahæðinni, rétt hjá hæð-
inni, sem höllin stendir á.
Þaðan er útsýni yfir fljótið og
hlykkjóttar götur gamla borg-
arhlutans. Þama hafði a'drei
verið byggt heldur var þarna
nokkunskonar skemmtigarður
og páradís elskenda frá vori
til hausts.
IIERSÝNINGARSVÆÐI
Það fór eins fyrir þessari
áætlun og svo mörgum öðrum
að hún var aldrei fram-
krvæmd .Byrjunarfrakvæmdir
hófust og urðu þær til bess
að eyðileggja gangstíga elsk-
endanna .Tilkynnt var að með
18.000 tonn af grjóti.
17 metfa Kar Jósef í biðröð.
hjálp sjálfboðaliða ætti að
koma upp reglulegum menn-
ingargarði á Letnahæðiiini.
Þegar verkinu var lokið kom
í ljós að þarna var heilmikið
opið svæði, sem til einskis
var í ýtt nema að halda þar
hersýningar, Þarna hafa und-
aníarin ár skriðdrekar og
brynvarðar bifreiðir „alþýðu-
hersins“ öslað fram á her-
sýningum nokkrum sinnum á
ári, en annars er svæðið ’iefnt
„Sahara Prag“, sandauðn á
sumrin, forarbleyta á vet-
urna. Og í einu horninu var
Stalínstyttan.
OF SEINT
Það tók langan tíma að ná
samkomulagi um hvernig
risalíkneskið skyldi líta út.
Árin liðu og kostnaðurinn
jókst og svæðið var undir
stöðugu eftirliti. Þetta var
eftirlætis samkomustaður
byltingarsmna, sem hvað eft-
ir annað sprengdu upp undir-
stöður væntanlegB líkneskis.
En þegar loks dagurinn rann
upp og lílkneskið var fullgert
var það of seint til nokkurs
annars en að minna á forlíð,
sem ríkisstjórnin helzt vildi
gleyma. En þarna stóð það,
tileinkað „bjargvættinum"
frá hans elskandi þjóð.
★
Lfkneskið var strax skirt
„Jósef stendur í biðröð“ C'g
eitt æskulýðsblað í Prag
vabti feikna eftirtekt er það
birti mynd aí líkneskinu með
grein, sem var um dyragarð
borgarinnar og bar fyrirsögn.
ina: Ófreskjan í skrúðgöngu.
Ritstjórinn var sendur í brælk
unarvinnu, en líkneskið hafði
hlotið nýtt nafn. Eftir þetta
var algjörlega bannað að
birta myndar af líkneskina í
blöðum eða á póstkortum.
(Frank Oswald í Aktuelt).
i
því, að kommúnisminn
myndi að lokum sigra, þótt
á móti blési, þennan áratug-
inn eða hinn. Nú eru þeir
aftur á mótí byrjaðir að gera

sér grein fyrir því, að allt
útlit er fyrir, að hið komm-
úníska heimsveldi muni
gliðna sundur og líða undir
lok. Þeir skilja nú, þótt þeir
viðurkenni það ekki opin-
berlega, að kerfið sjálft hef-
ur boðið afbrotunum heim.
Þess vegna eru þeir nú ráð-
villtir. •>