Morgunblaðið - 17.12.1961, Blaðsíða 12

12
MORCVNBLAÐIÐ
Sunnudagur 17. des. 1961

Otgefandi: H.f Arvakur, Reykjavík.
Framkvsemdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (áTöm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Lesbók: Arni Óla, simi 33045.
Auglýsingar: A.rni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 55.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 3.00 eintakið.
HLUTLAUSU RIKIN SÆKJA
UM AUKAAÐILD
t’ins og Morgunblaðið
** skýrði frá í gær, hafa
hlutlausu ríkin þrjú, Sví-
þjóð, Austurríki og Sviss,
sótt formlega um aukaaðild
að Efnahagsbandalagi Ev-
rópu. Með inntökubeiðni
þessara ríkja hafa öll ná-
grannalönd okkar í Vestur-
Evrópu sótt um einhverskon-
ar aðild að efnahagsbanda-
laginu nema Noregur og
Finnland.
Gert er ráð fyrir, að Nor-
egur muni sækja um fulla
aðild að efnahagsbandalag-
inu innan skamms, en Finn-
land mun að öllum líkindum
ekki treysta sér til að æskja
neinnar aðildar að svo
komnu máli, vegna póli-
tískra og efnahagslegra
þ-vingana Rússa.
Við þessi tíðindi verður
enn brýnna að íslendingar
hraði athugunum sínum,
ekki sízt þegar hliðsjón er
höfð af því, að umræður um
verzlun með sjávarafurðir
iiman bandalagsins munu
hefjast í næsta mánuði, en á
miklu hlýtur að velta fyrir
dkkur að geta haft áhrif á
niðurstöður í þeim efnum.
Eins og margbent hefur
verið á, er að sjálfsögðu við
mikil vandamál að etja fyrir
okkur, ef við ákveðum að
gerast aðilar að efnahags-
bandalaginu í einhverri
mynd, þótt þau séu sjálf-
sagt meiri, ef við stöndum
utan bandalagsins.
En meginatriðið er að
kanna til fullnustu með
hvaða skilmálum við gætum
orðið aðilar. Svar við þeirri
meginspurningu fæst þó
væntanlega ekki nema við
sækjum um aðild og fáum
þannig beint samband við
Efnahagsbandalagið og samn
ingsaðstöðu við það. Ákvörð-
un um inngöngu þurfum við
hinsvegar ekki að taka fyrr
en í ljós kemur eftir þær
umræður, hver staða okkar
yrði.
GUMMÍBJÖRGUN
M ARBÁTARNIR
TT'réttatilkynning frá Slysa-
* varnafélagi íslands um
strand mb. Geirs goða, sem
birt var hér í blaðinu í gær,
hlýtur að vekja mikla at-
hygli. í tilkynningu þessari
segir, að skipverjar á mb.
Munin hafi ætlað að fara
áhöfninni á Geir goða til
hjálpar, „og skotið út gúmmí
bát sínum, sem strax þandist
út, þegar kippt var í snúr-
una, en um leið slitnaði snúr
an, svo bátinn rak frá, en
annan bát höfðu þeir ekki“.
Og í niðurlagi fréttatilkynn-
ingarinnar er komizt svo að
orði: „Þess skal getið, að
björgunarbáturinn af Geir
goða bilaði, þegar hann var
blásinn út, og voru þarna
báðar áhafnir orðnar gúmmí-
bátalausar, ef á þeim hefði
þurft að halda“.
Þessar athugasemdir frá
Slysavamafélagi Islands
hljóta að vekja menn til um-
hugsunar um gúmmíbjörgun-
arbátana og ástand þeirra.
Aldrei verður hægt að brýna
nógu rækilega fyrir þeim,
sem ábyrgð bera á því að
bátarnir séu í lagi, hve nauð-
synlegt er að vanræksla eigi
sér ekki stað. íslenzkir sjó-
menn verða að læra að fara
með þessa báta, því aldrei er
að vita hvenær þeirra er
þörf. Þeir geta auðveldlega
bjargað mörgum mannslíf-
um, ef slys ber að höndum.
En ef þeir eru ekki í lagi eða
sjómennirnir kunna ekki
með þá að fara, geta þeir
átt þátt í stórslysum.
Það er því fullkomin
ástæða til þess að hafa eftir-
litið strangt og nákvæmt,
svo hvorki sé hægt að kenna
vankunnáttu eða vanrækslu
um, ef slys ber að höndum.
Þetta er auðvitað fyrst og
fremst hagsmunamál sjó-
mannanna sjálfra, og ættu
þeir að taka höndum saman
um að læra meðferð bátanna
og sjá svo um að þeir séu
ætíð í lagi, ef á þarf að
halda.
BÆKUR OG
RITDÓMAR
TVTú munu flestar eða allar
þær bækur, sem koma
eiga út fyrir jólin hafa séð
dagsins Ijós. Bókaútgáfa hef-
ur verið mikil og komu
fyrstu jólabækurnar á mark-
að óvenjusnemma að sögn
bóksala. Sumar þessara bóka
eiga vafalaust eftir að gegna
merkilegu hlutverki í menn-
ingarlífi íslendinga, aðrar
gleymast eflaust fljótlega
eins og gengur.
Jólabækurnar kalla á rit-
dóma eins og aðrar bækur,
sem gefnar eru út. Ritdóm-
arnir eru auðvitað misjafnir
að gæðum, ekki síður en
bækurnar sjálfar. Margir
eru kallaðir að skrifa
ritdóma, þó ekki séu þeir
allir útvaldir. Nokkrir fastir
ritdómarar starfa við dag-
FYRIR skömmu lauk Phil-
harmoniuhljómsveitin í Berl-
ín fjögurra vikna hljómleika-
ferð um Bandaríkin og
Kanada. Af ummselum gagn-
rýnenda má sjá að aðsókn að
öllum tónleikum hljómsveit-
arinnar var gífurleg og við-
tökur forkunnargóðar — einn
þeirra segir, að lófaklappi hafi
ekki linnt alla ferðina. Eftir
nokkurra ára lægð hefur
hljómsveitin nú aftur náð sessi
sínum meðal hinna framstu
sinfóníuhljómsveita heimsins,
en stjórnandi er Herbert von
Karajan.
Þetta er þriðja hljómleika-
ferð hljómsveitarinnar til
Bandaríkjanna síðan Karajan
tók við stjórninni. Fyrsta ferð
in var farin árið 1955, aðeins
fjórum mánuðum eftir að
Karajan tók við stjórninni,
næsta ferð árið eftir — og í
bæði skiptin Olli hljómsveitin
óskaplegum vonbrigðum. Það
var mál manna, að leikurinn
væri að vísu nákvæmur og fág
aður en of sterkur, líflaus og
hljómurinn máttlaus. En nú
var hljómsveitin sem ný. —
Hljómurinn enn nokkuð þung
ur, en jafnframt þrunginn lífs
krafti. Segja gagnrýnendur
einu hafi gilt hvort leikin voru
verk eftir Beethoven, Ravel
eða Bruckner — allt hafi ver-
ið eins ög bezt varð á kosið.
★
Það var hreint ekki auðvelt
fyrir Herbert vön Karajan að
taka við stjórn Philharmoníu-
hljómsveitar Berlínar eftir lát
hins frábæra hljómsveitar-
stjóra Wilhelms Furtwanglers.
Hljómsveitarmenn kusu hann
sem stjórnanda sinn einungis
af því enginn betri fannst.
En þeir höfðu ekki ýkja mikla
trú á honum, svo ekki sé
beinlínis sagt, að þeir hafi
haft á honum lítilsvirðingu því
að Karajan hafði orð á sér
fyrir að vera „Playboy", naut
þess að hlusta á jass engu síð-
ur en sígilda músik og nútíma
Karajan
músik, elskaði kappakstur og
skemmtisnekkjur.
Fyrsta verkefni Karajans
var að vinna traust þessa
vandláta liðs, sem hann átti
nú að stjórna og vinna úr hið
bezta.
Á fyrstu æfingunni sagði
hann: Nú leikum við eins og
þið hafið alltaf gert. Og hann
sýndi trú sína á hljómsveitinni
með því að fara fleiri hljóm-
leikaferðir en áður höfðu ver-
ið farnar, láta leika inn á
fleiri hljómplötur en áður —
þó svo hann væri og sé meiri
störfum hlaðinn en flestir
hljómsveitastjórar. Meðal
veigarrtestu starfa hans má
nefna, að hann er einn af for-
Frh. á bls. 23
>löðin, og er mikið annríki
íjá þeim að vonum. En rit-
lómurum skýtur upp á ólík-
egustu stöðum og er þá mis-
afn sauður í mörgu fé. —
Blöðunum berast ógrynnin
jll af allskonar ritdómum og
íefur Morgunblaðið neyðzt
;il þess að fara þá leið að
nrta aðeins einn ritdóm um
íverja bók. Hefur þetta
itundum valdið vonbrigðum,
:n höfundar og bókaútgef-
:ndur sætt sig við orðinn
d u t. ......
Ýmsir þeir ritdómarar sem
koma fram á sjónarsviðið
fyrir jólin, taka starf sitt
vafalaust fðstum tökum,
enda á nafn þeirra að vera
trygging fyrií því, að þeir
vilji standa við orð sín á
prenti. Því er aftur á móti
ekki að leyna, að aðrir rit-
dómarar líta ekki alvarleg-
um augum á þetta starf sitt.
Þeir láta aðeins tilleiðast að
gera vini eða kunningja
greiða, eins og sagt er. Slík
afstaða til bókmenntagagn-
rýni er fordæmanleg. Blöðin
og lesendurnir verða að gera
þær kröfur til þeirra manna,
sem ganga fram á sjónar-
sviðið að ritdæma bækur, að
þeir geri það af stakri sam-
vizkusemi og virðingu fyrir
skrifuðu máli. Með menning-
arþjóðum hefur það verið
talin sérstök list að skrifa
réttláta ritdóma, sem byggj-
ast á heiðarlegu mati og ná-
kvæmum rannsóknum, en
hvorki á persónulegri óvild,
vináttu eða pólitísku mati,
eins og oft á sér stað
hér á landi. Auðvitað getur
góðum ritdómurum skjátlazt
eins og öðrum mönnum, en
þá kemur tíminn og jafnar
metin. Við hann getur eng-
inn ritdómari ráðið.
Það er flestra mat, að bók-
sala hafi sjaldan verið jafn-
mikil fyrir jólin og hún nú
er. Eru það gleðilegar frétt-
ir og sýna, að íslendingar
kunna enn að meta góðar
bækur og ekkert er þeim
jafnkærkomin gjöf og bók,
sem er einhvers virði. Sú
staðreynd er uppörvandi og
lofar góðu fyrir framtíð
þeirrar bókmenningar, sem
við höfum hlotið í arf.