Morgunblaðið - 28.12.1961, Síða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 28. des. 196 1
Peningalán
Get látið í té 40 til 70 þúsund krónur til nokkurra
mánaða gegn öruggri tryggingu. Tilboð merkt:
„Örugg trygging — 7451“, sendist afgr. Mbl. fyrir
31. þ.m.
Nýjung
Til öryggis í umferðinni
Forðist móðu á afturrúðu bifreiðar yðar
Sr. Sigurður Eiuarsson í Holti:
GNO MIST eru glærar þynnur, sem límd-
ar eru innan á rúðuna og varna því að
móða komi á hana og eykur því öryggið í
umferðinni.
GNO MIST má einnig nota á eldhúsglugg-
ann eða spegilinn í baðherberginu.
GNO MIST er notað af brezku flugfélög-
unum BOAC, BEA og Irish International
Airlines.
Leiðbeiningar á íslenzku eru í hverjum
pakka.
Fæst á flestum benzínstöðvum og flestum
bifreiðaverzlunum.
Umboðsmenn:
G. Helgason & Melsied h.f.
Sonur minn
eftir Guðmund Daníelsson
Guðmundur Daníelsson:
Sonur minn Sinfjötli.
ísafoldarprentsmiðja, 1961.
Síðan skáldsaga Guðmundar
Daníelssonar Blindingsleikur
kom út árið 1955, hef ég orðið
þe&s var, að ég tek til nýrra
bóka eftir Guðmund með meiri
eftirvæntingu, en eftir flesta
aðra skáldisagnahöfunda á vora
tungu. Bókin sú var svo brota-
laust listaverk, svo margslungin
og kunnáttusamleg í gerð, svo
djúpfær í sálfræðilegri könnun
þeirra viðfangsefna, sem um var
fjallað, að hún fyllti mann nýst-
árlegum fögnuði — ekki sízt okk-
ur, sem frá upphafi höfum unn-
að Guðmundi Daníelssyni, trúað
á hæfileika hans og manndóm —
og Itað, ao ha-n /ar borinn til
stórra hluta.
Og svo kom Hrafnhetta 1958,
breiðari í sniðum, áræðnari, sýnu
djarfari í tiltektum, en ekki öllu
betur trnnin. Vera má, að ég
geri skáldinu rangt til með því
■að segja þetta. Eg hef bvoruga
bókina mátt vera að lesa
upp, áður en ég skrifa þessar
línur, miða aðeins við það, að
nú eftir nálega sex ár ér mér
lausnin í Blindingsleik, jafn
fersk og lifandi fyrir augum, eins
°g þegar ég lauk bókinni aftur
eftir fyrsta lestur, hnitmiðuð,
óumflýjanleg, rakin' í mark af
stálkaldri orsakanauðsyn án
hiks og útúrdúra. Hrafnhetta er
vel unnin bók, þó að mér finn-
ist hún í endurminningunni tæp
lega eins hnökralaus og Blind-
ingsleikur, djúp í álinn og seið-
mögniuð. Og um eitt bar hún
höfundi sínum ótvírætt vitni:
Ástæðán til þess að leggja til
fangs við stórbrotin viðfangsefni.
Það áræði hefur heldur ekki
brugðist Guðmundi Daníelssyni,
þegar hann valdi sér viðfangs-
efnið, sem nú liggUr fyrir mótað
og fullunnið í skáldsögunni Son-
ur minn Sinfjötli.
Þetta er stórfengleg bók um
stórbrotin harmsöguleg örlög,
--------------*.......
257» - 257« - 257»
Allt að 25% afsláttur
/
af húsgögnum til áramóta
Húsgagnaáklœði í búlum
tilvalið á borðstofustóla
á mjög góðu verði
Öndvegi h.f.
Laugaveg 133
Guðm. Daníelsson.
mögnuð kynngi, seið og dul,
ófreskri skyggni, töfrum og
skáldlegri fegurð. Hér fjallar
Guðmiundur um blindingsleik ör
laganna í ennþá stærri sniðum,
en bókinni, sem bar það nafn,
og skilar verki sínu í mark af
þrótti og djörfung. Guðmundur
Daníelsson hefur aldrei skrifað
betur. Vera má að hann hafi
aldrei skrifað jafn vel, pegar
litið er á þetta mikla verk í
heild. Eg óska honum til ham-
ingju með bókina og þakka hon-
um fyrir hana. Hún er ein áf
þeim, sem ég finn að fylgja muni
mér fram á leið, og ég á áreið-
anlega oft eftir að grípa til
hennar.
Guðmundur notar að uppistöðu
sögu sinnar efni úr Völsunga-
sögu ,hið ógæfusamlega gjaforð
Signýjar Völsungsdóttur, er hún
er gefin Siggeiri Gautakonungi
nauðug, en gengur þó með hon-
um. Svikræði Siggeirs við þá
Völsung og sonu hans, sem lykt-
ar með drápi þeirra allra, nema
Sigmundar tvfburabróður Signýj
ar, og greipilegum hefndum
þess níðingsverks, sem þau koma
síðan fram Sigmundur og Signý
drottning. Þetta er sagan um
hefndina, eðli hennar, nauðsyn
og fánýti og víða djúpt kafað.
Þó að yfir öllu máli bókarinnar
og frásögn svífi eimur af dul og
fyrnsku, tekst höfundinum að
færa bana inn á svið þess lífs,
sem lifað er í dag, spegla sál
nútímamannsins í gerð ©g gervi
þessa fornaldarfólks. Sagan um
Signýju Völsungsdóttur og
Siggeir Gautakonung — og Sin-
fjötla son þeirra systkinanna,
sem vígður er hefndinni óborinn
í móðurlífi, er á meistaralegan í
hátt gerð að krufningu á vissum I
þáttum i sálaxfari nútímamanns-
ins í verki Guðmundar. Fjögra I
áratuga ytra og innra stríð |
vestrænna manna brotnar til
grunns í þessu verki, er gegnum
lýst, — skoðað og dæmt. Eigi
liggur það þó á yfirborði sög-
unnar, en liggur sem þungur
undirstraumur í henni allri og
kemur hvað skýrast fram, er
þeir mælast við í bókarlok skáld
ið Hlinur bjarkarfóstri og Sig-
mundur konungur Völsungur.
Konungur segir:
„Sonur minn Sinfjötli. Fórn
er hann orðinn á staka Valföð-
ur.“
Og skáldið svarar:
„Öll látum vér sonu vora fala,
ef í móti kemur það gjald, sem
mest leikur hugur á: hefnd yfir
óvini vorum, gullið, valdið eða
frægðin."
„Eg vildi þó heldur eiga hann
Sinfjötla nú, en allt hitt, sem
þú nefndir," mælti Sigmundur.
„Þá fyrst,“ mælti Hlinur bjark
arfóstri, „þegar þeir guðir eru
dauðir, sem á blóðfórnuim nær-
ast barna sinna, en sverð okkar
brotin öll, og söngharpan ein vfð
lýði, þá fyrst munum vér gaml-
ir menn, fá að halda sonum vor-
um og gleðjast við þeirra líf.“
Spaklega mælt og orð í tírrta tal-
að, þó að borin sé von, að það
nái eyrum þeirra . sem helzt
skyldu heyra.
f bók þessari hefur Guðmundi
Daníelssyni tekizt að skapa
bverja persónuna annarri skýr-
ari og minnilegri, og er þar fyrst
að nefna Sigmund Völsung og
Signýju systur bans, þá Sinfjötla
son þeirra. sem getinn er til þess
válega hlutskiptis eins að verða
verkfæri hefndarinnar, þá skáld
ið Hiínbjarkar — fóstra og Sig-
geir konung. Signý uppgötvar
það, er rauður loginn leikur um
hús þeirra Siggeirs föðurbana
hennar og eiginmanns, að henni
er ekki líft undir þeirri byrði,
sem framkvæmd langþráðrar
thefndar hefur lagt henni á herð-
ar. Hatrið deyr í hjarta hennar
þegar hún lítur sorg hans og um-
komuleysi yfir missi óskasonar-
ins, sem hún hefur svift hann.
Þrátt fyrir hrikaleik ástríðnanna
í sál hennar, er hún mennsk, en
ekki ófreskja, svo mennsk, að
hefndin er orðin henni fánýti,
þegar armur hennar er reiddur
á loft og verður ekki stöðvaður
framar. Sama máli gegnir um
Siggeir konung. Þrátt fvrir ódæð-
ið, er hann svíkur Völsunga, er
hann mennskur, eins og Guð-
mundur leiðir hann fram,
mennskur og skiljanlegur, átak-
anlegur í einmanaleik sínum,
karlmenni, sem er vonbiðill þeirr
ar konu, sem hann á og ber
bænaráð hans, sem óskadraum í
hjarta sínu. En átakanlegastur
í einmanaleik sínum er Sinfjötli,
hinn gæðvígði hefnari, sem fædd
ur er til svo óbærilegra örlaga,
gð hann þiggur feginn eitur-
drykkinn úr hendi stjúpu sinnar
ómegnugur þess að rísa undir
ævihlutveriki sínu fullnuðu. Öllu
þessu tekst Guðmundi að lýsa af
djúpri skyggni, næmleik og harð
fengilegri sálkönnun. Geta má
þess að lokum, að í bókinni er
fjöldi af meistaralega dregnum
aukapersónum, svo sem ambátt-
inni Njólu Mávadóttur, Hálfi
Völsung og völunni Borghildi,
sem öll gegna sínum þýðingar-
miklu hlutverkum í hinum breiða
örlagavef sögunnar. Það liggur
mikið og ötult starf bak við sam'n
ingu þessarar bókar og enn hefur
Guðmundi farið svo, sem æ.ski-
legast var. að hann hefur stórum
vaxið af verkinu.
Eins hef ég látið ógetið, sem
ég vildi þó sízt undan fella, en
það er hinn dulúðugi fegurðar-
þokki, sem hvílir yfir bókinni
allri, og byggist að miklu leyti á
stíltöfrum Guðmundar. Eg er ef-
ins um, að Guðmundur hafi
nokkru sinni komizt jafn langt í
fullkomnun stíls síns, eins og á
mörgum köflum þessarar bókar.
Hitt veit ég ekki, hvað veldur,
að hann ritar einstaka orð á
þann veg, sem mér er ókunnugt
um að tóðkast hafi. t. d. orðið
ylgur, en vera má, að hann þekki
úr mæltu máli, eða rituðu, þá
rnynd orðsins, sem hann notar
og er reyndar ekiki um stórt að
sakast.
ísafoldarprentsmiðja h.f. hefur
gert bókina stórVel úr garði, eins
og vænta mátti. Halldór Péturs.
son hefur teiknað kápuna, smekk
lega og'. kunnáttusamlega. Á bak-
hlið kápunnar er landabréf, sem
sýnir í stórum dráttum hvar höf-
undur hugsar sér svið sögunna^
og helztu atburða er frá greinir.
Léttir það lesandanum yfirsýn
og er tvímælalaust til bóta.
Þetta er góð bók og höfundl
sínum til sóma, bók sem verður
mikið lesin og lengi munuð.
Holti 2. nóv. 1961.
Sigurður Einarsson.