Morgunblaðið - 01.03.1962, Blaðsíða 6

6
MORCVNBLAÐ1Ð
Fimmtudagur 1. marz 1962
Norræn menning stendur
antíspænis ögrun
f FYRRADAG kom til landsins
danski ritstjórinn Bent A. Koch,
sem kunnur er flestum íslending-
um fyrir margháttaða viðleitni
sína til að finna lausn á handrita
málinu. Átti hann hvað mestan
jþátt danskra menntamanna í því,
að viðhlítandi lausn fékkst á þvi
erfiða máli. Bent A. Koch er
hingað kominn þessu sinni til að
taka þátt í viðræðum sérstakrar
norrænnar undirbúningsnefndar
í því skyni að koma hér á fót
Norrænni stofnun. Þessi nefnd
var sett á lagirnar að tilhlutan
Norrænu félaganna á Norðurlönd
um. en nefndarmenn tilnefndir
af Norrænu menningarnefndinni,
sem sett var upp af ríkisstjórnum
Norðurlanda.
Bent A. Koch er formaður
undirbúningsnefndarinnar, en í
henni eiga einnig sæti Þórir Kr.
Þórðarson prófessor og fulltrúar
frá Noregi og Svíþjóð. Komu
þeir til landsins í gærkvöldi.
Nefndin mun eiga viðræður við
íslenzka forustumenn í þrjá daga,
og meðal þeirra, sem rætt verð-
ur við, eru háskólarektor sendi-
herrar Norðurlanda, norrænir
lektorar við háskólann, mennta-
málaráðherra, stjómir Norræna
félagsins og félaganna sem tengd
eru einstökum norrænum lönd-
um, húsameistari ríkisins og borg
arstjórinn í Reykjavík.
Þegar blaðamðaur Morgun-
blaðsins hitti Bent A. Koch að
máli sem snöggvast í gær, kvaðst
hann ekki vilja ræða störf nefnd
arinnar nánar að svo komnu
máli. Það yrði gert á sérstökum
blaðamannafundi. Hins vegar
varð hann fúslega við tilmælum
um að segja eitthvað um norræna
samivinnu eins og sakir standa.
Alvarleg tímair.ót
— Norræna samvinna stendur
á alvarlegum tímamótum, sagði
hann, fyrst og fremst vegna þess
að Finnar verða að haga utan-
ríkisstefnu sinni þannig, að þeir
geta ekki fylgt Norðurlöndum að
málum í mikilsverðum efnum,
eins og t.d. afstöðunni til Efna-
hagsbandalags Evrópu, og vegna
þess að Svíar halda fast við hlut-
leysisstefnu sína. Danir og Norð-
menn munu ganga í Efnahags-
bandalagið. ef Bretar gera það,
og sennilega fær fsland einhvers
konar aðild að því.
— Það er skaði að Norðurlönd
skuli ekki standa sameinuð í
mikilsverðustu málum Evrópu. f
mjög veigamiklum atriðum er
þau sundruð, og kom það hvað
greinilegast í ljós, þegar reynt
var að koma á norrænu tolla-
bandalagi og norrænu varnar-
bandalagi. Af þessum sökum er
lífsnauðsynlegt að styrkja sam-
band og samskipti Norðurlanda a
öllum þeim sviðum, þar sem
samstarf er mögulegt.
— Norræna hugsjónin hefur
átt misjöfnum byr að fagna. Hún
hefur verið eins og fljót, sem
stundum er vatnsmikið og öflugt,
en fer öðrum stundum' niður í
jörðina og hverfur um skeið, þó
það komi alltaf upp aftur. Verði
Efnahagsbandalagið að veruleik,
stendur norræn menning and-
spænis ögrun írá Mið-Evrópu,
meiri ögrun en nokkru sinni fyrr.
Þetta er ekki nema eðlilegt. Sam
skipti þjóðanna í Evrópu hafa
stóraukizt, þær hafa þjappazt
saman, og það er nauðsynleg þró
un. En við verðum að vita hvar
við stöndum og hvað við eigum.
Við verðum að eiga djúpar rætur
í okkar eigin menningu til að
geta bæði gefið og þegið.
Rótleysið eitt mesta
vandamálið.
— Ein af mörgum ástæðum
þess, að ég barðist fyrir heim-
sendingu íslenzku handritanna
var sú, að ég þóttist sjá í þeim
tákn, sem verið gæti íslenzkri
æsku eins konar akkeri við for-
tíðina og íslenzka menningu.
Rótleysið er eitt af mestu vanda-
málum samtímans um heim all-
an, og stafar það öðrum þræði af
hinum stórauknu samskiptum
ólíkra þjóða. Af þessum sökum
er svo mikílsvert að þekkja menn
ingarerfðir þjóðar sinnar og
standa föstum fótum í þeim. Þær
eru mergurin í menningu sam-
tíðarinnar. Tilgangurinn með
hinni fyrirhuguðu Norrænu stofn
un er einnig sá, að knýta traust-
ari bönd milli frændþjóðanna á
Norðurlöndum.
Efnahagsbandalagið
nauðsyn.
Þegar Bent A. Koch var innt-
ur eftir því, hvort Efnahagsbanda
lagið mætti harðri andspymu í
Danmörku kvað hann það mjög
orðum aukið. Á vissum stöðum
væri nokkur andstaða, þegar frá
færu taldir kommúnistar sem
hefðu ævinlega annarlegan til-
gang og baklþanka í slíkum mál-
um. En andstæðingar Efnaihags-
bandalagsins væm ekki margir,
þó þeir væm oft háværir og létu
mikið á sér bera. Langflestum
Bent A. Ko“ch.
Dönuim væri ljóst, að hér væri
um brýna nauðsyn að ræða, og
aðild Dana að bandalaginu yrði
samiþykkt svo til samihljóða á
þjóðþinginu, að þvi tilskildu að
Bretar tækju einnig þátt í því.
Það væri gleðileg þróun, að
Evrópa væri nú að stefna í átt til
æ nánara samstarfs eftir allar
styrjaldir undangenginna ára.
Skynsamir auðmenn ?
Hins vegar væri þess að gæta,
að vanþróuðu ríkin í Asíu og
Afríku kynnu að líta á Efna-
hagsbandalagið sem eins konar
„auðmannaklúbb“, og bæri að
koma í veg fyrir það. Veigamesta
vandamálið nú væri ekki sundur
lyndi austurs og vesturs, heldur
ábyrgðin sem hvíldi á háþróuð-
um ríkjum gagnvart vanþróuðu
löndunum. Þessi ríki fylgjast vel
með tækniiþróuninni á Vestur-
löndum og bíða átekta, hvað ger-
ist í samskiptum gamla heimsins
við nýja heiminn. Veraldarsagan
er sagan um auðmennina og
fátæklingana. Auðmennirnir
höfðu fyrir venju að reisa múr
kringum sig og búa einir að sínu.
Nú á eftir að koma á daginn,
hvort við verðum skynsamir auð
menn og deilum auðæfum okkar
með fátæklingunum. Það er lífs-
von heimsins.
Fiskiþing fagnar
bættri meðferð á fiski
Ályktanir Fiskiþíngs
Eftirfarandi ályktanir voru
samþykktar á Fiskiiþingi:
Um eyðingu
tapaðra þorskaneta
A: Framfylgt verði í hvívetna
settri reglugerð um hámarks-
styrkleika kúluhanka.
B: Settar verði reglur, sem
kveða á um, að skipstjórum sé
skylt að gefa skýrslu til land-
helgisgæzlunnar, eða Fiskifélags
fslands, ef þeir tapa þorskanetj-
um.
C: Landhelgisgæzlunni verði
falið að slæða upp töpuð þorska-
net.
Um fiskiðnað
og fiskiðnaðarskóla
A. Fiskþing ályktar að beina
því til Fiskmatsráðs, að það hraði
sem mest undirbúningi og skipu-
lagningu fræðslu. og rannsókna-
mála, sem því er falin samkvæmt
lögum um ferskfiskeftirlit, og
miða eiga að bættri meðferð sjáv-
arafla.
Ennfremur beinir Fiskilþing því
til Fiskmatsráðs og Fræðslumála-
stjóra, að nú þegar verði fræðslu-
lögunum breytt þannig, að tekin
verði upp í öllum unglinga- og
gagnfræðaskólum hagnýt kennsla
í hvers konar vinnu er lýtur að
öflun og úrvinnslu sjávarafurða.
Einnig væri ákjósanlegt, að kom-
ið væri upp skóla, þar sem hægt
væri að mennta og þjálfa það
fólk, sem starfar að fiskiðnaðin-
um.
Jafnframt ályktar þingið að
skora á ríkisstjórnina, að Fisk-
matsráði verði gert fjárhagslega
kleift að sinna þessum málum á
viðimandi hátt.
B. Fiskiþing skorar á Fiski-
félag íslands að halda áfram
námskeiðum í kennslu og með-
ferð fiskileitartækja í sem flest-
um verstöðvum á landinu.
Um fiskmat og vöruvöndun
Fiskiþing telur að góður árang
ur hafi náðst með starfi Fersk-
fiskeftirlitsins, og þakkar þvl
bætta meðferð á fiski, bæði á sjó
og á landi. Rétt spor hefur sýni-
lega verið stigið með stofnun
þess og ber að halda eftirlitinu
áfram.
Þar sem nú hefur verið samið
um verðflokkun á fiski eftir gæð
um hans og samkvæmt mati
Ferskfiskeftirlitsins, er Fersk-
fiskeftirlitinu lögð mikil ábyrgð
á herðar, og því er nauðsynlegt
að allt starfslið bess sé skipað
hæfum mönnum.
Þá telur Fiskiþing nauðsynlegt,
að vinnslustöðvum verði gefin
kostur á lánsfé til endurbóta á
vinnsluaðstöðu, samkvæmt kröf-
um fiskmatsins.
Um friðun hrygningasvæða
Fiskiþingið ályktar að rann-
saka þurfi betur en orðið er
nauðsyn þess að friða hrygning-
arstöðvar þorsksins umhverfis
landið, og felur því Fiskimála-
stjóra að halda þessú máli vak-
andi við fiskifræðinga og hlutast
til um að löggjöf verði sett um
málið ef ráðlegt þykir.
Um rannsóknir,
fiski og síldarleit
1. Fiskiþing telur nú sem fyrr
brýna nauðsyn beri til, að haf-
og fiskirannsóknir séu auknar.
Jafnframt verði haldið uppi víð-
tækri fiskileit á fjarlægum mið-
um. Ennfremur, að fiskileit verði
haldið uppi fyrir bátaflotann á
yfirsbandandi vetrarvertíð.
2. Þingið telur nauðsynlegt,
Framh. á bls. 15.
Hvað gera börnin
úti við?
Hér held ég áfram hugleið-
ingum „föðurins", sem ég byrj
aði að birta í gær:
„Heimsókn mín á fund kenn
arans hafði þau áhrif á mig,
að ég gerði mér meira far um
það en áður að fylgjast með
því hvað börnin mín höfðust
að, þegar þau voru úti með
félögum sinum. Heima voru
þau ljúf og í alla stað elsku-
leg Og ég hafði aldrei látið það
hvarfla að mér að þau væru
mikið á annan veg í hópi kunn
ingja sinna.
En ég komst að annarri nið-
urstöðu, þegar ég kom að syni
mínum í hópi drengja sem al-
myrkvuðu bæjarhverfið okk-
ar, með því að grýta niður
götuljóskerin á stóru svæði.
Andartaki síðar hitti ég dótt-
ur mína, sem er á fermingar-
aldri inniá sjoppu, þar sem
hún þambaði kók og reykti Og
spjó reyknum framan í jafn-
aldra sinn, sem lét sér ekki
nægja minna en stóreflis
vindil til að sýnast sem mann-
borlegastur.
Ég varð margs vísari eftir
vingjarnlegar samræður við
börnin um þessa misbresti í
fari þeirra, sem ég stóð þau
að og auðvitað fékk ég þau
til þess að gefa mér fögur fyr-
irheit um betri hegðun eftir-
leiðis. eins og háttur er allra
feðra, er gera kröfur. Og
sjaldnast stendur á börnunum
að lofa bót og betrun, þótt
hyggnir foreldrar taki slík lof
orð ekki alltof alvarlega, og
láti þau ekki nægja sem full-
vissu og sleppi taumhaldinu á
börnunum að nýju.
• Aldrei að segja aldrei
Já vandi uppaldendanna er
æði mikill og margir eru þeir
foreldrar því miður, sem ekki
eru þeim vanda vaxnir, —
jafnvel einnig þeir sem lifa
þó í góðri trú um sitt eigið
ágæti í þessum efnum, vegna
þess að þeir eru slegnir blindu
og þekkja ekki börnin sín.
Gangið á sjoppurnar og veitið
atrygli því sem þar er að
heyra og sjá, en verið ekki of

fíTTl
fljót að taka ykkur í munn
hin gamalkunnu orð „Guð ég
þakka þér“ að börnin mín eru
ekki í hópi þessara unglinga-
Þótt þau séu það ekki í dag,
má vel vera að þau séu það
á morgun.
• Peningaráð gífurleg
Peningaráð barna og ungl-
inga eru gífurlega mikil og
kennari einn fullyrti við mig
að það væri ekki óalgeng sjón
að sjá börn með þúsund
króna seðil og sjaldgæft að
börn hefðu ekki 10—100 kr,
að jafnaði meðferðis í skóla.
Mér komu þessi tíðindi nokk-
uð á óvart, en ég hefi nú feng
ið staðfestingu á því hjá börn-
um mínum að þetta er ekki
orðum aukið hjá kennaranum.
Ég hef skammtað mínum
börnum skotsilfur fyrir vik-
una og miðað upphæðina við
það að þau kæmust á bíó um
helgar. Fannst mér það mjög
hóflegt og næsta eðlileg
eyðsla. En nú hefi ég kömizt
að annarri niðurstöðu. Börnin
mín gátu ekki verið jafnokar
félaga sinna um eyðslueyri og
þorðu ekki að fara fram á
meira, en það sem þeim var
skammtað — en þau fundu
leiðir til að verða sér úti um
aukið eyðslufé, með því að
segja ósatt um peningaþörf
fyrir námsútgjöldum, stílabók
í dag, handavinnuefni á morg-
un o. s. frv. Hættulegur leik-
ur, sem trúlega er orðinn
nolckuð algengur meðal barna.
Dæmin eru öll á eina leið,
Sömu vandamálin aftur og
aftur. Er tilgangslaust að
ætla sér að ráða við ástandið,
sem orðið er?