Morgunblaðið - 01.03.1962, Síða 8

8
**10RGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 1. marz 1962
— Alþingi
Framhaid af bls. 1.
vaeri því undar-
legt að sjónvarp-
ið þar væri talið
hið lélegasta í
heimi. Væri því
um kennt að
gróðafélög ættu
sjónvarpsstöðv-
arnar og notuðu
þær í áróðurs
—---- auglýsingaskyni.
Ræðumaður kvað sjónvarpið
hafa óholl áhrif á uppeldi, fjöl-
skyldu og féíagslíf og sagði að
smáþjóðir hefðu lengi hikað við
að innleiða sjónvarp og væri því
©kki tiltökumál þótt ísl. sjónvarp
vseri ekki orðið að veruleika.
Kvað hann íslenzka menntamenn
ekki óánægða vegna þess.
Amerískt hermannaútvarp
af lægstu gráðu hefði lengi keppt
við hið íslenzka um að móta
aesku landsins. 1954 hefði herinn
sótt um leyfi tii reksturs sjón
varpsstöðvar og hefði leyfi til
reksturs sjónvarpsstöðvar og
Ihefði leyfi verið veitt en skilyrði
sett um stvrkleika hennar. 1956
hefði verið sótt um leyfi til aukn
ingar orku stöðvarinnar, en þá
hefði sá einstæði atburður gerzt
að synjað hefði verið um leyfið.
Hinsvegar hefði leyfið veri veitt
1961, en þá hafi átt að útbreiða
ameríkanismann. Kvað Alfreð
bandarisk stjóirnarvöld virðast
leggja hér áherzlu á tíð strand-
högg og stór. í>á sagði ræðu-
maður að vinir okkar í
NATO réðust ekki aðeins inn í
landið og landhelgina heldur ætti
nú einnig að ráðast inn í ísl.
menningarhelgi. Þegar það hefði
tekizt ættu þeir land ög þjóð og
þyrftu ekki að óttast brottrekst-
ur. Sagði ræðumaður að loikum
að það væri þjóðinni þúsundfalt
hollara að hafa ekkert sjónvarp
en amerískt hermannasjónvarp
og því yrði að losna við það.
Dregur úr
sambúðarerfiðleikunum
Guðmundur f Guðmundsson
utanríkismálaráðherra rifjaði
það m.a. upp. að tilgangurinn
með útvarps- og sjónvarf>srekstri
varnarliðsins hefði verið sá, að
fá varnaliðsmenn til að una bet-
ur hag sínum á varnarsvæðun-
um. Er utanríkismálaráðherra
framsóknarflokksins veitti fyrst
leyfi til sjónvarpsrekstrar 1955
'hafnaði hann lokuðu sjónvarpi
að fengnu áliti sérfræðinga, þ. e.
sjónvarpi sem
nær eingöngu
til þeirra, sem
það er tengt til
á sama hátt og
t.d. sími, og
minntist ekki á
það við vamar
liðið. Hann setti
aðeins tvö skil-
yrði að hámarks
styrkleiki þess yrði 50 vött og
hluti sjónvarpshringsins skyggð-
ur, sem hafði lítil eða engin
áhrif.
Þá var og áljt sérfræðinga, að
sjónvarpið mundi sjást í Reykja-
vík, enda kom það á daginn, og
var leyfið veitt þrátt fyrir það.
Þá kvaðst ráðherrann hafa
tjáð póst- og símamálastjóra, að
hann heíði ekkert við það að
athuga að sjónvarpsstöðin yrði
stækkuð í 250 vött, með eftirfar-
andi í huga:
1. Mjög mundi auka á sam-
búðarvandamálið, ef ekki yrðu
settar hömlur við ferðum varna-
liðsmanna út fyrir varnarsvæðin.
Þess vegna er nauðsynlegt. að
þannig sé að þeim búið, að þeir
uni hag sínum sem bezt.
2. Heimild til útvarpsrekstr-
ar og sjónvarpsrekstrar á Kefla-
víkurflugvelli var gerð í því
skyni, að varnaliðsmenn yndu
þar betur hag sínum. Það er við-
urkennt, að verulega dró úr ferð-
EGGF.RT CLAESSEN og
GUSTAV A. SVEINSSON
hæstaréttarlogmen.,.
Þórshamri. — Sími 11171
um þeirra, af þessum sökum,
enda fer þorri þeirra aldrei eða
einu sinni þessi tvö ár, sem þeir
dvelja hér, út fyrir svæðin; að-
eins sárafáir gera það að nokkru
marki.
3. Það var liður í samkomu-
lagi milli utanríkismálaráðherra
framsóknar 1955, að varnaliðið
setti sér sjálft reglur um ferðir
varnarliðsmanna, en fengju í
staðinn heimild til sjónvarps-
rekstrar.
4. Ekki er ágreiningur um, að
endurnýja þurfi stöðina. Verði
ekki leyft að hafa hana 250 vött,
þýðir það sama og hún verður
lögð niður innan skamrns, þar
sem það er minnsta fáanlega
stöðin núna.
5. Fyrir hendi er álitsgerð
póst- og símamálastjóra þar sem
segir, að langdrægni hennar
muni ekki aukast nema að litlu
marki eða innan við 10 km, svo
að hún mun vart ná til fleiri ís-
lendinga en til þessa.
6. Póst- og símamálastjóri er
þessu sammála og útvarpsstjóri
hefur ekkert við það að athuga.
Loks kvað hann það tvennt
hafa leitt af sjónvarpinu á Kefla-
víkurflugvelli, að það hefur dreg
ið úr sambúðarerfiðleikunum við
varnarliðið og vakið umræður
um íslenzkt sjónvarp og flýtt fyr-
ir því, að það verði starfrækt,
sem hann taldi vel farið.
Þjónar þrennum tilgangi
Matthías Á. Mathiesen (S),
kvað tillöguna gefa tækifæri til
þess að fara nokkrum orðum um
hinn alþjóðlega kommúnisma og
vinnubrögð kommúnista í varn-
armálum. Menn hefðu ekki gert
sér fyllilega grein fyrir komm-
únismann og eðli hans, en þetta
hlutleysi við ógnvaldinn væri
hættulegt, enda kostað margar
þjóðir frelsi og sjá'lfstæði. Þessu
sjónarmiði væri ekki hægt að
halda til streitu endalaust ef til-
lit væri tekið til atburða líð-
andi stundsr. Nefndi ræðumaður
Berlínarmálið og afskipti Rússa
af innanlandsmálum Finna Og
kvað þar stinga í stúf við friðar-
söng kommúnista hér og annars-
staðar. Kommúnistar notuðu sér
jafnan til framdráttar þýðingar-
mikil Og viðkvæm mál, Og einn-
ig smærri mál svo sem það, sem
nú lægi fyrir þinginu. Ræddi
ræðumaður notkun kommúnista
á hinum njrt-
sömu sakleys-
ingjum, og sagði
að kommúnistar
hefðu nær ár-
lega flutt þings-
ályktunartillög-
ur um brott-
rekstur varnar-
liðsins, en þegar
þeir hefðu set-
ið í stjórn í 2% ár hefðu þeir
samt ekki látið sér detta brott-
rekstur í hug. Ekki hefði þá ætt-
jarðarástinm eða sómatilfinn-
ingunni verið fyrir að fara. Ræðu
maður kvað tillöguna þjóna
þrennum tilgangi: Að beina at-
hygli íslendinga frá valdabarátt-
unni í Kr3ml, að draga athygli
frá fylgishruni þeirra í verkalýðs
félögunum og að hressa upp á
hin svönefndu Samtök hernáms-
andstæðinga. Eins og venjulega
væri flutt tillaga um varnarlið-
lið, og nú væri það sjónvarpið.
Spurði ræðumaður síðan á hvern
hátt sjónvarpið væri hættulegra
í dag en í tíð vinstri stjórnarinn-
ar. Þá sagði ræðumaður að sjón-
varp mundi halda hér innreið
sína innan fárra ára og kommún-
istar gætu ekki stöðvað tæknina.
Myndu íslenZk stjórnarvöld að
sjálfsögðu fylgjast með öllum
framförum með íslenzku sjón-
varpi fyrir augum.
Tilefni nýrra árása
Alfreð Gíslason (S), sagði að
deildar skoðanir væru um sjón-
varp í öllum flokfcum. Það væri
því ekki vegna þess að um stór
flokkspólitískt mál væri að ræða
að tillögurnar um sjónvarpið
hefðu verið fluttar, heldur virt-
ist sem stjórnarandstaðan vildi
nota hið nær ársgamla leyfi til
nýrra árása á ríkisstjórnina.
Breyting á sjónvarpinu hefði
engin orðið síðan 1956, er vinstri.
stjórnin settist
að völdum. Upp
haflega hefði
leyfið verið mið
að við 50 watta
styrk, en ástæð-
an fyrir leyfis-
veitingunni 1961
hefði verið sú,
að útbúnaður
stöðvarinnar
hefði allur verið úreltur og
þurft endurnýjunar við. Stöð
þessi hefði verið hin 24. í röð-
inni af sjónvarpstöðvum Banda-
ríkjamanna á varnarsvæðum
þeirra víða um heim, Og hefðu
vafalaust fleiri bæzt við siðan.
Stöðvar þessar hefðu allar ver-
ið leyfðar af viðkomandi stjórn-
arvöldum og væri engin minni
en 250—500 wött og allt að 1 kw.
Flutningsmenn virtust hafa þá
skoðun að ef styrkur er hækkað-
ur úr 50 í 250 wött hljóti sjón-
varpssviðið að fimimfaldast, en
þessi skoðun væri misskilningur
einn. Þótt orkusending í loftnet
væri 5—10 földuð næði sendir-
inn ekki víðar en áður. Þýddi
þetta því hvorki fimm sinnum
meiri langdrægni né fimm sinn-
um skýrari mynd. Loftnetið í
Keflavík stæði lágt og sjónlína
þess lægi því ekki hátt. Væri því
fjarstæða að sjónvarpið næði um
Suðurnes, og taldi ræðumaður
rangt að allir Reykvíkingar gætu
náð sjónvarpi, þar eð byggingar
stöðvuðu sjónvarpsgeislann. Hins
vegar létu flutningsmenn í veðri
vaka að orkuaukningin væri á-
stæðan fyrir flutningi tillögunn-
ar. Sagði ræðumaður að fjar-
stæða væri að andlegu lifi þjóð
arinnar stafaði meiri hætta af
sjónvarpinu nú en 1955. Ræddi
ræðumaður möguleikana á ís-
lenzku sjónvarpi að lofcum og
taldi að því fyrr, sem það yrði,
því betra, og erlent sjónvarp í
landinu mundi fremur lyfta und-
ir framkvæmdir en hitt.
Vistin daufleg og dægralöng
Karl Kristjánsson (F) taldi
ekki sanngjarnt að banna, að
þeir vesalings menn, sem búa
við dauflega og dægralanga vist
á Reykjanesskaga, vafalaust
gegn sínum eigin vilja, fái að
stytta sér stundirnar við sjón-
varp. Hins vegar kvaðst hann
andvígur því, að þeir megi skil
málalaust fimm
falda orku stöðv
arinnar, fullyrt
sé, að þá muni
sjónvarpið ná
til sex af hverj
um tíu Ísíend-
ingum. íslend-
ingar eigi að
viðra sig í vind
um allra höfuð-
átta en gæta þess að fjúka ekki.
Þess vegna eigi þeir ekki að
heimila, að erlent sjónvarp nái
til meirihluta þjóðarinnar. —
Veita eigi heimildina með
sömu skilyrðum og upphaflega,
þeim, að sjónvarpið nái ekki í'
íslenzka byggð, þar sem tækni-
legir örðugleikar hindra það
ekki. Þá gat hann þess, að
Framsóknarmenn hefðu flutt
þingsályktunartillögu um sjón-
varpsmál, þar sem lagt sé til,
að sjónvarpsleyfið sé bundið
þessum skilyrðum og ennfrem-
ur, að athugaðir séu möguleikar
á íslenzku sjónvarpi. Því sé
spáð, að innan skamms verði
sjónvarpi endurvarpað úr há-
loftunum og þá sé nauðsynlegt,
að haldið sé uppi íslenzku sjón-
varpi, sniðnu við íslenzka stað-
hætti.
Jón Skaftason (F) tók mjög
í sama streng. Sú stefna hefði
verið uppi, er sjónvarpsleyfið
var fyrst veitt, að draga bæri
úr samskiptum varnarliðsmanna
og heimamanna,
og settar hörm-
ur við ferðum
þeirra af þeim
sökum. — Þess
vegna hefði
þeim verið
heimilað að starf
rækja sjónvarp,
sem þó næði
ekki út fyrir
dvalarstaði þeirra. Það sé rangt
að gefa erlendum aðila heimild
til að reka sjónvarp, sem nær
til rúmlega helmings íslend-
inga, þar sem með sjónvarpi sé
hægt að skapa almenningsálit,
sem er skaðlegt. Þá vék haijn
að íslenzku sjónvarpi, sem hann
taldi mjög þýðingarmikið að
komið yrði sem fyrst á fót.
Afmenningartæki
Geir Gunnarsson (K) sagði að
lýðveldiskynslóðinni hefði átt að
veitast létt að vernda frelsið Og
menninguna. fslendingar hefðu
eignazt sérstakan menningarmála
ráðherra, sem vernda ætti tengsl
yngri og eldri kynslóðanna, en
hrapallega hefði til tekist. Sagði
ræðumaður síðan að erlent her-
manna sjónvarp og íslenzikt væri
ekki hægt að nefna í sömu and-
ránni og kvað Keflavíkursjón-
varpið ekki menningartæki held-
ur lágkúrulegasta afmenningar-
tæki, sem væri ekki. fulltrúi
bandarískrar menningar. Deildi
ræðumaður hart á menntamála-
ráðherra í ræðu sinni, sem hann
lauk með því að vitna í tillögu
um sjónvarpið, sem Menntaskóla
nemendur hefðu samþykkt og
kvað hann nemendur hafa gert
betur en þeir, sem æsku lands-
ins ættu að sjá forráð.
Hundrað sinnum minni
Benedikt Gröndal (A) gat þess
í upphafi miáls síins, að bréf það,
sem KK las upp,
hefði verið rangt
skjal, komið
hefði í ljós, að
það sem þar var
sett sem sikil-
yrðj var ófram-
kvæmanlegt.
Hið rétta bréf
var dagsett 7.
marz 1955 og
þar voru aðeins tvö skilyrði, að
afl stöðvarinnar yrði ekki meira
en 50 vött og stærsti sjónvarps-
geirinn 45°.
Þá upplýsti hann, að okkar
fyrsta sjónvarpsstöð yrði ekki
undir 5 þúsund vöttum eða
hundrað sinnum aflmeiri en sú
stöð, sem hé'r væri gerð að þrætu
epli. Á því sæju menn, hve lítil
sú stöð er og þar eftir léleg.
Áætlaður stofnkostnaður við
hina íslenzku stöð yrði 11-—12
millj. kr., en reksturskostnaður-
inn 10 millj. á ári tíu fyrstu ár-
in og yrði þá sjónvarpað 2—2 Vz
klst. á dag. Ætlað er, að sjón-
varpsnotendur yrðu orðnir 12—15
þúsundir eftir 5 ár ,og að stöð-
inni verði aflað nægra tekna
með iðgjöldum auglýsingum og
gjöldum af innfluttum sjónvarps
tækjum, en það 'er sami styrkur
og útvarpið naut fyrir 30 árum.
Pólitísk sjónarmið
Magnús Jónsson (S) kvað út-
varpsumræður þessar óvenju-
legt fyrirbrigði og undarlegt ef
hlustendur entust í þrjár
klukkustundir til að hlusta. —
S j ónvarpsmálið
væri svo fábrot
ið að ekki væri
hægt að ræða
það í þennan
tíma án þess
að endurtaka
staðreyndir. Um
ræður eftir
flokkspólitískum
línum hlytu að
setja villandi blæ á málin og
málflutningur Alþýðubandalags-
og Framsóknarmanna væri hrein
asta villuljós. Sjónvarp eða
ekki sjónvarp væri ekki mál
kommúnista heldur væri tillag-
an fram komin til þess eins að
stofna til deilna um Varnarlið-
ið, og væri þá gott að hafa
hátt um þjóðerniskennd o. s.
frv. Einungis með hliðsjón af
þessum pólitísku sjónarmiðum
væru útvarpsumræðurnar skilj-
anlegar. Ræðumaður vakti sér-
staka athygli á því að sjónvarps
stöðin væri upphafiega til kom-
in vegna girðingarinnar um völl
inn, sem sett hefði verið upp
í ráðherratíð dr. Kristins Guð-
mundssonar og íslendingum
var til lítils sóma. Ekki væri
bæði hægt að loka varnarliðið
inni og banna því um leið aS
njóta dægrastyttingar sem sjón-
varps. Sagði ræðumaður að úr
því að þetta leyfi hefði á annað
borð verið veitt teldi hann úli-
lokað að afturkalla það nú. —
Kvað ræðumaður stækkun-
iaa einungis tæknilega og
alls ekki gerða með það
íyrir augum að ná til þjóðar-
innar. Fyrir lægi staðfesting póstt
og símamálastjóra ó því að tæki
stöðvarinnar væru úrelt og ekki
hægt að fá minni stöð en þá, sem
varnarliðið fór fram á. Væri því
málflutningur kommúnista oj'
framsóknarmanna hlálegt vind-
högg. Varnarliðið hefði í raun og
veru getað náð sama árangri og
við stækkun, rneð aðgerðum, sem
ekki voru bannaðar í upphaflegu
leyfi. Þá sagði ræðumaður að
strax hefði verið vitað að sjón-
varpsstöðin náði nokkru lengra
en ráð var fyrir gert í upphaflegu
leyfi. Margir hefðu átt sjónvarps-
tæki lengi en ekki hefði verið
amazt við því, ekki einu sinni á
dögum vinstri stjórnarinnar. Eða
hvort hefðu kommúnistar horft
á sjónvarpið aðeins hina síðari
mánuði? Sagði ræðumaður að
þróunin yrði sú að sjónvarp
myndi ná til allra Islendinga,
hverju sem Keflavíkursjónvarp-
inu liði. Eina leiðin til þess að
koma í veg fyrir það væri að
banna mönnum að eiga sjónvarps
tæki Og hver vildi fara þá leið.
Ræðumaður sagðist persónulegá
álíta æskilegt að engin sjónvarps
stöð væri á Keflavíkurflugvelli,
og allir myndu telja æsikilegt að
ástandið væri betra í heiminum
í dag. Gætu flutningsmenn tillög-
unnar slegið tvær flugur í einu
höggi ef þeir teldu hús-
bændur sína í Kreml af
því framferði, sem neyddi okkur
tii þess að hafa hér varnarlið.
Ræðumaður sagði að alþjóðasjón
varp væri við bæjardyr og eina
leiðin tii þess að veita því sam-
keppni væri að korna upp eigin
sjónvarpi. Það virtist því miður
dýrt, en miða yrði að því að
lyfta Grettistakinu. Loks sagði
ræðumaður að hann teldi við-
horfið til sjónvarps, hvort sem
væri Keflavíkursjónvarp eða ís-
lenzkt sjónvarp, ekki falla sam-
an við stjórnmálasfcoðanir. Teldi
hann því tiilöguna spilla fyrir að
hægt yrði að ræða málið á eðii-
legan hátt.
Eitt örlagarikasta utanríkismálið.
Þórarinn Þórarinsson (F) kvað
það rangt, að Kristinn Guð-
mundsson hefði haifnað þráð-
beinu sjónvarpi
1955, sannleikur-
inn hefði verið
sá, að hann hélt
þekn möiguleika
opnum að taka
það upp síðar,
enda séu vissu-
lega góð skilyrði
til þess á Kefla-
vík. Þá taldi
hann einnig rangt, að það skil-
yrði hefði ekki verið fyrir sjón-
varpsileyfinu, að það yrði aftur-
kallað, ef það sæist að gagni ut-
an svæðisins. Kvað hann hér um
eitt veigamesta og örlagaríkasta
utanríkismál að ræða, sem is-
lenzka þjóðin hefði haft við að
stríða. Íslendingar verði að gæta
hófs í þessu efni og heim,ila ekki
hinu bandaríska varnarliði að
reka sjónvarpsstöð, sem nær út
fyrir dvalarsvæði þess.
HELSIN GFORS, 28. febr. —.
(NTB) — Urho Kekkonen for-
seti skipaði í dag Oiva Johann-
es Saloila póst- og símamála-
stjóra Finnlands. Saioila var áð-
ur forstjóri hagdeildar pósts og
PARÍS, 28. febr. — NTB) —,
Robert Kennedy, dómsmálaráð-
herra Bandaríkjanna, lagði x
dag af stað flugleiðis frá París
til New York. Ráðherrann hef-
ur átt viðræður við de Gaulle
og frönsku stjórnina.