Morgunblaðið - 13.03.1962, Blaðsíða 10

Morgunblaðið - 13.03.1962, Blaðsíða 10
10 M O'R GIJNBLAÐIÐ Þriðjudagur 13. marz 1962 Dean Rusk LONDON, 9. marz. — Fyrstu fundir afvopnunarráðstefn- unnar, sem hefst í Genf í næstu viku, munu sennilega fjalla að mestu leyti um bann við kjamorkutilraun- um. Það verður einnig aðal- umræðuefni utanríkisráð- herra Bretlands, Bandaríkj- anna og Rússiands, er þeir koma saman fyrir ráðstefn- una. Þetta er ekki eingöngu vegna þess að Bretar telja tilraunabann ennþá afar mik ilvægt sem fyrsta skrefið til að stöðva kjamavopnakapp- hlaupið. Hér gætir einnig áhrifanna af „úrslitakostum" Kennedys Bandaríkjaforseta, að Bandaríkin muni taka aft- ur upp tilraunir í síðari hluta apríl, hafi ekki verið skrif- að undir samninga um bann við þeim áður. Utannríkisráðherrar Banda- ríkjanna, Rússlands og Bret- lands tala að öllum líkindum einnig um Berlín og Suð- austur-Asíu — borgarastríðin í Laos og Suður-Vietnam. En vegna andmæia Frakka og Vestur-Þjóðverja, sem ekki verða viðstaddir, munu brezku og bandarísku ráð- herramir reyna að sneiða hjá að ræða „öryggi Evrópu“, þ.e.a.s. áætlanir um tak-. markanir á vígbúnaði og eft- irlit í Evrópu í stað allsherj- ar afvopnunar. Vestur-Þjóð- verjar hræðast allar umræð- ur, sem gætu leitt til að far- ið yrði að tala um burísend- ingu eða nýjar hölmur á her V.-Þjóðverja innan NATO. 1 w • Andrie Gromyko Home lávarður þykkt yfirlýsingar brezka samveldisins um afvopnun, einnig Rússa og Bandaríkja- manna um grundvallaratriði afvopnunar, og ætlun Kennedys forseta um afvopn un í þrem áföngum, sem gerð var með samvinnu við Breta. Þótt Bretár líti greinilega á samþykki alíra samnings- aðila í Genf um að stefna beri að almennri og algerri afvopmm, sem innantómar trúarjátningar, vona þeir, að mögulegt verði að hefja raun Genfarráðstefnan er ve! undirbúin eftir Robert Stephens Utanríkisráðherrarnir munu ræða um almenn atriði til- raunabanns og hafa til hlið- sjónar bæði samningstillögur Vesturveidanna um bann við kjarnorkuvopnatilraunum undir alþjóðaeftirliti og til- lögur Rússa um bann, sem byggt væri á upplýsingakerf- um hverrar þjóðar um sig. Sem stendur lítur út fyrir að Vesturveldin muni bjóða Rússum að velja um tvennt. Þeir munu í fyrstunni hvetja Rússana til að samþykkja hinar vestrænu samninga- tillögur eins og þær eru, með talsverðu aiþjóðaeftirliti og takmörkunum. Ef Rússarnir neita þessu enn og leggja á- herzlu á þá staðhæfingu sína að alþjóðaef.irlit sé ekki lengur nauðsynlegt til að uppgötva kjarnorkuvopnatil- raunir munu Vesturveldin gefa tvíeggjað svar. Þeir munu játa að tak- mörkuðu leyti staðhæfingu Rússa og bjóða fram nokkra tilslökun á alþjóðlega eftir- litskerfinu, sem á að upp- götva tilraunir. En um leið munu þeir biðja um eitthvert nýtt alþjóðlegt rannsóknar- kerfi til að uppgötva undir- búning slíkra tilrauna. Bretar leggja aðaláherzlu á fyrri hluta svarsins — minnkað alþjóðlegt eftirlit. Bandaríkjamenn hafa aðal- lega áhuga á seinni hlutan- um — uppljóstrunum um undirbúning kjarnorkutii- rauna. Þeir hafa ekki enn komið sér saman um endan- legt form tillagna, sem inni- héldu bæði atriðin, og gera það sennilega ekki fyrr en þeir hafa kannað afstöðu Gromykos í Genf. Brezkir ráðamenn eru bjartsýnni um árangurinn af sjálfri ráðstefnunni en fyrri ráðstefnum um samh vanda- mál. Fyrst og fremst vegna þess, áð ráðstefnan hefur verið vel undirbúin. Á und- an henni hafa farið sam- hæfar umræður um hin tak- markaðri og raunhæfari at- riði afvopnunar, sem bæði austræn og vestræn ríki hafa áhuga á. Fyrst þessara atriða er bann Við tilraunum með kjamorkuvopn. — Önnur þeirra eru: 1. Fækkun tækja, sem borið geta kjarnasprengjur langar leiðir, þ.e. lang- drægra eldflauga og sprengju fluvéla. 2. Stöðvun framleiðslu á eldfiaugahlutum og yfir- færsla slíkra hluta til frið- samlegra nota. 3. Samningur um að láta kjarnavopn ekki í hendur þeirra þjóða, sem ekki hafa eignazt þau enn. Þungamiðja umræðnanna um þessi málefni verður að sjálfsögðu hið umdeilda eftir- lit og öflun sannana. Afstaða Vesturveldanna til afvopnunar mun byggjast á áætlun Bandaríkjamanna. í London eru menn þeirrar skoðunar að fjarvera Frakka frá samningaborðinu og sam- ræðum utanríkisráðherranna sé hindrun, en hún sé ekki óyfirstíganleg. (OBSERVER — öll rétt- indi áskilin) Már Elisson: Atvinnubótasjóður — INIokkrar athugasemdir S.L. HAUST var lagt fram á Al-, að kljást, að auka hagvöxt í hin- þingi stjórnarfrumvarp til laga tim atvinnubótasjóð. Segir í greinargerð, er fylgdi frumvarp- inu, að fæðing þess sé afleiðing áskorunar Alþingis frá s.l. vetri á ríkisstjórnina að undirbúa og leggja fram frumvarp til laga um ráðstafanir til framleiðsluaukn- ingar og jafnvægis í byggð lands um ýmsu landshlutum jafnmik- ið eða meira en í þéttbýlinu á Suðvesturlandi. Af þessum sök- um langar mig til að varpa fram nokkrum atlhugasemdum og gagn rýni á frumvarpinu og meðferð þessara mála. Hér verður aðeins stiklað á því stærsta í þeirri von, að betra tækifæri gefist síðar til ins. „Skyldi tilgangur þessarar , að ræða þessi mál. löggjafar fyrst og fremst vera sá Kostir frumvarpsins framyfir að stuðla að jafnvægi í byggð j núverandi fyrirkomulag eru eink um þeir, að föstu skipulagi er komið á ráðstöfun allverulegrar fjárhæðar og með því betur tryggð reglubundin starfsemi, sem áður var laus í reipunum og handahófskennd. Þar með eru hinir góðu kostir þess taldir. Gallarnir eru þessii helztir: 1. Nafn sjóðsins finnst mér vera í mótsögn við yfirlýstan til- gang hans serrt að framan getur. Sú merking, sem orðið atvinnu- bótavinna fékk á kreppuárunum, loðir enn við. Hinsvegar er það vonandi ekki ætlun aðstandenda frumvarpsins, að sjóðurinn eigi að sinna slíkum verkefnum. At- vinnubótavinna er engin frambúð arlausn vandarnála. Hún þýðir öllu frernur, að gefist hafi verið upp við að leysa þau á viðunandi hátt. 2. Annan höfuðgalla er að landsins og að hagnýtingu góðra framleiðsluskilyrða í landinu.“ Greinargerðin gefur einnig í skyn, að frumvarpið eigi að nokkru rót sína að rekja til mý- margra frumvarpa og þings- ályktunartillagna svipaðs efnis, sem ýmsir alþingismenn úr öll- um flokkum hafa lagt fram und- anfárin ár. Þörfin fyrir réðstafanir í þess- um efnum var brýn og er frum- varpið, ef að lögum verður, tví- mælalaust spor í rétta átt. Hins- vegar nær frumvarpið, í núver- andi mynd, of skammt í mörgum ; greinum. Ýmislegi vantar og í. það, jafnframt því sem nokkrar , greinar þess eru meingallaðar. Frumvarpið olli því mér og mörgum öðrum, sem áhuga hafa j á þessum málum, allmiklum von brigðum, og teljum við, að það leysi ekki þann vanda, sem við er I er) „að veita lán eða styrki.“ Hér er ruglað saman hugtökum og hefur misskilningur af risið, þannig að liður a. stangast á við lið b. Varanleg atvinnuaukning og bætt lífskjör geta ekki skap- azt að atbeina sjóðsins, nema fé hans sé varið til arðbærs atvinnu rekstrar. Slrkur arðbær atvinnu- rekstur þarf hinsvegar ekki á styrkjum að halda — heldur öllu fremur lánum. Lengd lánstímans er aftur á móti mál, sem sérstak- lega þarf að athuga og þá vænt- anlega í sambandi við eðli þess atvinnurekstrar, sem til greina kemur. 3. Þá.eru ákvæði 3 gr. meingöll uð, svo og sá andi, sem þar svíf- ur yfir. Mig grunar að samein- að þing muni samkv. ákvæð- um þeirrar greinar velja fimm menn úr sínum hópi og þá vænt- anlega alþingismenn úr dreif- býlinu. Burtséð frá því, að Al- þingi hefur haft of ríka tilhneig- ingu til að draga til sin of mik- inn hluta framkvæmdavaldsins í skjól aðstöðu sinnar sem lög- gjafarsamkundu, ætla ég, að al- þingismönnum sé enginn greiði ger með pví að velja þá í stjórn sjóðs sem þess, er hér um ræðir — allra sízt alþingismönnum héraða eða landshluta, sem sjóðurinn á einkum að þjóna. finna 1 1. gr. a (hlutverk sjóðsrns I Með pví yrðu þessum alþingis- i mönnum sköpuð mjög erfið að- staða á margan hátt. Eg ætla líka að þetta yrði vafasöm ráðstöf- un fyrir dreifbýlið sjálft, þegar á heildin er litið og þröngum sjónarmiðum sveita eða einstakra héraða sleppir. Það sem mér finnst einkum vanta í frumvarpið eru ákvæði, sem kveða á um nákvæma athug un sérfróðra manna á verkefnum þeim, sem veita á lán til. Sérfróð um mönnum getur að sjálfsögðu missýnzt, en hlutlaus athugun staðreynda getur komið í veg fyrir vandræði og mistök, sem pólitísk athugun sér ekki fyrir. Þá er afar mikilvægt, að vel tak ist til um stjórnendur viðkom- andi fyrirtækja og þarf ekki sízt að rannsaka þá hlið vandlega, þótt erfiðleikar kunni á því að vera. Ákvæði sem þessi mundu hjálpa til að bæta úr höfuðgalla þess fyrirkomulags, sem áður ríkti og var fólgin í nær beinni gagnrýnisiítilli fjárúthlutun úr at vinnuaukningas j óði. Slík ákvæði mundu og auka möguleikana á því að tilgangi sjóðsins — þ. e. aukningu hag- vaxtar úti á landsbyggðinni — yrði náð. Aukinn hagvöxtur fæst ekki með fjárfestingu í tap- fyrirtækjum. Eg hef verið svo heppinn að fá tækifæri til að kynnast nokk- uð (þó engan veginn til fulln- ustu) þeim ráðstöfunum, sem ýmsar nágrannaþjóðir okkar hafa’gert i svipuðum tilfellum og hér um ræðir og með svipuð markmið fyrir augum. Er því ekki að leyna, að leiðir þær, sem þessar þjóðir hafa valið, erú í ýmsu frábrugðnar þeim tilraurv inn, sem hér hafa verið gerðar undanfarin mörg ár ár til við- halds _„jafnvægi í byggð lands- ins.“ Ástæðanna til þessara ólíku leiða er ekki alltaf að leita i mismunandi aðstæðum eða ólík- um atvinnuiháttum í þessum löndum. Þær er líka að finna í öðru skipulagi og í vandvirkari vinnubrögðum. Fjárfesting án imdangenginna rannsókna er tal in mjög óæskileg. Þjóðir þessar íhafa gert sér Ijóst, að nýjum tím um fylgja nýir siðir, aðrar þarf- ir og langtum fleiri möguleikar til lífsbjargar. Þetta hefur ekki í nægilegum mæli verið haft að leiðarstjörnu hjá okkur. Eg álit, að við þurfum að at- huga þessi mál betur. Þessvegna ætti að fresta samþykkt umrædds frumvarps enn um sinn og end- urskoða það með hliðsjón af því fyrst og fremst, hvaða leiðir séu tiltækilegastar til að auka hag- vöxt á ýmsum stöðum utan þétt- býlisins og án tjóns fyrir þá staði, þar sem þessi vöxtur er sæmilegur. Lokaorð Með umræddu frumvarpi er gert ráð fyrir myndun enn eins fjárfestingarsjóðs — til viðbót- ar öllúm þeim. sem fyrir eru í þessu landi takmarkaðs fjár- magns og efnahagslegra mögu- leika. Höfuð gallarnir við þetta fyrirkomulag eru aðallega tveir (suk margra smærri). Fyrst og frernst dreifist átakið mjög, svo að möguleikarnir til stórfram- kvæmda verða jafnan litlir, nema með alveg sérstökum ráðstöfun- um. í öðru lagi er örðugra að hafa þá yfirsýn, sem gerir sam- ræmda stefnu í fjárfestingarmál- um mögulega. Sjálfsagt verður þess langt að bíða að bætt verði úr þessari missmið íslenzkra fjárfestingar- mála, með því m.a. að sameina sjóðina undir eina yfirstjórn. Þangað til má samt hugsa sér, að reynt verði að skapa möguleika til samræmdari aðgerða í þess- um efnum en nú er jafnvel á þann hátt, að hinum ýmsu opin- beru sjóðum væri breytt í all- sjálfstæðar deildir, sem í veiga- miklum málum lytu sameigin- legri stjórn. Með þessu fyrirkomulagi væri mikilvægt spor stigið í þá átt að íslendingar sjálfir gætu staðið undir eða orðið virkir þátttak- endur í ýmsum meiriháttar fram- kvæmdum í stærri mæli en nú er raunin. Óþarft er að telja upp öll þau verkefni, sem bíða úrlausnar og krefjast mikils fjármagns. Bridge-keppni kvenna lokið LOKIÐ er keppni hjá Bridgefé- lagi kvenna. f meistaraflokki sigr aði sveit Eggrúnar Arnórsdóttur i með 32 stigum, en í I. flokki I sveit Guðrúnar Einarsdóttur. Úrslitin urðu þessi í meistara- flokki (tölurnax tákna stig): Sveit Eggrúnar 32 Sveit Laufeyjar Þ. 31 Sveit Júlíönu 27 Sveit Elínar Jónsd. 26 Sveit Sigr. Ól. 19 Sveit Dagbjartar 16 í sigursveitinni eru þessar koíi ur: Eggrún Arnórsdóttir, Guð- ríður Guðmundsdóttir. Magnea , Kjartansdóttir, Ósk Kristjáns- | dóttir, Kristjana Steingrímsdótt- ir og Halla Bergþórsdóttir. I f Sveitinni, sem sigraði í I. fL ' eru eftirtaldar konur: Guðrún Einarsdóttir, Guðrún Halldórs- son, Þorbjörg Thorlacius. Guð- i björg Andersen, Guðrún Bergs- ■ dóttir og Guðbjörg Guðmunds- dóttir. Til leigu larðýta og ámokstursvél, mjög afkastamikil, sem mokar bæði fóstum jarðvegi og grjóti. Vélsmiðjan Bjarg hL Simi 17184.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.