Morgunblaðið - 21.06.1962, Blaðsíða 6

MORGVNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 21. júní 1962
Landssamband Iðn
aðarmanna 30 ára
24. BDNÞING fslendinga var sett
á Sauðárkróki í gær af forseta
Landssambands iðnaðarmanna,
Guðmundi Halldórssyni, húsa-
smíðameistara. í setningarræðu
sinni minntist hann þess, að 30
ár eru liðin frá stofnun Lands-
sambandsins og mæltist á þessa
leið:
„Fyrstu tildrög að stofnun
Landssambands iðnaðarmanna er
að finna í fundargjörð Iðnráðs
Reykjavíkur frá 5. maí 1932. Á
þeim fundi er ákveðið að boða
til þinghalds iðnaðarmanna í
Reykjavík 18. júní nk. Stjórn
Iðnráðsins hafði veg og vanda að
undirbúningi þessa þings og út-
bjó máláskrá, en hún var í 7 lið-
um og á þessa leið:
1. Sölufyrirkomulag á inn-
lendri framleiðslu.
2. Skólamál — fræðslumál.
3. Tollamál.
4. Iðnaðarlöggjöfin.
5. Skipulagsmál.
6. Stofnun nýrra iðnfyrirtækja.
7. Gjaldeyrisverzlun og iðn-
aCur.
Þetta fyrsta Iðnþing var sett
í Baðstofu iðnaðarmanna, laug-
ardaginn 18. júní 1932 af for-
manni Iðnráðs Reykjavíkur,
Helga H. Eiríkssyni, skólastjóra
Iðnskólans í Reykjavík. Iðnþings
fulltrúar voru 51 frá Akureyri,
Hafnarfirði, Reykjavík, Siglufirði
og Vestmannaeyjum. Á þinginu
störfuðu 6 fastanefndir.
Þriðjudaginn 21. júní eru svo
bornar fram og samþykktar eftir
farandi tillögur:
1. Þingið ákveður að stofna
Landssamband fyrir iðnaðar-
menn og kýs í því skyni bráða-
birgðastjórn er skipuð sé 5 full-
trúum og séu þeir búsettir í
Reykjavík og Hafnarfirði. Full-
trúar og ráðgjafar sambands-
stjórnarinnar í öðrum kaupstöð-
um landsins séu formenn iðnað-
armannafélaganna, þar sem iðn-
ráð eru ekki til.
2. Bráðabirgðastjórnin hefur
fullt framkvæmdavald til næsta
Iðnþings og óskorað umboð þessa
þings til að flytja mál þess, til-
lögur og áskoranir fyrir Alþingi
íslendinga og landsstjórn.
3. Bráðabirgðastjórnin leggi
fyrir næsta Iðnþing frumvarp að
lögum og fundarsköpum fyrir
skipulagsbundið samband milli
allra iðnaðarmannafélaga og iðn
félaga (sérfélaga) á landinu.
4. Iðnráð, iðnaðarmannafélög
og iðnfélög á öllu landinu sendi
bráðabirgðastjórninni öll þau
mál, er þau vilja að verði lögð
fyrir næsta Iðnþing, og skal hún
sjá um, að þau verði vel og ræki-
lega undirbúin.
5. Bráðabirgðastjórnin kalli
saman næsta Iðnþing með hæfi-
legum fyrirvara á tímabilinu frá
5. maí til 20. júní 1933, og skal
það háð í Reykjavík. Stjórnin
kalli saman Iðnþingið eftir sömu
reglum og þetta þing hefur verið
boðað.
í bráðabirgðastjórn fyrir Lands
sambandið voru svo kosnir:
Helgi H. Eiriksson, skólastjóri,
forseti, Emil Jónsson, bæjarstjóri,
varaforseti, Ásgeir Stefánsson,
húsasmíðameistari, Einar Gísla-
son, málarameistari og Þorleifur
Gunnarsson, bókbandsmeistari.
Þetta var síðasta mál Iðnþings-
ins, en það stóð í 4 daga, og þar
með var lokið einum allra merki-
legasta fundi, sem haldinn hefur
verið um mál iðnaðar á íslandi.
Starfsemi Landssambandsins
Strax að Iðnþingi loknu hófst
stjórnin handa um undirbúning
fyrir næsta þing, auk 'þess sem
undirbúin voru mörg og merki-
leg þingmál. Annað Iðnþing var
svo háð í Reykjavík í júlí 1933,
og sóttu það 49 fulltrúar víðs
vegar að af landinu. Til meðferð-
ar voru tekin 25 mál, sem öll
hlutu afgreiðslu.
Þegar hér er komið sögu, er
Landssambandið fullmótað. Því
hafa verið sett lög og reglur, og
hafizt er handa um lausn mikil-
vægra mála.
Ekki er þess kostur að lýsa
hverju einstöku Iðnþingi, en ég

Frá Iðnþingi. Talið frá vinstri: Bragi Hannesson, framkvæmdastjóri Landssambands iðnaðar-
manna, Helgi H. Eiríksson, fyrsti forseti sambandsins (1932 — 1952), Björgvin Frederiksen,
fyrrv. forseti sambandsins (1952 — 1960) og Guðmundur Halidórsson, núverandi forseti.
mun nú lýsa framvindu nokk-
urra mála, sem Landssambandið
hefur haft með höndum. Á öðru
Iðnþingi 1933 er samþykkt svo-
hljóðandi tillaga:
„Þar sem engar lánastofnanir
eru til hér á landi, sem sjá iðn-
stéttinni fyrir fé til iðnreksturs
eða til nýrra iðnfyrirtækja, þá
felur þingið sambandsstjórninni
að skora á ríkisstjórn og Alþingi
að koma á fót, sérstakri deild við
bankana, sem láni fé til eflingar
Stjórn Landssambands iðnaðarmanna, talið frá vinstri: Tómas
Vigfússon, húsasmíðameistari, Vigfús Sigurðsson, húsasmíða-
meistari, Guðmundur Halldórsson, forseti L. I., Jón E. Ágústs-
son, málarameistari og Gunnar Björnsson, bifreiðasm.meistari.
iðnaðinum í landinu og taki að
veði vélar og áhöld iðnaðar-
manna og verði fénu varið til efn
is, véla og áhaldakaupa“.
Það er athyglisvert að strax
við stofnun Landssambandsins er
tekið á dagsskrá það mál, sem
telja verður eitt hið veigamesta
fyrir iðnaðinn í landinu, láns-
fjármálin. Árangur þessarar sam
þykktar kemur svo fram tveim
árum síðar með samþykkt laga
um Iðnlánasjóð árið 1935. Sjóður-
inn hlaut 25.000 króna framlag
árlega til 1942, en þá er fram-
lagið hækkað enn 1955 upp í 45*
Árið 1946 eru sett ný lög um
sjóðinn og framlagið hækkað upp
í kr. 300.000.00. Síðan er fram-
lagið hækkað enn 1955 upp í 45Ý
þús., 1957 upp í 1.450 þús. og
1960 upp í 2 millj. kr. Auk þess
voru sjóðnum útvegaðar um 20
millj. kr. sl. ár.
Að forgöngu iðnaðarmálaráð*-
herra starfar nú nefnd að endur-
skoðun á lögum um Iðnlánasjóð.
Er þess að vænta, að þar verði
gerðar tillögur um tekjuöflunar-
leiðir fyrir sjóðinn.
Næsta skref Landssambandsins
í lánamálunum er svo stofnun
Iðnaðarbanka, en á það mál
kemst ekki verulegur skriður,
fyrr en á miðju ári 1949, en þá
• Óeðlileg
skemmdarfýsn
Öðru hverju kemur hingað í
skrifstofu Velvakanda fólk,
sem hefur orðið fyrir barðinu
á þessari furðulegu geðveilu
sem virðist nökkuð útbreidd á
islandi, en það er óeðlileg
skemmdarverkafýsn. Hún lýsir
sér í því að í skjóli náttmyrkurs
eða er enginn sér til, er laum-
ast til að skemma eignir ann-
arra, að því er virðist í engum
öðrum tilgangi en að eyðileggja.
T.d. gerðist það nóttina eftir
þjóðhátíðardaginn, að einhver
slíkur hefur ráðizt á Bæjar-
fógetagarðinn á horni Aðal-
strætis og Kirkjustrætis og rif-
ið þar upp 60 fallega túlipana
og dreift þeim yfir garðflötinn.
Umsjónarmaðurinn Sigmar
Þormar, sem búinn er að gæta
garðsins í 10 ár, var þarna um
kvöldið og var þá allt með
felldu, en aðkoman var ljót um
morguninn. Um hvítasunnuna
gerðist það einnig að einhver
fróm sál kom og skar upp 40
túlipana og fór með þá. Og nú
eru þessi fögru túlipanabeð,
sem áttu að gleðja borgarbúa
í sumar, orðin æði fátækleg.
Öðru hverju gerist það að
stolið er eða skemmt á leiðum
í kirk j ugarðinum. Og í vor
fór jafnvel einhver um páska-
helgina inn í kirkjugarðinn við
skipuðu Landssambandið og Fé-
lag ísl. iðnrekenda sameiginlega
nefnd skv. beiðni iðnaðarmála-
ráðherra til þess að gera drög að
lögum fyrir Iðnaðarbanka. Vann
nefndin síðan að samningu frum
varps í samvinnu við stjórnir
samtakanna. f desember 1951 eru
svo lög um Iðnaðarbanka íslanda
samþykkt á Alþingi og stofnfund
ur bankans haldinn í október
1952. Bankinn var svo opnaður
25. júní 1953, en bankastjóri var
Helgi H. Eiríksson, fyrsti forseti
Landssambandsins, og nú nýlega
hefur bankinn flutt starfsemi
sína í nýtt, glæsilegt eigið hús-
næði í Lækjargötu 10 B.
Iðnfræðsla
Annað aðalmál Landssambands
ins er iðnfræðsla og iðnskóla-
mál. Miklar breytingar hafa átt
sér stað í þessum málum á síð-
ustu 30 árunum og í undirbúningi
eru endurbætur í samræmi við
breyttar aðstæður og aukna
tækniþróun. Hér skal aðeins drep
ið á stærstu áfangana í iðn-
fræðslumálunum.
Hinn 1. janúar 1950 tóku gildi
lög um iðnfræðslu, þar sem sett
er á fót föst yfirstjórn iðnfræðsl-
unnar, Iðnfræðsluráð. Skal það
Framhald á bls. 14
Suðurgötu og svalaði skemmd-
arfýsn sinni með því að láta
sleggju eða eitthvað álíka
áhald ganga á gömlum leg-
steinum. Og það er kunnara
en frá þurfti að segja, að
skemmdarverk eru iðulega
unnin á sumarbústöðum og
varla má hús standa autt, svo
einhver framtakssamur þykist
ekki sjá að þar þurfi að mölva
rúður og brjóta allt og bramla.
• Rottur sem laumast
E. t. v. væri þetta fróðlegt
rannsóknarefni, eins og fræði-
mennirnir segja. T. d. mætti
veita fé til athugana hvort þessi
ónáttúra í íslendingum stafi at
mataræði, loftslaginu, eða ein-
hverjum öðrum orsökum sem
eru séreinkenni á íslandi. Og
síðan gæti éinhver góðgerðar-
stofnun barist fyrir því að kom
ið yrði upp hæli fyrir þá, sem
þjást af skemmdarfýsn, þar sem
þeir væru settir á matarkúr,
gefið salt eða kalk, látnir gera
líkamsæfingar eða skemma svo
mikið að þeir fái nóg af því
fyrir lífstíð. En án gamans, þá
þarf að taka hart á slíkum
skemmdarverkum, ef til þeirra
næst sem eru valdir að þeim.
Gallinn er bara sá, að þetta
eru yfirleitt rottur sem laumast
og sjaldan næst því tiL