Morgunblaðið - 14.08.1962, Blaðsíða 14

14
MORCVMtLAÐIÐ
Þriöiudagur 14. ágúst 1962
Við hjónin stöndum í ómetanlegri þakkarskuld við vini
okkar hvaðansefa fyrir hlýhug og vináttu okkur auð-
sýnda á sjötugsafmæli mínu og fjörutíu og fimm ára
hjúskaparafinæli okkar hjóna. — f>að var okkur sérstakt
gleðiefni er við dvöldumst erlendis að okkur skyldi ber-
ast gjafir og blóm er báru svo órækan vott um vináttu
sendenda. — Ekki sízt pökkum við börnum, tengda-
börnum, barnabörnum og starfsfólki tii sjós og lands
fyrir gjafir, kveðjur og blóm, sem svo ómetanlega vott-
uðu um tryggð og vináttu.
Kveðjur ckkar til ykkar allra.
Guðrun og Guðmundur Jónsson, Rafnkelsstöðum.
Vélritunarstúlka
Stúlka vön vélritun óskast til áramóta. Hálfsdags-
vinna kæmi til greina. Þær, sem hug hafa á starf-
inu eru vinsamlegast beðnar að leggja umsókn,
merkta: „Vélritun — 7468“ inn á afgr. Mbl. fyrir
f immtudags k völd.
í
Móðir okkar
ÞORBJÖRG SIGURÐARDÓTTIR
Drápuhlíð 23,
andaðist að Hrafnistu 11. ágúst.
Hanna Ingvarsdóttir,
Þorkell Ingvarsson, Guðbjörn Ingvarsson.
Móðir okkar og tengdamóðir
SIGRÍÐUR ODDSDÓTTIE
frá Brautarholti,
andaðist í Landakotsspitala 11. þessa mánaðar.
Börn og tengdabörn.
JÓNA PÁLMADOTTIR
foi stöðukona,
andaðist í Landsspítalanum 11. þessa mánaðar.
Fyrir hönd vandamanna.
Unnur Kristjánsdóttir.
Bróðir okkar
RAGNAR EMIL RAGNARSSON
Berghóli, Hellissandi,
lézt af slysförum föstudaginn 10. ágúst.
Systkinin.
Faðir okkar, tengdafaðir og afi
SIGMUNDUR SVEINSSON
lézt í Borgarspítalanum 12. þessa mánaðar.
Börn, tengdabörn og barnabörn.
Jarðarför mannsins míns og föður okkar
FRIÐRIKS ÁSGRÍMSSONAR
frá Suðureyri, Súgandafirði,
fer fram frá Suðureyrarkirkju miðvikudaginnn 15. ágúst
kl. 1 e.h.
Sigríður Kolbeins og börn.
Innilegt þakklæti tii allra þeirra, er sýridu okkur
samúð og hluttekningu við andlát og jarðarför
Frú GUÐLAUGAR EIRÍKSDÓTTUR
Elís Jónsson og fjölskylda.
Innilegar þakkir færum við öllum er auðsýndu okkur
samúð og vinarhug við andlát og jarðarför móður okkar,
tengdamóður og ömmu
RAGNHILDAR TEITSOÓTTUR
Sérstakar þakkir færum við læknum og hjúkrunar-
fólki Borgarspítaians fyrir hlýtt viðmót og ágæta hjúkr-
un.
Þórey Böðvarsdóttir, Ágúst Böðvarsson,
tengdabörn og barnabörn.
Þökkum inniicga aucsýnda vináttu og samúð við útför
KRISTJÖNU JÓNSDÓTTUR
Þverá, Blönduhlíð.
Aðstandendur.
Þórður Jónsson
Mófellsstöðum - minning
Ekki allsjaldan ber gest að garði
á Mófellsstöðum í Skorradal. Um
fjölmörg ár hefur hinn blindi
þjóðhagasmiður og gáfumaður,
Þórður Jónsson, verið það segul-
afl, sem tíðast dró forvitinn og
fróðleiksfúsan ferðalang í hlað
og stofu, en nú er þessi kjör
viður í islenzkri alþýðustétt fall-
inn og hans er skýlt að minnast.
„Það sé ég vel“, sagði blindi
maðurinn með hvellri og háværri
röddu. Harm rétti gestinum, sem
sat andspænis honum, silfur-
búnar tóbaksdósir og ítrekaði
rækilega: „Eg sá það bara vel!“
Það leiftraði á undrun í augum
gestsins, við þessi orð blinda
mannsins, og aðkomumaður virti
rannsakandi fyrir sér höfðinglegt
andlitið, sem var markað skörp-
um og ákvcðnum rúnum. Aðeins
skammri stundu áður hafði að-
komumaðurinn dregið dósirnar
upp úr vestisvasa sínum og feng-
ið blinda öldungnum þær og beð
ið hann að segja álit sitt á þess-
um smíðisgrip. Völundurinn
blindi hafði farið næmum fingr-
um sínum um silfurgripinn og
síðan kveðið upp úr: „Þær eru
prýðilega smíðaðar þessar dósir,
en mér sýnist þær mjórri í annan
endann", og til enn frekari
áherzlu hækkaði öldungurinn
röddina og bætti við: „Það sé ég
vel!“. Gesturinn varð hugsi um
stund, en þegar hann loks svar-
aði, þá kom hann viðstöddum á
óvart. Hann lagði hönd sína
fram á borðið, sem hann sat við,
tipplaði fingrum á plötuna, og
sagði stundarhátt: „Já — víst
er þetta sjón“.
Gesturinn hafði ætlað að sann-
reyna, að fólk með fulla sjón
hlyti að standa betur að vígi,
heldur en aíblindur maður, þeg-
ar um var að ræða athugun, sem
leitt gat í ljós sýnilega og áþreif-
anlega missiníð hlutar, en hér
hafði honum skjátlast.
Þetta atvik er mér enn minn-
isstætt, því ég sem óþroskaður
strákgopi hn.eyklaðist með sjálf-
um mér á þessum „fávísa" að-
komumanni. sem hafði sagt að
Þórður blindi hefði sjón. Það var
löngu seinna, sem mér urðu ljós
sannindin í orðum gestsins.
Þórður heitinn var fæddur að
Mófellsstöðum hinn 29. júní 1874
og þar lézt hann 88 ára að aldri
hinn 6. ágúst s.l. Alla sína löngu
ævi var Þórður heimilisfastur á
ættaróðali sínu, Mófellsstöðum,
og þar undi hann hag sínum vel.
Eftir að foreldrar Þórðar féllu
frá tók Vilmundur bróðir hans
við búsforráðum, ásamt eigin-
konu sinni, Guðfinnu Sigurðar-
dióttur. Vilimundur lézt fyrir ör-
fáum árum, og nú býr að Mó-
fellsstöðum ekkja hans, ásamt
tveim sonum þeirra hjóna,
Bjarna og Þórði, og dótturinni
Margréti. Því hefur oft verið
viðbrugðið hversu samhent Mó-
fellsstaðafólkið er, ag hefur ver-
ið. Þannig voru aldrei færri en
7 systkini á heimilinu þau árin,
sem ég var þar snúningadrengur
og stöku sinnum fleiri. Systir
Þórðar, sem alla tíð hefur divalið
á Mófellsstöðum með honum,
eða í full áttatíu ár, Júlíana, er
enn á lífi, vel ern og við saemi-
lega heilsu.
Oft hefur verið ritað og rætt
í blöðum og útvarpi um hinn
undraverða hagleik Þórðar
blinda á Mófellsstöðum, enda
hefur hann margsinnis unnið þá
sigra í smíðaleikni sinni, sem fáir
myndu leika eftir, og skiptir þá
einu, hvort menn hefðu fulla sjón
eða ekki.
Á Iðnsýningunni árið 1910
hlaut óþekktur Borgfirðingur
heiðursverðlaun fyrir smíðisgrip,
sem hann hafði sent á sýninguna.
Ekki vitnaðist það fyrri en
nokkru síðar, að verðlaunahaf-
inn var blindúr og hafði misst
I sjónina svo ungur, að hann
mundi ekki hvernig mannsand-
lit leit út. Dómnefnd Iðnsýnirng
arinnar mat verk og verðleika
hins blinda haglei'ksmanns
þannig, að augu almennings
beindust að honum í fyrsta
kjörgripi, sem eiga fáa sína li'ka,
skipti, með óskiptri athygli. Síð-
ar smíðaði Þórður marga þá
þ. á. m. sögunarvélina sem þótti
slík undrasmíð, að gefið var út
póstkort með mynd af vélinni og
uppfinningamanninum.
Drýgstur verður þáttur Þórðar
í samskiptum hans við sveitunga
sína í Borgarfirðinum, og raun-
ar víðar. Þessi blindi Völundur
var þar hinn eini og sanni smið-
ur, sem á flestu kunni skil. Ef
tindur brotnaði í hrífu, klyfberi
losnaði úr festingu eða vagnhjói
skekktist undir hlassi, þá var
leitað til Þórðar. Það var ekki
ótítt, þegar étg var smaladreng-
ur á Mófellsstöðum á árunum
1931 til 1935 og var staddur uppi
í fjalli í leit að hrossum, að ég
pírði forvitniauga niður á Ind-
riðastaðaflóann. Iðulega kom ég
þá auga á einhverja þúst nálgast
upp og nær, og þegar hún koan
í greinilegra sjónmál mátti gjarn
an sjá ríðandi mann, sem reiddi
brotið amboð fyrir framan sig
á hnakknefinu, teymdi burðar-
klár klyfjaðan einhvers konar
búvinnuvélum. Og Þórður lapp-
aði upp á flesta brotamiunina,
oft og tíðum með ærinni fyrir-
höfn og hugviti, og enga man
ég fara vonsvikna til baka af
fundi hins þjóðhaga, blinda
manns.
„Hver sem fylgir mér mun
ekki ganga í myrkrinu, heldur
hafa ljós lífsins", sagði Jesús.
Þessi sannindi þekkti Þórður
heitinn og hann tók fagnandi og
fylltur trúartrausti upp sinn eig-
in kross og bar hann léttilega
yfir frá dauðanum til lífsins. Hjá
þessum blinda samferðaimanni
logaði skærar ljós lífsins, held-
ur en hjá flestum öðrum. Það
lagði unaðslega birtu frá veg-
ferð hans og hún varpaði ljóma
yfir götuslóða annarra. Þórður
var að vísu sleginn líkamlegri
blindu, en hann gekk samt
aldrei í myrkri, því lífsins ljós
leiddi hann til hins fegursta
mannlífs.
Og svo ég snúi miér aftur að
ókunnuga manninum með tó-
baksdósirnar, sem ég gat um í
upphafi, þá er rétt að undir
strika það, að sá hafði rétt og
satt að mæla. — Þórður blindi
hafði vissulega sjón. Hann sá
alla tíma hvernig ljós lífsins
skjannabirti allt umhverfi hans
og framtíð. Myrkrið í mannleg-
legum augum hans varð aldrei
svo svart og dimmt, að það
megnaði að varpa hinum
minnsta skugga á hininljómann,
sem fyllti aál hans.
Þó Þórður heitinn á Möfells-
stöðum hafi aldrei kvartað yfir
hlutskipti sínu, þá þætti mér
sennilegt, að einhverjir aðrir
hefðu máske tæpt á slíkum vand
ræðum sínum, á tæplega niu
tuga lífsferli.
Þórður á Mófellsstöðum, þessi
göfugi, síglaði og hressilegi ljóe-
beri 1 borgfirzkri sveit er nú
fallinn frá, en eftir stendur autt
og tómt og vandfyllt skarð í röð«
um hinna ágætustu manna.
Guöiaugur Einarsson. j
Hinn 6. ágúst sl. lézt hinn þjóð
kunni þj óðhagasmiður Þórður
Jónsson á Mófellsstöðum í Skorra
dal. Þórður ól allan aldur sinn á
Mófellsstöðum. Þar fæddist hann
30. júní 1874 og var því rúmlega
88 ára, er hann lézt. Foreldrar
Þórðar voru Jón Þórðarsson
bóndi á Mófellsstöðum og kona
hans Margrét Einarsdóttir Torfa
sonar stúdents frá Löndum í
Stöðvarfirði Árnasonar. Var þórð
ur elztur af tíu börnum þeirra
Jóns og Margrétar, er upp kom*
ust.
Fárra ára gamall fékk Þórður
illkynjaða augnveiki og var al»
blindur upp frá því. Þó átti hann
sér endurminningar frá þeim
tíma, er hann hafði sjón, en mis*
jafnlega ljósar. Hann mundi liti,
en ekki alla jafnvel, en greinileg
asta myndin sem hann geymdi i
huga sér, var stjörnubjartur
himinn um vetrarkvöld. Hann
kvaðst alltaf geta séð þá fvrir sép
í huganum. Eftir að Þórður
missti sjónina þroskuðust önnur
skilningarvit hans miklu meir en
tíðkast hjá sjáandi fólki. Heym
var frábærlega skörp, þar til
hin síðustu ár, er henni var tekið
að förlast nokkuð. Og hann hafði
ótrúlega næma tilfinningu f
fingurgómunum. Auk þess var
eins og hann hefði eitthvert sjötta
skilningarvit, sem kvað vera
ýmsu blindu fól-ki gefið. Kann
kvaðst næstum alltaf finna það
á sér, ef hann var staddur í nám
unda við veggi þó að hann snerti
'þá ekki. Og ef hann fór með-
fram símalinum fann hann oft-
ast á sér, hvar staurarnir voru.
Ungur að aldri fór Þórður að
stunda smíðar enda völundur
hinn mesti í höndunum. Um ára
tugi ssmíðaði hann orf og hrífur
fyrir íbúa Skorradals og ná»
grannasveitanna. Einnig smíð.
aði hann kommóður, kistur, koff
ort og kistla, sem stundum voru
fagurlega útskomir. Eru marg.
ir þessa gripa hin mésta dverga
smíði, vo að erfitt er að fá ó-
kunna til að trúa bví, að þeir
séu gerðir af blindum manni. Eitt
sinn fór Þórður til Reykjavíkur
og kom bá í timiburverksmiðj uma
Völund. Þar fór hann höndum
um sögunarvél g þegar heim
kom smíðaði hann sér sögunar-
vél sjálfur og notaði hana upp
frá því mikið við smíðar. Fannst
mörgum, er sáu Þórð við sögun-
arvél sína, það ganga kraftaverkl
næst, er hinn blindi maður um-
gekkst hin hárbeittu blöð vélar
innar sem alsjáandi væri. Og
aldrei henti hann neitt slys við
míðarnar. Ýmsir smíðagripir
Þórðar hlutu verðlaun á iðnsýn-
ingum.
Fjarri fór þvi að Þórður á
Mófellsstöðum léti á neinn hátt
bugast af þeim krossi, sem á
hann var lagður. Hann var sí-
glaður og léttur í lund, hrókur
alls fagnaðar, hvar sem hann
kom. Hann hafði gaman af að
ferðast og þar til hin síðustu ár
fór hann oftast á hverju ári til
Reykjavíkur, þar sem flest syst
kin hans voru búsett. Notaði hann
'þá oftast tækifærið til að kynna
sér nýjungar í samibandi við
smíðar. Heima í sveitinni brá
hann sér alloft á hestbak og reið
þá oft geyst. Hefðu fáir trúað,
að þar væri blindur maður á
ferð.
Þórður fylgdist alla ævi frá-
bærlega vel með því, sem frana
fór. Bækur og blöð voru lesin
fyrir hann og eftir að útvarpið
kom til sögunnar hafði hann mik
ið yndi af því. Hann var stál-
Framhald á bls. 17, ,