Morgunblaðið - 31.08.1962, Blaðsíða 3

Föstudagur 31. ágúst 1962
MORGVNBLAÐ1Ð
3
&
Godthob, 30. ágúst (NTB)
Eins og skýrt hefur verið frá
lögðu tveir ungir Nofcðmenn,
Björn Staig og Björn Beese af
stað til Grænlands. Ætlun
þeirra var að feta í fótspor
Friðþjófs Nansens, fara sömu
leið og hann fór 1882 yfir ís-
inn frá austurströnd Græn-
lands til vesturstrandarinnar.
Margir höfðu varað ungu
mennina við hættunum, sem
þeim myndi mæta á leiðinni
og var talið, að möguleikarn-
ir á því að þeir kæmust til
. ^ , S
Staib og Reese benda á leiðina, sem þeir fóru yfir Grænlands
isinn. Myndin var tekin áður en þeir lögðu af stað.
I fótspor Nansens á 31 degi
baka heilu og höldnu væru að
eins 10%. I>eir létu þó ekki
hafa sig ofan af áformi sínu
og nú eru þeir komnir úr ferða
laginu heilir á húfi. Þeir komu
til Godthob í gær og höfðu þá
verið 31 dag á leiðinni. Nansen
var 42 daga. Ungu mennirnir
höfðu hunda til að draga sleða
sína en hann dró sinn sleða
sjálfur.
Staib og Reese lögðu af stað
frá Umivik með sleða sína og
16 hunda, sem þeir keyptu í
nágrenni Angmagssalik. Þá
voru þeir með farangur, sem
vóg hálft tonn, en á leið sinni
yfir isinn urðu þeir að losa sig
við mestan hluta farangursins
og áður en þeir komu til
strandar urðu þeir að drepa
alla sleðahundana, því að
vegna sýkingarhættu er bann-
að að flytja hunda milli A-
og V-Grænlands. Þegar Norð
mennirnir komu til Godthob
í gærkvöldi voru tveir bak-
pokar eini farangur þeirra.
Þeir sögðu frá ýmsum hætt-
um, sem þeim hefðu mætt á
ferðinni og sögðust ekki vilja
ráðleggja neinum að ferðast
yfir ísinn.

Utsvarsálagningin í Reykjavík:
,
Niðurjöfnunarnefnd lýkur
störfum í síðasta sinn
Hefur starfað í 90 ár — en nú tekur f amtalsnefnd við
nefnd og allar fyrir 1017.
60 jbús.
tunnur
í fyrradaig var undirritaður í
Reykjavík samningur um fyrir-
framsölu á 25.000 tunnum af
flattri, sérverkaðri Suðurlands-
síld til Vestur-Þýzkalands.
Áætlað er að til þessarar
framleiðslu þurfi um 60.000
tunnur uppmældar af vinnslu-
hæfri síld.
Fundur í Sjálfstæð
isfélaginu Þjóðólfi
MÁNUDAGINN 6. þ.m. var
haldinn fundiur í Sjálfstæðisfé-
laginu Þjóðólfi, Bolungarvík.
Fundinn setti formaður félags-
ins, Friðri'k Sigurbjörnsson, lög-
reglustjóri, Bolungarvík. -
Þorvaldur Garðar Kristjáns-
son, framkvæmdastjóri Sjólf-
stæðisflokksins flutti ræðu um
skipulag og starfsemi Sjélfstæð-
isflokíksins með tilliti til þeirra
skipulagsbreytinga, sem nú eru
gerðar á floikknum.
Síðan fór fram kjör á fulltrú-
l um félagsins í fulltrúaráð Sjálf-
stæðisfélaganna í Norður-fsa-
fjarðarsýslu og í kjördæmisráð
Sjálfstæðisfloíkksins f Vestfjarða
kjördæmi.
Þá flufcti Sigurður Bjarnason,
ritstjóri, ræðu og ræddi um
flókksstarfið og hagsmunamál
byggðarlagsins.
f stjórn Þjóðólfs eru Friðrik
Sigurbjörnsson, lögreglustjóri,
formaður, Finnur Th. Jónsson,
ritari, Sólberg Jónsson, gjald-
keri, Guðmundur B. Jónsson,
varaformaður og Högni Péturs-
son.
STAKSTEINAR
NIÐUBJOFNUNARNEFND
hefur nú um það bil lokið
störfum í Reykjavík og átti
útsvarsskráin að leggjast
fram klukkan 9 í morgun.
Er þetta í síðasta sinn, sem
niðurjöfnunarnefnd fjallar
um útsvarsálagninguna, því
samkvæmt nýjum lögum nr.
69/1962 mun niðurjöfnun
framvegis verða í höndum
framtalsnefnda.
Niðurjöfnunarnefndir hafa starf
að í Reykjavík allt frá árinu
1®72. Fyrir þann tíma hafði á-
lagning gjalda heyrt undir bæj-
arstjórnina sjálfa, en í byrjun
hafði bæjarfógeti annast hana
ésamt 2 fulltrúum, sem kjörnir
voru á borgarafundum og nefndir
.taxereborgere“,
íbúarnir voru 2000
' Um það leyti, sem fyrsta nið-
urjöfnunarnefndin tók til starfa,
fyrir 00 árum, voru íbúar
Reykjavíkur aðeins rúm 2000 og
lögsagnarumdæmið innan við
1/10 af því, sem nú er. í nefnd-
inni áttu fyrst sæti 7 menn,
fjórir kjörnir af öllum kösninga-
bærum mönnum í borginni og
þrír af hæstu skattgreiðendum
faöfuðstaðarins.
Sú regla, að jafnað skyldi nið-
ur „eftir efnum og ástæðum"
hefur alla tíð verið við lýði og
mátt kallast einskonar leiðarljós
nefndarinnar. Starf nefndar-
imanna byggðist þannig framan af
fyrst og fremst á persónulegum
kunnugleika þeirra á högum bæj-
arbúa hvers og eins. Sú nauðsyn,
sem talin var vera á því, að slík-
ur kunnugleiki væri fyrir hendi
í nefndinni, mun hafa verið ein
aðalástæða þess, að jafnt og
þétt var fjölgað í nefndinni og
þegar fjölmennast var, var heim-
ilað að nefndarmenn væru allt
að 1‘5 talsins.
Síðar varð mönnum -ljóst, að
ekki yrði fært að fylgja fólks-
fjölguninni í bænum eftir með
þessum hætti og árið 1021 var
gerð gjörbreyting á skipan nefnd-
arinnar. Var þé ákveðið að í
henni skyldu sitja 4 menn kosnir
af bæjarstjórn og skattstjórinn í
Rvík síðan vera sjálfskipaður
formaður hennar. Hefur sá fjöldi
haldizt síðan, nema hvað síðar
var einnig farið að kjósa vara-
menn, en frá árinu 1042 hefur
bæjarstjórn kosið alla 5 nefndar-
mennina og einn úr hópnum sér-
staklega til formennsku. Kjör-
tímabil nefndarinnar var fyrst 6
ár en síðast eitt ár í senn.
Vöxtur útsvaranna
Eins og að líkum lætur hefur
heildarupphæð útsvara í Reykja-
vík breytzt mjög á því tímabili,
sem hér um ræðir. Um þetta
gefa eftirfarandi tölur frá ein-
stökum árum nokkra hugmynd:
kr.
Árið 1876
— 1000 —
— 102ð —
— 1030 —
— 1045 —
— 1060 —
8.041,00
31.106,00
180.730,00
2.005.662,00
31.047.805,00
214.113.805,00
Einn hefur setiff í 35 ár
Ekki verður í fljótu bragði
komið tölu á þann mikla fjölda
bæjarbúa, sem átt hafa sæti í
niðurjöfnunarnefndum frá fyrstu
byrjun, Meðal formanna nefnd-
arinnar voru fram á daga skatt-
stjóranna tilskipaðir biskupar,
dómarar, læknar og kennarar, en
siðan, þ. e. frá árinu 1042, þeir
Gunnar Viðar, síðar bankastjóri,
dr. Björn Björnsson, hagfræðing-
ur, og Guttormur Erlendsson,
farl., aðalendurskoðandi, sem
gegnt hefur formennsku síðan
1056. Enginn hefur setið eins
lengi í niðurjöfnunarnefnd og
Sigurbjörn Þorkelsson, kaupmað-
ur, sem átti þar sæti árin
1917—1052 eða í 35 ár samfleytt.
Ekki munu nema þrjár konur
hafa skipað sæti í niðurjöfnunar-
Ný lög — framtalsnefndir
Á síðasta alþingi voru, sem
fyrr segir, samþykkt ný lög, sem
m. a. taka til niðurjöfnunar út-
svara. Með þeim eru niðurjöfn-
unarnefndirnar afnumdar, en í
þeirra stað teknar upp framtals-
nefndir, sem svo heita. Um leið
er horfið frá hinni gamalgrónu
niðurjöfnun samkvæmt „efnum
og ástæðum" — og í hennar stað
kveðið á um að fylgt skuli föst-
um reglum í niðurjöfnuninni, þó
þannig, að taka skal eða taka má
tillit til sérstakra, nánar til-
greindra, ástæðna gjaldandans.
Fyrst verður kosið í framtals-
nefnd á þessu hausti.
Sagt frá útsvörum á morgun
Eins og getið var í upphafi,
er samningu útsvarsskrárinnar í
Reykjaví'k nú lokið. Verður nán-
ar greint frá heiztu niðurstöðum,
þ. e.- heildarupphæð, hæstu út-
svörum o. s. frv. í Mbl. á morgun.
Bændur í Hjol-
um kærðir fyrir
netuvjiði
BLAÐIÐ ÁTTI í gær tal við tló-
hann Salberg sýslumann Skaga-
fjarðarsýslu og spurðist fyrir um
kærumál vegna meintrar ólög-
legrar veiði í Miklavatni í Fljót-
um.
Sýslumaður kvað Stangaveiði-
félag Siglfirðinga, sem hefir
Fljótá á leigu, hafa kært bænd-
urna á Hraunum út af meintri ó-
löglegri netaveiði í Miklavatni,
en í það rennur Fljótaá. Áin er
talin allgóð laxveiðiá og hefir
veiði aukizt frá því er hún var
virkjuð við Stíflu.
Sýslumaður rannsakaði málið
að því er snerti netaveiði Hrauna
bænda og hefir sú rannsókn nú
verið send Saksóknara ríkisins
til umsagnar.
Síldarflutningar fara
illa með lestar togaranna
Verið að hreinsa lesfar R.víkurtogaranna
TOGARARNIR, sem þátt tóku í
síldarflutningum frá Austurlandi
í sumar, eru nú allir hættir síld-
arflutningum, sá síðasti, Pétur
Halldórsson kom á fimmtudag.
Liggja þeir nú í Reykja
víkurhöfn og er verið að þrífa
lestarnar. Lestar togara fara allt-
af illa í síldarflutningum og á
togurunum, sem byrjað er að
hreinsa, hefur orðið að fjar-
lægja nokkuð af einangrun í
farmrými og setja nýja í stað-
inn.
Hér áður fyrr, þegar togarar
voru á síldveiðum, var alltaf erf-
itt verk að hreinsa lestarnar.
Fóru þeir stundum á saltfisk-
veiðar fyrstu túrana á eftir, en
þetta kemur ekki eins að sök,
þar sem lestar eru aluminium-
klæddar, eins Og á nýju tpgur-
unum Aluminium virðist ekki
hafa skemmzt neitt af síldinni,
en hinsvegar hefur vessi og lýsi
úr síldinni sums staðar gengið
út í einangrunina.
Síldarflutningarnir frá Ausfcur
landi í sumar hafa verið ákaf-
lega mikilvægir og hafa verið
flutt frá Seyðisfirði 225 þús. mál
af síld, að miklu leyti af tog-
urunum, en það er að verðmæti
um 35 millj. upp úr sjó eða um
50 millj. að útflutningsverðmæti.
Hafa síldarflutningarnir bjargað
Ósómi A
Ummæli Karls Kristjánssona*
alþingismanns nm móffuharC-
indi af manna völdum muaa
lengi lifa sem dæmi um sérstakt
ofstæki. Flokksbróffir Karls,
Ágúst Þorvaldsson alþingismaff-
ur, er þó enginn eftirbátur hana
í hóflausum, en um leiff kjána-
legum málflutningi. Hann hefur
haldiff því fram aff bændur
landsins hafi „aldrei áffur barizt
svo í bökkum sem nú“. Hann
lætur þó ekki sitja við þessi um-
mæli og hefur nú bætt við þau
eftirfarandi:
Þannig hefur viffreisnarvind-
urinn í ríkisstjórninni gert jarff-
ir bænda verfflausar svo aff eng-
inn hefur lengur áhuga á bú-
skap, þar sem margir menn sjá
hvernig landbúnaður er nú
hornreka valdhafanna".
Minna má ekki gagn gera en
aff halda því fram aff enginn
hafi lengur áhuga á búskap.
Vera má aff í kunningja- og
skoffanabræffrahópi Agústs Þor-
valdssonar sé þetta svo, enda
hefur hann og hans líkar snúizt
gegn hagsmunamálum landbún-
aðarins, ekki sízt hinu stærsta
þeirra, sem er endurreisn lána-
sjóffa landbúnaðarins. En Mbl.
getur fullvissaff Agúst Þorvalds-
son um, aff þaff eru ekki allir
sama sinnis og hann. Þvert á
móti er nú ríkjandi bjartsýni
og gróandi í íslenzku þjpðlífi og
ungir og athafnasamir menn
munu gjörbreyta þjóðfélagsaff-
stöffunni og iifskjörunum á ör-
skömmum tíma, hvaff sem aft-
urhaldsseggir segja.
Framleiðsluaukning
Eins og Mbl. hefur skýrt frá
varff mikil aukning landbúnað-
arframleiffslunnar sl. ár þó að
Agúst Þorvaldsson og affrir
slíkir svartsýnismenn reyni aff
mála þann gamla á vegginn.
Þannig gaf aukning mjólkur-
magns á svæði Mjólkurbús Flóa-
manna bændum nálægt 10V6
millj. kr. og verffhækkunin á
mjólk þeirri, sem framleidd vnr
fyrir svipaða upphæð. Mjólkur-
aukning og verffhækkun á síff-
asta ári gerffi þannig milli 21 og
22 millj. kr. Þaff er nálægt 19
þús. kr. á hvern innleggjanda
mjólkur að meffaltali, en inn-
leggjendurnir eru 1137.
Djarft tiltæki
Þaff er ekki ofsögum sagt af
því aff þaff var djarft tiltæki af
Alþýðublaðinu í gær aff minn-
ast á stjórn Kristins Gunnars-
sonar á Bæjarútgerff Hafnar-
fjarðar, því að á almanna vit-
orffi er aff hann kom Bæjarút-
gerff Hafnarfjarffar i einstakt
öngþveiti skuldafens og niður-
Iægingar. Alþýðublaffið telur
sig hafa efni á því aff ráffast að
bæjarstjóra Hafnarfjarðar og
nýskipuffum forstjóra Bæjarút-
gerffarinnar og ætlar sér aff
dæma þá fyrirfram, en þeir
munu áreiðanlega meff störfum
sínum sanna hæfni sína. Sér-
staklega telur Alþýðublaðið þaff
ámælisvert aff Othar Hansson
skuli hafa veriff skipaður for-
stjóri Bæjarútgerffarinnar, þar
sem hann sé ekki sérlega hrif-
inn af opinberum rekstri. Sann-
Ieikurinn er sá, aff hann er ein-
mitt hæfari, vegna þess aff hann
gerir sér grein fyrir því, hvé
margháttaðir erfiffleikar eru viff
rekstur opinbers fyrirtækis. —
Hann heldur ekki eins og Krist-
inn Gunnarsson og hans líkar
aff nægilegt sé aff sölsa fé borg-
aranna í bæjarrekstur og þjóff-
nýtingu. Þá muni allt ganga af
sjálfu sér. Þvert á móti mun
hann eins og stjórnendur Bæj-
arútgerffar Reykjavíkur gera
sér grein fyrir því, aff þaff verff-
ur aff reyna aff halda eins vel á
málefnum fyrirtækisins og unnt
er, þótt þar sé um opinberan
rekstur aff ræffa