Morgunblaðið - 31.08.1962, Blaðsíða 17

MORGV1SBLAÐ1Ð
17
Föstudagur 31. ágúst 1962
Helga Sigurðardóttir
skólastjóri — Minning
i
f D A G er gerð útför fröken
Helgu Sigurðardóttur, fyrrver-
andi skólastjóra Húsmæðrakenn-
araskóla íslands.
Fröken Helga var faedd á Ak-
ureyri 17. ágúst 1904, en lézt í
Reykjavík 26. ágúst sl. og varð
jþví 58 ára gömul. Hún var dóttir
Sigurðar Sigurðssonar, siðar
búnaðarmálastjóra, og konu
hans, I>óru Sigurðardóttur, og
ólst upp á Hólum í Hjaltadal,
þar sem faðir hennar var skóla-
stjóri búnaðarskólans til 1919.
Bæði eðli og uppeldi vakti fljótt
hjá henni áhuga á búsýslu og
skólamáluim. Hún stundaði nám
við húsmæðraskóla í Danmörku
1922—2J og lauk húsmæðra-
kennaraprófi við skóla Birgitte
Ðerg-Nielsen í Kaupmannaihöfn
1926. Síðar hefur hún farið
margar náms- og kynningar-
ferðir til Norðurlanda, Englands,
Hollands og Bandaríkjanna,
einkum eftir að hún varð skóla-
stjóri, bví að hún gerði stöðugar
námskröfur til sjálfrar sín sem
nemenda sinna. Síðast fór hún
hressingarferð til Marokkó. eft-
Ir að bún lét af skólastjórn í
fyrra. Þegar ég spurði hana,
hvort ferðin hefði ekki verið
skemmtileg, svaraði hún: „Ég
hef ekki gaman að neinu leng-
Ur“. Starfið og skólinn voru
gleði hennar. Og ég veit, að það-
an vil'l hún láta kveðja sig með
einurð og gleðibrag.
Fyrst var Helga Sigurðardóttir
matreiðslukennari við Austur-
bæjarskólann í Reykjavík 1935
•—42, og formaður kennarafé-
lagsins Hússtjórnar var hún frá
sbofnun þess 1935. En lengst
verður hennar minnzt fyrir það
að hafa stuðlað að stofnun Hús-
mæðrakennaraskóla íslands, mót
að hann og veitt honum forstöðu
fyrstu nítján árin, frá 1942 þar
til á síðastliðnu ári, er hún sagði
lau.su skólastjórastarfi sínu
vegna heilsubrests. Upphaflega
var' skólanum fengið húsnæði til
bráðaibirgða í háskólabygging-
unni nvju, og urðum við nokkrir
atarfsmenn háskólans þá brátt
stundakennarar við húsmæðra-
kennaraskólann. En vist hans
lengdist á þessum slóðum, stóð
þar 14 ár, allt til 1956. Síðan lá
skólinn niðri um tveggja ára
skeið, vegna húsnæðisleysis, þar
til hann tók aftur til starfa
haustið 1958 að Háuihlíð 9, þar
sem hann er nú t.il húsa við góð-
an aðbúnað. Þegar á beim um-
skiptum stóð, var fröken Helga
að veikjast, en lét bað ekki aftra
sér frá að búa sem bezt : haginn
fyrir skóla sinn í nýju húsakynn-
unum. Eftir að þangað kom, var
hún aldrei heil heilsu, en hark-
aði. af sér, eins og hennar var
von og vísa, og vók ekki af
hólmi fyrr en í síðustu lög.
Ýmsum öðrum trúnaðarstörf-
um gegndi fröken Helga, sem
hér verða ekki talin. Einnig
samdi hún upp undir tuttugu rit
um matreiðslu og aðra hús-
mæðrafræði, sum margprentuð.
Lagði hún þar jafnan kapp á,
að landsnytjar okkar mættu
gagnast sem bezt.
II
Helga Sigurðardóttir var frem-
ur lág kona vexti, en hnellin,
fasmikil og háváer, svo að sóp-
aði að henni og kvað að henni,
hvar sem hún fór. Þannig gat að
líta andhverfur þegar á yzta
borði, litla konu og þó mikla í
sjón. í eðli hennar voru lika
miklar sveiflur, oft skammt
milli hláturs og gráts, hörku og
hlýju. En kjarninn, afltaugin,
sem bar allt uppi og tengdi það
saman, var viljafesta, skapstyrk-
ur, starfslund. Atorka hennar,
ein/beitni og ósérhlífni voru með
fádæmum. En hún gerði lí‘ka
miklar kröfur til annarra eins og
sjálfrar sín, svo að stundum gat
vii-zt jaðra við óbilgirni. Henni
gat gleymzt, að fæstir höfðu
sömu orku og hún. Henni fannst
bágt að sjá menn slaka á, hvort
heldur var við vinnu eða leik. En
þess vegna var líka alltaf eitt-
hvað um að vera, þar sem fröken
Helga var í nánd, annir eða fjör,
nema hvorttveggja væri.
Eins og hún gat ekki séð neinn
sitja auðum höndum, mátti hún
ekki heldur sjá autt sæti í skóla
sínum. Þar varð að fylla hvert
rúm, hvað sem öðru leið. Fyrir
vikið urðu nemendur stundum
misjafnari að undirbúningi og
getu en ella hefði orðið. En í
húsmæðrakennaraskólanum hef
ég líka kynnzt einhverjum ágæt-
ustu nemendum, sem á vegi mín-
um hafa orðið, að háskólanum
meðtöldum.
réðst, gat fröken Helga alltaf ag-
að hvern flokk til samstilltrar, ör-
uggrar og virðulegrar framkomu,
en þó frjálsmannlegrar, svo að
bar af flestu skólafólki okkar að
mannasiðum. Háttvísi var meðal
kennslugreina á stundaskrá, og
það var meira en nafnið eitt. Yfir
samkomum skólas og skemmtun
um var líka sá svipur og stíll,
sem ég þekki varla slíkan í skóla
lífi okkar, en jafnframt sú áfenga
æskugleði, sem enginn mjöður
fær skapað.
Skylt er að geta þess um slMt-
an sérfræðiskóla, að fröken Helga
hafði góðan skilning á gildi al-
mennra menntunargreina, svo
sem uppeldisfræði, sálarfræði og
íslenzku, og vildi auka hlut þeirra
innan skólans.
En svo var henni annt um allt
það, sem henni við kom, að um-
byggja hennar gat orðið að ráð-
ríki. Hún vissi, að nefndir og
fundir verða framkvæmdum oft-
ast til trafala, og voru t.d. kenn-
arafundir sízt haldnir oftar en
þörf krafði. Hún var eins konar
einvaldsdrottning skólans. Hún
átti það jafnvel til að leggja til
skólans ný umráðasvæði, bæði í
háskólanum og Háuhlíð, þegar
biðlund brást eftir leyfi lands-
drottna, og veit ég ekki annað en
sú landvinningastarfsemi hafi
orðið sigursæl, — enda hét fröken
Helga fullu nafni Sieurhelga,
þótt hún kallaði sig bað aldrei,
— en hún var það.
í kröfuhörku sinni var hún
samt svo raungóð, að varla mátti
nokkurri stúlku frá skólanum
bægja, sem einu sinni var í hann
komin. Af því verndarsvæði átti
helzt enginn að hverfa. Menn
áttu að vísu að leggja sig alla
fram — en hljóta sigurlaun að
leikslokum. Hjá fröken Helgu
var hér því varla um bær mót-
sagnir að ræða, sgm í fyrstu mátti
virðast, — öllu heldur voru hér
andstæður milli hennar annars
vegar og okkar miskunnarlaus-
ari kennaranna hins vegar. Að
baki strangleika hennar ríkti
mildin. Þegar hún varð að "°ra
upp á milli réttlætis og kærleika,
hafði kærleikurinn betur.
III.
Svo segir i Kennaratali á Is-
landi, að Helga Sigurðardóttir
væri ógift og barnlaus. En um
nemendur sína lét hún sér annt
sem börn sín, þótt öllu meira
bæri á aga en dekri en að baki
hvorutveggja bjó alúð, hjarta-
hlýja.
Það er siður i Húsmæðrakenn-
araskóla íslands, þegar risið er
undan borðum, að allir takast í
hendur og þakka húsfreyju. Mér
finnst eins og allir starfsmenn
Og árgangar skólans standi um-
hverfis eitt allsherjarborð og taki
höndum saman, þar sem þakkirn-
ar beinast til fröken Helgu, sem
skipar öndvegi.
Við samstarfsmenn Helgu Sig-
urðardóttur flytjum systkinum
hennar og öðrum ástvinum alúð-
arkveðjur.þökkum henni ógleym-
anleg kynni og árnum þessari
miklu verklundarkonu góðs farn-
aðar, — meira að starfa guðs um
geim. Ég veit, að næg verkefni
bíða endurfunda.
Steingrímur J. Þorsteinsson.
DAPURLEIKI sækir að manni
er lát vina og kunningja fréttist.
En í sumum tilfellum þakkar
maður lausnina, telur hana vera
hvíld. Slíkur var hugur minn er
ég frétti lát Helgu Sigurðardótt-
ur, skólastjóra Húsmæðrakenn-
araskóla fslands. Ég hafði fylgst
með veikindum hennar, og dáðst
af þreki hennar, alveg fram á
síðustu stundu.
Það er erfitt að standa á miðj-
um aldri og finna kraftana
þverra vegna veikinda. Verða að
hætta störfum meðan hugur er
hvikur og fullur af áformum og
óleystum verkefnum. Þetta varð
hlutskipti Helgu Sigurðardóttur.
Vinir hennar og samstarfsmenn
fylgdust með baráttu hennar af
innilegri samúð og skilninigi, og
glöddust yfir hverjum vonar-
neista, sem í ljós kom.
Við lát frk. Helgu er brotið
blað í sögu húsmæðrafræðslunn-
ar á íslandi, þar sem hún var
virkur þátttakandi um árabil.
ötul, sístarfandi og leitandi að
viðfangsefnum, sem að haldi
mættu koma. Hún lét ekki sinn
hlut, ef svo bar undir, og færði
rök fyrir máli sínu með festu,
sem ekki varð haggað. í starfi
sínu hrósaði hún því oft sigri, og
stundum svo miklum, að undr-
un sætti.
Helga Sigurðardóttir varð
fyrsti skólastjóri Húsmæðrakenn
araskóla fslands. Hún var braut-
ryðjandinn, sem mótaði stefnu
skólans og venjur og var áhuga
söm svo af bar.
Starf brautryðjandans er oft-
ast erfitt, en það getur verið
heillandi fyrir þá, sem horfa von
glaðir fram á veginn, leggja ó-
trauðir á brattann og telja ekki
eftir sér að fara yfir torfær-
urnar. Helga Sigurðardóttir hélt
hiklaust áfram, nam hvergi stað-
ar, en fór ekki troðnar slóðir.
Hún hafði sitt eigið lag á að
koma hlutunum í höfn.
Það duldist engum, sem fytgd-
ist með þróun Húsmæðrakenn-
araskóla fslands, að frk. Helga
hafði miklar mætur á starfi sínu,
og mitli hennar og nemendanná
voru sterk bönd, sem leiddu til
vináttu.
Engan hefi ég hitt á lífsleið-
inni, sem átti jafn létt með að
gleðjast á góðri stund og gera
samstillta heild úr misjöfnum
hópi. Þá var hún ætíð miðdep-
illinn, sem allir hlýddu, hið
ríka hugmyndaflug hennar kom
í ljós, en bak við bjartar brár
hlóg barnslundin, og góðvildin
streymdi frá henni til umihverf-
isins.
Ég minhist hennar er hún kom
stundum í heimsókn til Hús-
mæðraskóla Reykjavíkur með
nemendur sína. Við reyndum þá
að vanda okkur sem mest við
máttum, þvi frk. Helga kom með
virðuleika, sem engum gat dul-
izt, og hafði það jafnan miikil
áhrif á hina ungu nemendur oikk
ar. Er við sóttum skóda hennar
heim var hún hin skemmtilega
húsmóðir og skólastjóri. Ég tel
það vafalítið, að á slíkri stund
hafi draumurinn um húsmæðra-
kennaranám fyrst skotið upp koll
inum hjá mörgum ungum nem-
anda.
f síðastliðnum mlánuði var 1
heimsókn hjá frk. Helgu vin-
kona hennar frá Noregi. Er þær
höfðu kvaðzt gekk hún út að
glugganum, stóð þar og horfði
á eftir vinkonu sinni, rétti upp
höndina í kveðjuskyni og brosti.
Þetta er síðasta myndin mín
af frk. Helgu. Hún stóð þarna
og horfði út í lífið, viljasterk
með bros á vör, þótt hún vissi
að þetta væri hinzta kveðjan.
Helgu Sigurðardóttur mun
lengi verða minnzt. Blessuð sé
minning hennar.
Katrin Helgadóttir.
Utsala — lltsala
KJÓLAEFNI frá kr. 20/— pr. m.
ULLAREFNI allskonar
NÆLONSOKKAR
ULLARSOKKAR
ÍSGARNSSOKKAR
ULLARGARN o. fl. o. fl.
Verzlnn Ingibjargar Juhnsnn
Lækjargötu 4 — Sími 13540.
FNWNWIÐ RAFPRáPI-
FARIP miiEa ME9
RAFTÆKI!
Húseigendafélag Keykjavikur
ÍTALSKA OG FRANSKA
HAUST og VETRARTÍZKAN 1982 — 1963.
GLÆSILEGT ÚRVAL AF
ÍTÖLSKUM LUXUS SKÓM
AUSTURSTRÆTI 10.