Morgunblaðið - 20.11.1962, Blaðsíða 17

)
Þriðjudagur 20. nóvember 1962
'ORGVlSfíl 4 Ð1Ð
17
Áttræð í gær:
Margrét Júníusdóttir
í GÆR, 19. nóvember,
varð Margrét Júníusdóttir,
rjómabússtjóri á Stokkseyri,
áttræð.
Hún er fædd að Syðra-Seli í
Stokkseyrarhreppi og voru for-
eldrar hennar Júníus Pálsson,
síðar bóndi þar, og heitkona
hans, Ingveldur Erlendsdóttir. —
Föðurætt Margrétar, Selsættin,
er ein grein Bergsættar, sem
mikill fjöldi manna í lágsveitum
Árnessýslu og víðar er af kom-
inn. Er Margrét var fárra mán-
aða gömul missti hún móður sína
af slysförum og ólst hún svo upp
hjá föðurömmu sinni og nöfnu,
Margréti Gísladóttur á Syðra-
Seli. Þar ólst einnig upp ná-
frænka Margrétar, Þórdís Bjarna
dóttir. Bundust þær frænkur ó-
rofa tryggðarböndum og átti
Margrét alla tíð heimili sitt hjá
Þórdísi á Stokkseyri, þótt hún
yrði oft að vera fjarverandi
vegna atvinnu sinnar.
Margrét aflaði sér á unga
aldri viðtækari menntunar en þá
mun hafa verið títt um ungar
stúlkur. Veturinn 1907—8 var
hún við nám í mjólkurskólanum
á Hvítárvöllum, en þar fengu
stúlkur er hugðust starfa sem
rjómabússtjórar undirbúnings-
menntun sína. Veturinn 1911—12
var hún við framhaldsnám í
Danmörku. Einnig nam hún í
Kvennaskólanum í Reykjavík
veturinn 1909—40.
Strax að loknu námi, vorið
1908, hóf Margrét starf sem
rjómabússtjóri í Þykkvabæ í
Rangárvallasýslu. Var þar eigi
tjaldað til einnar nætur, því við
þann atvinnurekstur hefur starf
Margrétar verið bundið alla tíð
síðan, fyrst í Þykkvabæ, fram
til ársins 1922, síðar á tveim
stöðum öðrum, næstu sex árin,
en 1928 tók hún við forstöðu
Rjómabús Baugsstaða og hefur
gegnt því starfi síðan.; fyrstu
tvö árin sem rjómabússtjóri ein-
göngu en síðan lengi bæði sem
rjómabússtjóri og forstöðukona
pöntunarfélags, sem rekið er á
vegum búsins og hefur starfið
síðasta áratuginn eingöngu verið
bundið við pöntunarfélagið, eftir
að rjómavinnsla lagðist niður.
Stofnun og starf rjómabúanna
er einn merkasti þátturinn í
þróun landbúnaðar hérlendis á
fyrra helmingi þessarar aldar.
Þau munu hafa orðið fjölda
bænda til ómetanlegra hagsbóta
og aukið stórum tekjur þeirra.
Stofnun þeirra var mikið átak
við aðstæður þeirra tíma og
markið sett hátt, því miðað var
við að framleiða smjör, sem
væri bæði að verði og gæðum
■ambærilegt við það sem bezt
gerðist á erlendum mörkuðum.
Og er það út af fyrir sig ærið
umhugsunarefni að slíkt skyldi
mega takast fyrir hálfri öld við
fátækt og frumstæða verktækni
þeirra tíma, sem nú virðist ís-
lenzkum landbúnaði ofraun
þrátt fyrir mikla ræktun og vél-
væðingu síðustu ára. Þótt rjóma-
búin hafi nú þokað fyrir nýrri
framleiðsluháttum, þá eru þau of
merkur þáttur 1 atvinnusögu
þjóðarinnar til að falla í
gleymsku; væri full þörf á því
að einhver pennafær maður rit-
aði sögu rjómabúanna meðan
enn eru ofan moldar einhverjir
sem að þeim stóðu og við þau
unnu.
I byrjun þessarar aldar var
það fátítt að konur stæðu fyrir
atvinnurekstri og á ungu stúlk-
urnar, sem tóku við forstöðu
rjómabúanna nýkomnar frá próf-
borðinu, var lög-ð mikil ábyrgð,
þar sem þær tóku að sér starf,
sem afkoma heilla byggðarlaga
valt á að lýtalaust væru af hendi
leyst. Margréti Júníusdóttur má
hiklaust telja meðal brautryðj-
endanna við þennan atvinnu-
rekstur og hún heíur starfað við
hann lengur en nokkur annar.
Hitt er þó meira um vert, að öll
störf hennar á þessu sviði hafa
verið þannig af hendi leyst að
hún hefur áunnið sér virðingu
og þakklæti allra, sem hún hef-
ur starfað fyrir. Eins og fyrr
sagði hófst fljótlega verzlun í
formi pöntunarfélags við rjóma-
bú Baugsstaða eftir að Margrét
kom þar til starfa. Hefur hún nú
veitt því forstöðu í meira en 30
ár við hinar erfiðustu aðstæður
í óhentugu húsnæði, langan veg
frá heimili sínu. En Margrét hef-
ur alla tíð sett hag viðskiptavin-
anna ofar eigin þægindum og
afkomu, enda hefur verzlun
þessi verið vinsæl og mörgum til
hagsbóta og lagt áherzlu á lágt
vöruverð og traust viðskipti í
hvívetna. Margrét hefur þrátt
fyrir háan aldur sýnt fádæma
dugnað við starf sitt og notið
við það aðstoðar sinnar ágætu
hjálparstúlku, Guðrúnar Andrés-
dóttur frá Hellukoti á Stokks-
eyri, sem starfað hefur með
henni í nær 30 ár. Hefur oft ver-
ið gestkvæmt og glatt á hjalla
hjá þeim í Rjómabúi Baugsstaða,
enda hefur ríkt þar íslenzk gest-
risni, eins og hún gerist bezt.
Margrét er glaðsinna og hispurs-
laus í tali við hvern sem er. Hún
kann vel að koma fyrir sig orði,
enda vel greind og veit á mörgu
skil, bæði af lífsreynslu langrar
ævi og einnig lestri góðra bóka,
en hún hefur alla tíð verið bók-
elsk og kunnað vel að meta þá
fjársjóði sem þar búa. Áhuga-
mál Margrétar hafa ekki verið
einskorðuð við þau störf, sem
hún hefur einkum stundað. Hún
var á yngri árum virkur þátttak-
andi í félagslífi og hefur alla tíð
haft mikinn og lifandi áhuga á
félagsmálum og þjóðmálum. — 1
þjóðmálum hefur hún sem í öðru
haft ákveðnar og heilsteyptar
skoðanir, sem hún hefur aldrei
farið í felur með.
Margrét hefur á lífsleiðinni
aflað sér mikils fjölda vina og
kunningja, sem ég veit að við
þessi tímamót í ævi hennar vilja
senda henni kveðjur sínar, heilla
óskir og þakkir, en þar sem hún
mun verða fjarstödd á afmælis-
daginn, verðum við að láta okk-
ur nægja að senda henni úr fjar-
lægð innilegar árnaðaróskir með
alúðarþökk fyrir vináttu liðinna
ára. —.
Helgi fvarsson.
Stúlka óskast
til afgreiðslustarfa.
Sæla café
Brautarholti 22.
Jochumssonar. Hún var sautján
árum yngri en hann. lædd 24/11
1894. Mikilhæf kona er hann
varð á bak að sjá, eftir 18 ára
sambúð, frá sjö börnum.
Erfitt mun móður, að standa
ein uppi með sjö börn, en engu
minni mun sú raun föður, er
slíkt reynir. Þannig voru kring-
umstæður Sigurmundar læknis,
er hann var skipaður læknir 15/9
1934. Hólshéraðs Bolungarvíkur.
í gamla daga trúðu íslendingar
því, að jafnan leggði Drottinn
líkn með þraut. Svo reyndist hér.
í Bolungarvík var búsett eldri
ekkja, Jóna Jónsdóttir, að nafni
Hún tók að sér heimili læknisins,
sá um það og annaðist börnin af
samúð og kærleika, unz þaU
flugu úr hreiðrinu. Öllum við-
komandi hlýtur því ævinlega að
verða hlýtt til þessarar konu og
óska henni alls góðs.
Fyrir hjónabandið hafði lækn-
Sigurmundur Sigurðs-
son fyrrv. héraðslæknir
í DAG er hann jarðsunginn frá
Fossvogs kapellu. Hann var fædd
ur í Reykjavík 24. nóv. 1877.
Dáinn að Hjúkrunarheimilinu
„Sólvangi" Hafnarfirði.
Foreldrar hans voru hjónin
Sigurður Sigurðsson fyrrverandi
bóndi, síðar steinsmiður í
Reykjavík og Sigríður Ögmunds-
dóttir bónda á Bíldsfelli Jóns-
sonar.
Hann lauk stúdentsprófi 1899.
Cand phil Khöfn 1900. Cand med
Reykjavík 1907. Dvaldist síðan í
Danmörku við framhaldsnám um
missirisskeið. Héraðslæknir í
Þingeyrarhéraði 1907—8. Veitt
Reykdælahérað 10/8 1908. Dvald-
ist utan um hálfs árs skeið, til
framhaldsnáms í Danmörku og
Þýzkalandi og við sjúkrahús í
Árósum 1925. Veitt Grímsneshér-
að 18/5 1925. Veitt Flateyjar-
hérað 1/6 ’34. Veitt 15/9 ’34
Hólshérað Bolungarvík, er hann
svo þjónaði þangað til hann lét
af störfum fyrir aldurs sakir. Þó
mun hann hafa gengt læknis-
störfum í 1—2 ár eftir sjötugs-
aldur.
Hann kvæntist 2. ágúst 1913
Kristjönu Önnu Eggertsdóttur
irinn eignast tvo syni. Átta af
níu börnum hans eru nú á lífi.
Þau eru: Ágúst myndskeri Rvík,
Gunnar prentsmiðjustj. Vest-
mannaeyjum, Ástríður húsfreyja
Reykjavík, Sigurður bóndi Hvít-
árholti Hrunamannahr.,Kristjana
húsfreyja Reykjavík, Eggert
Benedikt útgerðarm. Reykjavík,
Þórarinn Jón vélstjóri Reykjavík,
Guðrún Jósefína húsfreyja New
York.
í stuttri minningargrein verð-
ur eigi hægt að minnast hins
látna aldraða læknis. að verð-
leikum, en ég á mér von, að
slíkt verði gert, í annan tíma,
af mér hæfari.
Sigurmundur læknir mun hafa
verið, er hann lézt, nær fullra
áttatíu og fimm ára að aldri,
elztur allra þálifandi lækna
landsins, enda séð Og lifað
tvenna tímana, í sinni nærfellt
fjörutíu ára þjónustu, sem lækn-
ir í fimm læknishéruðum og
sum þeirra á meðal hinna erfið-
ustu. Samgöngubætur þá, sára-
litlar eða engar. Þeim, sem þetta
ritar, er persónulega kunnugt,
hve mikið hann varð oft á sig
að leggja, sakir sjúkra, við hin
erfiðu skilyrði þeirra tíma. Hve
ótrauður og æðrulaus hann
lagði upp í háskalegar ferðir,
eigi sjaldan. að næturlagi út í
norðlenzkan byl og vegleysur.
Þá kom sér vel, að hann var
hestamaður, sem jafnan átti gæð-
inga, stundum 3—4. Um þá
þótti honum undurvænt og fór
vel með. Minnisstætt verður og
hversu örþreyttur hann oft kom
úr þessum ferðum, stundum eftir
langa göngu í djúpum snjó,
ófærð, þegar engu varð við
komið, utan tveim jafnfljótum.
Og samt gladdist hann yfir unn-
um sigri, því yfirleitt var hann
mjög farsæll í sínu starfi. "Enda
munu þeir ótaldir, sem í dag —
venda til hans — hlýjum þakkar
hug fyrir veitta hjálp, ef til vill
á örlagastundu.
Eins og áður er tekið fram,
þjónaði hann Bolungarvík sín
síðustu læknisár. Gömul kona
hefir sagt: „Mér finnst, að ekki
hafi verið læknir í Bolungarvík,
síðan Sigurmundur læknir fór“.
Þó kemur maður í manns stað.
En verður autt sæti nokkurn
tíma aftur alveg fyllt? Mun ekki
sérhver einstaklingur flytja þess-
ari tilveru eitthvað það, sem að-
eins tilheyrði honum einum;
einkum hafi verið um að ræða
mikinn og sterkan, sérstæðan,
persónuleika, sem trúað var fyrir
mikilvægu starfi í þágu þjóðar
sinnar, já, að vissu leyti alls
mannkyns? Þjóðir mynda mann-
kyn. Góðir læknar eru því einir
hinna góðu hirða.
í sama mund og ég, ásamt
öðrum vinum, kveð Sigurmund
lækni, með virðingu og þökk,
óska ég þjóð minni þess, að hún
megi ávallt eiga lækna í þjón-
ustu sinni, hans líka, að sam-
vizkusemi og trúleika, drengskap
— í lífi og starfi.
Reykjavík 20/11 ’62.
A. E.
Berlín, 16. nóv. NTB-Reuter.
• TALSMAÐUR kommúnista
flokksins í Vestur-Berlín
skýrði frá því í dag, að flokk-
urinn yrði nú formlega slitinn
úr tengslum við „móðurflokk-
inn“ í Austur-Þýzkalandi.
Flokkurinn hefur til þessa
verið deild kommúnistaflokk* *
Austur-Þýzkalands og fé-
lagar þeirrar deildar um það
bil 6.500 talsins.
ELECTROLUX-UMBOÐIÐ
Laugavegi 69. — Sími 36200.
1 MA
MlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllintlllllllllllllllllllllllllilllUIUIIIIIIIIIIHIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIinillllllllllllllllllllllillllll
Sólóhúsgögn
§5
g Hér er á ferðinni skemmtileg nýjung, sem gleðja mun smekklegar húsmæður,
g sem vanda vilja sem bezt til heimilis síns. — SÓLÓ eld-húsgögnin eru nú með
s KÓNÍSKUM stált'ótum. Komið — sjáið — hringið — spyrjið.