Morgunblaðið - 29.12.1962, Side 17

Laugardagur 29. desember 1962
MORCVNBLAÐIÐ
17
Sr. Benjamín Kristjánsson:
Gdðir andar eða illir
KOMIN er út bók, eftir Jónas
Þorbergsson fyrrverandi rit-
stjóra og útvarpsstjóra, er
nefnist: Líf er að loknu þessu.
Fjallar bókin að miklu leyti
um aldarfjórðungs miðilsæ-vi
Hafsteins Björnssonar, um
miðlisgáfuna og eðli og ástand
þeirrar veraldar, sem tekur
við að loknu jarðlífinu.
Jónas er eins og kunnugt
er ritfær í bezta lagi og flyt-
ur mál sitt af postullegri sann
færingu og rökfimi, svo að
bókin er skemmtileg til lestr
ar og vel fallin til að vekja
áhuga á málefni spíritismans
jafnframt því sem hún er varn
arskjal eða öllu heldur
sóknarskjal á hendur þeim,
sem hafa hjátrúarkenndan
ímugust á sálarrannsóknum.
Áður hafa komið út tvær
bækur um Hafstein ritaðar af
frú Elinborgu Lárusdóttur
skáldkonu, þar sem á eru
skrifaðir margir vottfestir
vitnisburðir þeirra, sem telja
sig hafa sannanir fyrir fram
lífi ástvina sinna fyrir þjón-
ustu þessa miðils og eru vitn
isburðir margir merkilegir.
En í þessari bók er ekki fyrst
og fremst lögð áherzla á að
draga fram slík dæmi, þó af
nógu efni sé að taka. Höfund-
urinn er fyrir löngu sannfærð
ur um að líf sé að lotknu þessu.
Leggur hann því megináhersl
una á að skyggnast eftir því,
einkum hjá stjórnendum
miðilsins, hvernig samband
þessa heims og hins komandi
sé háttað og bvað taki við er
þessu jarðneska lifi lýkur.
Ætti þetta að vera forviti-
legt efni fyrir flesta, því að
öllum er áskapað að deyja, og
þar á eftir kemur dómurinn.
Skyggnilýsingar
hjá Hafsteini.
Glöggt minnist ég þess, er ég
kynntist Hafsteini Björnssyni
fyrsta sinni fyrir mörgum ár-
um. Hann kom til Akureyrar
að halda þar skyggnilýsinga-
fund á vegum Sálarrannsókn-
arfélagsins þar. Einhverra
hluta vegna var ég fenginn
til að stjórna fundinum. Hafði
ég lesið um Hafstein og lék
nokkur forvitni á að kynnast
hæfileikum hans.
Fyrir óviðráðanlegt atvik
kom ég á síðustu stundu og
var salurinn þéttsetinn fólki á
að gizka um 200 manns. Það
var útilokað, að Hafsteinn
eða nokkur gæti hafa vitað,
hverjir koma mundu. Yfir-
leitt boða menn ekki komu
sína fyrirfram á slíka fundi,
heldur getur hver og einn
komið sem koma vill eins
lengi og húsrúm leyfir.
Ég setti nú fundinn, kynnti
miðilinn sem bezt ég kunni eft
ir þeim heimildum, sem ég
hafði um hann, og talaði eitt
hvað um sálarrannsóknir á víð
og dreif. Meðan ég var að
þessu virti ég manninn fyrir
mér. Mér sýndist hann vera
fjarri því að vera hrekkvís-
legur. Hann sat óg horfði í
gaupnir sér og leit aldrei upp.
Hann var ljúfmannlegur og
bauð hinn bezta þokka. Ósjólf
rátt fékk maður gott traust á
einlægni hans og heiðarleika.
Þegar skyggnilýsingar hóf-
ust var slökkt á skærustu ljós
unum eftir ósk miðilsins, svo
að hálfrökkur var í húsinu.
Miðillinn settist nú á stól and
spænis fólkinu og sat ég við
hliðina á honum. Hann mun
hafa verið í því ástandi sem
kallað er hálf-trance, en það
er draumkennt ástand, þó
ekki dýpra en svo, að hann
svaraði greinilega öllum spurn
ingum, sem að honum var
beint.
Enn horfði hann i gaupnir
sér og virtist ekki nota hin
venjulegu augu til að sjá.
Eftir að nokkrir kippir höfðu
farið um líkama hans, fór
hann að lýsa fólki, af öðrum
heimi. Fyrst byrjaði hann að
lýsa hárri og glæsilegri konu
með gulbjart hár. „Það eru
um það bil 10 ár síðan hún
fór af þessum heimi. Hún sýn
ist hafa verið um fertugsald-
ur. í för með henni er mið-
aldra maður í jaket. Ég held
að hann sé læknir. Það er
meðalalykt að honum." Allar
voru lýsingar hans mjög skil
merkilegar og miklu nákvæm
Sr. Benjamín Kristjánsson
ari en hér. Nú spurði ég hann,
hvort hann gæti séð, hvar
þetta fólk hefði átt heima, og
fór hann þá að lýsa húsinu,
sem konan hefði alizt upp í,
og öllum staðháttum þar.
Þetta var í sjávarþorpi. En
svo flutti fjölskyldan á annan
stað. Því næst spurði ég hann,
hvort hann gæti sagt úr hverju
konan hefði dáið. Þá segir
hann: „Ég held að það hafi
verið eittíhvað í höfðinu, ég
finn svo fjarskalega mikið til
þar.“
Áður en hingað var komið
var hann búinn að segja, að
þessi vera gengi inn á milli
bekkjanna, mig minnir að
það væri annar bekkur frá
dyrum vinstra megin í saln-
um, er maður horfði fram, og
þar staðnæmdist hún við miðj
an bekk, og mundi þekkja þar
einhvern.
Nú var svo rökkvað í saln-
um, að ég sá hreint ekki, hver
þarna sat, og skil þvi síður að
miðillinn hafi séð það, því að
ég sá hann aldrei líta upp.
Spyr ég þá, hvort nokkur sé
þarna, sem kannist við þetta.
Þá stóð upp kunningi minn á
Akureyri, sem misst hafði
konu sína fyrir um það bil
táu árum en var kvæntur í
annað sinn. Hann sagði að
þetta væri nákvæm lýsing á
fyrri konunni sinni og stæði
allt heima, sem miðillinn hefði
sagt. Maðurinn, sem var með
henni hefði verið læknir, sem
búið hefði í sama húsi og hún
ólst upp í, en væri nú dáinn.
Hann hefði einmitt oft klæðzt
þess konar búningi, sem Haf
steinn lýsti. Sjálfur hafði ég
þekkt þessa konu ofurlitið og
hefði ekki getað lýst henni
betur en miðillinn gerði. Hún
hafði andazt á Kristneshæli
fyrir um það bil tíu árum
og heyrði ég ságt, að berkl-
arnir hefðu að lokum farið 1
höfuðið, og þannig gert skjót
an enda á jarðnesku lífi henn
ar. En ekki veit ég sönnur á
því.
Þá fór Hafsteinn að lýsa
ungum og fríðum manni, sem
gengi inn í salinn með fleira
fólki. Hann var í einkennis-
búningi. Nam hann staðar á
miðjum sal, hjá öldruðum
manni, er þar sat. Ég spurði,
hvernig þessi maður hefði dá
ið. Hafsteinn svaraði: „Ég
heyri mikinn dynk eins og af
sprengingu. Ég held að hann
hafi drukknað í sjó.“ Þessi
umræddi aldurhnigni maður
hafði átt son, sem var yfir-
maður á skipi, sem fórst af
tundurskeyti eða tundurdufli
nærri landi í síðustu heims-
styrjöld.
Þannig hélt Hafsteinn á-
fram nokkuð á annan klukku-
tíma að lýsa framliðnu fólki,
sem hann tengdi við hina og
aðra í salnum, og virtust
flestir, ef ekki allir, kannast
við lýsingafnar. Einnig kom
hann með fjölda nafna.
í annað skipti hélt Hafsteinn
skyggnilýsingafund inn í Eyja
firði og var þá Jónas Þorbergs
son með honum. Lýsti hann
þar hverjum Eyfirðingnum á
fætur öðrum, sem allir könn-
uðust við, kom með nöfn á
þeim og stundum dánardaga.
þessa dánardaga hafði ég
skrifað í kirkjubók heima hjá
mér, en ekki hefði ég treyst
mér að muna þá eins vel og
Hafsteinn, þessi aðkomni Reyk
víkingur.
Nú mætti segja, að miðlar
læsu allar dánartilkynningar
í blöðum og hefðu svo furðu-
legt minni að geta romsað
upp dánardagana, þegar á
þyrfti að halda. En þá er eftir
að skýra, hvernig þeir fara að
setja þá í samband við rétta
ættingja í ókunnum mann-
fjölda, og loks hvernig þeir
fara að því að lýsa ákveðnum
atvikum í lífi þeirra. Reyni
einhver að leika þetta eftir,
og ég er hræddur um að þeir
muni fljótt ruglast i ríminu.
Útlendir miðlar.
Enn meiri hætta væri á, að
ekki yrði mikið úr útlendum
mönnum, sem ætluðu sér að
fara að leika þessar listir, af
allt væri svik og leikaraskap
ur.
Það bar til fyrir fáum ár-
um ,að til Akureyrar kom ensk
ur kvenmiðill og hélt þar
skyggnilýsingafund. Vera má
að hún hafi verið búin að
dvelja í Reykjavík örfáa daga
en norður kom bún held ég
sama dag og fundur átti að
vera þar. Frú Soffía Haralds
dóttir var í för með henni. Ég
var beðinn að túlka fyrir
hana á fundinum.
Ekki var unnt að sjá, að
þessi kona færi í nokkurn
trance. Hún gekk um salinn
og spjallaði blátt áfram um
það, sem fyrir augun bar.
Sagði hún mér á eftir, að hún
hefði verið skyggn frá barn-
æsku, og væri sú gáfa rík í
fjölskyldu sinni, og hefðu
stundum gerzt ýmis flutninga
fyrirbrigði á heimilinu.
Þessi kona vék sér fyrst að
sjómanni, sem sat á einum
af innstu bekkjunum og sagði
við hann: Hér er kominn mað
ur, sem segist heita Stjáni
eða eitthvað því líkt. Þetta
er kátur náungi og er alltaf
að syngja fjöruga söngva. Ég
sé hann á skipi, en það er
langt í burtu héðan. Það eru
háar öldur og mikið sjávarrót,
og í nánd er land með mikl-
um jöklum. Allt reyndist
þetta rétt að vera. Manninn
hafði tekið út af skipi við
Grænland.
Enda þótt þessi enska kona
kynni ekki orð í íslenzku kom
hún með íslenzk nöfn fullum
fetum. Allt í einu segir hún:
Hingað er kominn lítill dreng
ur á að gizka 4—5 ára. Hann
hleypur til þessarar konu, sem
hún nánar til tók frammi í
salnum, og segir: „Mamma,
vertu ekki að syrgja mig. Mér
líður svo fjarska vel“. Þá
segir miðillinn, að sér sé sýnt
það, að þessi litli drengur hafi
orðið fyrir bil og lýsir þeim
stað nánar. — Þessi kona
hafði átt barn, sem dáið hafði
á þennan hátt.
Enn sneri hún sér að virðu
legri embættiskonu frammi í
salnum og segir: „Hjá þér
stendur gömul kona, sem seg
ir að þú hafir hjúkrað sér.“
„Ég hefi engum hjúkrað", seg
ir konan stutt í spuna. „Víst
gerðir þú það,“ segir sú gamla
Svo kemur dálítið hik á mið-
ilinn: Ég held að þær séu eitt
hvað skyldar. Hún segist
hafa legið mörg ár í rúminu
og hún segir, að konan
frammi í salnum sé með skart
grip á brjóstinu, sem hún hafi
átt.
Nú var bonan I yfirhöfn,
svo ekki var unnt að sjá skart
gripinn, en það kom fát á
hana og hún þreifaði í barm
inn inn undir kápuna, og sagði
ekkert. Seinna sagði hún mér
að hún hefði ekkert áttað sig
á þessu í fyrstu. En amma
hennar, sem varð fjörgömul,
lá í rúminu nokkur ár áður en
hún andaðist, og hafði hún
auðvitað hlynnt að henni eins
og annað heimilisfólk, þegar
hún þurfti einhvers með. Þeg
ar hún fór með höndina í barm
sér, fann hún, að hún var með
brjóstnælu, sem amma henn-
ar hafði átt. Sjálf mundi hún
ekki eftir, að hún var með
þessa nælu fyrr en hún rak
höndina í hana.
Þannig hélt þessi kona á-
fram, og er þetta ekki nema
örlítið sýnishorn af því sem
gerðist á þessum fundum. En
því minnist ég á þessa konu,
að óhugsandi er, að útlend
kona, sem kemur í fyrsta sinn
í þorp, þar sem hún þekkir
engan, geti haft nokkra hug-
mynd um það fólk, sem þar
býr, eða geti verið búin að
læra svona hluti utan að, og
tengja þá við rétta aðila.
Bókin í umslaginu.
Seinna um kvöldið var ég
í kaffi með þessum miðli og
Soffíu Haraldsdóttur hjá Guð
mundi Jörundssyni útgerðar-
manni .Gerði hann sér það þá
til gamans, að hann gekk inn
í annað herbergi, tók þar bók
út úr skáp og lagði fyrir fram
an miðilinn. Við sátum við
stórt borð og sat frú Soffía
nálægt öðrum enda borðsins
en ég nær hinum. Fer þá mið
illinn að lýsa manni, og gat
lýsingin vel átt við séra Har-
ald Nielsson. Svo segir mið-
illinn allt í einu: „Þessi mað-
ur gengur frá þessari konu og
benti á frú Soffíu og til þessa
manns, og benti á mig. Hann
sýnist hafa þekkt þau bæði.“
Bókin í umslaginu var: Ár
in og eilífðin, eftir séra Har-
ald Nielsson.
Skýringar kreddumanna.
Hér hefur aðeins verið drep
ið á örfá dæmi af ótalmörgum
áþekkum, sem gerzt hafa hjá
góðum miðlum um allan heim
frá upphafi vega. Er það auð
sætt hverjum manni, sem gef
ur þeim minnsta gaum, að
leita verður annara skýringa
á þessum fyrirbrigðum en að
þau séu blekkingar einar og
loddaraskapur. Hvort þau
sanna, að þarna séu sálir fram
liðinna á ferð eftir líkams-
dauðann er annað mál, þó
að óneitanlega sé það senni-
legasta skýringin.
Ekki þarf að dvelja lengi
við skýringar kreddumanna
á þessum fyrirbiigðum. Þeir
telja að vísu að þarna séu
andar á ferð, en allt sé þetta
spilverk Djöfulsins. Hann
setji sína illu anda inn í hlut
verkin til að afvegaleiða trú-
gjarnar sálir. Væri þetta svo
þá mætti spyrja: Var það
ekki efalaust Djöfullinn, sem
talaði við Móse úr þyrnirunn
inum? Voru það ekki illir and
ar, sem töluðu við Krist á
Fjalli ummyndunarinnar? Og
kynni þá jafnvel ekki upprisa
Krists að hafa verið meiri
háttar blekking frá Hinum
vonda? Því að einhvers stað-
ar stendur skrifað, að Satan
sjálfur hafi það til að taka
á sig ljósengilsmynd.
Ef þessir menn vilja vera sjálf
um sér samkvæmir í djöfla-
trú sinni, hvernig geta þeir
þá komizt hjá því að mis-
gruna jafnvel stórkostlegustu
opinberanir guðspjallasögunn
ar, allt frá jólasögunni til upp
risu Krists? En auðvitað er
ekkert mark takandi á svona
lagaðri vitleysu. Ef við trúum
á annað borð á anda, þá er
engin ástæða til að ímynda
sér að það séu allt saman
vondir andar. Sjálfsagt erú
þeir þar í bland, eins og mis
góðir menn eru á jörðinni. En
það eru líka til góðir andar
allt upp í engla, eins og Hall-
grimur Pétursson vintar:
Sjá þú, að engill sendur var
syni guðs hér til huggunar.
Þeir góðu andar eru oss nær
alla tíma, þá biðjum vær,
helzt þá lífs enda líður að,
Lazari dæmi kennir það.
Það er því hjátrú, byggð á
kreddu einni, að allir andar
hljóti að vera illir andar. Jafn
vel þó Gyðingar hafi einhvern
tímann bannað að leita frétta
af framliðnum^er ekki ástæða
til að draga svo ferlega álykt
un af því banni. Sennilega
(hefur þá slíkt bann verið
sett á til að hamla á móti á-
hrifum útlendra dultrúar-
strauma, sem Gyðingum hef-
ur einhverra hluta vegna ekki
verið um. Hvort þeir voru
þar réttir dómarar gæti verið
álitamál.
En þó maður trúi ekki svo
fjarstæðukenndri hugmynd,
að allir andar hljóti að vera
illir andar, þá gæti það verið
umhugsunarvert, hvort rétt
sé að leita frétta af framliðn
um, eins og menn nú stundum
gera af forvitni eða til að jag
ast í þeim út af smámunum
Hvort þeir, sem á jörðu eru
eigi ekki að reyna að leysa
sín vandamál af eigin ramm
leik, og þeir, sem horfnir eru
til hvíldar, eigi ekki að fá að
njóta hennar? Okkur getur
þótt jafnvænt um þá dánu,
þó að við ætlumst ekki til að
þeir séu alltaf á einhverju
rjátli í kringum okkur. Ann-
að mál er það, að ekkert getur
verið saknæmt við það, þó að
menn reyni að rannsaka þessi
efni eins og önnur svið mann
legrar reynslu. Og ég tel að
það mundi efalaust vera á-
vinningur, ef unnt væri að
sanna framlífið svo rækilega
að það yrði viðurkennd stað-
reynd. Það mundi skapa meiri
ábyrgðartilfinningu gagnvart
lífinu, ef vér vissum án alls
efa, að vér hlytum að súpa
seyði af heimskupörum vorum
eða ranglæti ekki aðeins hér
í tímanum, heldur og í eilífð
inni. Öll þekking og einkum
sú, sem styður hinar voldugu
siðgæðishvatir mannsins, ætti
að miða til hamingju og bless
unar.
Náðargáfur frumkristninnar
Það er athyglisvert að öll
Framhald á bls. 23.