Morgunblaðið - 20.01.1963, Qupperneq 8

8
MORCVNBLAÐiÐ
Sunnudagur 20. janúar 1963 ’
Hvað segia þeir í fréttum
Þaö þarf að rækta landið
og stækka búin
VTÐ hittum hinn nýskipaða
búnaðarmálastjóra dr. Halldór
Pálsson í skrifstoíu hans í
Búnaðarfélagshúsinu. Spurð-
um hann fyrst um hið nýja
starf, í hverju það væri fyrst
og fremst fólgið.
— Búnaðarmálastjóri hefir
á hendi framkvæmdastjórn
Búnaðarfélags íslands í dag-
legum rekstri þess og sér þar
með um framkvæmdir á sam-
þykktiun Búnaðarþings. Bún-
aðarfélagið hefir á hendi yfir-
umsjón með allri leiðbeining-
arstarfsemi búnaðarmála í
landinu. Búnaðarþing vinnur
stöðugt að endurskoðun bún-
aðarlöggjafarinnar.
— Hvernig er leðibeiningar-
starfsemin á vegi stödd?
— Leiðbeiningarstarfsemin
er byggð á gömlum grunni og
hefir stöðugt færst í aukana
einkum síðustu tvo áratugina
með tilkomu héraðsráðunaut-
anna, sem vinna undir stjórn
búnaðarsambandanna með yfir
umsjón B. í.
— Hvernig er háttað fjár-
hag til leiðbeininga?
— Fjárhagur B. í. hefir allt-
af verið þröngur. í>ví hefir
ebki verið hægt að færa út
leiðbeiningarstarfið eins og
æskilegt hefði verið. Sama
gildir einnig um búnaðarsam-
böndin. I>au fá úr ríkissjóði
hálf laun ráðunautanna, en
bændur verða sjálfir að sjá
um hinn helminginn og auk
þess allan ferða- og skrifstofu-
kostnað þeirra. Bændur hér
á landi leggja því fram mun
meira fé til leiðbeiningarstarf
semi heldur en stéttarbræður
þeirra í öðrum löndum t. d.
á Bretlandi og öðrum ensku-
mælandi löndum þar sem ég
er kunnugur. Þar greiðir ríkið
alla leiðbeiningarstarfsemi.
Laun leiðbeinenda hér eru
lág einkum þar sem vinnu- V
dagur þeirra er alla jafna
mjög langur og ekki hægt að
einskorða hann við ákveðinn
tíma daglega. Þeir geta því
ekki tekið að sér aukastörf
svo sem kennslu eða þess hátt
ar. Hins vegar eru kjör ráðu-
nauta hér ekki verri en gerist
í öðrum löndum.
— Hvert er gildi leiðbein-
ingarstarfa fyrir landbúnað-
inn?
— Framfarir á sviði land-
búnaðar sem öðrum byggist
fyrst og síðast á menntun,
jafnt bóklegri sem verklegri.
Á tímum örra breytinga er
tilraunastarfsemi samfara leið
beiningarstarfsemi enn nauð-
synlegri en nokkru sinni fyrr.
f Bandarikjunum kallast leið-
heiningarstarfsemin kennsla
fyrir fullorðna þar sem hald-
in eru námskeið, efnt til funda
þar sem fyrirlestrar eru fluttir
og rætt um nýjungar.
Bændastéttin þarf að hafa
góða almenna menntun og
góða faglega menntun. Þetta
öðlast hún með skólagöngu
bæði almenns eðlis og búnað-
arskóla svo og með því að not
færa sér alla leiðbeiningarstarf
semi bæði í ræðu og riti.
Tilraunastarfsemi er nauð-
synleg fyrir leiðbeiningarstarf
semina en leiðbeiningarstarf-
semin er ekki síður nauðsyn-
leg fyrir tilraunastarfsemina,
Bændur eiga þó jarðir sínar
sjálfir en þurfa að fá vexti
fyrir það fjármagn, sem í land
inu liggur, enda skulda marg-
ir þeirra mikið í jörðunum.
Er kaupgjald hækkaði urðu
bændur að fækka verkafólki
og það streymdi til bæjanna.
Bændur leystu þetta með því
að taka tæknina í þjónustu
sína við öll störf. Þeir gerð-
ust einyrkjar, en kaupa ýmis-
konar vinnu af fyrirtækjum,
sem annast slíka þjónustu.
T. d. er borið á því nær allt
land úr flugvélum. Bóndinn
hringir í fyrirtækið, sem ann-
ast slíka þjónustu og biður um
dreifingu á tiltekið landsvæði.
Hann fær svo reikning næsta
dag fyrir áburðinn og vinn-
una. Sama gildir t. d. um rún
ing sauðfjár. Flokkar rúnings-
manna ferðast bæ frá bæ og
rýja féð í ákvæðisvinnu. Bónd
inn annast smölun fjárins og
sér um að það lembi sig eftir
rúninginn.
Bændur hafa mjög einhæft
búskap sinn á síðari árum til
að nýta sem bezt vinnuaflið
og tæknina. Búskapur Nýsjá-
lendinga byggist nær einvörð-
ungu á grasrækt og grasið
notað ýmist til mjólkur- eða
kjötframleiðslu. Mjög fáir
bændur hafa blandaðan bú-
skap. Sá bóndi, sem stundar
mjólkurframleiðslu, á venju-
lega enga sauðkind, stundar
enga garðrækt en gengur
óskiptur að framleiðslu mjólk
urinnar. Fjárbændur hafa oft
einnig nokkuð af holdanautum
en kaupa að jafnaði neyzlu-
mjólk, ef þeir eiga þess kost.
Geti þeir ekki fengði mjólk
ikeypta eiga þeir eina eða tvær
kýr fyrir heimilið og mjólka
þær einu sinni á sólarhring.
Þeir láta kálfana ganga undir
þeim, en stía þeim frá á
kvöldin og mjólka kýrnar að
morgni.
— Eru þá sérstakir korn-
ræktarbændur?
— Nei. Nýsjálendingar
stunda mjög litla kornrækt.
Margir bændur nota t. d. alls
«kki plóg. Þó þarf stundum
að plægja landið til að koma
því í rækt, en oft tekst það
án plægingar. í einu héraði
á suðureynni svokölluðum
Canterburrysléttum er þó
stunduð allmikil kornrækt.
Þar er full þurrkasamt til að
byggja einvörðungu á gras-
rækt. Kornbændur eiga þá oft
annað hvort sauðfé eða kýr
til að nytja það af landinu,
sem ekki er notað undir akra.
— Gefa bændur þá ekki
kjarnfóður?
— Nei, kjarnfóður þekkist
varla handa sauðfé og kúm.
Aðeins veðhlaupahestar, sem
mikið er af í landinu fá korn.
Aðallega er ræktað bygg
handa hænsnum, hafrar handa
veðhlaupahestum og hveiti til
manneldis. Mikið_ er þó flutt
inn af hveiti frá Ástralíu, sem
er lakara grasræktarland.
— Það virðist sem við get-
um margt af Nýsjálendingum
lært. Er þá t. d. nauðsynleg
mikil kjarnfóðurgjöf hér á
landi?
— Já. Það stafar af því að
við höfum ekki grængresi
nema 4 — 5 mánuði ársins
en hinn tímann þarf búfé okk-
ar kjarnfóður, einkum síldar-
mjöl fyrir beitarfénað til að
geta fullnýtt hin sölnuðu beit-
argrös. Afurðageta kúnna er
ekki fullnýtt með heyfóðri
einu saman á vetrum.
— Og þá eru einnig sér-
Framth. á bls. 23
„Viö veröum aö vinna
Dr. Halldór Pálsson
búnaðarmálastjóri
þar sem ella væri niðurstöð-
um tilrauna lítt komið á fram
færi.
í leiðbeiningarstarfseminni
má aldrei vanmeta reynslu
bændanna sjálfra. Snar þáttur
leiðbeininganna hér er sá að
ráðunautarnir útbreiða fróð-
leik, sem þeir hafa fengið hjá
fyrirmyndarbændum.
Það er eðli bænda eins og
annarra manna að reyna að
finna ástæðuna fyrir því, ef
illa gengur, annarsstaðar en
hjá sjálfum sér þótt hún stafi
af vanþekkingu og eigin
klaufaskap. Það er t. d. al-
gengt að heyra sauðfjár-
bónda halda því fram að ástæð
an fyrir lélegu fé hjá honum
sé lélegt land. Á síðustu árum
hafa margir bændur sannað að
hægt er að framleiða afurða-
gott fé í litlum landkostasveit
um svo sem undir Austur-
Eyjafjöllum og í Lóni í A-
Skaftafellssýslu og víðar.
Með Nýsjálendingum
— Þú ert nýkominn heim
eftir langa dvöl hjá Nýsjálend
ingum. Hvað sást þú merkast
þar um slóðir?
— Nýsjálendingar hafa leyst
vandamál landbúnaðarins bet-
ur en nokkur önnur þjóð, sem
ég þekki. Þjóðin er vel efn-
um búin og lifir í velsæld og
laun verkamanna eru mjög há
og tryggingarkerfi fullkomið,
enda lengi búið við sósíaldemo
kratiska stjórn þótt eins og
sakir standa hafi hægri öflin
völdin.
Landið er dýrt. Aðalkostn-
aðarliðurinn er landrentan.
eins og þrælar"
MORGUNBLAÐIÐ hefur rætt
við Kristmund Sigurðsson,
varðstjóra umferðadeildar
rannsóknarlögreglunnar, um
þau erfiðu vinnuskilyrði, sem
deildin á við að búa. Krist-
mundi fórust svo orð:
— Húsnæðið, sem við vinn
um í, er algerlega óviðunandi.
Við erum þrír í tveim litlum
herbergjum, svo þrengslin eru
fyrir neðan allar hellur.
— Þetta veldur okkur erfið
leikum við að taka á móti
þeirri miklu aukningu, sem
hefur orðið á árekstrum og um
ferðaslysum að undanförnu.
— Yfirsakadómari, Logi
Einarsson, hefur gert allt sem
í hans valdi stendur til að fá
bætt úr þeim slæmu vinnu-
skilyrðum, sem við búum við,
en róðurinn hefur reynzt erf-
iður.
— Vegna þrengslanna eig-
um við t. d. mjög erfitt með að
tala við fólk í viðkvæmum mál
um, svo sesm vegna ölvunar
við akstur eða alvarlegra slysa.
— Opið er á milli herbergj
anna og heyrist allt á milli
sem sagt er. Oftast eru stöð-
ugar yfirheyrslur í báðum her
bergjunum. Ljóst má vera að
slíkt er ekki heppilegt.
— Á síðastliðnu ári af-
greiddi umferðardeildin 2568
mál og 2057 árið áður. Iðu-
lega eru margir yfirheyrðir
varðandi hvert mál, jafnvel
10—20 manns. Það gefur því
auga leið, að þröngt er á þingi
hjá okkur í þessum litlu her-
bergjum.
— Starfsmennirnir eru þrír.
Auk mín, Kristján Sigurðsson
og Borgþór Þórhallsson.
— Þótt þeir séu fyrirtaks
starfsmenn er óhjákvæmilegt
að bæta við mönnum vegna
hins síaukna fjölda mála, sem
við verðum að vinna úr.
— Við erum þó í þeirri klípu
að þýðingarlaust er að bæta
mönnum við vegna þrengsl-
anna. Það verður ekki hægt
fyrr en aukið húsrými fæst.
Kristmundur Sigurðssou
varðstjóri
— Hér er unnið frá kl. 9 á
morgnana til kl. 8 á kvöldin.
Það segir þó ekki alla sög-
una, því við erum kallaðir út
á nóttunni, ef slys ber að hönd
um.
— Það eykur starfið enn, að
við þurfum oft að fara á
sjúkrahúsin til að taka skýrsl
ur af slösuðu fólki, sem liggur
þar ef til vill til langframa.
Ennfremur þurfum við iðu-
lega að taka skýrslur af fólki
í heimahúsum af sömu ástæð*
um.
— Tryggingafélögin fá afrit
af öllum skýrslum, sem um-
ferðadeildin gerir, og eykur
það störfin að sjálfsögðu.
___ Eftir því sem árin líða
eykst álagið á símann og má
heita, að hann þagni ekki all
an daginn. Menn þurfa að
spyrjast fyrir um skýrslur
vegna tryggingafélaganna og
eins og annars. Siminn veld
ur okkur miklum töfum.
— Á móti þessum rauna-
lestri kemur þó sú framför,
sem við teljum að létti störf
okkar mikið, en það er stofn
un sérstakrar umferðadeildar
innan götulögreglunnar á dag-
inn.
— Hún hefur frá upphafi
haft menn sem skila mjög
góðri vinnu og er samvinnan
við þá eins og bezt verður á
kosið. Þeir hafa skilið mikil-
vægi þess, að frumskýrslurnar
séu glöggar og í þeim komi
allt fram sem máli skiptir og
getur orðið til upplýsinga.
— Vegna hinna erfiðu vinnu
skilyrða höfum við orðið að
vinna eins og þrælar til þess
að málin drægjust ekki úr
hömlu.
— Haldi árekstrarnir og um
ferðaslysin áfram að vaxa eins
og þau gerðu á sl. ári er mjög
vafasamt, að nokkur leið verði
fyrir okkur að geta unnið úr
öllum þeim málum fyrr en
nýtt húsnæði fæst og meira
starfslið, sagði Kristmundur
Sigurðsson að lokum.