Morgunblaðið - 01.02.1963, Blaðsíða 10

íe
MORCUNBLAÐIÐ
Fðstudagur 1, febrúar 1963
IX
yiSINDlQOG TÆKNI
\J
Stereo tækni
Hvað er stereo?
ORÐIN stereo og Hi-Fi eru
orðin einhvers konar töfraorð
í hljómlistarheiminum. Verð-
ið á útvarpstaekjum, plötuspil-
urum og segul'böndum fer
upp úr öllu valdd, þegar þessi
orð eru stimpluð á þau. Það
er eins og ný vídd þaetist við
hljóminn, hann verður breið-
ari og nákvæmari. Það er
hægt að greina, hvar hvert
hljóðfæri er og afstöðu þess
til hinna hljóðanna og skynja
betur hljóminn í öl’lum atrið-
um. Þetta á þó aðeins við, að
þessi stimpluðu tæki séu
raunverulega stereo-tæki.
Svo er nefnilega ekki allt-
af. Framleiðendur hafa fyrir
löngu uppgötvað sölugildi orð
anna stereo og Hi-Fi-, og því
notað þau óspart.
Þessi auglýsinganotkun
anna hefur
um komið
þriggja-vídda Ijósmyndir í
þar til gerðum kíkjum, vita
hvað fólk á við þegar það
segir, að þá sé eins og að opn-
ist nýr heimur. Tvær myndir
eru teknar af sama hlutnum
(en ekki alveg úr sömu átt)
á sama hátt og augu mannsins
sjá hann úr tveim áttum, með
fjarlægðina miili augnanna
sem grunnlínu.
Þegar þessum myndum er
síðan komið þannig fyrir, að
hægt sé að sjá þær báðar með
sitt hvoru auganu samtímis,
renna þessar tvær myndir
saman, svo úr verður ein
mynd, en nú í þrem víddum.
Það sem þarf því til þess
að fá fram þrjár víddir eru
tvær myndir í staðinn fyrir
eina áður.
hvor sína upptöku. Þessum
tveim aðskildu upptökum er
síðan komið fyrir á tveimur^
aðskildum brautum á hljóm-
plötum eða segulböndum.
Til þess að spila af þessum
brautum hvorri um sig þarf
eftir Vin Hólm
tvo hátalara (með mögnurum
og tilheyrandi), sem komið er
þannig fyrir að sem beztum
hljómi sé náð.
Kerbergi eru mjög oft þann
ig í lögun, að það borgar sig
að nota fleiri en tvo hátalara.
Það á að koma hátölurunum
þannig fyrir að hljómurinn
dreifist sem bezt um allt
herbergið. Þó borgar sig ekki
að láta frumhátalarana tvo
vera í meiri fjarlægð frá
*
Ltvarpstæjki
og afnotagjöld
er langt í frá.
Það er sama hve margir há- /
talarar eru settir
við venjulegt
það getur aldrei
úr því. Það þarf sérstakar i
stereoútsendingar, oftast tvær .
stöðvar 1 einu, til þess að ||f|f
senda út stereo hljómlist. Og ' '
slíkt hefur aldrei verið gert §g§§§
á íslandi. Það er þó algengt
m. a. í Bandaríkjunum og er |f|§f
mjög vinsælt.
Hvað þýða orðin Hi-Fi og
Stereo? '
Hi-Fi, eða High Fidelty, ' v|_
táknar ekki annað, en að ' / »»«.*■
gæði hljómsins séu mjög góð. T ;
Ekkert nýtt hefur eðlisfræði- > ’ mMím
lega verið bætt við hljóminn,
í LEIÐARA Morgunblaðsins í
gær er talað um hvimieiðar hót-
anir Ríkisútvarpsins og væntan-
legar húsleitir á heimilum
manna um landið þvert og
endilangt til þess að leita að ó-
skrásettum viðtækjum.
Útvarpið hefur alls engar hót-
anir haft í frammi. Það hefur
látið lesa, eins og venja er hjá
því og fjöldamörgum öðrum að-
ilum, tilkynningar til þess að
minna fólk á gjalddaga og hugs-
anlegar vanrækslur, sem í lang-
flestum tilfellum stafa £tf
gleymsku eða athugaleysi. Fólki
til frekari glöggvunar var svo
eitt kvöld lesinn upp • nokkuð
ítarlegur útdráttur úr lögum og
reglugerðum urp útvarpsnot og
afnotagjöld — þar á meðal um
þau viðurlög sem liggja við van-
rækslum — og ætla má að menn
hafi annars ekki handbærar og
þarf þá enginn að fara í graf-
götur um það, hvað eru lög í
þessum efnum. Því fer svo fjarri
að útvarpið hafi farið með
nokkru offorsi í þessu, að til-
kynningar þess hafa verið mjög
hófsamlegar og kurteislega orð-
aðar, eins og sjálfsagt er, t.d.:
hlustendur eru „vinsamlega
jeðnir að greiða (gjöldin) nú
egar“ — eða, „margir hlust-
idur hafa orðið við tilmælun-
in og þakkar útvarpið þau
eða enn: „Útvarpið væntir
ess að hlustendur greiði sjálfir
vrir góðri lausn þessara mála“.
■ó að útvarpið hafi að lögum
leyfi. til þess að láta rannsaka
útvarpsnot manna, eins og tíðk-
anlegt er í nágrannalöndunum
og framfylgt þar stranglega, hef-
ur það nú ekki verið gert hér.
En hvers vegna þarf að óskap-
ast yfir einfaldri og sjálfsagðri
gjaldheimtu útvarpsins fremur
en annarra aðila? Koma nú ekki
daglega slíkar áminningar og
kröfur úr mörgum áttum — frá
ríki og bæjarfélögum og einstök-
um stofnunum, er ekki símanum
lokað fyrir vangreiðslur og fólk
minnt á sektarákvæði vegna
dráttar á skattframtölum og
heimta ekki blöðin inn *ín á-
skriftagjöld?
Fjöldi fólks hefur komið í inn-
heimtustofu útvarpsins þessa
daga og gert skil eða leitað upp-
lýsinga og upp og ofan hafa öll
þau viðskipti farið fram vinsam-
lega og útvarpið reynt að fram-
fylgja sínum málum liðlega og
hófsamlega.
Rikisútvarpið nýtur engra
styrkja eða opinberra framlaga
og afnotagjöldin eru lág, miðað
við mörg önnur gjöld, og standa
ekki undir nema nokkrum hluta
af 'kostnaði útvarpsins, hitt er
aflafé útvarpsins sjálfs. Það er
því óhjákvæmilegt að Ríkisút-
varpið þarf að geta haldið af-
notagjöldum sínum sem bezt til
haga og reynir að gera það með
vinsamlegri samvinnu við hlust-
endur sína um skrásetningu
tækja og greiðslu gjaldanna.
Vilhj. Þ. Gíslason.

aðeins gæðin aukin.
Öðru máli er að gegna um
stereo. Þar er um raunveru-
lega byltingu á hljómlistar-
sviðinu að ræða. Algjörlega
nýjum þætti er bætt við
hljómlistina. Til þess að út-
skýra þetta er bezt að gera
samanburð á stereohljómlist
og þriggja-vídda ljósmynd-
um.
Allir sem skoðað hafa
Hið sama má segja um
stereo hljómlist. í staðinh
fyrir einn hljóðnema (míkro-
fón) við venjulegar upptökur
áður fyrr þarf nú tvo. Til
þess að ná sem beztum stereo-
hljóm skiptir miklu máli,
hvernig hátölurunum er raðað
niður.
Hljóðnemarnir tveir annast
9pace"Brootp'\
HITTING A U\m NOTE, ASlNS£P’S VðlCP VlSfi’A'ÚONS CA"
5HATTER CKY5TALWARE.
SIMILARLY AN BLECTRONtó RAy-GUN ClASérJ WILL
SOMEDAY USE "'PURE P1TCH"/V\ICR0WAVE VIBRATIONS TQ
SHATTER WORN-QUT SATELUTES AND "SWEEP" 5PACE
CLEAN OF 0RS1TIN(S JUNK.
hvOrum öðrum en ca. IV2
metra mest.
Það hefur oft verið deilt
um það, hvort sé betra
til stéreo-hljómlistarflutnings,
plötur eða segulbönd.
Ef gæði hljómsins eru ein-
göngu tekin með í reikning-
inn, eru innspiluð tilbúin
segulbönd það bezta, sem
hægt er að fá. Plötuspilarar
hafa hins vegar marga kosti
fram yfir seguiböndin. Það er
auðveldara að meðhöndla þá
og hægt að finna á svip-
stundu það lag, sem óskað er
eftir. ^
Einnig eru plöturnar og
plötuspilararnir töluvert 6-
dýrari í verði en segulbönd-
in, en þeir hafa ekki heldur
hinn mikla kost segulband-
anna: að geta tekið upp hljóm
list hvenær sem er.
Hvort sem plötur eða segul-
bönd flytja hljómlistina, þá
er eitt víst. Stereo-tækni á
eftir að ryðja sér enn betur
til rúms. í framtíðinni mun
sérhvert heimili eiga þess
kost að njóta hljómlistarinn-
ar I upptökusölum - útgáfu-
fyrirtækjanha. Stereo-tækn-
in flytur þessa upptökusali
inn á heimilin.
Geimsópur. Með háum tóni geta raddsveiflur söngvara sprengt
kristalsglös í þúsund mola.
Á sama hátt mun rafeindabyssa (LASER) nota í framtíðinni
„hreinan tón“ míkróöldusveiflna til þess að sprengja gagns-
lausa gervihnetti og sópa geiminn hreinan af hringsólandi
rusli.
0
Iperan Amal og nætur-
jestirnir flutt á Akranesi
ÉLAGIÐ Musica Nova flutti
jeruna Amal og næturgestirnir
Bíóhöllinni á Akranesi sl.
unnudag. Voru tvær sýningar
yrir fullu húsi og við mjög góð-
ar undirtektir áheyrenda. Eins
rg kunnugt er, þá er ópera þessi
samin fyrir 10 árum af Cian-
Carlo Menotti, sem var ítalskur,
3n fluttist sem barn með for-
eldrum sínum til Bandaríkjanna,
þar sem hann svo stundaði tón-
listarnám. Óperan var samin sér-
staklega fyrir NBC-sjónvarpið í
Bandaríkjunum og flutt tugum
milljóna áheyrenda þar, um hver
jól. Er efnisuppistaða hennar
vitringarnir þrír, ásamt fátæku
ekkjunni og bækluðum syni
hennar. Efnið er einkar hugljúft
og fögur táknmynd. Alls eru um
50 manns við sýninguna með ein-
söngvurum, kór, dönsurum og
hljómsveit, sem alR leysti hlut-
verk sín af hendi með mikilli
prýði, enda þjálfað tónlistarfólk.
Stjórnandi var Magnús Blöndal
Jóhannsson. Leikstjóri Gunnar
R. Hansen. Aðalhlutverk hafði
Sigurður Jónsson, 12 ára, og
Svala Nielsen, sópran.
Akraneskirkja stóð að tón-
leikum þessum, sem , er fyrsta
óperusýning hér á Akranesi. —
Organisti kirkjunnar, Haukur
Guðlaugsson, skólastjóri Tónlist-
arskólans, undirbjó komu þess-
ara góðu gesta, og mun hann
stuðla að fleiri tónleikum í vet-
ur á vegum kirkjunnar, bæði
með flutningi söngs og hljóm-
listar heimafólks og einnig með
aðfengnu efni. — Karl Helgason.
Bankaútibú ú Snæfellsnesi
Á FUNDI sameinaðs þings í gær
mælti Benedikt Gröndal fyrir
tillögu sinni þess efnis, að ríkis-
stjórnin beitti áhrifum sínum til
þess, að einhver ríkisbankanna
setti upp útibú á Snæfellsnesi
og Iýsti því einnig yfir, að, að
þessum málum væri og hefði
verið unnið.
Skúli Guðmundsson (F) kvað
eðlilegt, að bankaútibú kæmi á
Snæfellsnes, ef almenningur
óskaði þess. Hins vegar kvað
hann sér ekki ljósa ástæðu þess,
að þettg væri gert að þingmáli,
þar sem ekki hefði heyrzt að
ríkisstjórnin hefði haft forgöngu
um þau útibú, sem stofnað hefði
verið til.
Benedikt Gröndal (A) kvað
fordæmi fyrir slíku, enda væri
það ekki óeðlilegt, þar sem flest-
ir bankanna væru ríkisbankar.
NAUÐSYNLEG RÁÐSTÖFUN
Sigurður Ágústsson (S)kvaðst
ekki telja óeðlilegt, að þessi til-
laga kæmi fram á Alþingi, enda
væri það ekki fyrsta tillagan, er
þar hefði komið fram um banka-
úti/bú á Snæfellsnesi. Slík tillaga
var flutt 1917 eða 1918 og hlaut
þá samþykki í báðum deildum.
Fól hún í sér áskorun til Lands-
bankans um að koma upp/banka-
útibúi á Snæfellsnesi og taldi
stjórn Landsbankans það þá þeg-
ar tímabært. Kvaðst hann gleðj-
ast yfir því, hve fljótt hefði ver-
ið brugðið við um stofnun
bánkaútibús á Húsavík, um leið
og hann lét þess getið, að ekki
hefði skort á, að óskir kæmu
fram um það á Snæfellsnesi, að
þar yrði sett upp bankaútibú,
svo að af þeim sökum hefði
mátt framfylgja hinni 45 ára
gömlu áskorun Alþingis. ítrek-
aði hann enn, að hann fagnaði
tillögunni í trausti þess, að hún
yrði samþykkt í annað sinn, og
kvaðst hann vita, að allir þing-
menn væru þeirra skoðunar, að
nauðsyn bæri til þess, að upp
risi bartkaútibú á Snæfellsnesi,
um leið og hann lét í ljósi þá
von sína, að tillagan bæri betri
árangur nú en hin tillagan fyrir
45 árum.
Gylfi Þ. Gíslason viffskipta-
málaráðherra lét þess getið, að
það væri algjörlega á valdi
stjórnar bankanna sjálfra, hvort
og hvar þeir rækju sín útibú.
Hins vegar kvað hann þörf á
útibúi á Snæfellsnesi.