Morgunblaðið - 23.03.1963, Síða 14

14
MORGVNBLAÐIÐ
Laugaradagur 23. marz 1963
Nyrzti hluti Oddeyrar. Fremst er togarabryggjan og hraðfrystihúsið ásamt saltfiskverkunar-
stöð. Ljósm.: Guðl. P. Kristjánsson.
AKUREYRARBRÉF
EFTIR STEFÁIM EIRÍKSSOIM
UTARLEGA á Oddeyrartanga
er stórt og reisulegt hraðfrysti-
hús. Þegar það er starfrækt veit-
ir það fjölda fólks atvinnu. En
því miður er stundum all hljótt
innan veggja þess mikla atvinnu-
.gjafa, oftast vegna hráefnis-
skorts.
Ekki afla þó Akureyrartogar-
arnir minna en önnur skip,
nema síður sé, en eins og öll
önnur togarafélög berst Útgerð-
arfélag Akureyrar í bökkum
fjárhagslega. Þess vegna er það
ofur eðlileg ráðstöfun stjórnenda
þess, að senda togarana með afla
sinn á erlendan markað, þegar
hægt er að fá mörgum sinnum
hærra verð fyrir fiskinn -þar
heldur en ef honum' er landað
hér heima.
En þó að það sé hagkvæmt
fyrir útgerðina og togarasjó-
mennina að selja nýjan fisk úti
í löndum fyrir 10—12 kr. kílóið,
þá er það hreint ekki hagkvæmt
hvorki fyrir bæjarfélagið eða
þjóðarbúið, vegna þess að þarna
er um óunnið hráefni að ræða.
Við hlið hraðfrystihússins þarf að
rísa keðja verksmiðja sem gjöx-
nýta fiskinn.
Þá verða togararnir fyrsti
hlekkur, frystihúsið annar, og
svo koll af kolli, þar til fiskur-
inn er kominn fullunninn niður
í dósir eða aðrar umbúðr sem
hentugar þættu. Það eru alltaf
öðru hvoru að birtast fréttir af
botnlausri skuldasöfnun togara-
félaga, svo tugum milljóna nem-
ur. Allt þetta tap þarf almenn-
ingur að greiða, hvort sem það
eru bæjarfélög eða ríkið, sem
greiðsluna inna af hendL
Allt er það álmanna fé.
Yfirleitt mögla ménn ekki yf-
ir þessum greiðslum vegna. þess
að flestir skilja það, að hversu
mikið sem tapið á togaraútgerð
er, þá getum við ekki með neinu
móti verið án þeirra verðmæta,
sem þessi skip færa að landi, né
þeirrar atvinnu er þau skapa. En
þessar greiðslur úr bæjar- eða
ríkiskassa er ekki endalaust
hægt að endurtaka. Lausn vanda
málsins hlýtur að vera að finna
í því að auka verðgildi afla skipa
anna og það verður ekki gert
öðruvísi en að reisa verksmiðjur
-sem fullvinna hann. Stórar fisk-
-vinnsiustöðvar, sem gegna þessu
hlutverki þurfa að rísa á 3—4
stöðum í landinu, ekki mikið
fleiri vegna þess að þá verður
þetta eins og kotbúskapur, sem
þegar er nóg af á íslandi.
Það er alltaf keppt að því að
fjölga fiskiskipunum og búa þau
betri og fullkomnari tækjum til
þess að meira veiðist, en minna
virðist hugsað um að vinna úr
veiðinni. Fólkinu í landinu fjölg-
ar jafnt og þétt og allir þurfa að
vinna og lifa góðu lífi. Fólksfjölg-
uninni þarf að mæta með því að
reisa fyrirtæki, sem starfrækt
eru allt árið og almenningur
getur byggt afkomu sína á. Það
liggur beint við að það verði
fisikiðnaður, sem tekur við fólks-
fjölgun næstu áratuga. Það er
ekki eridalaust hægt að kaupa
skip og senda menn til veiða,
enda engin ástæða til. Við veið-
um þegar nóg af fski, þó þjóðin
væri mun fjölmennari en hún er.
Það þarf bara að vinna úr þvi
sem veiðist. Slík uppbygging sem
her er rætt um er ekki fram-
kvæmd á stuttum tíma, en því
nauðsynlegra er að hefjast strax
handa. Það þarf að reisa verk-
smiðjurnar og tæknimennta
fjölda fólks til að stjórna þeim.
Það þarf að senda menn til ann-
arra þjóða til þess að læra
hvernig þær vihna sinn fisk. Síð-
an er hægt að hefjast handa,
reka sig á og læra af eigin
reynslu.
Einnig þarf að vinna markaði
fyrir unninn fisk, en það hlýtur
nú að einhverju leyti að koma
af sjálfu sér þegar' óunni fiskur-
inn okkar hverfur af markaðn-
um.
★
Við eigum þingmenn, sem við
höfum kosið til að fara með allt
okkar ráð, væntanlega vegna
þess að við höfum álitið þá eitt-
hvað vitrari en okkur sjálf. Allir
hafa þeir fullvissað okkur um
sihn góða vilja til þess að vinna
okkur vel. Þings og stjórnar er
að finna leiðir til þess að þessár
framkvæmdir geti hafizt. Fram-
ámenn stjórnmálaflokkanna eru
svo sem farnir að ræða og rita
um þetta mál. En það er bara
einn stór galli á öllum þeirra
ræðum og ritgerðum.
Þær hefjast allar og enda á
yfirlýsingu um að þeir vinni að
þessu af öllum mætti, en and-
stæðingarnir geri allt það ógágn
sem þeir geti, 9vo sennilega verði
nú einhver bið á að framkvæmd-
ir hefjist. Því miður er sann-
leikskorn fólgið í sumum þess-
ara yfirlýsinga.
Stjórnarandstaðan er aldrei á-
byrg og hún berst undantekn-
ingalítið gegn öllu sem stjórnar-
flokkarnir beita sér fyrir óg
ekkert síður þó um sé að ræða
mál, sem þjóðinni er nauðsyn
að hrundið sé í framkvæmd.
Það er furðulegt hivernig lýð-
ræðisflokkar geta úthverfst ef
þeir eru í stjórnarandstöðu. Það
er eins og þeim finnist að þeir
muni líða undir lok ef stjórn-
inni ferst forsjá þjóðfélagsins
vel. Lýðræðinu fylgir, að alltaf
eru einhverjir í minnihluta.
En þó einhver lýðræðisstjórn-
málaflokkur standi ekki að mynd
un ríkisstjórnar, hlýtur þing-
mönnum hans að bera að þjóna
lýðræðinu, en ekki að ganga í lið
með óvinum þess, kommúnistum.
Með þá gegnir allt öðru máli.
Þeir eru alltaf og alls staðar
vinnandi gegn þjóðfélaginu,
hvort þeir eru í.stjórn eða ekki.
Öll sundrung og erfiðleikar þjóð-
arinnar eru ‘vatn á þeirra myllu.
★
Uppbygging fiskiðnaðar 5 land
inu, er ekki mál einstakra stjórn-
málaflokka og á ekki að notast
sem punt á framboðsræður vænt
anlegra þingmanna. Það er mál
allrar þjóðarinnar og hún þarfn-
ast þess að því sé hrundið í fram
kvæmd.
Hún væntir sameiginlegra að-
gerða allra þjóðhollra manna,
sem vit hafa á slíkri uppbygg-
ingu. Þá kemst þetta fyrr í fram-
kvæmd og byrjunarörðugleikarn
ir verða minni og léttbærari. ís-
lendingar hafa sannað að þeir
geta fullkomlega staðið öðrum
þjóðum jafnfætis i iðnaði, með
þvi að fullvinna sjálfir mikinn
hluta landbánaðarafurða sinna.
Hér á Akureyri er t.d. verk-
smiðja sem tekur við óhreinni
ull inn um annan endann og skil
ar fyrsta flokks fataefni út um
hinn, (ef svo má til orða taka).
En slíkar verksmiðjur rísa ekki
án óteljandi mistaka og erfið-
leika. En menn þurfa að eiga trú
á að hægt sé að koma þeim upp
og reka þær. Við erum sjálfstæð
þjóð og viljum vera það. En eng-
in þjóð getur varðveitt sjálfstæði
sitt nema skamma stund ef hún
hagnýtir ekki auðlindir landsins
sem hún byggir.
Stefán Eiríksson.
Washington, 18. marz — (AP) —
T V Æ R rússneskar flugvélar
flugu á föstudag inn í lofthelgi
Bandaríkjanna yfir Alaska. Hef-
Ur Bandaríkjastjórn mótmælt
þessum atburði í Moskvu. Flug-
vélarnar sáust í ratsjám og voru
orustuþotur sendar á vettvang.
— Flugvöllur
Framh. af bls. 5
ar hafa verið teknar í notkun.
Jafnframt hafi það haft áihrif
að ekki hafi verið fyrir hendi
fullkominn varaflugvöllur hér á
landi og þar af leiðandi sé nauð-
synlegt að gera fullkominn vara-
flugvöU fyrir þotur, helzt Norð-
anlands. Rétt þykir að athuga
þetta noktkuð nánar. Öllum er
ljóst, sem eitthvað hafa komið
nálægt flugmálum á s.l. 4—5
árum, að þróunin d Atlantshafs-
fluginu hefur verið sú, að flogið
er beint milli helztu stórborga
Evrópu og Ameríku án viðkomu
til eldsneytistöku á flugvöllum
eins og Keflavík, Gander, Shann-
on o.s.frv.. Þvi miður er þetta
þróunin að því er umferðina um
þessa velli snertir, og þessum
staðreyndum verður ekki hagg-
að, nema því aðeins að hægt
sé að skapa flutninga að og frá
þessum stöðum, svo flugfélögin
sjái sér hag í því að koma þar
við. Umferð um Keflavíkurflug-
völl er nú að langmestu leyti
skrúfuvélar í óreglubundnu
flugi, en um 40 farþegaþotur
munu hafa lent þar 1962, vænt-
anlega hefur meirihluti þeirra
verið af Comet gerð, sem þurfa
um 6500 feta langar flugbrautir.
Haldi þróunin áfram með sama
hætti, má gera ráð fyrir þvi að
það heyri til undantekninga að
erlendar farþegaþotur hafi hér
viðkomu, hvað þá að þær þurfi
hér varafluigvöll. Fyrir 12—14
árum, þegar stóru flugfélögin
höfðu að veruiegu marki við-
komu á Keflavíkurflugvelli með
skrúfuvélum sínum, hefði það
að líkindum aukið eitthvað um-
ferðina um ísland, ef varaflug-
völlur hefði verið fyrir hendi
norðanlandis, þó aldrei hafi sézt
neinar tölur um þetta. Greinar-
'höfundur telur það aðkaRandi
verkefni að byggja fullkominn
varaflugvölil fyrir þotur af
stærstu gerð fyrir • norðan, en
telur að ein flugbraut muni
nægja.
Fyrr í greininni skýrir hann
frá að mesti hliðarvindur, sem
DC-8 þoli, séu 34 hnútar mið-
að við þurra braut, en 15 hnút-
ar ef hál'ka er.
Sem gamall Norðlendingur
man ég eftir að vindur stóð úr
fleiri áttum en norðri og suðri
og alla jafna var vestan áttin
langsamlega hvössust. Ég leyfi
mér því að halda því hiklaust
fram, að ef gera á „nothæfan"
varaflugvöll fyrir þotur, þá þýð-
ir það völl með tveimur flug-
brautum 3000 og 2700 metra
löngum. Ef möguleikar væru
fyrir hendi að gera siíkan flug-
völl ætti að staðsetja við innan
verðan Faxafló*, en ekki norður
í Þingeyjarsýslu, þar sem hann
stæði svo til ónotaður allt árið
Að því er snertir varaflugvelli
FYRIR nokkrum árum var svo
komið að sárafáir ungir menn
hófu nám í bakaraiðn og varð
ekki annað séð en mikill skort-
ur yrði á bökurum ef svo færi
fram sem á horfðist. Nú er orðin
á þessu gagnger breyting. Guð-
mundur Hersir, formaður Sveina
félags bakara, hefur frá önd-
Strákar skemma
AKRANESI, 18. marz. — Lög-
reglan hefur haft upp á þeim
sem skemmdarverk unnu á
traktor bóndasonar úr Innri-
Akraneshreppi, sem skýrt var
frá í blaðinu fyrir helgina. Hafði
pilturinn komið á traktornum tril
fiskvinnu í hraðfrystihúsi á
Akranesi og geymdi hann í fisk-
húsi á meðan. En þegar hann
kom að houm höfðu leiðslur ver-
ið kubbaðar sundur og benzín-
geymir fylltur af óhreinindum.
Það reyndust vera 8—11 ára
drenigir, sem verkið unnu Og
hafa þeir oft gert piltinum þenn
an grikk. — Oddur.
alanennt, má telja líklegt að inn
an fárra ára verði tekið í notik-
un sjálfvirkt blindlendingarkerfi
(Automatic-Landing System) er
geri flugvélum kleift að lenda i
hvaða veðri sem er, og hefur þau
áhrif að þörfin fyrir varaflug-
velli minnkax eða jafnvel hverf-
ur með öllu.
Að gera fullkominn varafluig
völl fyrir þotur norðanlands, mið
að við þær staðreyndir sem hér
hefur verið lýst, og myndi kosta
hundruð milljóna króna, • virðist
því fjarri öllum raunveruleika.
Hitt er annað mál, að nauðsyn-
legt er að endurbæta og fullgera
flugvelli á Norðurlandi t.d. Ak-
ureyri, með því m.a. að setja á
þá varanlegt slitlag.
Allir munu vera sammála um
það, að „þróun flugmálanna má
ekki stöðva“, en er ekki beinlín
is verið að stefna að slíku, ef
flytja ætti alla flugstarfsemi suð
ur á Keflavikurflugvöll?
• Rætt hefur verið um millilanda
og innanlandsflug, en hvað um
smáfluigið, einka-, og kennslu-
flug, leiguflug, sjúkraflug o.s.frv.
Varla verður aðstaða þessara að
ilja betri á Keflavíkurflugvelli
en hér. Því ber að árétta það,
sem sagt var í upphafi, að flutn-
ingur allra íslenzkra fluigstarf-
semi frá Reykjavík til Keflavík-
ur er engin framtíðarlausn. En
hvert ber þá að stefna í þessum
málum?
Að minni hyggju þarf að gera
eftirfarandi:
1. Fullnýta nú á næstunni alla
stækkunarmöguleika Reykja-
víkurflugvallar með því að
lengja og breyta stefnu flug-
brautanna þannig að hér yrðu
fyrir hendi tvær brautir
a.m.k. 6000 — 8000 feta lang
ar. Endurbætur þessar myndi
vera hægt að framkvæma fyr
ir tiltölulega lága upphæð á
sama hátt Og þær stækkanir,
sem lokið hefur verið við
fram að þessu.
2. Kanna ítarlega með jarð
fræði- og verkfræðilegum at-
hugunum, studdum nauðsyn-
legum kostnaðaráætlunum,
hver kostnaður yrði við nýja
flugvallargerð á Álftanesi,
þanniig að staðreyndir þessa
máls lægju fyrir, ef mögu-
leikar reyndust síðar á því
að gera þar framtíðarflugvöll
fyrir Reykjavík.
Með þessum aðgerðum myndl
Reykjavíkurflugvöllur verða ís-
lenzku fluigfélögunum fullnægj-
andi um árabil og jafnframt ynn
ist tími til þess að gera sér grein
fyrir framþróun flugmálanna,
svo sem hvaða flugvélakosts flug
félögunum myndu afla sér í fram
tíðinni, og hvaða áhrif ný tækni,
svo sem lóðrétt flug (VTOL) við
flugtak og lendingu myndi hafa.
Jafnframt væri hægt að undir-
búa framtíðarlausn þessa máls,
þ.e. byiggingu nýs flugvallar, et
reynslan sýndi að hans yrði þörf
og f járhagsgrundvöllur 'skapaðist
fyrir slíkri framkvæmd.
verðu verið fulltrúi sinnar stétt-
ar á almennu starfsfræðsludög-
unum í Reykjavík. Lengi vel
gengu fáir á vit Guðmundar á
þessum dögum og kom það fram
á skýrslu þeirri, sem hann skil-
aði forstöðumanni dagsins, Ólafi
Gunnarssyni, sálfræðingi. Eitt-
hvað mun Ólafur hafa minnzt á
góða atvinnumöguleika í bakara-
iðn í skólum, og allt í einu ventu
unglingarnir sínu kvæði í krosa
og gerðust áhugasamir um bak-
araiðn. Guðmundur Hersir varð
nú ráðgjafi margra ungra manna,
aðstoðaði þá við að komast i
bakaranám og er nú svo komið
að liðlega 20 nemar eru að búa
sig undir að baka handa þjóð-
inni hið daglega brauð. L
Þegar Morgunblaðið leitað!
álits Guðmundar Hersis á þessu
máli, sagði hann, að það færi
ekki milli mála að starfsfræðslu
dagarnir hefðu átt mjög mikinn
þátt í því, að ungir menn fóru
á nýjan leik að nema þessa nauð-
synlegu iðngrein.
Fjölgun bakaranema