Morgunblaðið - 19.04.1963, Blaðsíða 12

12
r MORCVNBLAÐIÐ
Föstudagur 19. apríl 1963

Útgefandi: Hf. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sjgfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Útbreiðslustjóri: Sverrir Þórðarson.
Ritstjórn: Aða.lstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: AðalstræU 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 65.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 4.00 eintakió.
HVERS VEGNA
LÆKKAÐI GENGIÐ?
í ræðu sinni í útvarpsum-
ræðunum vék Ólafur Thors
forsætisráðherra m.a. að því
hver hefði verið ástæðan til
þeirra genislækkana, sem
framkvæmdar voru. Sýndi
hann fram á það með Ijósum
rökum, að Viðreisnarstjórn-
in hefði ekki gert annað en
viðurkenna orðínn hlut. Geng
islækkanir hefðu ekki orðið
af hennar völdum, heldur af
völdum þeirra flokka, sem nú
kenna Viðreisnarstjóminni
um.
Forsætisráðherra vék að
því, að þegar viðreisnin hófst
1960 hefðu sérfræðiugar tal-
ið, að rétt væri að skrá
krónuna á 40 og helzt 42 kr.
í bandarískum dollar. Það
væri hið raunverulega gengi
íslenzku krónunnar eftir
tímabil „vinstri stefnunnar",
Stjómin ákvað hins vegar að
ganga eins skammt í þessu
efni og nokkur kostur væri
og var krónan því skráð á
38 kr. í hverjum dollar.
Alveg er því ljóst, að eins
skammt var gengið í þessu
efni eins og nokkur kostur
var. Fyrri gengisfellingin er
því óumdeilanlega að kenna
þeim, sem þannig héldu á
málum, að krónan var raun-
verulega orðin lægri en Við
reisnarstjómin ákvað að
skrá hana. En hvað þá um
síðari gengisfellinguna.
Forsætisráðherra bendir á,
að þar voru enn að verki
Framsóknamenn og kommún
istar, enda var gengislækkun-
in síðari beint og óhjákvæmi-
legt framhald af vinnudeil-
unum 1961. Um þær segir
forsætisráðherra:
„Fram að þeim tíma hafði
verið föst venja að vinnu-
málanefnd SÍS og Vinnuveit-
endasamband íslands kæmu
fram sem ein heild í samning
um við Alþýðusamband ís-
lands eða einstök verkalýðs-
félög. En vorið 1961 skar SÍS
sig allt í einu út úr, gerði
sérsamning við kommúnista
um kauphækkanir og neyddi
þar með aðra atvinnurekend-
ur til þess að fylgja í kjölfar-
íð. Námu kauphækkanir frá
13—19%. Með þessu var nýtt
gengisfall ákveðið.“
Forsætisráðherra rekur það
síðan að gjörsamlega hafi
verið vonlaust að sjávarútveg
urinn gæti tekið á sig 13—
19% kauphækkun eins og þá
var ástatt hjá honum eftir
langvarandi hallarekstur á
uppbótatímanum. Þess vegna
vissu Framsóknarmenn og
kommúnistar ofurvel hvað
þeir voru að gera þegar svika
samningarnir voru gerðir.
Það gat engum dulizt að af
þeim samningum hlaut að
leiða gengisfall, vegna þess
einfaldlega, að áður en þessar
miklu hækkanir urðu var
krónan a.m.k. ekki of lágt
skráð og hagur útvegsins
mátti því ekki versna.
Þannig gerði Viðreisnar-
stjómin ekki annað en það
að viðurkenna þá gengis-
lækkun, sem Framsóknar-
menn og kommúnistar knúðu
fram með svikasamningun-
um. Þeir einir bera því á-
byrgð á síðari gengislækkun-
inni eins og hinni fyrri.
HVERS VIRÐI ER
KRÖNAN?
Það er opinbert leyndarmál
að á tímum vinstri stjómar-
innar var mikill svartur mark
aður með gjaldeyri hér á
landi. Naumast fór nokkur
maður svo úr landi, að hann
hefði ekki í fórum sínum pen
inga, sem hann hafði aflað
sér á svörtum markaði og þá
venjulega greitt 45 kr. fyrir
dóllarinn og samsvarandi
verð fyrir aðra mynt.
Á tímum vinstri stjómar-
innar töldu menn þannig, að
krónan væri í rauninni ekki
meira virði en svo, að greið-
andi væri 45 kr. fyrir Banda-
ríkjadollarann, ýmist til
eyðslu erlendis eða til kaupa
á ýmiss konar vamingi fyrir
sig og fjölskyldur sínar.
Þegar menn hafa þetta í
huga skilja þeir líka ofur-
vel, að það, sem Viðreisnar-
stjórnin gerði var ekki annað
en að viðurkenna þá stað-
reynd, að krónan var fallin
Manna á meðal var hún ekki
metin meira en 1/45 úr
Bandaríkjadollar, en samt
sem áður skráði stjórnin
hana á 38 kr. og ætlaði sér
að leitast við að halda uppi
því gengi. Það hefði líka tek-
izt, ef ekki hefði komið til
skemmdarverka Framsóknar-
manna og kommúnista, þegar
skammt var liðið á viðreisn-
ina og hún ekki við því búin
að standa undir gífurlegum
kauphækkunum.
TRAUSTUR
FJÁRHAGUR'
Vegna viðreisnarráðstafan-
anna hefur fjárhagur lands-

☆
í KÍNA keisarans þótti bæffi
ókurteisi og heimska að ræða
dauða keisarans eða endir
stjórnartímabils hans í návist
ókunnugra. Það var siður að
óska þess að keisarinn lifði
í 10 þús. ár og gátu menn
rætt hvernig yrði að þeim ár-
um loknum.
Þó að kommúnistastjórnin
í Kína sé alræmd fyrir að
- halda þjóðinni í járngreipum,
eru Kínverjarnir ekki eins
hæverskir nú og á tímum keis
arans. í þorpunum í Suður-
Kína velta menn því fyrir sér
á almannafæri alls óhræddir,
hve lengi ógnstjóm kommún-
ista verði við völd. I einu þess
ara þorpa hefur fyrrv. trú-
boði komið upp vél, sem spáir
fyrir fólki gegn borgun. Spá-
Kínverjar ræða fallj
stjórnar IVfaos
þetta á frjálsum markaði.
Alveg vantaði ávextrog mjólk, 1
og stundum væri ekki hægt að i
fá nema tvö egg mánaðarlega. U
Árið 1962 var ekki hægt að d
fá nema einn meter af fata- 1
efni fyrir hvem fjölskyldu- 1
meðlim, vindlingar voru nær •
ófáanlegir, tilbúinn fatnaður U
mjög dýr, en lélega skó var ó
hægt að fá fyrir 250 kr. >ó Jj
er hægt að kaupa nær allt, sem I
nöfnum tjáir að nefna, ef V
menn eiga sérstaka seðla, sem u
dreift er á vinnustöðum. En n
hver verkamaður fær þó ekki 1
nema einn slíkan seðil mán- 1
aðarlega og fyrir hann fást t.d. U
fimm éldspýtustokkar. Eitt S
armbandsúr fæst fyrir sextíu J
seðla. I
Eins og áður segir, hefur 1
ástandið í Kína farið batnandi 1
undanfarna mánuði og er nu 1
mun betra, en á árunum 1
1960—61, þegar milljónir þjáð ú
ust af fæðuskorti. Þrátt fyrir u
Framih. á bls. 17. í
dómsvél þessi hefur m. a. spáð,
að stjóm Maos muni ekki sitja
við völd lengur en 7 þús. daga
alls, en það merkir að hún
falli 1968.
Þó Kínverjar spái stjóm
Maos falli, er það staðreynd,
að ástandið í Kína hefur batn-
að undanfarið hálft ár og millj
ónir manna hafa minni ástæðu
til þess að kvarta en áður.
Bændur t. d. em ekki lengur
meðhöndlaðir eins og nýliðar
í her, þeim skipað að búa í
kommúnum og lifa eftir
nákvæmlegum fyrirmælum
stjórnarinnar. Þeir eru nú
hvattir til þess að ala svín,
rækta grænmeti og ávexti og
selja afurðirnar á „frjálsum
markaði". Eftir þessa uppörf-
un stjórnarinnar við bændur
hefur verið meira að bíta og
brenna í borgum og þorpum
Kína.
Á s.l. ári hefur verð ýmissa
nauðsynjavara lækkað um
helming og verð á hrísgrjón-
um hefur lækkað um tvo
þriðju í ýmsum landshlutum.
★
Skósmiður frá Suður-Kína,
sem flýði til Hong Kong með
fjölskyldu sína fyrir skömmu,
sagði éftirfarandi sögu af fjár-
málum fjölskyldunnar. Hann
vann við iðn sína, kona hans
vann í verksmiðju, en þrír
synir þeirra gengu í skóla.
Hjónin unnu sér samtals inn.
um 2300 ísl. kr. á mánuði og
fengu mánaðarlega sendar
1000 kr. frá ættingjum í Hong
Kong. Þau eyddu 1800 kr. í
mat á heimilinu á mánuði og
250 kr. í mat á veitingahús-
um. 600 kr. eyddu þau í aðrar
nauðsynjavörur mánaðarlega,
greiddu 250 kr. í skólagjald
fyrir synina og 250 kr. í húsa-
leigu. Eftir voru þá 150 kr.,
sem eytt var í skemmtanir.
Skósmiðurinn skýrði frá því,
að hrísgrjón, kjöt, fiskur og
sykur væri allt skammtað, en
stundum væri þó hægt að fá
Kínverskur bóndi.
ins styrkzt mjög út á við eins
og alkunna er. Af því hefur
leitt, að efnahagskerfið hef-
ur getað staðið undir all mikl-
um kauphækkunum, sem átt
hafa sér stað að undanförnu
og hagur manna hefur batn-
að, án þess að stoðum væri
kippt undan heilbrigðri efna
hagsþróun.
Stjórnarandstæðingar eru
nú byrjaðir að predika það,
að ný gengislækkun sé fram-
undan. Eins og nú horfir er
ekki ástæða til að óttast það.
Viðreisnin getur staðið undir
því kaupgjaldi, sem greitt er
í dag, ef áframhald verður á
góðum aflabrögðum og ekki
verða stóróhöpp. Gengislækk
un þarf því ekki að óttast
nema sem sjálfsskaparvíti
þjóðarinnar. Ef nú yrðu gerð
ar miklar kaupkröfur og leit-
azt við að knýja þær fram
með langvarandi verkföllum,
kynni vissulega svo að fara
að gengið yrði fellt. Það
myndi þá falla í verkföllun-
um sjálfum og hver sú stjóm,
s'em við völd yrði, hlyti að
viðurkenna orðinn hlut, ann-
að hvort með því að skrá
gengið rétt að nýju eða taka
upp uppbótakerfi með enn
verri afleiðingum.
Vonandi boðar áróður
stjórnarandstæðinga um það,
að gengislækkun sé framund
an ekki, að þeir hyggist á ný
reyna að knýja fram gengis-
lækkun með verkföllum, enda
er ólíklegt, að þeir fengju
menn til að leggja út í slíka
styrjöld, því að almenningur
gerir sér nú ljósari grein fyrir
því en áður, hve hart slík á-
tök lenda á honum og þjóð-
arheildinni.
íslenzka krónan hefur ekkl
síðan í stríðslok verið eins
traust og hún er í dag. Nú er
hægt að skipta á henni er-
lendis fyrir mynt annarra
þjóða. Við söfnum gjaldeyris-
varasjóðum meðan margar
þjóðir aðrar eiga í gjaldeyris-
erfiðleikum. Það mundi því
talin fásinna að lækka gengi
eins og nú háttar.
Spárnar um nýja gengis-
lækkun eru því út í bláinn,
nema því aðeins að nýjar
kauphækkanir yrðu knúðar
fram, áður en viðreisnin hef-
ur styrkzt svo, að hún geti
borið þær.