Morgunblaðið - 20.04.1963, Blaðsíða 5

Laugardaijur 20 aprfl 1963.
MORCUNBT. 4 ÐIÐ
5
tjórnin fylgt stefnu varúöar
hyggju gegn Efnahagsbandalaginu
Lífshagsmuni má ekki gera að leiksoppi
Ræða Bjarna Benediktssona r, dómsmála-
ráðherra við útvarpsumræðornar
ENGINN véfengir, að íslenzku
þjóðinni hafi gengið flest í hag-
inn hin síðustu misseri. Auðvit-
að er þetta ekki eingöngu ríkis-
stjórninni að þakka, enda halda
háttvirtir stjórnarandstæðingar
því fram, að það hafi orðið þrátt
fyrir vondan vilja stjórnarinnar.
Málflutningur þeirra verður
ekki skilinn á annan veg en
þann, að hið vonda, sem við vilj-
um, gerum við ekki. Um okkur
snúa stjórnarandstæðingar því
alveg við lýsingunni, sem post-
ulinn Páll gaf á sjálfum sér:
„Hið góða, sem ég vil, gjöri ég
ekki, hið vonda, sem ég ekki
vil, það gjöri ég.“
Batnandi hagur almennings og
þjóðarheildar, miklar fram-
kvæmdir og yfirfljótanleg at-
vinna samfara stórum styrkari
stöðu út á við, allt eru þetta Svo
augljósar staðreyndir, að ekki
tjáir um að þræta. Á þessum
staðreyndum munu kjósendur
hyggja dóm sinn yfir stjórnar-
farinu. Stagl stjórnarandstæð
inga um samdrátt, atvinnuleysi
og örbirgð, sem við höfum vilj-
að, en mistekizt að leiða yfir
landslýðinn, lýsir þeirra eigin
hugarfari. Slíkan málflutning
meta kjósendur eftir því, sem
hverjum þykir sennilegast. Þann
dóm óttast stjórnarandstæðing-
ar og þess vegna hafa þeir síð
ustu mánuði mjög beint skeyt-
um sínum að stjórninni fyrir
mál, sem þeir hyggja, að íslenzk
ir kjósendur eigi erfiðara með
að dæma um af eigin raun með
sama hætti og um ástandið inn-
anlands.
Stórmennin
þrjú eða fjögur.
Baráttuaðferðin er þó hin
sama, því að eitt af hinu Vonda,
sem stjórnarandstæðingar segja,
að við höfum viljað en ekki
gert, sé að sækja um aðild að
Efnahagsbandalagi Evrópu, og
þar með ofurselja frelsi og lífs-
hagsmuni þjóðarinnar. í veg
fyrir þetta illvirki eiga tvö eða
þrjú stórmenni að hafa komið.
Fyrstur Adenauer, kanslari Þjóð
verja, með því að tilkynna
hæstv. fjármálaráðherra Gunn-
ari Thoroddsén og hæstv. við-
skiptamálaráðherra Gylfa Þ.
Gíslasyni I Bonn hinn 28. sept.
1961, að okkur þýddi ekki að
sækja um fulla aðild að banda-
laginu. Síðan á annað mikil-
mennið til, eða öllu heldur tvö,
eftir því hvor talar, Eysteinn
Jónsson og eða eftir atvikum Þór
arinn Þórarinsson, að hafa stöðv-
að okkur eða a.m.k. tafið á braut
misgerðanna. í öllum orðaflaum
Framsóknarmanna þegja þeir
hins vegar að mestu um fjórða
stórmennið, de Gaulle Frakk-
landsforseta, sem þó hefur óneit-
anlega töluvert komið við sögu
um fjölgun bandalagsþjóða, enda
þótt á annan veg sé en Fram-
sóknarmenn telja henta kosn-
inghagsmunum sínum.
Þegar de Gaulle synjaði I jan.
sl. Bretum um aðild að banda-
laginu, urðu flestir ókvæða við,
©g hafa fáir atburðir eftir stríðs-
lok 1945 komið meira róti á hugi
manna meðal lýðræðisþjóðanna.
Að sjálfsögðu reyndú tals-
menn aðildar Breta að gera sem
minnst úr því, sem skeð hafði.
Þeir lögðu og leggja enn kapp
á að koma í veg fyrir að verra
hljótist af, það er, að samvinna
vestrænna ríkja rofni með öllu,
eins og hinir svartsýnustu segja,
að við hafi legið. Talsmenn fimm
veldanna, bandamanna Frakka,
keppast við að fullyrða, að allt
muni þeta lagast áður en varir,
og sjálfur tekur de Gaulle öðru
hvoru undir það. Hann segir, að
vandinn sé sá einn, að Bretar
fallist skilyrðislaust á Rómar-
samninginn. Utanríkisráðherra
hans Couve de Murville flutti
enn hinn sama boðskap á fundi
í Brússel hinn 2. apríl sl., og
varð þá ^karpur skoðanamunur
milli hans og talsmanna Þjóð-
verja, þeirra Schröders utanrík-
isráðherra og Erhards efnahags
ráðherra, að sögn Manchester
Guardian Weekly frá 4. apríl.
Þörf rækilegrar
læknismeðhöndlunar.
Erhard efnahagsráðherra Þjóð
verja er einn af þeim, sem mest
hefur lagt sig fram um að reyna
að róa hugi manna eftir áfallið
í janúar. En eins og fram kemur
í frægu viðtali, sem hann átti
við Súddeutsche Zeitung og birt
ist hinn 5. febrúar, gerir hann
sér fulla grein fyrir, að öll hans
orð og yfirlýsingar eru einungis
eins konar hjálp í viðlögum, —
miklu meira þarf til fullrar lækn
ingar. I því samtali spyr blaða
maðurinn:
„Hvað er hægt að gera til þess
að England geti orðið hluti sam-
einaðrar Evrópu? Var enda-
punkturinn settur í Brússel?"
Erhard svarar:
„Nei, að mínu áliti er svo
ekki. Mér virðist þetta vera eins
og þegar slys á sér stað. Fyrst
er kallað á hjúkrunarliða og
hann er þegar reiðubúinn til að
veita skyndihjálp, alveg eins og
fyrir kemur á knattspyrnuvelli
Hjúkrunarliðar eru hins vegar,
ekki sóttir til þess að lækna
sjúkdóminn, í þéssu tilfelli mjög
slæman sjúkdóm."
Síðar í samtalinu segir Er-
hard:
„Eg lít á mig sem skottulækni,
ef ég héldi því nú fram, eftir
áfallið mikla í Brússel, að ég
réði yfir einhverju undrameðali
Skoðun mín er þessi: Það þarf
meira til en að klastra upp á hlut
|na með plástrum. Rækileg lækn
ismeðhöndlun er það eina, sem
dugar."
Erhard segir berum orðum
hvert hann telji læknisráðið
vera. Það er að leita til Banda
ríkjamanna:
„Þeir verða að hjálpa okkur
að sprengja þá skel, sem Evrópa
virðist aftur vera að lokast inn
í. Slíkt getur aðeins tekizt fyrir
tilverknað brennandi hugsjónar,
sem fyllir fólkið eldmóði."
Þetta eru orðrétt ummæli Er
hards og hann bætir síðar við:
»— — — meginviðfangsefni
okkar verður áfram að sýna það
ótvírætt, að ekkert fái rofið póli
tíska samheldni okkar og vest
rænna þjóða. Ekkert og enginn.
„------ekkert er bundið sér-
stökum fjárhagsskuldbindingum
við önnur lond og mun ekki
verða það í fyrirsjáanlegri fram-
tíð.“
Hugsa sér
ekki nýja samninga.
Og það eru
Bjarni Benediktsson
vildi ég segja, því að hvar stæð-
um við, ef við hefðum ekki get-
að treyst bandamönnum okkar,
einkum Bandaríkjum Norður
Ameríku."
Allt er orðið nýtt.
Gegnum allt samtalið gengur
það eins og rauður þráður, að
það eru ekki fyrst og fremst
Bretar, sem Erhard er að hugsa
um, þó að hann vilji samstarf
við þá, heldur eru það Banda-
ríkjamenn og víðtækt samstarf
undir þeirra forystu, sem hann
leggur megináherzlu á. Annað
telur hann skottulækningu, sem
að litlu gagni muni koma. En
það er ekki einungis Erhard,
hinn fremsti meðhaldsmaður að
ildar Breta innan Efnahagsbanda
lagsins, sem telur, að alveg ný
viðhorf hafi skapazt við synj-
un de Gaulle. Einn af ákveðn-
ustu andstæðingum aðildar Nor
egs í Efnahagsbandalaginu er
Verkalýðsflokksmaðurinn Trond
Hegna, formaður fjárhagsnefnd-
ar norska Stórþingsins. Hann
skrifar í þriðja hefti Nordisk
kontakt grein um hin nýju við-
horf, sem skapazt hafi fyrir Norð
urlöndin vegna atburðanna
janúar. Þar rekur hann fyrst,
hvernig mismunandi afstaða til
Efnahagsbandalagsins hafi horft
til nýs aðskilnaðar og klofnings
milli norrænu landanna fimm,
Síðan segir hann:
„Og svo erum við komnir að
fundinum í Ósló 1963. Hver sem
ástæðan kann að vera — hvort
sem það eru góð öfl eða ill, hvort
sem það er tilviljun eða breyti-
leiki heimsins, sem hefur leitt
til niðurstöðunnar, — þá er einn
hlutur viss: Hið liðna er horfið
og allt er orðið nýtt.“
í framhaldi þessa segir hann
síðar um norrænu löndin fimm:
fleiri en beinir
þátttakendur í deilunni um að-
ild Evrópuþjóða að Efnahags-
bandalaginu, sem telja, að slík
fjölgun sé úr sögunni um fyrir-
■Sjáanlega framtíð. Bandaríski
blaðamaðurinn Sulzberger, sér-
fræðingur stórblaðsins New
York Times í utanríkismálum,
skrifaði grein í blað sitt um
væntanlega heimsókn hins nýja
formanns brezka verkamanna-
flokksins Harold Wilsons til
Bandaríkjanna rétt áður en
hann kom til Washington. í
greininni segir, að búast megi við
Qvi, að Harold Wilson verði áð-
ur en langt um líður forsætis-
ráðherra Stóra-Bretlands. Efni
greinarinnar er það að sýna
fram á, að fiandaríkjastjórn
þurfi ekki að kvíða samstarfi við
Wilson. Þeim muni koma sam-
an um flest annað en aðild Breta
að Efnahagsbandalaginu, sem
Wilson sé andvígur, en það skipti
ekki miklu máli, því að eins og
standi sé það mál ekki aðkall-
andi. Þegar til Bandaríkjanna
kom, lýsti Harold Wilson sjálfur
yfir því, að sögn New York
Times frá 2. apríl, að ef flokk-
ur hans fengi völdin, mundi hann
„á réttum tíma og með réttum
skilyrðum" vera reiðubúinn til
að taka upp samninga um aðild
Breta að Efnahagsbandalaginu.
En hann bætti því við, að ekki
virtust neinar bráðar horfur á
nýjum samningum.
Málin standa því þannig nú,
að de Gaulle segir, að Bretar geti
hvenær sem er fengið aðild að
bandalaginu, ef þeir falli frá
þeim skilyrðum, sem núverandi
ríkisstjórn í Bretlandi hefur sett.
Hún telur sig hins vegar hafa
teygt sig svo langt sem frekast
er unnt og hefur ekki sízt fyrir
þá undanlátssemi goldið afhroð
meðal kjósenda. Það afhroð er
svo mikið, að formaður andstöðu
flokksins er þegar farinn að ferð
ast um til að sýna sig sem vænt-
anlegan forsætisráðherra Stóra
Bretlands og sjá aðra, sem hann
þá ætlar að hafa samvinnu við.
Hann segir eins og de Gaulle,
að víst komi aðild Breta að Efna
hagsbandalaginu til mála, ef, og
þá kemur það, sem skilur á milli
og úrslitum ræður, Frakkar fall-
ist á ný viðbótarskilyrði af hálfu
Breta umfram þau, sem íhalds-
stjórnin hefur sett og de Gaulle
hefur þverneitað.
Um afstöðu stuðningsmanna
Bandalagsins í Bretlandi má lesa
í forystugrein Manchester Guar-
dian Weekly hinn 11. apríl. Þar
segir:
„-------ekki eru margir, sem
geta hugsað sér að taka upp
samninga, jafnvel eftir að de
Gaulle er farinn frá. Brezkur
iðnaður óskar ekki nýs langs
óvissu-tímabils og brezkir stjórn
málamenn hafa ekki lyst á að
endurtaka Brússel-reynsluna
Jafnvel þó að synjun de Gaulle
hefði ekki komið til, þá hefðu
skilyrðin, sem líkleg voru, verið
skaðsamleg. Betra kynni að hafa
verið fyrir okkur að fallast
hreint og beint á Rómar-sáttmál
ann og semja innan frá í Banda-
laginu, en eftir fjögur eða fimm
ár héðan í frá mun Bandalagið
hafa tekið þeim þroska, að slfkt
mundi óframkvæmanlegt."
Kosningar á íslandi
endurlífga ekki hið liðna.
Þessar eru staðreyndir málsins.
Fram hjá þeim verður með engu
móti komizt, hvort sem okkur
líkar betur eða verr. íslending-
ar ráða engu um þróunina í
þessu og við gerum okkur bros-
lega, ekki einungis í augum ann-
arra, heldur okkar eigin, ef við
imyndum okkur, að við vegna
væntanlegra kosninga hér get-
um lagað atburðarásina í okkar
hendU Nauðugir viljugir verð-
um við að bíða og sjá hvað set-
ur. Hið liðna er horfið og eng-
inn veit hvað við tekur. Þess
vegna sýnist flest l>arfara en að
eyða orku og tíma í að þræta
um það, sem liðið er, hvað þá
nú eftir á að vera að búa til
ágreining um það, sem aldrei var
ágreiningur um að efni til milli
lýðræðisflokkanna. Því að þegar
menn tala um amjað hvort auka
aðild að Efnahagsbandalaginu
eða viðskipta- og tollasamning
við það, ef til hefði komið, þá
er það einungis ágreiningur um
form en ekki efni. Háttvirtir
Framsóknarmenn játa sjálfir, að
þeir hafi lengi vel talið auka-
aðild æskilegt form, en horfið
frá því, þegar þeir seint og um
siðir fengu vitneskju um, að
hugsanlegt væri að gera tolla-
og viðskiptasamning við banda-
lagið. Það tjáir ekki nú, eftir
elleftu stundu, að láta svo sem
aukaaðild hljóti að hafa einhverj
ar ákveðnar, okkur óhagkvæmar
skuldbindingar í sér fólgnar.
Framsóknarmenn vita jafnvel og
aðrir, að aukaaðild getur náð
yfir 1—99 af hundraði skuldbind
inga Rómarsamningsins. Það fer
allt eftir því hvernig um semst.
Framsóknarmenn vita einnig of-
urvel, að aukaaðildarsamningur
þarf alls ekki að leiða til fullr-
ar aðildar síðar, svo sem glögg-
lega hefur komið fram í viðræð-
um Svía, Svisslendinga og Aust-
urríkismanna við fulltrúa Efna-
hagsbandalagsins. Þá er það og
hrein fjarstæða, að viðskipta- og
tollasamningur tryggi, að við-
semjendur fitji ekki upp á ýmiss
konar réttindaveizlum sér til
handa gegn því að veita við-
skipta- og tollaívilnanir. Hvern-
ig sem að er farið, þá reynir
hvor aðili í þessum samningum
sem öðrum að gæta sinna hags-
muna, lætur ekkert af höndum
nema hann telji sig fá jafnvirði
í staðinn. Slíkur er lífsins gang-
ur, frá honum sleppum við ekki
fremur en aðrir.
Vanda vikið frá.
Aðild annarra Vestur-Evrópu-
ríkja að Efnahagsbandalaginu
mundi óhjákvæmilega hafa skap
að okkur mikinn vanda. Frá
þröngu eiginhagsmunasjónar-
miði íslendinga getum við þvl
grátið þurrum tárum yfir því,
að úr þessari stækkun banda-
lagsins virðist lítt ætla að verða
í bráð. Ég segi þetta ekki vegna
þess, að við Sjálfstæðismenn hefð
um skotið þessum vanda fram af
okkur, ef hann hefði að höndum
borið. Slíkt er ekki okkar hátt-
ur. Þó að við teljum þýðingar-
laust að deila um það, sem ekki
hefur orðið, þá gerum við okk-
ur fullljóst, að aukið sanístarf
þjóða í milli, einnig í efnahags-
málum, er fyrr eða síðar mögu-
legt í einhverri mynd. Á meðan
Fraonihald á bls. 6