Morgunblaðið - 30.06.1963, Blaðsíða 13

Sunnudagur 30. júní 1963
TUORGVISBL A Ð 1 Ð
13
Löghaldið á
A Milwood helzt
Hæstiréttur hefur nú ákveðið
að „héraðsdómi“ sé „heimilt að
hafa togarann Milwood, A-472, í
haldi til 5. september 1963“.
Dómsorð þetta byggist á lögun-
um bann gegn botnvörpuveiðum,
áralangri dómsvenju og eðli máls
ins.
Föst venja er, að þegar skip,
sem talið er að hafi verið við
ólöglegar veiðar, hefur verið fært
til hafnar, þá hefur héraðsdóm-
ur lagt hald á skipið og haldið
því þar til dómur hefur gengið
í héraði. Þá hefur héraðsdómur
að jafnaði sleppt skipinu gegn
hæfilegri tryggingu. Vegna und-
ankomu skipstjórans á Milwood,
John Smiths, verður ákæran
gegn honum ekki tekin fyrir í
sakadómi Heykjavíkur fyrr en 2.
september n.k. Þessi dráttur er
ekki að neinu leyti fyrir tilverkn
að íslenzkra yfirvalda eða dóms-
stóla heldur sök John Smiths og
á ábyrgð brezku stjórnarinnar,
Sunnutindur kemur drekkhlaðinn til Seyðisfjarðar. Ljósm, Leifi
REYKJAVÍKURBREF
sem hefur tekið á sig ábyrgð á
mistökum Hunts skipherra.
Það hefði verið með öllu óeðli-
legt, ef misferli þessara manna
hefði leitt til afbrigðilegrar með-
ferðar á skipinu. Annað mál er,
að ef ný atvik, sem héraðsdóm-
ur telur hafa þýðingu, ber að,
þá getur hann fellt úrskurð sinn
úr gildi fyrir 5. september, með
sama hætti og í hæstaréttar-
dómnum var að því vikið, að með
nýrri dómsákvörðun sé hægt að
framlengja löghaldið eftir 5. sept
ember, ef rök þættu þá vera til
þess. Um þetta hafa dómsstólarn-
ir einir ákvörðunarvald, en lík-
legt mætti þykja, að ef allir aðil-
ar kæmu sér saman, svo óvé-
fengt væri, að ákæran skyldi
fyrr tekin fyrir, þá yrði löghald-
inu einnig fyrr aflétt.
Ábyrgð brezku
stjórnarinnar
Tíminn og Þjóðviljinn nota
báðir hinn sanngjarna dóm
Hæstaréttar í ■ Milwoodmálinu
til nýrra ýfinga við brezku stjórn
ina. í því skyni hefur Tíminn
alveg kúfvent frá því, sem hann
í fyrstu hélt fram. Þá var því
skýrt og skorinort haldið fram.
í honum, að í þessu máli væri
ekki að sakast við Breta heldur
einungis yfirmenn íslenzku land-
helgisgæzlunnar. Síðan reyndi
Tíminn að gera sem minnst úr
því, þegar brezka stjórnin við-
urkenndi ábyrgð sína á atferli
Hunts skipherra. Nú telur hann
þá viðurkenningu að vísu vera
fyrir hendi, en heldur því fram,
að hún sé lítils eða einskis virði
nema refsingu eða öðrum við-
eigandi aðgerðum sé beitt gegn
Skipherranum.
Að sjálfsögðu var það eðlilegt,
að íslenzka stjórnin krefðist að-
gerða gegn Hunt á meðan viður-
kenning á ábyrgð brezku stjórn-
arkinar hafði ekki fengizt. En
eftir að sú viðurkenning var
berum orðum fengin, allsendis
ótvíræð, þá er það innra mál
Breta sjálfra, hvað þeir gera við
þann, sem þessa ábyrgð hefur
leitt yfir stjóm sína. Gegn ís-
lendingum kemur ábyrgðin þá
fyrst til greina, ef undankoma
Smiths verður til þess að mál-
sókn gegn honum verði ekki kom
ið fram með eðlilegum hætti.
Eins og nú horfir bendir ekkert
til slíks. Þvert á móti hefur
brezka stjórnin sýnt sig fúsa til
að greiða fyrir eðlilegri máls-
meðferð. Vandræðalaus taka,
aun.k. þriggja brezkra togara eft-
LaugarA 29. júní
ir undankomu Smiths skipstjóra,
sýnir og, að því fer fjarri, að
meðferð Milwoodsmálsins hafi
leitt til óvirðingar íslenzku land-
helgisgæzlunnar. Þvert á móti
hefur hún enn aflað sér trausts
með því að beita í senn varúð og
festu.
Brot á landhelgis-
samningnum?
Segja má að Þjóðviljinn hafi
verið samkvæmari sjálfum sér
en Tíminn í aðfinningunum á
meðferð Milwoods-málsins. Þjóð-
viljinn heldur því fram, að þar
sem brezka stjórnin beri ábyrgð
á mistökum Hunts skipherra, þá
hafi hún þar með rofið land-
helgissamninginn frá 1961. Þess
vegna sé hægt að fella hann úr
gildi. Það er mál fyrir sig, að
mistök Hunts áttu ekkert .skylt
við framkvæmd eða gildi land-
helgissamningsins. En látum það
vera. Allar bollaleggingar um
ógildingu hans verða fjarstæða
þegar af því, að hann er íslend-
ingum hagstæður og það mundi
leiða Okkur til hinnar mestu
óþurftar, ef hann væri felldur
úr gildi.
Því fjarstæðara er að tala um,
að íslenzka stjórnin geri nú kröfu
um slíkt, þar sem stjórnarand-
stæðingar lögðu á það megin-
áherzlu fyrir kosningar, að eitt
af helztu málum, sem kosið væri
um væri þessi samningur. Fram-
sóknarmenn urðu raunar tvísaga
í þeim efnum eins og ýmSum
fleirum. Fyrst héldu þeir því
fram, að samninginn ætti að ó-
gilda af því hann hefði verið
gerður undir þvingun, síðar vildu
þeir einungis láta leita til Breta
um niðurfellingu hans með gagn-
kvæmu samkomuíagi. Kommún-
istar aftur á móti héldu sínu
striki, fullyrtu að samningurinn
hefði verið ómark frá upphafi.
Þeir töldu Milwood-málið ein-
ungis eitt nýtt merki um gildis-
leysi hans. Ekkert af þessu þýð-
ir lengur að tala um. Stjórnar-
flokkarnir fengu aukið fylgi
meðal kjósenda, ekki sízt vegna
framkomu sinnar í landhelgis-
málinu. Héðan af verður ekki
um það deilt, að yfirgnæfandi
meirihluti íslenzkra kjósenda
hefur með atkvæði sínu lýst
samþykki á samningnum frá því
i marz 1961.
„Samkvæmt fyrir-
mælum íslenzku
ríkistjórnar-
* n
ínnar
íslenzka þjóðin metur það, að
þannig skuli haldið á ágreinings
efnum við aðra, þ.á.m. Breta,
að ekki sé efnt til varanlegrar
og óþarfrar úlfúðar. Mistökin í
landhelgismálinu 1958 voru þau,
að þá var lögð meiri áherzla á
að stofna til fjandskapar við
Breta og kljúfa okkur úr Atlants
hafsbandalaginu en fá viðurkenn
ingu á 12 mílna fiskveiðilögsögu.
Núverandi ríkisstjórn breytti um
stefnu og tókst að leiða málið
til farsællegra lykta með sættar-
gjörð við brezku ríkisstjórnina.
Síðan hefur verið þannig á mál-
um haldið, að hvika hvergi frá
rétti íslendinga og styrkja þó
vináttutengslin við Breta, sem
aldagömul reynsla sannar, að
okkur er lífsskilyrði. Engum öfug
uggum má takast að trufla þessa
viðleitni. Slíkir öfuguggar finn-
ast ekki einungis hér á landi
heldur einnig í Bretlandi. John
Smith er einn þeirra. Brezki
þingmaðurinn, sem sagt var frá
í Morgunblaðinu s.l. fimmtudag,
er sömu tegundar. Sá gat sér
þess til, að Palliser hefði hag-
að gerðum sínum samkvæmt
fyrirmælum íslenzku ríkisstjórn-
arinnar! Það er létt verk og löð-
urmannlegt að reyna þannig að
spilla á milli. Talsmaður brezka
flotamálaráðuneytisins svaraði
þessu svo, að Hunt skipherra
hefði gert rétt, þegar hann stöðv-
aði Milwood, og það hefði ver-
ið gert til þess að komast hjá
blóðsúthellingum. Þrátt fyrir
þau mistök, sem Hunt urðu síð-
ar á, verður að viðurkenna, að
þessi var tilgangur hans.. Þetta
tókst og þar sem ætla verður
að lögum verði komið yfir John
Smith, áður en yfir lýkur, þá
mega allir góðviljaðir menn vel
við una.
„Uppþoriiuð elli-
ær gamalmenni“
f Þjóðviljanum á sunnudaginn
var birtir Sigfús Daðason bréfa-
skipti þeirra Arnórs Hannibals-
sona. Samkvæmt grein Sigfúsar
hljóðar fyrra bréfið svo:
— „Afrit af bréfi frá Arnóri
Hannibalssyni:
Reykjavík, 1. febrúar 1963.
Tímarit Máls og menningar.
Sigfús Daðason
Reykjavík.
Virðulegi herra ritstjóri.
Hér með leyfi ég mér að senda
yður handrit af grein, sem ég hef
ritað að beiðni yðar. Greinina
hef ég nefnt: Frá ánauð til
frelsis.
Vænti ég þess að þér sjáið
yður fært að birta ritgerðina í
tímariti yðar. Hún yrði hollur
lestur þeim uppþornuðu elliæru
gamalmennum, sem efst tróna í
síðasta hefti tímarits yðar og
telja, að „fyrir öllu (sé) að eiga
hugsjónina". — Trúna á hinn
mikla glæpon, sem öllu kviku
eyddi. Ævi þessara ritdrauga
yðar líður nú* ekki aðeins „að
hausti“, þeir eru fyrir löngu stirð
frosnir á helvegum Stalíns. Brýn
asta verkefnið er að husla þá.
Virðingarfyllst
Arnór Hannibalsson“.
„Sviftur löngun
eftir samvinnu
við talent“
„2) — Afrit af bréfi til Arnórs
Hannibalssonar. 11. febr. 1963.
Hr. Arnór Hannibalsson.
Ég sendi yður nú aftur grein
yðar Frá ánauð til frelsis, ásamt
bréfi yðar, sem ég held sé-rétt-
ast að þér varðveitið sjálfur.
Þér getið nú líklega nærri að
ég mun ekki — jafnvel þó ég
væri einn ritstjóri — þiggja til-
boð yðar um aðstoð við að husla
höfunda Tímarits Máls og menn-
ingar, enda hlýtur bréf yðar að
vera til þess eins ritað að tryggja
yður skjóta endursendingu grein
ar yðar.
Reyndar furðar mig álíka mik-
ið á því hvað destalinisatorarnir
sumir hverjir halda mikið upp
á stalinístískt orðalag og hinu,
hvað andtidogatistarnir eru yfir-
takelskir að dogmatískum hugs-
unarhætti.
Hvorug þessara eiginda er mér
kær, og er það full ástæða til
að svifta mig löngun eftir sam-
vinnu við talent, sem þar að auki
virðist einkar ósýnt um sam-
skipti við aðra menn.
Sigfús Daðason“.
„Stirðfrosnir rit-
draugar á hel-
vegum“
„Uppþornuð elliæru gamal-
mennin“ — „ritdraugarnir, sem
fyrir löngu eru stirðfrosnir á
helvegum Stalíns" eru að sögn
Sigfúsar Daðasonar taldir „í
sömu röð og hér“:
„Kristinn E. Andrésson, Hall-
dór Kiljan Laxness, Snorri Hjart-
arson, Jóhannes úr Kötlum,
Guðmundur Böðvarsson, Gísli
Asmundsson, Björn Jóhannesson,
Sigurður Blöndal, Skúli Guð-
jónsson, Baldur Ragnarsson,
Gunnar Benediktsson, Kristinn
Reyr, Ólafur Jóh. Sigurðsson,
Guðmundur Thoroddsen, Hannes
Sigfússon, Guðbergur Bergsson,
Þorsteinn' frá Hamri, Dagur Sig-
urðsson, Skúli Magnússon, Björn
Franzson, Björn Þorsteinsson.“-
Ekki er nú fallegt hvernig
flokksbræðurnir talnst við né ís-
lenzkulegt málið hjá Sigfúsi
Daðasyni, æðsta aðstoðarmanni
Kristins E. Andréssonar, manns-
ins, sem fyrsti rússneski sendi-
herrann hér sagði um, að Sovét-
stjórnin gæti treyst á hverju
sem gengi.
Tímabær skoðun
eyðir hættu
Fróðlegt var að hitta forystu-
menn norrænu krabbameinsfélag
anna, sem hér þinguðu nú í vik-
unni undir forystu prófessors
Niels Dungals. Þeirra á meðal
var Svíinn, prófessor Breven,
elztur, 78 ára gamall, samstarfs- *
maður og kunningi dr. Gunn-
laugs Claessens frá fyrri tíð.
Prófessor Breven sagðist senni-
lega hafa meðhöndlað um 40
þúsund krabbameinssjúklinga.
Hann sagði krabbamein vissulega
vera hættulegan sjúkdóm, en þó
væri hægt með nægri aðgæzlu
og varúð að draga stórlega úr
hættunnni. Þess vegna mætti
ekki hliðra sér hjá að tala um
krabbamein. Sín reynsla væri sú,
að bezt væri að segja sjúkling-
um hiklaust frá því,' hvað að
þeim gengi. Næg aðgæzla í upp-
hafi væri þó aðalatriðið. Ef nógu
snemma væri við brugðið, þá
mætti lækna 90% allra, sem sjúk
dóminn tækju.
Allir voru þessir forystumenn
sammála um að rækileg skoðun
gæti verulega dregið úr
sjúkdómshættunni. íslendingar
væru ekki fleiri en svo,
að þvílíkri skoðun mætti
hér vel koma við með
reglulegum hætti. Þess vegna
töldu þeir það mikið fagnaðar-
efni, að Krabbameinsfélag ís-
lands hefði nú með gjaldi á sígar
ettur fengið traustan tekjustofn.
Með því fé væri unnt að vinna
stórvirki, ekki sízt af því að hér
hefði almenningur þroska til að
skilja gildi slíkrar skoðunar.
Þetta hefði þegar sýnt sig 1
berklaskoðuninni, sem dr. Sigurð
ur Sigurðsson, landlæknir, á sín-
um tíma veitti forstöðu með
ágætum árangri. Hér er vissu-
lega mikið í húfi. Vonandi tekst
svo vel til sem hinir ágætu vís-
indamenn ætla.
Vaxandi andúð á
ríkisafskiptum
í Noregi og í
Danmörku
Ríkisstjórnirnar í Noregi og
Danmörku hafa nýlega lent í
óvæntum örðugleikum. Til beggja
landa hefur löngum verið vitn-
að um hóflega framkvæmd
sósíalismans. Því athyglisverðari
eru örðugleikarnir, sem á báðum
stöðum eru upp komnir.
Fyrir rúmri viku var sagt frá
stjórnarkreppu í Noregi. Orsak-
irnar voru tvær og svo skammt
á rnilli, að ýmsir rugluðu sam-
an. Fyrst var gerð hörð hríð að
iðnaðarmálaráðherranum fyrir,
að byggingarkostnaður verk-
smiðju einnar hefði farið langt
fram úr kostnaði. Forsætisráð-
herrann setti þá málið á oddinn
og fékk vantraust á iðnaðarmála-
ráðherrann fellt með tilstyrk
hinna svokölluðu þjóðlegu sósíal-
istá, sem fengu tvo fulltrúa
Framh. á bls. 15.